ch. 2

Question 1

genotype

Answer 1

deel van het genoom dat codeert voor alle erfelijke eigenschappen van een individu

Question 2

fenotype

Answer 2

geheel van uiterlijk waarneembare kenmerken van een individu (bepaald door genotype en milieu.

Question 3

gen

Answer 3

stuk DNA dat codeert voor 1 eiwit

Question 4

allel

Answer 4

variant van een gen

Question 5

wat zijn dominante allelen?

Answer 5

voorgesteld met een hoofdletter: komen altijd tot uiting

Question 6

wat zijn recessieve allelen

Answer 6

voorgesteld met een kleine letter: komen enkel tot uiting als beide allelen recessief zijn

Question 7

homozygoten

Answer 7

organismen met 2 gelijke allelen: bij een recessief fenotype zijn de dragers altijd homozygoten

Question 8

heterozygoten

Answer 8

organismen met 2 verschillende allelen: het dominante allel komt dan tot uiting. het organisme is dan drager van het recessieve allel: het komt niet tot uiting maar het kan wel aan nakomelingen overgedragen worden.

Question 9

uniformiteitsregel/gelijkvormigheidsregel (mendel)

Answer 9

als 2 raszuivere individuen, die slechts 1 kenmerk van elkaar verschillen, gekruist worden, bestaat de F1-generatie uit identieke nakomelingen

Question 10

splitsings-/segregatiewet (mendel)

Answer 10

wanneer individuen uit een F1-generatie van raszuivere ouders, die slechts in 1 kenmerk verschillen, onderling gekruist worden, dan is er in de F2-generatie een splitsing van de kenmerken volgens een verhouding 3/1.

Question 11

monohybride kruising

Answer 11

kruising van 2 soorten met slechts 1 verschillend kenmerk

Question 12

hoe kwam mendel bij zijn eerste 2 wetten?

Answer 12

manuele kruisbestuiving tussen 2 raszuivere erwtenplanten met 1 verschillend kenmerk

Question 13

dihybride kruising

Answer 13

kruising van 2 soorten met 2 verschillende kenmerken

Question 14

onafhankelijkheidswet (mendel)

Answer 14

kenmerken worden bij een dihybride kruising onafhankelijk overgedragen op de volgende generatie.

Question 15

hoe kwam mendel bij zijn derde wet?

Answer 15

dihybride kruising tussen 2 erwtenplanten.

Question 16

wat gebeurt er bij 2 verschillende dominante allelen?

Answer 16

co-dominantie: beide genotypen komen voor (andelusische hennen: vlekjes)
incomplete dominante overerving: mengvorm

Question 17

overerving bij bloedgroepen

Answer 17

3 soorten allelen: Ia, Ib, io: A en B zijn dominant
4 soorten bloedgroepen: A, B, AB en O

Question 18

waarom mag je bij bloedtransfusie niet alle soorten bloed geven aan iedereen?

Answer 18

antistoffen en antigenen die elkaar tegen werken leiden tot bloedklontering

Question 19

wat is een recessieve aandoening?

Answer 19

aandoening waarbij men enkel symptomen heeft als ze 2 kopieën van een defect gen heeft: men met 1 kopie is drager: kan het doorgeven.

mucoviscidose: slijmen blijven ter plaatse -> infecties

Question 20

wat is een dominante en letale aandoening?

Answer 20

zorgt al voor symptomen wanneer men 1 kopie van het defecte gen heeft. 2 kopieën zorgen voor dood.

achondroplasie: normale romp, korte ledematen. onstaat door spontane mutatie.

Question 21

wat is geslachtsgebonden overerving

Answer 21

overerving waarin de geslachtschromosomen een grote rol spelen

daltonisme: genetische afwijking bij de groene kegeltjes in het menselijke netvlies: het evenwicht verschuift meer naar rood

Het gen dat codeert voor de lichtgevoelige kleurstof in de rode en groene kegeltjes zit enkel op X-chromosomen. Het gemuteerde (daltonisme) gen is recessief. Wanneer een jongen echter een X-chromosoom met een mutatie krijgt van de moeder, zal hij daltonist zijn. (er is geen dominant gen op het Y-chromosoom).

Question 22

gekoppelde genen

Answer 22

genen met meerdere eigenschappen die samenhangen.

Question 23

crossing-over

Answer 23

stukjes DNA op de chromosomen worden uitgewisseld: meer mogelijkheden bij gekoppelde genen

Question 24

mendeliaanse overerving

Answer 24

overerving met niet-gekoppelde genen

Question 25

niet-mendeliaanse overerving

Answer 25

overerving met gekoppelde genen

Question 26

waarom is genetisch onderzoek bij de mens moeilijk?

Answer 26

- ethisch onverantwoord - duurt lang - een mens heeft slechts een gering aantal nakomelingen

Question 27

stamboomonderzoek tips

Answer 27

- Recessief/dominant: zoek 2 ouders met gelijk fenotype die een kind hebben met een ander fenotype. - Geslachtsgebonden/autosomaal: dominant: zoek een vader met het dominante allel. Als de eigenschap geslachtsgebonden is, moeten al zijn dochters die eigenschap ook hebben. - Geslachtsgebonden/autosomaal: recessief: zoek een homozygote moeder. Als de eigenschap geslachtsgebonden is, moeten al haar zoons de eigenschap ook hebben.

Question 28

terugkruising

Answer 28

kruising van een nakomeling uit de eerste generatie van een homozygoot ouderpaar met een van de ouders.

Question 29

testkruising

Answer 29

(terug)kruising van een individu (gekend fenotype, onbekend genotype) met een homozygoot recessief individu om het genotype van het eerste individu te achterhalen.

Question 30

kwantitatieve kenmerken

Answer 30

discontinue overerving: resultaten zijn binair: geen gradaties

Question 31

kwalitatieve kenmerken

Answer 31

continue overerving: resultaten variëren in gradaties

Question 32

heritabiliteit

Answer 32

mate waarin het genotype bijdraagt tot het fenotype 0: volledig door het milieu bepaald 1: volledig door het genotype bepaald

Question 33

Y-chromosoom

Answer 33

- kleiner chromosoom: korte p-arm, q-arm wordt niet overgeschreven - homologe delen: klein deel rond centromeer -> paring en uiterste einde van de p-arm - TDF-gen = gen dat verantwoordelijk is voor de vorming van het mannelijk fenotype

Question 34

X-chromosoom

Answer 34

- groter - veel genen zonder homoloog paar op het Y-chromosoom - een van de X-chromosomen wordt vroeg geïnactiveerd: teruggevonden als Barr-lichaampje

Question 35

hemizygoot

Answer 35

een man is hemizygoot omdat er sommige genen zijn op het X-chromosoom zonder paar op het Y-chromosoom

Question 36

karyogram

Answer 36

chromosomenkaart: gerangschikt van groot naar klein

Question 37

chromosomen

Answer 37

23 paar: 22 paar autosomen (lichaamschromosomen) 1 paar geslachtschromosmen

Question 38

sexratio

Answer 38

verhouding tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke organismen van eenzelfde soort (meestal 1:1)