erfelijkheidsleer examen juni

Question 1

wat is een genotype

Answer 1

deel vh genoom dat codeert voor alle erfelijke eigenschappen ve individu

Question 2

wat is een fenotype?

Answer 2

geheel v uiterlijk waarneembare kenmerken ve individu

(genotype + milieu)

Question 3

wat is een gen?

Answer 3

stuk DNA dat codeert voor 1 eiwit

Question 4

wat is een allel?

Answer 4

variant van een gen

Question 5

dominante - recessieve allelen

Answer 5

dominante allelen worden voorgesteld met een hoofdletter en komen altijd tot uiting

recessieve allelen worden voorgesteld met een kleine letter en komen enkel tot uiting als er geen dominant allel aanwezig is

Question 6

wanneer is een organisme homozygoot voor een kenmerk?

Answer 6

wanneer de twee allelen gelijk zijn: bij recessieve fenotypen is dit sowieso het geval

Question 7

wanneer is een organisme heterozygoot voor een kenmerk?

Answer 7

als het genotype uit 2 verschillende allelen bestaat: dominant allel komt tot uiting

Question 8

met welke organismen deed Mendel zijn experimenten?

Answer 8

erwtplanten

Question 9

wat is een monohybride kruising?

Answer 9

kruising van 2 soorten met slechts 1 verschillend kenmerk

bij mendel:
- planten waren homozygoot en mendel deed aan manuele kruisbestuiving tussen de 2 planten
- vorm van zaadjes: rond (R), hoekig (r)

Question 10

wat is een dihybride kruising?

Answer 10

kruising v 2 soorten met 2 verschillende kenmerken
- ronde (R) of hoekige (r) zaadjes, gele (G) of groene (g) kleur

Question 11

wat zijn intermediaire fenotypen?

Answer 11

fenotypes van 2 dominante genen
- incomplete dominante overerving: fenotype = mengsel vd 2 fenotypen
- codominante overerving: beide genotypes komen afzonderlijk tot uiting

Question 12

bespreek bloedgroepen

Answer 12

3 allelen, 4 types:
- Ia = bloedgroep A
- Ib = bloedgroep B
- io = bloedgroep O

-Ia + Ib = bloedgroep AB

kunnen positief of negatief zijn: rhesusfactor

Question 13

wat is een recessieve aandoening?

Answer 13

zorgt enkel voor symptomen als een persoon 2 kopieën van het defecte gen heeft
- mensen met slechts 1 defect gen zijn drager: kunnen het doorgeven aan hun ankomelingen
- vb: mucoviscidose

Question 14

wat is een dominante en letale aandoening?

Answer 14

zorgt al voor symptomen als een persoon 1 kopie van het defect gen heeft: mensen met 2 kopieën gaan dood
- vb: achondroplasie

Question 15

wat is een geslachtsgebonden overerving?

Answer 15

de geslachtschromosomen spelen een grote rol in de aandoening
- vb: daltonisme

Question 16

beschrijf daltonisme

Answer 16

genetische afwijking bij de groene kegeltjes in het menselijke netvlies: rood-groen kleurenblindheid
- gen dat codeert hiervoor zit enkel op X-chromosomen: meisjes kunnen dus gewoon drager zijn als hun moeder dit doorgeeft en de vader niet
- als de moeder dit gen doorgeeft aan haar zoon zal deze daltonist zijn: er is geen 2de kopie op het Y-chromosoom

Question 17

hoe deed Thomas Hunt Morgan onderzoek?

Answer 17

met fruitvliegjes

Question 18

wat zijn gekoppelde genen?

Answer 18

genen die uiting geven tot 2 eigenschappen vh fenotype: deze hangen dan samen
- vb: rode ogen, lange vleugels OF groene ogen, korte vleugels
- dit kan veranderen door crossing over

Question 19

wat is crossing-over?

Answer 19

stukjes DNA op chromosomen worden uitgewisseld

Question 20

mendeliaanse - niet-mendeliaanse overerving

Answer 20

mendeliaans = niet-gekoppelde genen
niet-mendeliaans = gekoppelde genen

Question 21

waarom is genetisch onderzoek bij de mens moeilijk?

Answer 21

• ethisch onverantwoord
• duurt lang
• gering aantal nakomelingen

oplossing = stamboomonderzoek

Question 22

wat is polygenie?

Answer 22

samenwerking van meerdere genen voor een fenotype

Question 23

wat is heritabiliteit?

Answer 23

verband tussen een fenotypisch kenmerk en de genen

geeft weer hoe groot de rol van de genen waren en hoe groot die van het milieu
(0 = volledig milieu -> 1 = volledig genen)

Question 24

beschrijf geslachtschromosomen

Answer 24

X en Y

X is groter, meer genen

XX = meisje
XY = jongen

Question 25

wanneer is iemand hemizygoot?

Answer 25

een man is hemizygoot op sommige kenmerken: omdat X-chromosomen meer genen bevatten dan Y-chromosomen, vinden sommige genen geen homoloog -> hemizygoot voor deze genen

Question 26

epistatisch - hypostatisch

Answer 26

als de expressie van een gen wordt beïnvloed door allelen op een ander genlocus:
- gen waarvan de verstoring belet dat de andere genen tot uiting komen = epistatisch
- onderdrukte genen = hypostatisch