Digestie Flashcards
aanvullende anamnese
hond en kat
- voedselopname: soort, hoeveelheid, veranderingen
- drinken (normaal hond= 50 ml/kg/dag)
- speekselsecretie
- regurgitetren of braken: kleur, geur, karakter
- defecatie en feces (dus hoe verloopt het poepen en hoe ziet de poep er uit)
opbouw lichamelijk digestie onderzoek
- kop (I, Pal, passieve beweeglijkheid kaken) > kauwmusculatuur > speeksel > mondholte - hals/slokdarm (I, Pal) - abdomen (I, OPal, DPal, Per, A) - anus en omgeving (I, Pal) - rectum en omgeving = rectaal toucher (alleen bij indicatie)
digestie onderzoek kop
hond en kat
KAUWMUSCULATUUR (m. masseter + m. temporalis)
- I: atrofie, zwelling/hypertrofie, asymmetrie
- Pal: warmte, pijnlijkheid, consistentie, omvang speekselklieren
MONDHOLTE
1) lip optillen:
- lippen, gebit en gingiva
> let op tandsteen, beschadiging, roodheid, zwelling
2) mond openen
> passieve beweeglijkheid kaken, foetor ex ore (= slechte adem)
- palatum durum: kleur, vochtigheid, bloedingen en laesies, intactheid en deformiteiten
- tong………………………………..
RUND
opbouw digestieonderzoek
1) aanvullende anamnese
2) mond, pharynx en oesophagus
3) voormagen
4) lebmaag
5) buikholte en lever
6) rectaal onderzoek
7) aanvullend onderzoek
RUND
onderzoek mond
- let op de sluiting van de lippen en mond
- let op de speekselsecretie: enig speeksel dat uit de mond loopt is normaal
MONDHOLTE
- geur/foetor ex ore
- tanden: zijn scherper dan bij paard en vooraan alleen op onderkaak
- mondslijmvlies met papillen: let op kleur en laesies
- tong: hoort beweeglijk en ruw aan te voelen
- let op corpora aliena
RUND
onderzoek pharynx en oesophagus
FARYNX
- moeilijk te inspecteren, maar mogelijk door de tong uit de bek te trekken en met een lampje te schijnen. of met een buissspeculum
- let op ontstekingen, deformiteiten en corpora aliena
- orale exploratie
OESOFAGUS
- er kunnen peristaltische en antiperistaltische contracties van de slokdarm worden waargenomen
- met een sonde kun je kijken of er obstructies zijn
RUND
onderzoek pens
- vulling: kijk in hongergroeve
- penscontracties: vuist in hongergroeve duwen. 10-12 penscontracties/5 min bij gezonde koeien
- consistentie van de inhoud: duw je vuist in hongergroeve en linkeronderflank
(auscultatie wordt meestal niet gedaan, maar normale pensgeluiden zijn knisterend en tegelijk met penscontracties)
RUND onderzoek netmaag (=reticulum)
dmv. schoftproef (withers pinch test).
het schoftreflex wordt uitgevoerd met 2 handen en iemand anders houdt de kop vast met een hand op de larynx om gekreun op te vangen (n.a.v. pijn)
RUND
onderzoek lebmaag dislocatie naar links (LDL)
LDL komt tussen pens en buikwand te liggen, evt tot in de hongergroeve.
INSPECTIE
- assymetrie: laterale uitwijking van de linker ribwand, waarbij vaak een lokale uitwijking van de hongergroeve (bij tympanie hele hongergroeve opgevuld)
PALPATIE
- mogelijk te voelen in de linker hongergroeve, maar bij een mindere dislocatie komt de lebmaag niet achter de ribboog vandaan
AUSCULTATIE
- geen pensgeruisen te horen door de LDL, maar hoogtonige borborygmi
- luister naar cranioventrale deel van de pens en evt wat hoger richting de hongergroeve
- hou een vuist in de hongergroeve tijdens auscultatie voor de penscontracties
- meestal steelbandgeluiden (door gas dat op spanning staat in LDL) aanwezig. percuteer met je vingers tijdens auscultatie
- klotsen mogelijk op te wekken in de linker onder flank middels stotende bewegingen door vloeistof in LDL
meestal is rectaal onderzoek niet mogelijk/nuttig
RUND
lebmaag dislocatie naar rechts (LDR)
INSPECTIE
- in de rechteronderflank te zien of juist in de rechterbovenflank net achter de ribboog in geval van afsluiting van de lebmaag
PALPATIE
- vaak mogelijk te palperen tussen lumbale wervels en laatste ribben of bij erge dilatatie nog wat verder naar caudaal
AUSCULTATIE
- auscultatie halverwege de laatste ribben
- hoogtonige borborygmi
- steelbandgeluiden. sterk uitgezetten colon of cecum delen kunnen vals positief geven!
- klotsgeluiden opwekken
- leverpercussie: leverpercussieveld is verkleind of afwezig in geval van LDR
RUND
onderzoek buikholte
INSPECTIE
- vorm van de buikwand
PALPATIE
- let op défense musculaire (makkelijker aan rechterbuikwand dan links) en deformiteiten
- undulatieproef: wanneer de buik peervormig is. voer uit met een helper
AUSCULTATIE
- borborygmi beluisteren: beoordeel op frequentie, toonhoogte en aard.
- steelband en klotsgeluiden in geval van uitpuilingen in de buik
LEVER
- percussie: leverpercussieveld bepalen (normaal 1 rib + 1 icr breed)
> 1 horizontale lijn onder rugstrekkers. vind overgang van longtoon op levertoon
> 1 lijn loopt langs de achtergrens van het longveld
> 1 lijn loopt over of langs de rib in het percussieveld
- palpatie: alleen mogelijk bij een vergrote lever.
- druk met beide duimen in de icr in het leverpercussieveld om de drukpijnlijkheid te controleren
PAARD
opbouw digestieonderzoek
- aanvullende anamnese
- mond
- farynx en oesophagus
- maag
- buikholte
PAARD
onderzoek mond
- sluiting van de lippen
- speekselsecretie
- mondholte
MONDHOLTE
- lip omhoog: kijk naar aansluiting van de tanden
- open de mond. laat iemand bij schijnen zodat je kunt kijken en pak de tong over van hand zodat je de hele mondholte kunt bekijken. let op: spiertonus van de kaak, geur
- hoe zien de tanden er uit? is er sprake van: haken (puntige tanden), golvende tanden, schaargebit, ruimte tussen de kiezen
- mondslijmvlies: let op laesies en zwellingen in het palatum
- tong: let op laesies en evt. verlammingen
(let op corpora aliena, maar komt weinig voor)
PAARD
onderzoek pharynx en oesophagus
FARYNX
eigenlijk niet mogelijk tijdens lichamelijk onderzoek, alleen retrofaryngeale lymfeknoop. slikreflex met een sonde te controleren
OESOPHAGUS
- links in de hals mogelijk om peristaltische bewegingen te zien (slikken)
- normaal geen palpatie mogelijk, soms wel bij een obstructie
- met een sonde kijken of de slokdarm passabel is
PAARD
onderzoek maag
uitwendig niet te onderzoeken, want geheel onder de ribboog gelegen. wel mogelijk met een sonde of gastroscopie.
PAARD
onderzoek abdomen
INSPECTIE
let op omvang, symmetrie en uitpuilingen
PALPATIE
- let op spierspanning en deformiteiten (bv. abces)
- défense musculaire: spierspanning + pijnreactie
- undulatieproef in geval van peervormige buikvorm (ascites), met een helper.
AUSCULTATIE
- let op frequentie, toonhoogte en aard van borborygmi
- steelbandproef mogelijk in geval van hoogtonige of plaatselijk afwezige borbors
OVERIG
- anus en omgeving
- rectaal onderzoek
- lever mogelijk met echo, want normaal onder ribboog
GD
onderzoek kop: kauwmusculatuur en speekselklieren
KAUWMUSCULATUUR
- m. masseter en m. temporalis
- inspectie; let op atrofie, zwelling/hypertrofie en (a)symmetrie
- palpatie: let op temperatuur, pijnlijkheid, consistentie en omvang
OVERIG
- je kunt de speekselklieren palperen
- let op hoeveelheid speeksel, aansluiting van de lippen en deformiteiten op de kop/kaken
GD
onderzoek kop: mondholte
LIP OPTILLEN
- tanden: let op volledigheid gebit, tandplak en tandsteen, abnormale bestanddelen (haar/voedselrest), beschadigingen
- gingiva: let op roodheid, zwellingen en bloedingen
MOND OPENEN
- let op passieve beweglijkheid van de kaken en de geur
- palatum durum: let op kleur, vochtigheid, bloedignen en laesies, intactheid en deformiteiten
- tong (ook eronder): let op beweeglijkheid, kleur, aard van het oppervlak, papillen, gelokaliseerde dikten, corpora aliena, frenulum (toompje), speekselklieren
- pharynx: bekijk palatum molle en
> tonsillen: let op grootte, vorm, kleur, vaatinjectie en deformiteiten
> tongbeenskelet: deformiteiten en pijnlijkheid
GD
onderzoek hals en slokdarm
INSPECTIE
- kijk vanaf links
- let eerst op de positie van de hals
- strek de hals, let op deformiteiten en dilatatie (vnl. bij borstingang)
PALPATIE
- normaal niet palpabel
- let op deformiteiten, obstructies en evt. inhoud (lucht, vloeistof)
GD
onderzoek abdomen
INSPECTIE
let op vorm en omvang
PALPATIE
- bimanueel zigzagbeweging met vingertoppen begin craniodorsaal + met 1 hand tussen achterpoten hypogastrium voelen
- oppervlakkig: let op spierspanning en deformiteiten (bv. overvulde darmlissen)
- diep: let op abnormale structuren, orgaanvergroting en pijnlijkheid
- voel verder naar de organen in het abdomen:
>lever soms aan te tikken (let op structuur van het oppervlak en pijnlijkheid)
> darmen: colon dorsomediaal te voelen, dunne darm soepele lisjes. (let op deformiteiten, te veel inhoud en klotsgeluiden)
> de rest van de organen en lymfeknopen zijn alleen bij vergroting te voelen
PERCUSSIE
- alleen bij overvulling
- vinger op vinger, 3 verticale lijnen over mesogastrium
- let op toonhoogte en dempingslijnen
AUSCULTATIE
- let bij de borbo’s op frequentie, duur, sterkte en toonhoogte (normaal laagtonig)
- let op klotsgeluiden (bij veel gas en vloeistof in mdk) beweeg hiervoor de buik. stel de plaats vast van de klotsgeluiden
UNDULATIEPROEF
- 1 hand op de buikwand, andere hand tikt hard op de andere kant vd buik
GD
onderzoek anus en omgeving
INSPECTIE
- let op verdikkingen (hernia perinealis, fistels, tymoren)
- let op (onderdelen van) lintwormen
- overvulde anaalzakken
PALPATIE
- 1 hand staart omhoog, andere hand palpeert
- voel voor verdikkingen, pijnlijkheid, vulling anaalzakken en toestand van de m. coccygeus en m. levator ani
