erfelijkheidsleer examen juni Flashcards
wat is een genotype
deel vh genoom dat codeert voor alle erfelijke eigenschappen ve individu
wat is een fenotype?
geheel v uiterlijk waarneembare kenmerken ve individu
(genotype + milieu)
wat is een gen?
stuk DNA dat codeert voor 1 eiwit
wat is een allel?
variant van een gen
dominante - recessieve allelen
dominante allelen worden voorgesteld met een hoofdletter en komen altijd tot uiting
recessieve allelen worden voorgesteld met een kleine letter en komen enkel tot uiting als er geen dominant allel aanwezig is
wanneer is een organisme homozygoot voor een kenmerk?
wanneer de twee allelen gelijk zijn: bij recessieve fenotypen is dit sowieso het geval
wanneer is een organisme heterozygoot voor een kenmerk?
als het genotype uit 2 verschillende allelen bestaat: dominant allel komt tot uiting
met welke organismen deed Mendel zijn experimenten?
erwtplanten
wat is een monohybride kruising?
kruising van 2 soorten met slechts 1 verschillend kenmerk
bij mendel:
- planten waren homozygoot en mendel deed aan manuele kruisbestuiving tussen de 2 planten
- vorm van zaadjes: rond (R), hoekig (r)
wat is een dihybride kruising?
kruising v 2 soorten met 2 verschillende kenmerken
- ronde (R) of hoekige (r) zaadjes, gele (G) of groene (g) kleur
wat zijn intermediaire fenotypen?
fenotypes van 2 dominante genen
- incomplete dominante overerving: fenotype = mengsel vd 2 fenotypen
- codominante overerving: beide genotypes komen afzonderlijk tot uiting
bespreek bloedgroepen
3 allelen, 4 types:
- Ia = bloedgroep A
- Ib = bloedgroep B
- io = bloedgroep O
-Ia + Ib = bloedgroep AB
kunnen positief of negatief zijn: rhesusfactor
wat is een recessieve aandoening?
zorgt enkel voor symptomen als een persoon 2 kopieën van het defecte gen heeft
- mensen met slechts 1 defect gen zijn drager: kunnen het doorgeven aan hun ankomelingen
- vb: mucoviscidose
wat is een dominante en letale aandoening?
zorgt al voor symptomen als een persoon 1 kopie van het defect gen heeft: mensen met 2 kopieën gaan dood
- vb: achondroplasie
wat is een geslachtsgebonden overerving?
de geslachtschromosomen spelen een grote rol in de aandoening
- vb: daltonisme
beschrijf daltonisme
genetische afwijking bij de groene kegeltjes in het menselijke netvlies: rood-groen kleurenblindheid
- gen dat codeert hiervoor zit enkel op X-chromosomen: meisjes kunnen dus gewoon drager zijn als hun moeder dit doorgeeft en de vader niet
- als de moeder dit gen doorgeeft aan haar zoon zal deze daltonist zijn: er is geen 2de kopie op het Y-chromosoom
hoe deed Thomas Hunt Morgan onderzoek?
met fruitvliegjes
wat zijn gekoppelde genen?
genen die uiting geven tot 2 eigenschappen vh fenotype: deze hangen dan samen
- vb: rode ogen, lange vleugels OF groene ogen, korte vleugels
- dit kan veranderen door crossing over
wat is crossing-over?
stukjes DNA op chromosomen worden uitgewisseld
mendeliaanse - niet-mendeliaanse overerving
mendeliaans = niet-gekoppelde genen
niet-mendeliaans = gekoppelde genen
waarom is genetisch onderzoek bij de mens moeilijk?
- ethisch onverantwoord
- duurt lang
- gering aantal nakomelingen
oplossing = stamboomonderzoek
wat is polygenie?
samenwerking van meerdere genen voor een fenotype
wat is heritabiliteit?
verband tussen een fenotypisch kenmerk en de genen
geeft weer hoe groot de rol van de genen waren en hoe groot die van het milieu
(0 = volledig milieu -> 1 = volledig genen)
beschrijf geslachtschromosomen
X en Y
X is groter, meer genen
XX = meisje
XY = jongen
