Chirurgie Flashcards
Hernia Inguinalis
- Wat is het?
- Man/vrouw
- Risicofactoren
- Symptomen
- LO
- AO
- Behandeling
- Recidief
- Complicaties
- Defect op een zwakke plek in de fascia transversalis van de buikwand (geen musculatuur) –> uitstulpen van breukzak
- Man»_space;» Vrouw
- RF: Zwakte fascia transversalis, verhoogde intra-abdominale druk (bij COPD, obesitas, zwangerschap, obstipatie, ascites, zwaar lichamelijk werk), hoge leeftijd, hernia in VG
- Symptomen: meestal asymptomatisch, zwelling, pijn, misselijk, braken (bij incarceratie/strangulatie)
- LO (staand!): zwelling boven lig. inguinale, valsalva (zwelling neemt toe door drukverhoging), afname zwelling bij liggen
- AO: 95% klinische diagnose, evt echo indien geen palpabele zwelling
Behandeling
- Asymptomatisch: meestal expectatief: mn bij ouderen
- < 18: geen mesh, alleen breukzakresectie
- Lichtenstein: mesh tussen m. obliquus internus en aponeurose van m. obliquus externus en aan lig. inguinale vasthechten
- TEP: endoscopisch via preperitoneale ruimte breukzak reponeren en mesh voor breukpoort plaatsen
Voordelen TEP:
- Sneller herstel, minder pijn
- Bij hersteloperatie na eerdere liesbreukOK
- Bilaterale liesbreuk
- Vrouwen (hebben vaak ook hernia femoralis)
Recidief: 15-20%
Complicaties: incarceratie (inhoud breukzak irreponibel –> ischemie/ileus darm) of strangulatie (necrose door wegvallen bloedvoorziening) –> spoed OK
Wat is het verschil tussen een indirecte en directe hernia inguinalis? Hoe differentieer je tussen die twee? Waarom differentieren?
Indirect = congenitaal (ook wel lateraal van de a. epigastrica). De hernia ontstaat hierbij doordat het peritoneum ter hoogte van het lieskanaal niet goed aan elkaar hecht (processus vaginalis), waardoor er een opening is het scrotum in. Deze breuk is dus DOOR het lieskanaal heen. Kan ook verworven zijn door zwakte.
Direct = verworven (ook wel mediaal van de a. epigastrica). Er is een zwakte in de buikwand, waardoor er ook een zwelling ontstaat in de lies. Deze gaat echter niet DOOR het lieskanaal heen.
Bij lichamelijk onderzoek is dit moeilijk te differentieren.
Het is niet relevant voor de behandeling om te differentieren.
Wat is de triangle of Doom/Pain en Hesselbach? Noem de begrenzingen.
Triangle of Doom: bij laparoscopie; chirurgische staples niet in dit gebied
- M: Vas Deferens
- L: a./v. spermatica
- I: peritoneale omslagplooi
Triangle of Pain: vermijden bij laparoscopie door zenuwen (n. cutaneus femoralis lateralis, n. genitofemoralis r. femoralis, n. femoralis) in dit gebied. Ligt lateraal van triangle of doom.
- M: a./v. spermatica
- L: peritoneale omslagplooi
- S: iliopubic tract (anterieur lig. inguinale)
Triangle of hesselbach: hier treedt directe hernia inguinalis op
- M: m. rectus abdominis
- L: inferieure epigastrische vaten
- I: lig. inguinale
Wat bevindt zich in het lieskanaal? Bij man en vrouw.
Man
- Zaadleider: verbonden via prostaat met urinebuis
- A./v. testicularis
- Zenuwtakjes en lymfevaatjes
Vrouw
- Lig. rotundum van uterus
- Zenuwtakjes en lymfevaatjes
Hernia femoralis: wat is het? Vrouw of man? RF, symptomen, LO, AO en behandeling.
- Zwakte fascia transversalis, breukpoort zit onder het lig. inguinale en mediaal van v. femoralis. Breukzak loopt door het canalis femoralis.
- Altijd verworven
- Vrouw»_space;> Man
- RF, symptomen, LO en AO: zelfde als hernia inguinalis
Behandeling:
- Operatief doordat femorale kanaal nauwer is dus eerder kans op inklemming
Appendicitis
- Etiologie
- Symptomen
- Lokatie
- Diagnostiek
- Complicaties appendicitis
- Epidemiologie + discrepantie appendectomie
- Risicofactor
- Behandeling
Etiologie niet geheel duidelijk, maar bijvoorbeeld een fecoliet in de appendix die zorgt voor afsluiting en bacterieovergroei.
De pijn bevindt zich eerst boven in het midden van de buik. Dit is referred pain omdat het viscerale peritoneum niet zo specifiek geinnerveerd is. De pijn verplaatst daarna naar rechtsonder wanneer het parietale peritoneum geprikkeld wordt, wat wel specifiek geinnerveerd is.
Daarnaast misselijkheid, braken, soms koorts.
McBurney –> tussen de navel en de SPIAS (SPina Iliaca Anterior Superior) in (1/3 naar spias, 2/3e van navel)
Diagnostiek:
- Labonderzoek: verhoogd CRP en leuko’s
- Echo = verdikte (>6 mm) niet-comprimeerbare appendix met vetinfiltratie
- CT abdomen = verdikte (>6 mm) appendix met randaankleuring en vetinfiltratie
Complicaties: •Perforatie •Peritonitis •Intra-abdominaal abces •Sepsis Abces --> ontstaat doordat de geperforeerde appendix wordt afgedekt door het omentum, waarbinnen de ontsteking doorgaat en er dus een abces ontstaat
Epidemiologie westen:
–Mannen = 8,6%
- Vrouwen = 6,7%
Echter kans op appendectomie tijdens leven:
–Mannen = 23,1
–Vrouwen = 12%
Discrepantie = incidentele en onnodige ingrepen!
Risicofactor: Er lijkt een familiare predispositie te zijn.
Behandeling op OK verwijderen appendix + mesenterium via:
1. Open via wisselsnede (in de vezelrichting met de 3 lagen mee: 1. m. obliquus externus 2. m. obliquus internus 3. m. transversus)
2. Laparoscopisch. Lap heeft minder adhesies, minder wondinfecties, wel meer kans op abces vorming.
Abces moet altijd gedraineerd worden.
Definities:
- Appendicitis acuta
- Flegmoneuze (etterige) appendicitis
- Gangreneuze appendicitis
- Geperforeeerde appendicitis
- Appendiculair infiltraat
- (Peri)appendiculair abces
Acute ontsteking appendix, met ziekteverschijnselen als koorts, anorexie en tekenen lokale peritonitis
Appendicitis zonder tekenen van gangreen (afstervend weefsel) of perforatie.
Appendicitis met necrose van (deel van) appendix.
Appendicitis met perforatie, op basis van necrose.
Palpabele weerstand in de rechter fossa iliaca zonder verschijnselen van peritonitis.
Vochtcollectie met abceskenmerken zichtbaar op echo of CT.
Cholelithiasis:
- Risicofactoren (5):
- 2 soorten stenen
- Noem 3 dingen uit de anamnese
- Wat is het belangrijkste uit het LO?
- Wat voor aanvullend onderzoek doe je (2)?
- Hoeveel kans op recidief na 1 galsteenkoliek?
- Wanneer wordt er behandeld?
- Anatomie galwegen (zie afbeelding word document)
- Operatie:
Risicofactoren: 4 F's: 1. Female 2. Fat 3. Forty 4. Fertile (zwanger verhoogd kans)
2 soorten stenen:
- Cholesterolstenen (75%)
- Niet-cholesterolstenen (25%) (bestaan uit bilirubine door bijv infectie, hemolytische anemie, sikkelcel)
Anamnese:
- Pijn rechter bovenbuik
- Intense koliekpijn > 30 min durend
- Tussen pijnaanvallen door geen klachten
- Pijn straalt uit naar de rug
- Neiging om te bewegen tijdens pijn
- Pijn neemt af bij pijnstilling
LO: Murphy sign: pt ademt diep en blijft inademen en jij drukt op de galblaas –> pijn? Positief.
AO:
- Echografie = hydropische (waterzuchtig) galblaas met galstenen.
- Lab = CRP verhoogd en AF verhoogd (evt + bilirubine verhoogd bij obstructie choledochus)
Na 1 galsteenkoliek = kans op recidief 60%
Behandeling: pas bij symptomatisch galsteenlijden, want: voordelen wegen niet op tegen nadelen.
Operatie:
Je neemt door: ductus cysticus, a. en v. cystica
Je neemt niet door en past op voor: ductus hepaticus, ductus choledochus (common bile duct), a. Hepatica, v. Porta.
Complicaties:
- Conversie van een lap naar open procedure
- Bloeding
- Trombose
- Pneumonie
- Wondinfectie
- Gal en galsteenspill (wat leidt tot abcesvorming)
Ileus
- Definitie:
- 2 vormen (oorzaak, wat hoor je, behandeling)
- Klachten
- AO (2)
- Complicaties
Passagestoornis van de tractus digestivus vanaf het niveau van het duodenum
- Paralystisch:
- Oorzaak: als gevolg van een grote buik OK of peritoneale prikkeling, medicatie, elektrolytstoornis
- Je hoort een stille buik = paralytisch = verlamd
- Behandeling: het gaat vaak vanzelf over dus behandel conservatief en herhaal scan om zeker te weten dat het geen mechanische ileus is - Mechanisch:
- Oorzaak: er zit iets mechanisch in de weg, zoals: een tumor, streng of liesbreuk.
- Je hoort gootsteengeruis want de darmen willen wel door maar kunnen niet door
- Vaak is chirurgisch ingrijpen om de obstructie op te heffen noodzakelijk (je kijkt eerst 24 uur met conservatieve behandeling, maar daarna ga je echt opereren)
Klachten: braken, misselijkheid, bolle buik, opgeblazen, obstipatie of overloopdiarree.
AO:
- Luchtvloeistofspiegels op X BOZ, gedilateerde darmlissen
- CT-abdomen: perforatie beter te beoordelen
Complicatie: perforatie (door druk) of ischemie bij strangulatie
Wat is het karakteristieke beeld van een mechanische ileus op CT?
Vloeistofspiegels, uitgezette darmlissen (ileum wijd, colon slank). Small bowel feces sign is te zien vlak voor de obstructie.
Wat is een lipoom?
Wanneer verder onderzoek en welk onderzoek? Wat is een maligne vorm die er op kan lijken? Wat is de behandeling en wanneer behandel je? Wat is lipoma nuchae?
Vetophoping die ingekapseld is in het subcutane vet.
- Week-elastische consistentie
- Mobiel, los van de huid
- Groeit traag
- Solitair of multipel (lipomatosis)
Verder onderzoek als het lipoom meer dan 5 cm is.
- Echo
- Evt. MRI ter uitsluiting liposarcoom
Liposarcoom
Behandeling alleen nodig bij klachten of cosmetisch. Je kunt liposuctie doen of excisie onder lokale verdoving
Een lipoma nuchae is een specifieke variant die zich in de schouderdriehoek bevindt. Is verkleefd met spieren waardoor excisie lastiger is. Excisie bij mechanische beperkingen en/of pijn.
Atheroomcyste Inhoud? Hoe herken je deze? Bij wie komt het veel voor? Inhoud? Behandeling?
Een talgklier die verstopt raakt (geoccludeerde haarfollikel) en daardoor ontstoken waardoor er een afgesloten ruimte ontstaat –> cyste. Ookwel epidermoidcyste.
Inhoud: talg en keratine
Soort follikel van een haar in het midden zie afbeelding
Mannen»_space; vrouwen; 30-40 jaar
Inhoud: met name keratine, maar ook talg, pus en/of bacterien. Geoccludeerde afvoergang vaak te zien.
Behandeling in principe niet nodig, maar indien pijn/cosmetisch/klachten moet je de hele cyste inclusief cystewand verwijderen via een snee. Bij ontsteking soms drainage en AB nodig.
Hidradenitis suppurativa Wat is het? Lokalisatie? Complicaties? Risicofactoren? Behandeling?
- Etterende zweetklierontsteking –> ontstoken haarzakjes door een blokkade bij de opening waar het haartje naar buiten komt. Er komt pus uit de ontsteking.
- Met name oksels en liezen
- Complicaties: Fisteling, cysten en abcessen.
- Risicofactoren: overgewicht, vrouw (70-80%) en roken. Ook ziektes zoals Crohn en diabetes.
Behandeling:
- Stoppen met roken
- Behandel de ‘acne’ ontstekingen met anti-acne middelen (benzylperoxidegel of salicylzuurcreme)
- Systemisch AB (macroliden)
- Chirurgisch (deroofing = gangestelsel blootleggen, lelijke littekens)
Unguis incarnatus
Oorzaken
Symptomen
Behandeling
Ingegroeide teennagel (meestal de grote teen)
- Te bolle nagel
- De nagel te kort afknippen
Pijn, soms secundaire infectie
Behandeling
- Hypergranulatieweefsel aanstippen met zilvernitraat of vloeibare stikstof
- (Wig)-excisie onder lokale verdoving (bij recidief)
Sinus pilonidalis
- Wat is het?
- Hoe ontstaat het?
- Complicaties
- Risicofactoren
- Behandeling
Haarnestcyste, fistel onder de huid, die een verbinding heeft door de huid heen naar buiten. Vaak gluteal pits zichtbaar, klein gaatje in bilspleet.
Doordat haren van buitenaf ingroeien.
Complicatie: fistel met pilonidaal abcesvorming (pijn!)
Risicofactoren:
- Obesitas
- Man
- Onder de 40 jaar
- Zweten
- Zittend beroep
Behandeling:
- Preventief: weglaseren van de haren in de bilregio
- Chirurgische excisie of deroofing
- VAC therapie (Vacuum Assisted Closure)
Het is vaak chronisch recidiverend
Wat is een ganglion?
Waar zit het meestal?
Oorzaak
Behandeling
- Subcutane zwelling, uitgaande van gewrichtskapsel, peesschede of osteofibreuze tunnel
- Meestal bij de pols
- Kan het gevolg zijn van overbelasting hand
- Kan met rust verdwijnen
- Evt. leegzuigen of excisie
Hernia cicatricalis Wat is het? Risicofactoren Diagnostiek Complicatie Behandeling
- Littekenbreuk
- Reponibele zwelling, verdwijnt bij ontspannen liggen, kan pijn doen
Risicofactoren
- Wondinfectie
- Suboptimale chirurgische techniek
- Verhoogde druk (intra-abdominaal)
- Gestoorde wondgenezing (cortico, DM, ondervoeding)
- Weefselzwakte (leeftijd, roken)
Diagnostiek
CT-abdomen: omvang en structuren
Complicatie: inklemming
Behandeling: primair sluiten, bij > 3 cm mesh plaatsen
Hernia umbilicalis Wat is het? Bij wie komt meeste voor? Behandeling? Hernia para-umbilicalis?
Navelbreuk (buikwandbreuk): vet naar buiten
Meest voorkomende bij baby’s en kinderen. Vaak spontaan herstel voor 3e levensjaar.
Behandeling
- Diameter <1,5 cm primair sluiten
- Diameter >1,5 cm mesh gebruik
Hernia para-umbilicalis is een intermitterende zwelling die verergert bij drukverhogdende momenten. Meer bij vrouwen (denk aan na zwangerschap, buikwand beetje uitgerekt, minder stevig). Infraumbilicaal of supraumbilicaal.
Hernia epigastrica
Maagkuilbreuk = breuk in de linea alba
Behandeling als hernia umbilicalis
Inhoud van de breukzak is vaak vet van het omentum en geen darmen, dus de kans op inklemming is laag
Wat moet aan de pt verteld worden voor een operatie wordt ingepland en volgens welke wet is dat?
- Aard en doel behandeling
- Te verwachten gevolgen en risico’s
- Alternatieve behandelingsopties
- Prognose
Volgens de WGBO
Dit moet geregistreerd worden in het pt dossier
Checks voorafgaand en rond de operatie
Indicatiebespreking
MDO
Briefing
Time-out procedure
- Nuchter?
- Procedure in eigen woorden?
- Zijde en aftekenen ledematen
- Positionering
- AB profylaxe
- Team en instrumentarium
Donation after brain death (DBD) - Heartbeating
Noem kenmerken
- Patient is hersendood met intacte circulatie
- Afwezige hersenstamreflexen (pupillen, cornea, VOR, hoest), afwezigheid activiteit EEG, afwezigheid hersencirculatie, apneutest
- Geen behandelbare oorzaak
Donation after circulatory death (DCD) - Non-heartbeating
- Donatie na onomkeerbare circulatiestilstand
- Hart klopt > 5 min niet meer en geen bloed dus naar het lichaam
- Orgaandonatie alleen in het ziekenhuis, vanwege korte tijdsbestek
Maagperforatie Wat is het? Oorzaak Symptomen LO Diagnostiek Behandeling
- Perforatie wand maag –> lekkage zure maaginhoud naar buikholte –> ernstige peritonitis
- Door o.a. geperforeerd ulcus pepticum, maagca.
- Acute hevige buikpijn, koorts, braken, anorexie
- Vitale parameters monitoren ivm risico shock
- Diffuse peritoneale prikkeling (druk- en loslaatpijn), defense musculaire, tekenen paralytische ileus
- Diagnostiek: echo, CT (pneumoperitoneum)
Behandeling
- Graham patch: sluiten defect m.b.v. omentum
- Overhechten maagdefect
- Maagreconstructie
Diverticulitis Wat is het? Waar komt het het meeste voor? Risicofactoren Symptomen Diagnostiek Behandeling
- Ontsteking 1 of meer divertikels agv stase feces en bacteriele overgroei
- 95% in sigmoid
- RF: voeding (minder vezels), hoge leeftijd, overgewicht, roken
- Pijn in LOQ, veranderd defecatiepatroon, buikkrampen, braken, koorts, misselijk, rectaal bloedverlies
Diagnostiek
- Lab: leuko’s, CRP, BSE
- Echo/CT: diverticulitis en divertikels. Op CT is een perforatie of abces ook te zien.
Behandeling
- Expectatief
- Abces: drainage
- Hartmann procedure (sigmoidresectie)
Cholecystitis Symptomen Oorzaak LO Diagnostiek Behandeling
- Continue (persisterende) biliaire pijn en vaak koorts.
- Meestal bij galsteenlijden, door obstructie, waardoor distensie en secundaire bacteriele infectie
- LO: teken van Boas (pijn onder scapula rechts), peritoneale prikkeling, murphy sign
Diagnostiek
- Lab: CRP (verhoogd) en leukocytose (geen leverenzym afwijkingen want in galblaas)
- Echo: wandverdikking, oedeem, sludge (galstase), hydrops, murphy sign
Lap cholecystectomie
- A chaud: binnen 72 uur
- A froid: na een maand (als de inflammatie is afgenomen)
Volvulus Wat is het? Wanneer ontstaat het? Symptomen Diagnostiek Behandeling Complicaties
- Draaiing in de darm
- Congenitaal door malrotatie of verworven bij een lang sigmoid
- Koliekpijn, misselijkheid, braken
- Diagnostiek: X-BOZ, CT
- Expectatief, operationeel terugdraaien of stuk weghalen
- Complicaties: ischemie, perforatie
Mediale gonartrose bij varus been stand:
- Behandelopties (4) + welke leeftijd
Valgiserende tibiakop osteotomie
= een varusstand correctie
1. Open wig osteotomie (mediaal)
2. Gesloten wig osteotomie (lateraal + tibia)
Indicaties:
Leeftijd tussen de 40 en 60 jaar, varus >5 graden, niet roken in verband met kans op pseudoartrose.
Uni-knieprothese (hemi-knieprothese)
Aan 1 zijde van de knie wordt de prothese geplaatst, kan zowel mediaal als lateraal
Indicaties: liever op latere leeftijd >60 jaar, varus moet minder dan 5 graden zijn.
Kniedistractie
Knie wordt 6-8 weken uit elkaar getrokken om de gewrichtsspleet te vergroten en de krachten te verminderen. Daarna wordt het distractieframe weer weggehaald.
Indicaties: <65 jaar, locatie kan allemaal.
Totale knieprothese
De volledige knie wordt vervangen door een kunstknie.
Indicaties: >65 jaar (want noodzaak tot revisie na 10-15jaar). Bij obese patienten is dit vaak de enige optie.
Scoliose
- Wie?
- Kromming?
- Bochten?
- Oorzaken
- LO
- Behandelopties
Vrouwen»_space;> mannen
Meer dan 10 graden kromming tussen onderste en bovenste vertebrae die mee doen (de Cobbse hoek) in coronale vlak.
Meestal is er een primaire bocht (vaak lumbaal) + secundaire (compensatoire) bocht (vaak thoracaal) om te voorkomen dat iemand scheef staat.
Oorzaken:
- Idiopathisch (65%)
- Infantiel 0-3 jaar (gipskorset)
- Juveniel 3-10
- Adolescent 9-17 (grootste groep, tienermeisjes: een subtiele bocht die na de groeispurt opeens duidelijk worden, operatief behandelen) - Neuromusculair (veranderde spierspanning)
- Aangeboren/syndromaal (syndroom van Rett, Angelman, Down, neurofibromatose) ! Ook vaak door beenlengteverschil. Wervels niet goed aangelegd.
LO: Gibbus: hoogteverschil in dorsale ribben bij vooroverbuigen.
Ene scapula staat wat naar buiten, andere naar binnen.
Behandelopties:
- < 25 graden. Expectatief: controle met rontgenfoto’s.
- 25-45 graden. Gipskorset: bij jonge kinderen met als doel reductie van de curve en uitstel van operatie. Meestal 3 maanden korset.
- 25-45 graden. Brace: Progressie voorkomen, beetje zelfde als gipskorset. Tijdens groei.
- > 40-45 graden. Operatief. Na de groeispurt. Rechtzetten en fixeren wervelkolom met schroeven. Lumbaal nooit te veel compenseren. Anders heb je geen beweeglijkheid meer om te compenseren!
Lage rugpijn:
- Acuut, subacuut en chronisch tijd?
- 3 krachten van de rug en 3 pathologieen erbij
Acuut < 1 week
Subacuut < 3 maanden
Chronisch > 3 maanden
- Anterior = spondylolisthesis = verschuiving van wervel naar voren
- Axiaal = HNP of Scheuermann kyfose (hele bochtige rug, tijdens de groei osteochondrose, meestal self limiting, anders brace of chirurgie)
- Posterior = scoliosis
Klachten van de wervelkolom op de kinderleeftijd
- Scoliose
- Spondylolisthesis: wervel naar anterieur verschoven
+ Congenitaal: probleem boog L5, kan ook tijdens groei ontstaan
+ Verworven: degeneratie tussenwervelschijf - Spina Bifida
- Scheuerman kyfose: 2-3% van de jongens, forse thoracale kyfose
- Torticollis: verdraaiing van de nek
+ Bij geboorte trauma m. sternocleidomastoideus
+ Fractuur cervicale wervels
+ Bij scheefstand
Klachten van de wervelkolom op volwassen leeftijd
- HNP
- Bechterew: vergroeiing wervelkolom
- Osteoporotische inzakkingsfractuur = traumatisch
+ Komt veel voor > 50 jaar, vrouwen
+ Altijd behandeling osteoporose - Kanaalstenose: laag lumbaal, verminderde diameter van het spinale kanaal, neurogene claudicatio klachten
- Spinale metastasen: komt veel voor
–> groeien in ruggenmerg > uitval
–> bot wordt minder sterk > minder steunen > pijn wanneer zwaartekracht erop werkt, dus niet bij liggen maar bij rechtop staan
Avasculaire femurkopnecrose:
- Oorzaken
- Bij wie?
- DD
- Welk AO? En wat zie je?
- Behandelopties
- Collumfractuur
- Corticosteroid (denk bijvoorbeeld hieraan bij mensen met een niertransplantatie of een auto-immuunziekte)
- Posttraumatisch
Avasculaire kopnecrose vaak bij patienten voor 50ste levensjaar
In DD
- Artrose
- Pathologie lumbale wervelkolom
- Vasculaire claudicatio
- Liesbreuk
AO: MRI toont vervorming van de heupkop, cystevorming en vocht in het gewricht.
Op conventionele röntgenfoto niet altijd een afwijking te zien.
Behandelopties:
Beperken belasting, NSAIDs, opboren laesie (vaatvernieuwing), bottransplantaat, stamcel, totale heupprothese.
M. Perthes:
- Bij wie?
- LO
- AO
- Oorzaak
- Klachten
- Beloop
- Behandeling
3-12 jarige, komt vaker voor bij jongens.
LO:
- Duchennegang
- Positieve test trendelenburg (verminderde kracht abductoren)
- Afname beweeglijkheid heup
- Met name beperking en pijn in endrotatie heup (positieve test Drehmann)
- Indien langer bestaand: spieratrofie
AO: in eerste instantie conventioneel röntgenonderzoek. Op indicatie MRI of botscan,
Het komt omdat de heupkop zo hard groeit dat de bloedvoorziening dit niet kan bijhouden, waardoor botweefsel avasculair wordt (avasculaire necrose).
Klachten zijn pijn en bewegingsbeperking.
Het kan 2 jaar duren en de bewegingsbeperking kan blijven bestaan.
Behandeling:
- Pijnstilling
- Beperken belasten
- Werkt dit niet? Panddakplastiek –> bij voorkeur dit op kinderleeftijd om geen totale kunstheup erin te zetten. Overkappen van de heupkom zodat de kop er beter in past.
Coxartrose:
- Primair vs secundair:
- Typisch beeld?
- Bij wie?
- Pijnklachten waar? Stijfheid?
- LO:
- Rontgen? MRI? Botscan?
- Behandeling
Primair: artrose op latere leeftijd (vooral bij vrouwen)
Secundair: jongere leeftijd bij heupdysplasie, ziekte van perthes, etc.
Typisch beeld:
- Variabele pijnklachten meestal in de lies
- Startpijn
- Stijfheid (neemt af gedurende de dag)
- Rust en nacht pijn
- Veranderd looppatroon naar aanleiding van de pijn
- Daardoor spierhypertonie
Pijn zit vaak in de lies. Startpijn en ochtendstijfheid.
LO:
- Proef van trendelenburg: zwakte van de abductoren
- Endorotatie is beperkt en pijnlijk!
- Teken van Drehmann: beperkte endorotatie door pijn + bij flexie heup passieve exorotatie.
AO: Rontgenfoto bekken en heup: - Gewrichtsspleetversmalling - Subchondrolae sclerose - Osteofyten - Subchondrole cysten
MRI: om doorbloeding te zien en labrumletsel.
Botscan (niet hetzelfde als DEXAscan). Met suiker gelabeld stofje dat in de botten hecht aan plekken waar er een ontstekingsreactie is. Dit zie je ook bij artrose, dus dit is van toegevoegde waarde als je het op de x-foto niet goed kunt zien.
Behandeling: overweeg stadium van ziekte (pijnklachten is belangrijkste parameter voor wel of niet plaatsen heupprothese) ook comorbiditeit belangrijk.
Indicatie totale heup prothese: onhoudbare pijn welke niet of onvoldoende reageert op conservatieve therapie.
Behandelopties
- Leefstijl: gewichtsreductie, fysio
- Medicamenteus:
- paracetamol en NSAIDs
- Intra-articulaire injecties met cortico’s (wordt diagnostisch gebruikt). Echter verhoogde kans op infectie na operatie dus moet minimaal 2 maanden tussen zitten)
- Operatief
- Artrodese
- Gewrichtssparend: heuposteotomie (niet meer gedaan)
- Pandakcorrectie (op kinderleeftijd bij bijv m. perthes. Zou eventueel secundaire coxartrose kunnen voorkomen
- Heupprothese
Heupfractuur: Behandeling bij: - Niet gedisloceerd - Jonge patienten - Oudere, vitale patienten - Oudere, minder actieve patienten met comorbiditeit - Pre-existente artrose - Per- of subtrochantaire fractuur
- Niet gedisloceerde collumfractuur (= kopsparend)
Conservatief of drie gecanuleerde schroeven of Dynamische Heup Schroef (DHS). Beide opties even goed.
Nadeel: 3 maanden niet belasten - Jonge patienten
Bij voorkeur kopsparend - Oudere, vitale patienten
Meestal totale heupprothese - Oudere, minder actieve patienten met comorbiditeit
Kophalsprothese - Pre-existente artrose
Totale heupprothese - Per- of subtrochantaire fractuur
Intramedullaire fixatie dmv gamma nail.
Hoe lang gaat een THP/TKP mee?
Ca. 10-15 jaar. Dit wil je dus het liefst pas op latere leeftijd doen. Bij meerdere keer revisie wordt de kans op infectie ook steeds groter.
Hoe jonger en hoe actiever, hoe minder lang de prothese mee gaat.
Met welke test kun je kijken of de belangrijkste heupspier verzwakt is?
Trendelenburg (op 1 been staan) = de heupabductoren = gluteus medius.
Heupklachten op kinderleeftijd:
- Acuut
- Chronisch
Acuut:
- Trauma
- Infectie (S. Aureus)
- Coxitis fugax
- Slipped caput femoris
Chronisch:
- Post-infectieus
- Slipped caput femoris
- M. Perthes
- Ontwikkelingsstoornis
Coxitis fugax:
- Bij wie?
- Acuut of chronisch?
- Beloop
- Oorzaak?
- Diagnose?
- Behandeling?
Goed aardige synovitis bij jonge kinderen (die wel al kunnen lopen)
Acuut
Beloop: gaat spontaan over in 1-2 weken
Oorzaak: onbekend
Diagnose: uitsluiting van andere aandoeningen
Behandeling: pijnstilling en afwachten (self limiting)
Heupdysplasie:
- Leeftijd
- Bij wie?
- Wat is het?
- LO
- Risico
- Diagnose
Leeftijd: heel jong, in utero al. Vaak vanaf de geboorte
Meer bij meisjes
Gestoorde interactie acetablum en heupkop. Kom is niet goed ontwikkeld.
LO
- Abductie test
Risico op (sub)luxatie
Diagnose: klinisch en rontgen (zie foto)
Spreidbroekje: heup weer stabiel in het midden van de kom, druk van kop in de kom zorgt voor prikkel voor het aanmaken van bot
- Pavlikbandage
- Gipsbroekje
