Bjúgur, blæðing, segamyndun

Question 1

Bjúgur

Answer 1

Afbrigðileg vökvasöfnun í millifrumuvökva eða í líkamshol sem getur verið staðbundin eða almenn

Question 2

Hvaða þættir hafa áhrif á flæði vökva inn og út úr æðum?

Answer 2

1. Hydrostatískur þrýstingur (BÞ)

2. Osmótískur þrýstingur

Question 3

Vökvi leitar út úr æðum ef…

Answer 3

• Hydrostatískur þrýstingur eykst
• Osmótískur þrýstingur minnkar
• Vessaæðar stíflast

Question 4

Dæmi um staðbundna aukningu á hydrostatískum þrýstingi

Answer 4

• Thrombosis í bláæðum í fæti sem veldur því að hydrostatískur þrýstingur eykst í æðinni
• Ascites (bjúgur í kviðarholi) við skorpulifur

Question 5

Dæmi um almenna aukningu á hydrostatískum þrýstingi

Answer 5

• Hjartabilun

Question 6

Hvernig minnkar osmótískur þrýstingur?

Answer 6

• Nephrotic syndrome => Nýrun fara að leka próteinum
• Lifrarsjúkdómar => Minnkuð framleiðsla próteina
• Protein-losing enteropathy => Sjúkdómar í meltingarvegi og prótein leka út

Question 7

Hvernig stíflast vessaæðar?

Answer 7

• Sýkingar
• Æxli
• Eftir skurðaðgerðir
• Eftir geislun

Fátíðasta orsök bjúgs

Question 8

Hvað kallast bjúgur í kviðarholi?

Answer 8

Ascites

Question 9

Hvað kallast bjúgur í fleiðru?

Answer 9

Hydrothroax

Question 10

Hvað kallast bjúgur í pericardium

Answer 10

Hydropericardium

Question 11

Hvað kallast almennur bjúgur?

Answer 11

Anasarca

Question 12

Hvað er congestion (passive hyperemia)?

Answer 12

• Aukið venous blóðmagn vegna hjartabilunar
• Náskylt bjúg (edema)

=> Chronic passive congestion of lung
=> Chronic passive congestion of liver

Question 13

Hvað er active hyperemia?

Answer 13

• Aukið arterial blóðmagn tengt áreynslu eða bólgu

Question 14

Af hverju verða blæðingar?

Answer 14

• Vegna áverka
• Vegna sjúkdóma í æðum, aneurysma
• Vegna háþrýstings
• Vegna æxla
• Vegna blæðingarsjúkdóma

Question 15

Hvað getum við misst mikið af blóðmagninu án þess að finna fyrir einkennum?

Answer 15

~ 20%

Question 16

Segamyndun (thrombosis)

Answer 16

• Afbrigðileg virkjun þátta sem stuðla að hemostasis
  => Blóðflögur loða við æðaþel og safnast fyrir
  => Sorkukerfið
  - Prothrombin -> thrombin
  - Fibrinogen -> fibrin
• Galli í þáttum sem stuðla gegn segamyndun

Question 17

Úr hverju er blóðsegi?

Answer 17

• Blóðflögum
• Fibrín
• Rauðum blóðkornum
• Hvítum blóðkornum

Question 18

Hvernig er útlit blóðsega?

Answer 18

• Dökkrauðir
• Þéttir í sér
• ,,Lines of Zahn”

Question 19

Hvar getum við fundið blóðsega?

Answer 19

• Slagæðum
• Bláæðum
• Hjartanu

Question 20

Hvað er Virchow’s triad?

Answer 20

Þeir þættir sem eru taldir eiga þátt í myndun blóðsega

1. Skemmd í æðavegg (injury)
2. Stasis/Turbulens
3. Brenglun í storkukerfinu

Question 21

Hvað veldur skemmdum í æðavegg?

Answer 21

• Æðakölkun!
• Bólga (vasculitis)
• Eftir hjartadrep
• Háþrýstingur
• Trauma

Skiptir mestu máli í slagæðum eða hjartanu

Question 22

Hvað gerist þegar það kemur skemmd í æðavegginn?

Answer 22

• Þættir blóðs komast í snertingu við subendothelial collagen og tissue factor losnar
• Þetta getur leitt til trubulens

Question 23

Hvar er líklegast að það verði stasis/turbulens?

Answer 23

• Í bláæðum! ATH rúmlegu og hreyfingarleysi
• Í slagæðum, aneurysma
• Í hjartanu við hjartsláttartruflanir

Question 24

Meðfæddar brenglanir í storkukerfi

Answer 24

1. Stökkbreytingar í storkuþætti V (Leiden)
   - 6% á Íslandi
   - Ónæmi fyrir prótein C
2. Stökkbreytingar í prothrombin
   - 1% á Íslandi
   - Aukinn prothromin styrkur
3. Antithrombin III skortur
4. Protein C skortur

Question 25

Áunnar brenglanir í storkukerfi

Answer 25

1. Meðganga 2. Pillan 3. Krabbamein 4. Reykingar 5. Offita 6. Aldur

Question 26

Í hvaða slagæðum er líklegast að það verði til blóðsegar?

Answer 26

- Kransæðum - Slagæðum til heila - Slagæðum til ganglima - Slagæðum til garnar Oftast er þetta occlusive => lokast alveg fyrir blóðflæðið

Question 27

Blóðsegar í hjarta verða til vegna?

Answer 27

- Skemmda í æðaþeli - Turbulens/stasis => Mural thrombus eftir infarct => Arrythmiur (atrium)

Question 28

Blóðsegar í bláæðum verða til vegna?

Answer 28

- Turbulens/stasis - Brenglunar í storkukerfi => F.o.f. í djúpum bláæðum í ganglimum í ELDRA fólki, við rúmlegu eða eftir aðgerðir

Question 29

Hvað verður um blóðsega?

Answer 29

- Obstructio - Propagation - Embolus - Organization með recanalisation - Leysist upp

Question 30

Hvað er blóðrek (embolus)?

Answer 30

Stífla (obstructio) á æðakerfinu vegna einhvers sem berst með æðakerfinu annars staðar frá

Question 31

Hvað getur flokkast sem blóðrek?

Answer 31

- Thrombus - Fita => t.d. við femur-brot - Beinmergur => sést bara í krufningum því reynt hefur verið að endurlífga sjúkling og sternum eða rifbein brotnað - Loftbólur => köfunarveiki - Æxlisvefur => mixoma

Question 32

Blóðrek frá thrombus í venu

Answer 32

- Frá djúpum bláæðum ganglims - Lendir í truncus pulmonalis eða lungnaslagæðargreinum - Paradoxical embolus => thrombus of a venous origin, which travels to the arterial side through a lateral opening in the heart, such as a patent foramen ovale, or arteriovenous shunts in the lungs.

Question 33

Söðulembolus

Answer 33

Veldur algjörum skyndidauða

Question 34

Blóðrek frá thrombus í hjarta eða slagæð

Answer 34

- Lendir í slagæðum til heila, nýrna, milta, ganglima, görn

Question 35

Hvað er infarct?

Answer 35

Blóðþurrðardrep í líffæri eða vefjum vegna occlusio á slagæðum eða bláæðum sem sjá um svæðið

Question 36

Hvað orsakar infarct?

Answer 36

- Thrombus - Embolus - O.fl.

Question 37

Hvaða þættir hafa þýðingu fyrir infarct?

Answer 37

- Einfalt eða tvöfalt blóðflæði á svæðið => t.d. ólíklegra að infarct verði í lifur sem hefur tvöfalt blóðflæði - Hversu hratt myndast drepið => collateralar geta bjargað - Næmi vefja fyrir súrefnisskorti => heili þolir t.d. illa - Súrefnismettun blóðs