C: Ocena informacji o metodzie leczniczej, rokowaniu lub szkodliwości Flashcards

1
Q

Czynniki zakłócające

A

Czynniki, mogące zakłócić naszą obserwację i utrudnić wnioskowanie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Błąd systematyczny

A

Wynika z nierównowagi czynników zakłócających, występujących między porównywanymi grupami.
- poszczególne pomiary systematycznie odbiegają od wartości rzeczywistej i wynik średniej nie odpowiada rzeczywistej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Błąd przypadkowy

A

Gdy powtarzamy to samo badanie i dostajemy różne wyniki.

- poszczególne wyki są bliskie wartości rzeczywistej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Badanie z randomizacją

A

= Badanie kliniczne z losowym przydziałem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Utajenie randomizacji

A

Osoba kwalifikująca pacjentów do badania nie wie, do której grupy dany pacjent trafi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Możliwe przyczyny zachwiania równowagi czynników rokowniczych między grupami w badaniach z randomizacją:

A

W trakcie badania:
- różne traktowanie w zależności od przynależności do grupy
Po zakończeniu badania:
- analiza wyników w grupach innych, niż te wyjściowe, ustalone randomizacją
- niezmierzenie punktów końcowych u znacznej części pacjentów, którzy rozpoczęli badanie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Utrata populacji badanej

A

Przyjmuje się, że po utracie ~20% badanej populacji wiarygodność badania jest zbyt mała, aby możliwa była interpretacja wyników

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

ITT

A

= intention-to-treat
= analiza wyników w grupach wyodrębnionych zgodnie z zaplanowanym leczeniem (w tych samych grupach, gdzie na początku dzięki randomizacji trafili)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Per protocol analysis

A

= analiza zgodna z protokołem badania

  • analiza z wykluczeniem pacjentów, u których założone postępowanie się zmieniło (np. zmniejszono dawkę leu, bo źle tolerowali poprzednią)
  • ryzyko wyciągnięcia fałszywych wniosków -> możliwe nierównomierne rozłożenie czynników zakłócających
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Pojedyncza ślepa próba

A

Tylko pacjenci nie wiedzą, jakiej interwencji są podani

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Podwójna ślepa próba

A

Ani pacjenci, ani badacze nie wiedzą jakiej interwencji są podani konkretni badani

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Próba otwarta

A

Gdy wszyscy znają przynależność pacjentów do grup

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Badanie obserwacyjne

A

Ekspozycja zależy nie od badaczy, ale od samych pacjentów lub zbiegu okoliczności

  • te badania często służą do oceny rokowania w danej populacji lub do oceny szkodliwości
  • grupy kontrolne powinny różnić się możliwie tylko ocenianą ekspozycją
  • przeważnie nie można być pewnym wyników co do interwencji terapeutycznych, dopóki nie potwierdzi się ich badaniem z randomizacją
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Cohort study

A

Badanie kohortowe:

  • rodzaj badania obserwacyjnego
  • ocenia się wystąpienie danego punktu końcowego grupach narażonych i nienarażonych na dany czynnik
  • rokowania, czynniki szkodliwe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Case-control study

A

Badanie kliniczno-kontrolne:

  • rodzaj badania obserwacyjnego
  • bierzemy pacjenta z danym efektem i pacjentów podobnych, bez tego efektu i porównujemy
  • szacowanie związku między występowaniem punktu końcowego a wcześniejszą ekspozycją na czynnik
  • szczególnie rpzydatne przy bardzo rzadkich/bardzo długo rozwijających się stanów
  • najtańsze badania
  • bardzo duże prawdopodobieństwo błędu systematycznego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Cross-sectional study

A

Badanie przekrojowe:

  • rodzaj badania obserwacyjnego
  • w tym samym punkcie czasowym ocenia się częstość ekspozycji na czynnik i częstość występowania punktów końcowych w określonej populacji
  • cel: określenie chorobowości (czyli chorzy w danym momencie), nie zapadalności (tu się używa badań z randomizacją i kohort)
  • wnioskowanie przyczynowo-skutkowe jest niepewne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Case report and case series

A

Opis przypadku i serii przypadków:

  • opisy pacjentów bez grupy kontrolnej
  • nigdy nie pozwolą wyciągnąć wniosków o związkach przyczynowych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Rodzaje zmiennych

A
  • zmienne ciągłe

- zmienne dychotomiczne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Zmienne ciągłe

A
  • są wyrażone wartościami ciągłymi, np. masa ciała, stężenie glukozy we krwi
  • porównuje się wartości przeciętne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Zmienne dychotoniczne

A
  • zmienne mogą wystąpić albo nie: np. zawał serca, zgon
  • porównujemy prawdopodobieństwa wystąpienia
  • przedstawiamy zawsze za pomocą parametrów względnych (np. ryzyko względne) i bezwzględnych - tylko jedne mogą być mylące
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

RR

A

= relative risk
Ryzyko względne:
- określa, jaka część ryzyka podstawowego (tzn. ryzyka w grupie kontrolnej) pozostała po interwencji
RR = Re/Rk
Re - ryzyko danego punktu końcowego w grupie eksperymentalnej
Rk - ryzyko w grupie kontrolnej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

RRR

A

= relative risk reduction
Względne zmniejszenie ryzyka:
- stanowi część prawdopodobieństwa (ryzyka) wystąpienia niekorzystnego punktu końcowego “usuniętą” w wyniku interwencji
RR + RRR = 1

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

ARR

A

= absolute risk reduction
Bezwzględne zmniejszenie ryzyka:
- bezwzględna różnica między ryzykiem w grupie kontrolnej i ryzykiem w grupie eksperymentalnej; bezwzględna wielkość “usuniętego” ryzyka
ARR = Rk - Re

24
Q

NNT

A

= number needed to treat
Liczba pacjentów, których trzeba poddać danej interwencji przez określony czas aby:
- zapobiec jednemu, niekorzystnemu punktówi końcowemu
- uzyskać jedend dodatkowy korzystny punkt końcowy
- odwrotność ARR:
NNT = 1/ARR

25
Q

HR

A

= hazard ratio
Hazard względny:
- analogiczny do RR
- część ryzyka podstawowego pozostającego po interwencji
- pochodzi z analizy krzywej przeżywalności/tabeli przeżywalności (bierze się tu pod uwagę nie tylko punkty końcowe, ale też czas ich wystąpienia -> HR zwykle jest zbliżone do RR, ale nie zawsze)
- HR jest tym mniejsze im później występują niekorzystne punkty końcowe

26
Q

OR

A

= odds ratio
Iloraz szans:
- analogiczne do RR
- część ryzyka podstawowego pozostającego po interwencji
- różnica między RR a OR sprowadza się do różnicy między ryzykiem a szansą
- gdy punkt końcowy występuje rzadko RR i OR są bardzo zbliżone
- wartość OR jest zawsze bardziej oddalona od jedności niż RR, czyli związek przyczynowy wydaje się być silniejszy
- w badaniach kliniczno-kontrolnych OR jest jedynym logicznym sposobem przedstawienia wielkości efektu

27
Q

RRI

A

= relative risk increase

- ryzyko wystąpienia niekorzystnego punktu końcowego “dodana” w wyniku interwencji

28
Q

ARI

A

= absolute risk increase
Bezwzględne zwiększenie ryzyka:
- bezwzględna różnica między ryzykiem w grupie eksperymentalnej i w grupie kontrolnej

29
Q

NNH

A

= number needed to harm
- liczba pacjentów , którzy muszą zostać poddani interwencji przez określony czasy by nastąpił jeden dodatkowy niekorzystny punkt końcowy

30
Q

RB

A

= relative benefit
Korzyść względna:
- iloraz prawdopodobieństwa wystąpienia danego korzystnego piunktu końcowego w grupie eksperymentalnej i tego prawdopodobieństwa w grupie kontrolnej

31
Q

RBI

A

= relative benefit increase
Względne zwiększenie korzyści:
część prawdopodobieństwa wystąpienia korzystnego punktu końcowego “dodana” w wyniku interwencji

32
Q

ABI

A

= absolute benefit increase
Bezwzględne zwiększenie korzyści:
- bezwzględna różnica między prawdopodobieństwem wystąpienia korzystnego punktu końcowego w grupie eksperymentalnej i w grupie kontronej

33
Q

p-value

A

Poziom istotności statystyczne:

  • prawdopodobieństwo z jakim zaobserwowana w badaniu lub większa różnica między badanymi grupami może być dziełem przypadku, przy założeniu, !!że różnica ta nie istnieje!!
  • przyjęto, że wynik jest statystycznie istotny, gdy p<0,05
34
Q

CI

A

= confidence interval
Przedział ufności:
- określa najbardziej prawdopodobna wielkość, kierunek i zakres wartości zaobserwowanego efektu
- przedział wartości, w których prawdopodobnie zawiera się w rzeczywista wartość dla danej populacji
-im węższy tym lepiej
- zwykle przyjmuje się 95% Ci

35
Q

CI a p-value

A
  • jeżeli 95%CI nie zawiera wartości oznaczającej brak różnicy między grupami to p<0,05
  • jeżeli jedna z granic 95%CI “dotyka”, ale nie przekracza wartości oznaczającej brak różnicy między grupami to p = 0,05
  • jeżeli granice 95%CIleżą po obu stronach tej wartości to p>0,05
36
Q

Podczas analizy badania

A
  • w badaniach negatywnych zwróć uwagę na górną granicę przedziału ufności, jeżeli nie przekracza najmniejszej klinicznie istotnej różnicy, to wynik można uznać za ostateczny
  • w badaniach pozytywnych- zwróć uwagę na dolną granicę przedziału ufności, jeżeli jest większa od najmniejszej wartości uznanej za klinicznie istotną, to wyniki badania można uznać za ostateczne
37
Q

G: Co znaczy utajnienie randomizacji?

A
  • osoba dokonująca randomizacji nie zna danych pacjentów
  • osoba dokonująca randomizacji nie wie, do której grupy trafił pacjent
  • nie wiadomo, jaki rodzaj randomizacji został zastosowany
38
Q

G: Oblicz NNT: RRR 58%, Rk = 0,14

A

NNT = 13

39
Q

G: Jakie badanie najlepsze do oceny rokowania w danej chorobie?

A

Kohortowe

40
Q

G: Opis przypadku z ITT, kogo w jakich grupach się ocenia

A

Wszystkich zakwalifikowanych do badania w tych grupach do których byli zakwalifiowani (liczby z przypadku: 100 osób do 100 osób)

41
Q

G: Opis przypadku, zgodnie z protokołem

A

Porównać osoby pijące sok czosnkowy 90 osób do pijących sok grejfrutowy 100 osób

42
Q

G: Wartość p = 0,02

A

Pozwala wykluczyć hipotezę zerową

43
Q

G: CI to 95% wyników

A

Fałsz, 95% prawdopodobieństwa

44
Q

G: Wybierasz się na 3-miesięczne praktyki do Szkocji na oddział laryngologii. Zaproponowano Ci przeprowadzenie badania naukowego na temat wpływu palenia papierosów na rozwój raka oskrzeli. Patrząc realistycznie na swoje możliwości czaswoe i inne działania na tych praktykach, wskaż, który rodzaj badania mógłbyś zastosować.

A

Badanie kliniczno-kontrolne

45
Q

G: Badanie z randomizacją, nowy lek na zawał, 500 osób w grupie kontrolnej, 500 w badawczej. 30 osób w grupie badawczej miało zawał, 50 osób w grupie kontrolnej. Oblicz RRR

A

40%

46
Q

G: Badanie z randomizacją, nowy lek na zawał, 500 osób w grupie kontrolnej, 500 w badawczej. 30 osób w grupie badawczej miało zawał, 50 osób w grupie kontrolnej. Oblicz RR

A

0,6

47
Q

G: Badanie z randomizacją, nowy lek na zawał, 500 osób w grupie kontrolnej, 500 w badawczej. 30 osób w grupie badawczej miało zawał, 50 osób w grupie kontrolnej. Oblicz NNT

A

25

48
Q

G: Zastosowanie ślepej próby jest szczególnie ważne przy ocenie:

A

Bólu wieńcowego

49
Q

G: Prawda o ITT

A

Bierzemy wszystkich bez względu na to, czy przyjmowali lek czy nie

50
Q

G: Jakie badanie zastosujesz przy ocenie co mogło spowodować chorobę zakrzepowo-zatorową

A

Kliniczno-kontrolne

51
Q

G: Wynik badania NNT = 80, 95%CI = 50-100 oznacza

A

Co najmniej 50 i maksymalnie 100 ppacjentów musi przyjąć ten lek aby uchronić jedną osobę przed zawałem

52
Q

G: Prawda o badaniu z randomizacją

A

Ma mniejszy błąd systematyczny niż obserwacyjne

53
Q

G: Błąd przypadkowy?

A

W wyniku powtarzalności pomiarów, aparatury

54
Q

G: Jakieś badanie, ani pacjent ani lekarz nie wiem, najpierw jedna grupa pacjentów dostaje lek A i placebo, w tym samym czasie inna grupa dostaje lek B i placebo, potem zamiana

A

Badanie z podwójną ślepą próbą, randomizacja naprzemienna

55
Q

G: Odrzuciliśmy hipotezę zerową, p>0,5

A

Odrzucenie hipotezy zerowej było niewłaściwe