Diagnoza dzieci i młodzieży Flashcards
1
Q
Pytania w diagnozie: elementy badania
A
- Jak jest?
- Dlaczego tak jest?
- Dlaczego będzie właśnie tak jak przyjmujemy?
- Planowanie interwencji
2
Q
Pytania w diagnozie
Jak jest?
A
- rozpoznanie problemu (dziecko może mieć z tym problem)
- funkcja deskryptywno-ewaluacyjna (pierwsze, opisowe pytanie)
- dotyczy pierwotnego problemu
- odnosi się do obrazu zgłaszanej trudności
3
Q
Pytania w diagnozie
Dlaczego tak jest?
A
- retrogeneza
- identyfikacja przyczyn
- funkcja eksploatacyjna (próba wyjaśnienia tego, co widzimy): habitus pierwotny, próba osadzenia przyczyn
4
Q
Habitus pierwotny
A
np. sposób wypowiedzi złożony z prostych zdań, konkretnych opinii; może być istotnym tłem dla przyczyn zachowania trudnego
5
Q
Pytania w diagnozie
Dlaczego będzie tak jak przyjmujemy?
A
- progonza
- funkcja predykcyjna
6
Q
Pytania w diagnozie
Planowanie interwencji
A
funkcja korekcyjna
7
Q
Składowe diagnozy
A
retrogeneza, istota (stan akualny), prognoza (stan przyszły)
8
Q
Diagnoza: wskazówki praktyczne
A
- przed wybraniem metod diagnostycznych należu postawić kilka hipotez co do diagnozy (metoda weryfikuje naszą hipotezę)
- diagnoza ma charakter dynamiczny, rozłożony w czasie; ważne, aby interpretować trudności dziecka w kontekście, w którym się pojawiają
- istotną częścią diagnozy jest informacja podana przez środowisko
9
Q
Diagnoza ADHD
A
- objawy muszą być obecne w kontekście rodzinnym, szkolnym, gabinetu
- należy sprecyzować, czy pojawiają się również inne zaburzena (np. zachowania, opozycyjno-buntownicze)
10
Q
Wskaźniki objawów: psycholog vs. psychiatra
A
- psycholog: wskaźniki psychologiczne, np. inteligencja
- psychiatra: wskaźniki fizjologiczne, somatyczne
Psychiatra, bazując na danych z diagnozy psychologicznej oraz na własnej obserwacji wskaźników fizjologicznych, stawia diagnozę
11
Q
Trudności przystosowawcze
A
- klient bez trudności: psycholog opisuje problem a jego korekta odbywa się w środowisku
- klient z trudnościami: mogą mieć char. niezależny lub pochody do problemów funkcjonalnych; psycholog staje się uczestnikiem projektowania terapii i jej oceny
12
Q
Zasady badania dziecka
A
- Procedura nie może szkodzić dziecku
- świadoma zgoda dziecka
- zgoda rodziców
- zgoda osób współuczestniczących w badaniu
- wzmocnienie
- zakaz wprowadzania w błąd
- anonimowość
- wzajemna odpowiedzialność
- niebezpieczeństwa
- nieprzewidziane skutki
- poufności
- informowanie uczestników
- omawianie wyników
- implikacja wyników
13
Q
Zasady badania dziecka
Procedura nie może szkodzić dziecku
A
- metoda dostosowana do możliwości koncentracji dziecka
- mamy przypuszczenie lub zgodę dziecka
- stan dziecka musi na to pozwalać (nieoptymalne rokowania - zakładamy, że badanie jest szkodliwe)
14
Q
Zasady badania dziecka
Świadoma zgoda dziecka
A
- zgoda i prawo do zapoznania się ze wszystkimi aspektami badania
- możliwość wyrażenia zgody lub odmowy na każdym etapie badania
15
Q
Zasady badania dziecka
Zgoda rodziców
A
- musi być na piśmie
- opiekunowie świadomi wszystkich aspektów badania
- ograniczone prawa rodzicielskie: mozemy wystąpić do sądu o ograniczenie praw co do tego badania (jeśli wydamy orzeczenie o niepełnosprawności intelektualnej bez zgody rodzica to mogą nas pozwać)
16
Q
Zasady badania dziecka
Zgoda osób współuczestniczących w badaniu
A
- jeśli badamy np. w szkole - wymagana jest zgoda rodziców dzieci, z którymi nasze dziecko wchodzi w interakcję
- możemy poinformować tych rodziców, jeśli zobaczymy alarmujące sygnały u uczestnika badania
17
Q
Zasady badania dziecka
Wzmocnienie
A
- niezależnie do rodzaju stosowanych wzmocnień badającu powinien zawsze pamiętać, że im bardziej badanie może wpłynąć na sytuację dziecka, tym bardziej jest on zobowiązany do ochrony jego interesów i swobód
- np. jeśli wydanie opinii może spowodować stygmatyzację, opisujemy zachowanie + zasoby dziecka
18
Q
Zasady badania dziecka
Zakaz wprowadzania w błąd
A
wszystkie problemy oposujemy w sposób akceptowalny, nie pomijamy niczego, nie kłamiemy
19
Q
Zasady badania dziecka
Anonimowość
A
- nie we wszystkich przypadkach
- przy badaniach naukowych, diagnozie
20
Q
Zasady badania dziecka
Wzajemna odpowiedzialność
A
- rodzice - odpowiedzialność za dane podawane podczas wywiadu
- psycholog - odpowiedzialność za opis danych
21
Q
Zasady badania dziecka
Niebezpieczeństwa
A
W przypadku zagrożenia przestaje nas obowiazywać dyskrecja, wymóg reakcji
22
Q
Zasady badania dziecka
Nieprzewidziane skutki
A
Istotne jest rozpoznanie w sytuacji dziecka zanim podejmiemy kroki - np. nieprzekazywanie dziecku informacji, których rodzic jeszcze nie przekazał
23
Q
Zasady badania dziecka
Poufności
A
- omijanie danych personalnych przy prezentacji badań
- absolutny nakaz zachowania tajemnicy odnośnie danych uzyskanych w trakcie badań
24
Q
Zasady badania dzieci
Informowanie uczestników
A
Nakaz wprowadzenia dziecka w kontekst badania: jak będzie wyglądać, ile trwać
25
# Zasady badania dziecka
Omawianie wyników
konieczność zachowania ostrożności przy informowaniu rodziców i dziecka na temat wyników
26
# Zasady badania dziecka
Implikacja wyników
konieczność zachowania szczególnej ostrożności przy prezentowaniu wyników badań z racji społecznych i politycznych implikacji badań oraz ich znaczenia dla ludzi
27
Przedmiot diagnozy
* podjęcie odpowiedniej decyzji na podstawie dobrze dobranych metod psychometrycznych
* budowanie spójnej teorii wykluczającej tautologię
28
Diagnoza jako proces aktywnego poszukiwania danych
dane (informacje) potrzebne do podjęcia decyzji o dalszych działaniach, zmierzających do zmiany aktualnego stanu (położenia) psychospołecznego ludzi, aktywizowany albo przez dyskomfort jednostki albo jej otoczenia
29
Najdoskonalsze narzędzie psychologiczne
obserwacja aktywności/zachowania: badanie motywacji do podejmowania aktywności i poziomu inteligencji
30
Modele diagnozy
Różnicowa, funkcjonalna, psychospołeczna
31
Diagnoza różnicowa (nozologiczna)
* system zaburzeń
* zespółobjawów
* swoisty przebieg rozwoju zaburzenia
* ustępowanie objawów pod wpływem środków terapeutycznych
* etiologia
* I stopnia: odróżnienie osób z zaburzeniami od osób bez
* II stopnia: różnicowanie ze względu na rodzaj zaburzenia
32
Diagnoza funkcjonalna
* opis trudności w przystosowaniu
* teoria osobowości lub teoria odnosząca się do konkretnych procesów psychicznych - wyjaśnienie pochodzenia trudności
* metody diagnostyczne (pomiar nasilenia zaburzeń, rozpoznawanie dysfunkcji) - ustalenie możliwości i sposobu usunięcia dysfunkcji
Jak człowiek funkcjonuje, z czego to wynika
33
Przeprowadzanie testów: wskazówki praktyczne
* przeprowadzanie testów zgodnie z instrukcją
* prawo do wglądu (nie ksera) do arkuszy przez rodziców
* arkusze dają dane obserwacyjne
* w gabinecie pozbywamy się naturalnych dystraktorów
34
IDS-P: skale inteligencji i rozwoju dla dzieci w wieku przedszkolnym
* wielowymiarowa ocena funkcjonowania dzieci w wieku 3-5
* 18 testów, 6 sfer rozwoju
35
DSR: Dziecięca skala rozwoju
* umożliwia diagnozowanie aktualnego poziomu rozwoju dzieci 2m-3l i wykazanie słabych i mocnych stron rozwoju
* skala wykonaniowa i obserwacyjna
36
TMK: Test Matryc Ravena
* pomiar poziomu inteligencji ogólnej rozumianej jako inteligencja płynna
* 36 zadań w trzech seriach, po 12 każda - niepełne wzory, podanie brakującego elementu
* test przesiewowy
37
BVRT: Test pamięci wzrokowej Bentona
badanej osobie pokazujemy arkusz, osoba próbuje odwzorować (lub odpamiętać) obrazki
38
WISC V - Test Wechslera dla dzieci
* test na inteligencję
* 6-16 lat
39
DMI-2: Diagnoza możliwości intelektualnych
* bardzo trudny test, dużo zadań
* bada funkcje werbalne
40
ASRS: Zestaw kwestionariuszy do diagnozy spektrum autyzmu
* obejmuje zakres zachowań związanych z zaburzeniami ASD: problemu w zakresie umiejętności komunikacyjnych, deficyty uwagi, trudności w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi
* dwie wersje: pełna i skrócona
* narzędzie przesiewowe
41
ADI-R: Wywiad do diagnozy autyzmu - wersja zrewidowana
* poszerzony wywiad, którego celem jest zdobycie informacji niezbędnych do postawienia diagnozy ASD
* wymaga współpracy ze strony osoby informującej
42
B5/6R: Bateria diagnozy rozwoju psychomotorycznego dzieci pięcio- i sześcioletnich. Rewizja
trudności szkolne
43
Złoty standard diagnozy ASD
1. diagnoza poziomu intelektuanego (heterogeniczne - funkcje nie/werbalne, wieloaspektowe - rózne procesy poznawcze)
2. ADI-R, ADOS-2
3. interpretacja
4. wypis z konsultacji
5. obserwacja
6. ostateczne rozpoznanie
44
Rozwojowe zaburzenia uczenia się (dysleksja) - ICD11
* mogą być rozpoznane później, jeśli trudności pojawiały się przed 18
* diagnoza najczęściej we wczesnym dzieciństwie, po 3 klasie podst.
* nie występują głębokie deficuty wzrokowe, słuchowe, choroby neurologiczne
45
Zalety diagnozy funkcjonalnej
* mniej schematyczna: uwzględnia indywidualną perspektywę, kontekst zaburzenia
* funkcjonowanie psychiczne człowieka ujmuje w sposób dynamiczny (diagnoza jako opis tu i teraz)
* jest bardziej wnikliwa i pogłębiona (wyjaśnia mechanizmy zaburzenia poprzez odwołanie się do dysfunkcji psychicznych i dezorganizacji osobowości)
* jest holistyczna (opisuje dysfunkcje i zasoby)
* uniezależnia pracę psychologów od diagnozy medycznej
46
Etapy diagnozy funkcjonalnej
1. Analiza dotychczasowych cech zachowania jednostki oraz zachowania w sytuacji badania
2. poszukiwanie przyczyn deficytów
3. obserwacja właściwości pozytywnych, które można wykorzystac w procesie zmian
47
Etapy diagnozy interakcyjnej (psychospołecznej)
1. Określenie własnego problemu przez klienta (protodiagnoza): etykietowanie, stygmatyzacja, naznaczanie --> oderwanie się od etykiety
2. badanie psychologiczne --> zmiana perspektywy
3. negocjowanie diagnozy
48
Diagnoza interakcyjna: cel negocjowania diagnozy
* zapoczątkowanie aktywnego stosunku do prolemu
* podkreślenie partnerskiego podejścia psychologa do klienta
* udział pacjenta i rodziny w procesie diagnozy zwiększa szanse na współdziałanie w procesie zmian
* budowanie zaufania
* zachęta rodziców, by walczyli o dziecko
49
Diagnoza jakościowa
* oparta na wiedzy i obserwacji
* odnosi się do całości funkcjonowania dziecka nie nazywając jego problemów
* wykorzystuje skale przesiewowe
* nie podaje się konkretnej diagnozy nozologicznej
50
Diagnoza ilościowa
* nozologiczna, zawierająca elementy aktuarialnej
* wymaga uprawnień do przeprowadzania testów
51
Diagnoza interakcyjna
* podstawę diagnozy stanowi wiedza psychologiczna
* przedmiot diagnozy stanowi funkcjonowanie człowieka w warunkach społecznych
52
Elementy diagnozy interakcyjnej
* postać obiektywna (zbiór wymagań środowiska)
* postać subiektywna (percepcja nieskuteczności własnego działania)
* protodiagnoza wydana przez otoczenie
* profesjonalna diagnoza
* negocjowanie diagnozy
53
Diagnozy cząstkowe, składające się na diagnozę całościową
* klasyfikacja - co to jest?
* genetyczna - skąd się to wzięło? (psychogram, profilogram)
* funkcjonalna - po co jest?
* rozwojowa - na jakim etapie?
* prognostyczna - jak będzie?
54
Ryzyko błędów w diagnozie
* reifikacja obiektu diagnozy (przypisywanie cech zaburzenia każdemu zachowaniu)
* ekstremalność myślenia o kliencie (wiemy co mu jest - zaburzony; nie wiemy - zdrowy)
* etykietowanie (pozorne wyjaśnienie poprzez nazwanie utrudnia zrozumienie osoby)
* samosprawdzajaca się prognoza (diagnoza sprawia, że oczekujemy pewnych zachowań)
55
Testy ogólne
IDS-P, Test pamięci wzrokowej Benrona, WISC-V, DMI-2
56
Testy specyficzne
ASRS, ADI-R, ADOS-2
57
Wymogi stawiane testom psychologicznym
* powinny charakteryzować się wusokimi walorami psycjometrycznymi (trafność, rzetelność, obiektywność)
* powinny spełniać walor ekonomiki czasu potrzebnefo na ich stosowanie, jednocześnie optymalnego dla tej grupy klientów
* metody powinny być podporządkowane teorii przedmiotu
58
Wymogi stawiane testom padającym procesy poznawcze oraz testom neuropsychologicznym
* istnienie wersji alternatywnych
* standaryzacja adekwatna do przeznaczenia
* powinny pozwalać na obiektywny pomiar i być narzędziem rzetelnym
* powinny zezwalać na równoczesną ocenę różnych, zintegrowanych zdolności
* powinny pozwalać na ocenę pojedynczych zdolności
* powinny być dostosowane do odpowiedniego przedziału wieku oraz do ograniczeń klienta
59
Iloraz inteligencji
* wiek umysłowy/wiek życia x100
* 85-115: przeciętna
* 115-130 powyżej przeciętnej
* 130+ wysoka
60
Cattell: hierarchiczna teoria inteligencji
czynnik G - inteligencja ogólna, składa się z inteligencji płynnej (Gf) i skrystalizowanej (Gc)
61
Cattell: Inteligencja płynna (Gf)
* zdolność dostrzegania złożonych relacji między symbolami i wykorzystania manipulacji na symbolach, niezależnie od doświadczenia osobniczego i znaczenia symbolu
* zadania abstrakcyjne (uzupełnianie serii, klasyfikowanie obiektów, dostrzeganie analogii)
* wrodzony potencjał intelektualny
62
Cattell: inteligencja skrystalizowana (Gc)
dysponowanie wiedzą i umiejetnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym
63
J. Guilford: teoria czynników równorzędnych
3 cechy zadania intelektualnego:
* tresć-materiał (figuralny, symboliczny, semantyczny, behawioralny)
* produkt-wybór (jednostki, klasy, relacja, systemu, przekształcenia, implikacje)
* operacje-proces (poznawanie, operacje pamięciowe, wytwarzanie dywergencyjne, wytwarzanie konwergencyjne, ocena efektów myślenia)
*test DMI nawiązuje do tej teorii*
64
Dysleksja
* zaburzenie o podłożu neurologicznym
* dysleksja rozwojowa: zaburzenie procesu uczenia się spowodowany dysharmonijnym rozwojem dziecka
65
Rozpoznanie dysleksji
* symptomatologia: występowanie błędów w czytaniu i pisaniu przy zachowanej normie intelektualnej
* etiologia (konstytucyjna, złożona, czasem nieznana)
* patomechanizm: nawarstwianie się trudności
66
Przyczyny dysleksji
* genetyczne (chromosom VI)
* organiczna (infekcje, mikroobrażenia CUN)
* opóźniony rozwój OUN
* hormonalne (nierówne proporcje hormonów płci)
* psychodysleksja (wynika z obniżonej samooceny związanej z deficytem fonologicznym)
* polietiologia
