Chapter 2.2 Flashcards
Hoe kun je een grondwet in een rechtsstaat zien?
Wat staat er in een grondwet?
Je kunt de grondwet in een rechtsstaat zien als de fundering van een rechtsstaat
daarin staat welke idealen de samenleving koestert, hoe ze die wil bereiken en hoe ze wil dat mensen samenleven.
Wat doet de Gronwet allemaal in NL?
legt de fundamentele rechten van burgers vast;
begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van burgers;
geeft aan hoe de belangrijkste organen van de staat (koning, ministers, parlement, rechterlijke macht) in grote lijnen zijn georganiseerd;
drukt de eenheid van de natie uit; binnen het staatsverband vormen alle burgers, ondanks alle verschillen, toch een eenheid.
Wanneer en onder invloed van wat Nederland de Staatsregeling van de Bataafse Republiek?
Onder invloed van de Franse Revolutie en later van de Franse bezetting kreeg Nederland in 1798 de Staatsregeling van de Bataafse Republiek
Wat stond er in de Staatsregeling van de Bataafse Republiek?
Daarin werd bepaald dat iedere burger gelijk is voor de wet en onschendbare grondrechten heeft, zoals vrijheid van meningsuiting, vrijheid van drukpers en godsdienstvrijheid.
Je kunt de Staatsregeling zien als voorloper van de grondwet.
Wat gebeurde er in Nederland net zoals in Frankrijk en hoe kwam dat?
De opstellers hadden zich duidelijk laten inspireren door de idealen van de Franse Revolutie.
Maar net zoals in Frankrijk volgden ook in Nederland verscheidene staatsgrepen en nieuwe versies van de grondwet.
Wat werd NL een jaar na de val van Napoleon?
Rust kwam er pas in 1813, na de val van Napoleon. Een jaar later werd Nederland een constitutionele monarchie
wat is een constitutionele monarchie?
een koninkrijk met een grondwet
wat waren de gevolgen van een constitutionele monarchie?
In deze grondwet was elk revolutionair vuur echter gedoofd.
Koning Willem I kon niet als een absolute vorst zijn gang gaan, maar de grondwet verleende hem wel de soevereine macht.
Weliswaar werd er een parlementair stelsel ingevoerd in de vorm van een Staten-Generaal, maar daarin zat vooral de adel.
Van grondrechten voor de burgers was nauwelijks sprake, behalve dan vrijheid van godsdienst.
Wat gebeurde er in 1848, toen in heel Europa opnieuw felle revoluties waren uitgebroken?
Er werd onder leiding van het liberale Kamerlid Thorbecke de basis van onze latere rechtsstaat gelegd.
Vanaf welk moment werd de koning ‘onschendbaar’ en wat wilt dat zeggen?
Vanaf het moment dat de macht van de koning werd ingeperkt in de grondwet
dat wilt zeggen dat hij buiten het spel van de macht was gezegd
De ministers kregen de verantwoordelijkheid voor wetgeving en beleid
Hoe werden de grondrechten uitgebreid
De grondrechten werden uitgebreid met onder meer het recht op vereniging en vergadering
Wat was het censuskiesrecht
Directe verkiezingen van de Tweede Kamer vergrootten de democratie, al was het kiesrecht slechts voorbehouden aan een kleine groep mannelijke burgers die een bepaald bedrag aan belasting betaalden: het censuskiesrecht.
De staat had volgens Thorbecke maar één taak, wat was die taak?
de vrijheid van de burgers te dienen.
Hoe de burgers die vrijheid gebruikten en welk geluk zij nastreefden, was aan de individuele burgers zelf.
Wat waar mocht de staat zich niet niet mee bemoeien?
De staat mocht zich niet met het leven van de burgers bemoeien en moest zeker op levensbeschouwelijk terrein neutraal zijn.
Ook op economisch vlak moest de overheid afzijdig blijven.
Waar dacht Throbecke dat het concurrentiemechanisme van de brije markt voor zou zorgen? En wat moest de overheid daarvoor doen?
Thorbecke meende dat het concurrentiemechanisme van de vrije markt zou zorgen voor een rechtvaardige samenleving.
De overheid moest alleen de noodzakelijke voorwaarden realiseren voor economische groei, zoals het ontwikkelen van infrastructuur in de vorm van waterwegen en spoorwegen.
Waarom wordt de negentiende eeuwse staat ook wel een nachtwakersstaat genoemd
Omdat het toen een staat was die zich voornamelijk inzette voor bewaking van de veiligheid van de burgers
Waardoor ontstonden nieuwe sociale bewegingen?
Door toegekende grondrechten
Wat eiste de arbeidersbeweging op?
kiesrecht voor alle burgers, niet alleen voor mannelijke burgers die een bepaald bedrag aan belasting betaalden.
Wat ontstond er in de tweede helft van de negentiende eeuw? En hoe kwam dat?
In de tweede helft van de negentiende eeuw ontstond er een klassenstrijd vanwege uitbuiting van arbeiders, armoede en kindersterfte.
Ook de vrouwenbeweging beriep zich op de beginselen van de rechtsstaat.
Waar leidde de sociale onrust tot?
De sociale onrust leidde uiteindelijk tot wijzigingen in de grondwet.
De sociale onrust leidde uiteindelijk tot wijzigingen in de grondwet. Welke wijzigingen waren dat? En wanneer werd het algemen mannenkiesrecht in gevoerd? En het vrouwenkiesrecht
In 1917 werd het alge-mene mannenkiesrecht ingevoerd, in 1919 het vrouwenkiesrecht.
Verder kregen naast openbare scholen nu ook scholen op godsdienstige en levensbeschouwelijke grondslag geld van de overheid.
Wat deed de Duitse bezetting in de Tweede wereldoorlog met de grondrechten?
Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte de Duitse bezetting een einde aan de grondrechten van de burgers.
Wat waren de gevolgen van dat in de Tweede Wereldoorlog de Duitse bezetting een einde aan de grondrechten van de burgers maakten?
Het recht op veiligheid en daarmee bescherming van het leven, dat in die tijd nog apart vermeld stond in de grondwet, werd op grote schaal geschonden.
Joden, Sinti en Roma, homoseksuelen, verstandelijk gehandicapten, communisten en verzetsstrijders werden in concentratiekampen vermoord.
Vrijheidsrechten zoals vrijheid van meningsuiting en drukpers en
vrijheid van vereniging en vergadering golden niet meer.
Burgers werden bij de minste verdenking afgeluisterd, bespioneerd en willekeurig opgepakt en vaak zonder vorm van proces ter dood veroodeeld of naar concentratiekampen gestuurd.
Wanneer trad de oude grondwet weer in werking
Vlak na de oorlog
Waar werkte een aparte commissie aan vlak na de oorlog toen de oude grondwet weer in werking kwam?
En wanneer kwam datgene uit?
En wat stond er in
aan een nieuw ontwerp voor een volledig herziene grondwet.
Die werd pas in 1983 van kracht.
Nieuwe onderdelen hierin zijn onder meer de bescherming van burgers tegen discriminatie en het recht op sociale zekerheid.
Wat bevat het eerste & het tweede deel van de nieuwe grondrecht die in 1983 uitkwam?
Het eerste deel bevat de grondrechten van de burgers.
Het tweede deel bevat de organisatie van de staatsinstellingen en het bestuur van ons land.
Wat vormt de basis van de klassieke grondrechten?
Vrijheid en gelijkheid van individuele burgers vormen de basis van de klassieke grondrechten
Wat kan je in de klassieke grondwet herkennen en wat wordt erin geregeld?
In deze rechten kun je de belangrijkste kenmerken van het sociaal contract herkennen, want hierin wordt geregeld dat de staat de persoonlijke vrijheidsrechten van mensen zo min mogelijk beperkt.
Wat is het eerste artikel van de Grondwet? En wat kun je hierin terug zien
Het gelijkheidsbeginsel
Daarin kun je terugzien dat deze Grondwet ook een antwoord is op de grootschalige discriminatie gedurende de Tweede Wereldoorlog.
Waarom is de volgorde van de achttien klassieke grondrechten willekeurig?
Ze zijn allemaal even belangrijk
Welke klassieke grondrechten kunnen we ondescheiden?
Het recht op gelijke behandeling in gelijke gevallen.
- Niemand die zich in Nederland bevindt mag gediscrimineerd worden.
De persoonlijke vrijheid wordt op verschillende manieren gewaarborgd.
- Ieder mens heeft de vrijheid om te gaan en te staan waar hij wil.
- Belangrijk is ook het recht op privacy. Het geeft aan iedere persoon een vrije ruimte om zichzelf te zijn en zijn persoonlijkheid te vormen in relaties met anderen.
Onaantastbaarheid van het lichaam.
- Martelen is verboden en zonder hun toestemming mogen mensen niet aan medische proeven of behandelingen worden onderworpen. Zomaar fouilleren, zonder dat er een verdenking is, mag niet.
- Ook de vrijheid van godsdienst en onderwijs zijn aspecten van de persoonlijke vrijheid.
- Ten slotte wordt het recht op eigendom als een persoonlijk vrijheidsrecht ge- waarborgd. Dankzij eigendom kunnen men- sen in hun bestaan voorzien en deelnemen aan de economie.
De politieke vrijheid van de burgers
is vastgelegd in het algemene kiesrecht, maar ook in grondrechten die het publieke debat stimuleren
- zoals de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van drukpers en het recht om verenigingen op te richten, vergaderingen te organiseren en betogingen te houden. In een democratie moeten immers alle stemmen gehoord kunnen worden. Burgers bepalen zelf - met woorden in plaats van met wapens - hoe zij willen samenleven.
Wat werd er na de tweede wereldoorlog beseft? En wat was het resultaat hiervan?
Na de Tweede Wereldoorlog groeide ook het besef dat de staat actief moest ingrijpen om aan alle inwoners vrijheid en gelijkheid en dus een gelukkig en zinvol bestaan te garanderen
Het resultaat hiervan was een sociale grondrecht
Wat werden de de verantwoordelijkheid van de staat.
wanneer kregen de burgers het recht op deze voorzieningen? En wat werd deze grondrecht daardoor?
Werkgelegenheid, bescherming van de positie van werknemers, sociale zekerheid, volksgezondheid, sociale woningbouw en onderwijs
In de Grondwet van 1983 kregen de burgers het recht op deze voorzieningen - Deze Grondwet vormt daarmee een verdieping van het sociaal contract.
Wat werd de klassieke rechtsstaat?
De klassieke rechtsstaat werd een sociale rechtsstaat ofwel een verzorgingsstaat.
wat is een belangrijk verschil tussen klassieke en sociale grondrechten?
Als burger kun je je direct op je klassieke grondrechten beroepen. Dat betekent dat je naar de rechter kunt stappen als deze rechten worden geschonden.
Sociale grondrechten kun je niet bij de rechter afdwingen, maar de overheid moet wel actief optreden om ze te realiseren
Wat kun je doen als je vindt dat de overheid niet genoeg haar best doet?
dan kun je dat bijvoorbeeld laten merken door je stemgedrag tijdens de volgende verkiezingen
De rechtsstaat is gericht op het vreedzaam samenleven van de burgers wat is daarvoor een belangrijke voorwaarde?
De principiële erkenning van elkaars vrijheid en gelijkheid is daarvoor een belangrijke voorwaarde
Waar gaat bij principiële erkenning van elkaars vrijheid en gelijkheid wel om?
Om een wederkerige erkenning
Wederkerigheid houdt ook in dat de uitoefening van vrijheidsrechten door de ene burger niet mag leiden tot schade of vrijheidsbeperkingen voor een andere burger.
In de Grondwet staat dan ook bij verschillende grondrechten dat ze kunnen worden uitgeoefend “behoudens ieders verantwoordelijkheid voor de wet”.
Waarom is in het Wetboek van Strafrecht zijn haatzaaien, discrimineren, beledigen en belasteren verboden?
Omdat je bij je meningsuiting niet gebruik mag maken van die dingen - dan tast je de grondrechten van andere burgers en daarmee de rechtsstaat aan.
Hebben grondrechten een absolute gelding? leg uit.
Soms is er een beperking van een grondrecht nodig, maar daarover mogen alleen regering en parlement beslissen. Grondrechten hebben dus geen absolute gelding.
Wat is de betekenis van ‘Grondrechten hebben een verticale werking’?
dat wil zeggen dat ze door burgers kunnen worden uitgeoefend tegenover de staat.
Wanneer spreken we van een horizontale werking van grondrechten?
We spreken van horizontale werking van grondrechten als burgers zich tegenover elkaar op hun grondrechten beroepen.
Wat gebeurt er bij bijvoorbeeld een zaak of een gelovige school een homoseksuele leerkracht mag ontslaan?
Omdat er geen rangorde bestaat in de grondrechten, zal de rechter bij de zaak steeds de belangen van beide partijen moeten afwegen
Wat de homoseksuele leraar betreft: daar heeft de wetgever de knoop doorgehakt. Het recht op ge- lijke behandeling van homoseksuele leraren gaat boven het recht op godsdienstvrijheid en onderwijsvrijheid
