benaderingswijzen en historiek Flashcards
1
Q
Welke 2 soorten benaderingswijzen zijn er in psychodiagnostiek
A
- statistische en klinische
2
Q
Leg uit statistische benaderingswijze
A
- Vertrekt vanuit empirische evidentie
> Empirische evidentie -> gestuurd door cijfermateriaal - Objectieve maatstaven bekomen om iets te zeggen over gedrag
- Cijfermatig gedrag beschrijven/ voorspellen
- Vooral kwantitatieve data
- Resultaat is het belangrijkste
-> IQ test afnemen en beetje observeren
->Vooral kansuitspraken doen -> hoeveel % kans heb je om een IQ van 95 te meten?
3
Q
Leg uit: wat is klinische benadering
A
Tegenhanger van statistische benadering
Kwalitatieve benadering: start vanuit wat we zien, horen,…
* Doel: uniek beeld vormen over client
->Ieder persoon is uniek
> Gesprek op ontspannen manier beginnen= verkennen
- Individuele dynamiek beschrijven/verklaren
-> Bevragen van context (omgeving) en voorgeschiedenis -> geeft handvaten om problemen op te lossen - Manier waarop is even belangrijk als resultaat
-> Tijdens testfase gaan we ook observeren
4
Q
In de klinische benadering ga je op 3 niveaus genuanceerd en breed werken. leg uit
A
- Observeren
->Beschrijven wat de mensen doen - Gespreksvoering
->Aanpassen testcontext
->Aanpassen houding testleider
->Attitudeprofiel: open houding en niet veroordelend tegenover client + Veel doorvragen en concretiseren zonder oordeel -> Op die manier voelt client zich veilig-> makkelijker info delen
->Aanpassen naar client: Werkrelatie opbouwen (sensitief) -> Hangt samen met houding testleider: actief luisteren en LSD is belangrijk - Verslaggeving
->Goed verslag= belangrijk voor andere hulpverlener
->Kunnen sneller starten met behandeling
->Client krijgt verslag ook te zien
->Kwalitatieve gegevens aan top
5
Q
Wat is het verschil tussen alledaags en professioneel observeren?
A
- Alledaags observeren
->Wat zijn mensen aan het doen?
->Doen er verder niks mee - Professioneel observeren
-> Veel bewuster observeren-> meer stilstaan bij welke info er binnenkomt via zintuigen
->Welke vertekeningen/misvattingen kunnen optreden?
->Objectief observeren=moeilijk
->Doelgericht observeren: Vooraf duidelijk weten wat je gaat observeren -> Doel= beeld vormen over gedrag client
-> Systematisch karakter: Ga je observatie vrij aanpakken of via vast stramien?
6
Q
Welke 4 vragen stel je jezelf bij het professioneel observeren?
A
- Waarom observeer je
- Bij wie en wanneer ga je observeren?
-> Client of betrokkenen (vb leerkracht, ouders)
->Tijdens de les of speeltijd observeren - Hoe ga je observeren?
->Op welk gedrag ga je letten
->Hoe ga je het observeren aanpakken? Vb noteren of filmen - Wat ga je observeren?
->Interacties, gedrag, tellen hoe vaak gedrag voorkomt
7
Q
Waarom ga je observeren? leg uit
A
- Beschrijven
->gaan kijken naar dagdagelijkse situatie van persoon
->zorgleerkracht gaat gedrag van kind beschrijven in de klas - gedrag verklaren
->wat veroorzaakt dat gedrag?
->Kind droomt veel weg: komt dit door concentratieproblemen of zijn er teveel prikkels in de klas
->Kind leest traag: komt dit door moeilijk lezen van woorden of slecht zien
8
Q
Wie ga je observeren? leg uit
A
- Client
- Betrokkenen (leerkracht, ouders)
- Interactie met hele klas (groep)
- Als client niet genoeg Nederlands kan om gedrag/moeilijkheden onder woorden te brengen
9
Q
Leg het verschil uit tussen participerend en niet participerend observeren
A
- Participerend: observator neemt deel aan activiteit met client
->2 rollen: ik ben deelnemer en observator
->Je hebt de interactie met de client + je moet dan wel beschrijven wat de client allemaal doet
->Is insider perspectief-> maakt zelf deel uit van geheel
Gevaar
->Aandacht hebben voor alles wat gebeurt = objectief beschrijven
->Mijn aanwezigheid kan gedrag van client beïnvloeden -> kan zich anders/sociaal wenselijk gedragen= controle effect
->Teveel eigen interpretatie betrekken ->ik maak zelf teveel een selectie van wat ik meeneem over gedrag van client
- Niet participerend: aan zijlijn staan
->Zuivere vorm van observatie
->Erop letten dat client mijn observatie niet doorheeft: Doet zich misschien dan anders/beter voor dan in werkelijkheid= observator effect
->Outsider perspectief -> deel van info/gedrag mis je want niet altijd aanwezig
10
Q
Leg het verschil uit tussen gestructureerd en niet gestructureerd observeren
A
- Gestructureerd
->Op voorhand vastleggen wat je wil observeren
->Via meetinstrumenten vb schema
->Op voorhand nadenken welke thema’s je wil observeren (taal, motoriek,..) - Niet gestructureerd of vrije observatie
->Vooral bij verkennend onderzoek
->Waarnemingen vrije loop
->Geen verfijnde opdeling in verschillende thema’s -> wel 1 specifiek onderwerp waarop je gaat letten
->Minder voorbereidingswerk
11
Q
Wat ga je observeren?
A
- Verbaal en non verbaal gedrag
->Non verbaal: lichaamshouding, hoe ziet client eruit, gelaatsuitdrukking
->Verbaal: wat zegt client tegen mij of anderen -> letten op intonatie - Uiterlijke gedragskenmerken
->Filmisch observeren : letterlijk accuraat beschrijven wat je ziet
Vb client beweegt steeds van links naar rechts op stoel
->Niet interpreteren! - Innerlijke gedragskenmerken -> moeilijk
->Doel: intelligentie meetbaar maken = operationaliseren
->Belangrijk om uitspraken te doen over psychologische eigenschappen
12
Q
Wat zijn de voor- en nadelen van klinische benadering?
A
- Klinisch nadeel
->Minder objectief
->Vertrekken teveel vanuit onze intuïtie
->Kan tot foutieve interpretatie leiden
->Altijd nadenken en reflecteren hierover - Klinisch voordeel
->Meer nuance
13
Q
Wat zijn de voor-en nadelen van statistische benadering?
A
- Statistisch nadeel
->Te simpel voorstellen dmv getal
->Alles van omgevingsfactoren enz. worden genegeerd - Statistisch voordeel
->Snelle indruk krijgen van client (wel oppervlakkig)
14
Q
Wat heeft het oude Chinese rijk bijgedragen aan de psychodiagnostiek
A
Om ambtenaar te worden moest men toen al selectieproeven afleggen (vb kunde van Mandarijns)
-> Gebeurde via selectierondes
- Bijdrage aan huidig psychodiagnostisch werken
->eerste stappen in recruitment
->selectie door testen, gesprekken
->zien of iemand in bepaalde functie past= bekwaamheid
15
Q
Wat hebben de Grieken en Romeinen bijgedragen aan psychodiagnostiek (oa. hippocrates)?
A
- personeelsselectie voor Romeins leger
->soldaat moest zichzelf beschrijven
->indien niet dapper -> niet naar volgende ronde
->water drinken uit beek: niet bukken of op knieën - Bijdrage Hippocrates
->Eerste persoon die zei dat psychische problemen door natuurlijke oorzaak wordt veroorzaakt
->Vroeger dacht men dat dit straf van goden was
->Klachten/gedrag observeren -> dan diagnose ->
Via beschrijving van diagnose werd therapie voorgeschreven
->Biologische en psychologische staat met elkaar in verband Vb burn-out: fysiek en mentaal is men op
->Humeurenleer: lichaamssappen niet in evenwicht-> fysiek of psychisch ziek -> Maakte categorieën = eerste stappen van ordenen en classificeren
16
Q
Wat is de bijdrage van de Arabische wereld aan psychodiagnostiek?
A
- Uitvinder van vakgebied psychiatrie
->Legde basis van psychodiagnostiek in Europa - Neuropsychologie: men ontleedde hersenen
- Verdere uitbreiding van classificatie op basis van gedrag: diagnose stellen
- Psychische stoornis gaan behandelen
- Verbinding tussen lichamelijke en psychische ->
Eerste behandeling via therapie (droomduiding, muziek, ergo,..)
17
Q
Leg uit fysiognomie
A
- Intellectuele of karaktereigenschappen afleiden uit gezicht (vorm/expressie)
- Verband tussen lichaam en psyche (Aristoteles) ->
Iemands lichaamsexpressie heeft invloed op karakter/gemoed en vice versa - Cesar Lombroso
->Op basis van vorm gezicht kan je karaktereigenschappen afleiden
Vb iemand ziet er als schaap uit-> koppig
Vb iemand is aanhankelijk-> zo trouw als hond
Vb aan iemand z’n gezicht zie je of die misdadiger wordt
18
Q
Leg uit Frenologie (schedelleer)
A
Ontstaan vanuit kritiek op fysiognomie
- Gall
->Ontdekt dat hersenen opgebouwd zijn uit grijze en witte stof
->Verschillende zones van brein besturen specifieke delen van het lichaam
->Grondlegger cranioscopie
->Voelen aan schedel: aan hand van knobbels kan je psychologische eigenschappen afleiden vb wiskunde of taalknobbel - Spurzheim
->Frenologie: Vorm van hersenen zegt iets over waar je goed/slecht in bent
Vergissing van beide
->Vooringenomen werken -> wilden enkel hun vooropgestelde ideeën bevestigen
->Onderzoek gebaseerd op vage gedragseigenschappen ipv fundamentele zoals waarneming
- Bijdrage
->Bepaalde hersendelen staan in voor cognitieve/psychologische functies van iemand -> dit klopt en is bewezen
->Was toen revolutionair!
19
Q
Wie is Pinel?
A
- Radicale verandering in behandeling psychische stoornissen
->Meesten dachten dat ze gestoord waren of misdadigers
->Hij vond dat ze ziek waren en geholpen moesten worden
->Psychische stoornis-> Geen straf van goden maar natuurlijke/fysieke oorzaak - Grondvesten begeleidende aanpak
->Direct behandelen met respect -> naar hen luisteren
->Voorlichting, cognitieve therapie, inzetten op beweging - Observeren en classificeren
->Ging dingen beschrijven en observeren -> doen we nu nog
->Op basis van symptomen classificaties maken
20
Q
Wie is Esquinol?
A
- Leerling Pinel
- Verdere classificatie -> meer psychische stoornissen toegevoegd
- Populariteit Pinel steeg
21
Q
Wie is Seguin?
A
- Ontwikkeling eerste psychodiagnostische test -> daarvoor waren er geen psychodiagnostische testen
- Statistische benadering in leven geroepen
- Vooral voor scholen (kinderen verstandelijke beperking)
->Eerst test afleggen met een score
->Dan sensorische/motorische oefeningen geven
->Dan opnieuw test: is er groei?
22
Q
Wat is de rode draad van de moderne psychologie?
A
- Vertrek: belang van observeren
- Dan psychische stoornissen humaniseren
- Meer begeleidende aanpak
- Verdere classificatie van stoornissen
- Ontwikkeling eerste psychodiagnostische tests
23
Q
Wie is Wundt?
A
- Op zoek naar wetmatigheden -> aansluiting bij statistische benadering
- Exacte beschrijving van experimentele condities
->Via experimentele methodes (meetbare prikkels) ga je uitspraak doen over psychologie - strikte controle van onafhankelijke variabelen
- Beperkt zich tot primaire/sensorische metingen
->Zich richten op zintuigen en concrete handelingen
->Niet bezig met aandacht/intelligentie - Hypothesetoetsend werken
->Stelling opbouwen -> doen we nog steeds
->Onderzoeken of stelling klopt vb via test of vragenlijst - Nauwkeurige verwerking van uitkomsten
->Paraplu= objectiveren en standaardiseren
->Waarom? Meetfouten voorkomen
Nadelen
->Wundt dacht dat verschillen tussen personen meetfouten waren
->Geen aandacht voor individuele verschillen
->Had remmend effect op evolutie psychodiagnostiek
Bijdrage van Wundt
->Nastreven van standaardisatie in psychologie
->Objectief/wetenschappelijk onderbouwd aan de slag gaan
24
Q
Wie is Darwin?
A
- Evolutietheorie: beschrijving evolutie van de soorten
- Bioloog- geen psycholoog
- Survival of the fittest
- Vooral het erven van fysieke kenmerken
25
Wie is Gallon?
* Sterke voorvechter van eugenetica en sociaal darwinisme ->Sociaal darwinisme
Basis voor eugenetica
* Eugenetica
->Maatregelen bedenken en propageren om menselijke soort te verbeteren
->Gaf psychologische twist aan de leer van Darwin
* Mentale eigenschappen zijn ook erfelijk
->Sociale klasse, intelligentie, etniciteit
* Interesse in individuele verschillen (vooral qua intelligentie)
* Menselijk ras propageren
->Enkel bepaalde etniciteiten mochten zich voortplanten wegens intelligentie
Bijdragen Galton
->Focus op individuele verschillen (vooral qua intelligentie)
->Standaardiseren van objectieve metingen
->Standaardiseren van verwerking resultaten
->Testresultaten in statistische termen gieten
->Betrouwbaarheid/validiteit/correlaties opnemen in psychologie
->Psychometrie uitgevonden (= manier om naar resultaten te kijken)
26
Wie is McKeen Cattell?
* Eigenlijke vader van psychometrie
* Interesse in individuele verschillen -> fanatiek onderzoek hiernaar
* Psychologie= geen exacte wetenschap
* Ontwikkeling mental tests
27
Wie is Wissler?
* Leerling van McKeen Cattell
* Verband tussen mental tests en examenresultaten nagaan
Wil dit zeggen: goed resultaat op test is goed resultaat op examen? -> Geen correlatie gevonden
* Bijdrage Wissler
->Predictieve validiteit: hoe goed kan onze test het gedrag in maatschappij voorspellen?
->Predictieve validiteit -> nog altijd gebruikt -> kwaliteit test inschatten
28
Wat wil begripsvaliditeit zeggen?
* Test afnemen bij iemand -> zegt iets over psychologische eigenschap
->In welke mate zeggen de oefeningen samen iets over eigenschap zoals intelligentie?
* Gaat ervan uit dat er een sterk verband is tussen oefeningen en zeggen iets over IQ (eigenschap)
->Beide wetenschappers konden niet bewijzen dat er verband was -> losstaande oefeningen
29
Wie zijn Binet en Simon?
* Beide Frans
* Leerplicht opgelegd in Frankrijk->sommige kinderen kregen problemen -> pedagogisch onderzoek dus test ontwikkeld
Selectie van gespecialiseerd onderwijs -> wie heeft nood aan speciaal onderwijs en wie niet
* Opdracht met oplopende moeilijkheidsgraad
->Test: opdracht geordend volgens leeftijd
->Hoe jonger hoe makkelijker de test start
* Bepalen van verstandelijke leeftijd
* Samenhang testresultaten en schoolprestaties
->Goeie predictieve validiteit = voorspellende waarde van test
->Goeie begripsvaliditeit = in welke mate zegt test iets over eigenschap
* Bijdragen van beide
->Intelligentie in 1 cijfer uitdrukken
->Aantonen dat test voorspellende waarde heeft
Probleem
->Geen duidelijk theoretisch model van intelligentie -> lag nog niet vast
Binet
->tegen ongenuanceerd gebruik van exact getal als score
->Voorkeur= kwalitatieve omschrijving van iemands verstandelijk niveau (rekening houden met andere aspecten)
->Wou niks zeggen over herkomst van intelligentieverschillen
30
Wie zijn Goddard en Terman?
* Eigen intelligentietest ontwikkeld = Standford-Binet test
->Universele standaard: voor 1ste keer duidelijke testhandleiding erbij = STANDAARDISEREN
->Bijdrage van deze test: meetfouten voorkomen
* Verdere kwantificering IQ
->Test Binet-Simon -> vooral observeren van verstandelijke leeftijd -> niet objectief
->Nieuwe test: waarnemingen via statistiek omgezet naar IQ score
->Niet enkel actueel mentaal niveau meten maar ook onveranderlijke verstandelijke aanleg -> Ontstaan van begrip IQ
Gauss curve: IQ visualiseren -> duidelijker
* Ontwikkeling non- verbale IQ test
->Veel immigratie in Amerika
->West-Europese mensen zelfde cultuur dus makkelijke integratie
->Oost en Midden Europese mensen andere cultuur dus moeilijke integratie
->Op vraag van immigratie autoriteiten intelligentie meten los van taal (non verbaal)
->Mensen lange reis achter de rug dus moe/honger -> negatieve impact op testprestatie
->Mensen onterecht als zwak begaafd bestempeld
* Opstellen van normgroepen -> gebruiken we nog
Bijdrage van beide
->Gestandaardiseerd afnemen van test met handleiding
->Gestandaardiseerd interpreteren
->Non- verbale IQ test
->Opbouw/gebruik van normgroepen
31
Wie zijn Goddard, Terman en Yerks?
WOI: selecteren wie soldaat/officier werd
* Test ontwikkeld
->Ontstaan Army Alfa (verbaal) en Army Beta (non-verbaal - voor niet Engelstaligen)
->Army Alfa= vraagstukken, zinnen vervolledigen, woordbegrippen
->Army Beta= instructies ondersteund met gebaren en tekeningen
* Nieuwe oefeningen ontwikkeld -> nu nog gebruikt
* Oplopende moeilijkheidsgraad
* NIEUW: tijdslimiet toegevoegd
32
Wie is Brigham?
* Samen met Yerks onderzoek doen ivm grote normgroep
* Study of Americal intelligence
->Uitspraken doen over bepaalde bevolkingsgroepen -> minder intelligent
->Gevolg: migratiebeperkingen toepassen
->Einde maken aan massale immigratie naar Amerika
Alfa en Beta
->Test ging niet over intelligentie maar over integratie
* Bijdrage
->Nieuwe oefeningen
->Tijdslimiet
->Army Beta-> verder ontwikkeling van non verbale IQ test
->Oplopende moeilijkheidsgraag
->Verdere opbouw van normgroepen (aculturatie -> hier negatief bedoeld)
33
Leg uit Correlaties Pearson
* Correlatie= opsporen van verband tussen 2 of meerdere oefeningen
* Pearson= aanhanger van sociaal darwinisme
->Oorlog tegen mindere rassen is logisch
* Grondlegger van Pearson concept
->Hoe groot is de samenhang tussen verschillende eigenschappen
->In welke mate meten 2 verschillende testen (die iets anders meten) dezelfde eigenschap?
->Conclusie: mogelijk meten beide tests dezelfde eigenschap -> nagaan via factoranalyse
* Correlatie tussen –1 en +1
->Hoe dichter bij 1 hoe beter correlatie
34
Leg uit Factoranalyse- begripsvaliditeit van Spearman
-> bouwt voort op correlatie van Pearson
* Ontdekte dat er gemeenschappelijke eigenschap is (= factor g= algemene intelligentie)
->Elke intellectuele activiteit wordt beïnvloed door factor algemene intelligentie
* Daarnaast zijn er nog aparte soorten intelligentie (deelvaardigheden of s-factoren)
* statistisch wetenschappelijk onderbouwde structuur om intelligentie vast te leggen
35
Leg uit: factoranalyse Cattell en Horn
* Voortbouwen op Spearman
* Naast deelvaardigheden (s factor) en G factor bestaan er specifiekere vaardigheden -> nog fijnere structuur van intelligentie
Vb. Gf (vloeiende intelligentie= mogelijkheid om nieuwe problemen op te lossen zonder voorkennis)
Vb. Gc (verworven kennis/vaardigheden die we gebruiken bij oplossen problemen)
Kortetermijngeheugen/ lange termijngeheugen
36
Leg uit factoranalyse Carroll
* Kers op de taart = opstellen van CHC model (CHC= Cattell – Horn- Carroll)
* Nog altijd gebruikt
* Naast G en s factoren zijn er ook nauwe cognitieve vaardigheden
* Gebruik van 3 strata
->Stratum 3= intelligentie
->Stratus 2= brede cognitieve vaardigheden (verbale intelligentie)
->Stratum 1= fijnere vaardigheden
->Hoe meer vaardigheid naar links hoe meer die bijdraagt tot totale intelligentie
->Heel objectief en statistisch
->Je kan ook meer klinisch en menselijk naar intelligentie kijken
37
Wie is Thorndike?
* Kritiek op intelligentietest
->geen zicht op potentieel van leerlingen
->Test= momentopname
* Cognitieve vermogens meten duurt langer -> je moet evolutie zien
* Heeft test opgebouwd om cognitieve vaardigheden op te volgen gedurende lange periode
* Vergelijken met normgroep (klasgenoten, leeftijdsgenoten)
38
Geef meer info over persoonlijkheids en attitudetesten
* vroeger gebeurde dit via observatie en klinische interviews
->was niet objectief + men gaf sociaal wenselijke antwoorden (beter voordoen dan hij is)
* 2 bewegingen
Persoonlijkheidsvragenlijst en attitudemetingen
->Meer objectievere vragenlijst = gestandaardiseerd -> nog steeds gebruikt
->Gebruik van Likert schaal
Projectieve tests
->Onduidelijke stimuli of tekeningen zien: zeggen wat er in je opkomt
->Als consulent subjectieve vragen stellen: zitten er onbewuste gevoelens/verlangens achter
