Col 1+2: inleiding + mechanisering Flashcards
introductie motor-actie controverse en grondleggers van mechanisering van wereldbeeld
Motor-actie controversie
recent debat over hoe COMPLEX gedrag tot stand komt
- motortheorie vs actietheorie
Motortheorie
lichaam is passief instrument, domme materie –> intelligent orgaan (brein) nodig voor intelligent en functioneel gedrag
- concepten: representatie, planning, motorprogramma
- hamburgermodel
- va 16e eeuw, ontstaan uit mechanisering natuur
Actietheorie
intelligent en functioneel gedrag resultaat uit interactie spier-skeletsysteem, zenuwstelsel en omgeving
Hamburgermodel
motortheorie: perceptie en actie zijn het broodje, het belangrijkste zit daartussen; modelvorming + planning+ motorprogramma, gebeurt in brein
- cognitie is gesandwiched
= sense-model-plan-action architectuur
James Gibson
- controle van beweging zit in ze interactie tussen dier en omgeving
- dier + omgeving = 1 systeem
- bewegen –> info –> bewegen
Esther Thelen
onderzoek stapreflex babies bij rechtop houden:
- op land: eerst stapreflex, verdwijnt even, na paar maand weer terug
- in water: stapreflex blijft!
- -> NIET obv motorprogramma; wss gewichtstoename > ontwikkeling spierkracht
Probleem van Controle
als materie is stom en passief en geen intrinsieke doelgerichtheid = volledig onderhevig aan mechanica
- kan uit zichzelf niets
- -> hoe dan intelligent gedrag?
- -> intelligente substantie nodig
Probleem van Waarneming
als wereld is enkel materie in beweging, dan is er wereld van primaire kwaliteiten en wereld van secundaire kwaliteiten
–> welke + hoe waarnemen?
Probleem van dieren als machines
als één set principes voor hele natuur, dan zowel voor levenloze als levende natuur.
–> dieren en machines werken zelfde?
Plato
- 400 v.C.
- verandering bestaat niet in realiteit; er is alleen ZIJN en NIET-ZIJN
- verandering waarnemen = waarnemen van verschijning: imperfecte benadering van realiteit
- realiteit= wereld van ideeën en concepten, alleen in die wereld bestaat perfectie, niet waarneembaar!
- realiteit niet waarneembaar –> kennis vergaren KAN NIET obv observaties
Realiteit
= de perfecte wereld, = wereld zoals die bestaat in ideeën en concepten (alleen die kunnen perfect)
Verschijning
imperfecte benadering van realiteit, = de wereld die we waarneming (lijkt perfect, maar dat is hij NOOIT)
Aristoteles
- verandering is overal, = overgang van ene vorm van zijn naar andere vorm van zijn, obv 4 oorzaken
- natuur heeft intrinsieke doelgerichtheid
- theleologische verklaringen álle natuur
4 oorzaken van verandering
- materiële oorzaak: materiaal van object
- formele oorzaak: essentie van het object (wat het is)
- werkoorzaak: de bewerking die het object ondergaan heeft om te komen tot wat het nu is
- doeloorzaak: wat het doel van de verandering is
Theleologische verklaring
verklaren van object/ gebeurtenis obv doeloorzaak
Mechanische verklaring
verklaren van object/ gebeurtenis obv ontstaansmechanisme
Copernicus
- start mechanisering: heliocentrische theorie
- planeten draaien in cirkelbaan
- redeneert vanuit esthetiek; planeten zijn goden = perfect
Heliocentrische theorie
zon in de middelpunt van het helal
Kepler
- planeten niet in cirkelbaan, maar ellips
- breuk met esthetische denken
Galilei
- grondlegger mechanisering
- botsing wetenschap vs kerk
- problemen Copernicus opgelost:
- 1e bewegingswet: eenparig rechte lijn TENZIJ kracht (Materie = stom en passief)
- wet vallende lichamen: valversnelling voor alle objecten gelijk
Newton
- wiskundige EN alchemist
- alchemie: materie is ACTIEF (levenskrachten)
- 2e bewegingswet: kracht evenredig versnelling
- 3e bewegingswet: actie = -reactie
==> 3 wetten -> bewegingen levenloze natuur verklaren en voorspellen
Mechanisering wereldbeeld
- materie stom en passief
- wereld= materie in beweging
- geen intrinsieke doelgerichtheid (zie 1e wet) –> GEEN theleologische verklaringen
- bewegingsVERANDERING verklaren (zie 1e wet)
Primaire kwaliteiten
objectieve eigenschappen van de natuur, bestaan in realiteit, te vangen in wiskunde en mechanica, = de WERKELIJKE wereld
Secundaire kwaliteiten
eigenschappen van de natuur die alleen bestaan in onze waarneming, NA reactie van zintuigen op primaire kwaliteiten, niet te beschrijven in wiskunde, = de ERVAREN wereld
Uurwerk metafoor
- lange tijd werd ‘tijd’ gezien als een cognitief concept, maar met uitvinding mechanisch uurwerk was er ineens een machine die dat ook kon!
- fenomenen zijn niet van goddelijke oorsprong, maar van mechanische oorsprong
- elk elementje heeft een vaste functie en draagt daarmee bij aan het functioneren van het geheel
Aristoteles’ typen verandering
- ontstaan en vergaan
- verandering van hoedanigheid
- verandering van hoeveelheid
- verandering van plaats
