college 12 Flashcards
Consequentialisme
Een actie is goed als ze de beste gevolgen oplevert (intenties en empathie zijn niet zo belangrijk)
Utilitarisme
De juiste keuze is die handeling die het meeste geluk (plezier) en het minste lijden (pijn) veroorzaakt voor alle betrokkenen.
Het principe van utiliteit
Een handeling is juist als deze bijdraagt aan het grootste geluk voor het grootste aantal mensen. Geluk betekent hierbij plezier en de afwezigheid van pijn.
- Moet door iedereen worden toegepast
- Geldt voor alle bewuste wezens met gevoelens (dus ook dieren)
- Alle mensen hebben gelijke waarde
- Het individu die de beslissing maakt hoort onpartijdig te zijn
Het trolley probleem
- Klassieke variant: Je kunt een hendel overhalen om de trolley om te leiden. Vijf mensen worden gered, maar één persoon op het andere spoor sterft.
- De dikke man: In plaats van een hendel moet je actief een grote man van een brug duwen om de trolley te stoppen en vijf mensen te redden.
In beide varianten kiest het utilisme voor de optie die het meeste geluk oplevert en de minste schade veroorzaakt, ongeacht of de handeling direct of indirect is.
Hedonisme
De filosofische stroming die stelt dat genot of plezier het hoogste goed en het ultieme doel in het leven is. Het vermijden van pijn en lijden is hierbij ook essentieel. Enige intrinsieke waarde is plezier en geluk.
De experience machine - Robert Nozick
Een gedachte-experiment: zou je in een machine stappen die je een leven vol perfecte, kunstmatige ervaringen van geluk en plezier geeft?
Nozick concludeert dat de meeste mensen nee zouden zeggen, omdat we meer waarderen dan alleen plezier. Als hedonisme juist zou zijn, zouden mensen dit zonder twijfel doen.
Soms hebben bepaalde dingen een grotere intrinsieke waarde dan plezier en geen pijn. Plezier alleen is niet voldoende voor een goed leven; mensen verlangen naar authenticiteit en echte betekenis.
Bentham’s hedonistische calculus
Een systeem om plezier en pijn te meten zodat je rationeel kunt bepalen welke handeling het meeste geluk oplevert voor het grootste aantal mensen.
Daadutilitarisme
Een vorm van utilitarisme die stelt dat je bij elke afzonderlijke handeling moet kiezen voor de actie die het grootste welzijn (plezier en afwezigheid van pijn) veroorzaakt.
Het is fout om typen handelingen (bijvoorbeeld moorden) altijd als goed of fout te zien, het ligt altijd aan de consequenties.
Gevolgen daadutilitarisme
- Verlies van vertrouwen: Wanneer mensen altijd handelen om het welzijn te vergroten, kunnen systemen zoals recht en gezondheidszorg onbetrouwbaar worden.
- Morele regels vervallen: Beloftes, regels en principes verliezen hun waarde omdat alles afhangt van de situatie en de gevolgen.
- Te veeleisend: Het stelt onrealistisch hoge eisen, zoals het opofferen van persoonlijke middelen of geluk voor het algemene welzijn.
- Onrealistische onpartijdigheid: Het verwacht dat je vreemden gelijk behandelt aan dierbaren, wat in veel situaties onnatuurlijk of onmenselijk voelt.
Regelutilitarisme
Regelutilitarisme stelt dat we ons aan algemene regels moeten houden die op de lange termijn het meeste welzijn opleveren, zelfs als een overtreding in een specifieke situatie nuttig lijkt.
Het richt zich op het toepassen van het principe van utiliteit op algemene regels in plaats van individuele handelingen.
Voordelen regelutilitarisme
- Beschermt iedereen: Morele regels gelden voor iedereen, net als mensenrechten. Behandelt iedereen hetzelfde en offert geen mensen op.
- Respecteert wetten: Je hoeft geen regels of wetten te overtreden.
- Voorkomt kritiek: Het keurt geen slechte daden goed, zorgt voor vertrouwen en vraagt niet te veel van mensen.
