Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

Z - Teratologie & Toxicologie > Basisprincipes van de toxicologie > Flashcards

Basisprincipes van de toxicologie Flashcards

1
Q

Definitie

Wat is toxicologie?

A

= studie van de schadelijke effecten van chemische, fysische en biologische agentia op het organisme

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Definitie

Wat is een toxisch agens?

A

= een stof die binnendringt in een organisme & daar 1 of meer functies tijdelijk of blijvend nadelig beïnvloedt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Definitie

Wat is het belangrijkste principe van de toxicologie?

A

Geen enkele stof is per definitie giftig > dosis bepaalt of er een schadelijk effect zal optreden of niet

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Definitie

Geef een voorbeeld van een stof waarbij de de dosis maakt het gif

Extra voorbeeld

A

Water is niet schadelijk tenzij te hoge dosis op korte tijd wordt gedronken > °toxisch effect
vb. 10-15l in 2uur

Keukenzout

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Definitie

Wanneer gebruikt men de term ‘gif’?

A

= stof die in kleine hoeveelheden al schadelijk zijn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Definitie

Wanneer gebruikt men de term toxine?

Voorbeeld

A

= gifstof die geproduceerd wordt door levende organismen

Botox

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Definitie

Geef enkele soorten toxische stoffen

A
  1. Geneesmiddelen
  2. Middelen: heroïne, cannabis
  3. Biologische toxines: slangengif, paddenstoelengif
  4. Metalen: kwik, lood, cadmium
  5. Synthetische giffen: pesticiden, zenuwgassen
  6. Radioactieve straling
  7. Fijn stof
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Welke soort medicatiefouten komt bij neonaten het vaakst voor?

A

De verkeerde dosis wordt toegediend.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Geef enkele tips om medicatiefouten in het verloskwartier te vermijden.

A
  • 2 vv (1 voor medicatie neonaat & 1 voor medicatie kv)
  • Labelen medicatie (zeker opgetrokken medicatie)
  • Op andere plaats & tijdstip medicatie toedienen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Toxicokinetiek

Wat is toxicokinetiek?

A

Wat doet het lichaam met een toxische stof?

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Toxicokinetiek

Uit welke fases bestaat de toxicokinetiek?

A
  1. Absorptie
  2. Distributie
  3. Metabolisatie
  4. Excretie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Toxicokinetiek

Wat is absorptie?

A

= proces waarbij toxische stoffen doorheen lichaamsbarrières bewegen naar de bloedstroom

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Toxicokinetiek

Wat zijn enkele voorbeelden van absorptie?

Voorbeeld geneesmiddel

A
  • Peroraal: medicatie, voeding, drinkwater
  • Inhalatie: roken, fijn stof, CO, medicatie
  • Transdermaal: pesticiden, zalf

Kurare niet per os geabsorbeerd wel IV > anesthesie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Toxicokinetiek

Wat is de link tussen absorptie & de mate van toxiciteit van een stof?

A

Hoe makkelijker absorptie gebeurt, hoe groter de kans op toxiciteit.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Toxicokinetiek

Wat is de makkelijkste vorm van absorptie van een stof?

A

Intraveneuze toediening

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Toxicokinetiek

Hoe wijzigt de absorptie tijdens de zwangerschap?

Voorbeeld

A

Verminderde intestinale bloedstroom & darmmotiliteit (hormonaal) > °lagere absorptiemogelijkheid

Hyperemesis > verminderde absorptie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Toxicokinetiek

Wat is distributie?

A

= verspreiding van de toxische stof doorheen het lichaam via bloed- en lymfecirculatie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Toxicokinetiek

Wat zijn enkele voorbeelden van parameters die de distributie bepalen?

A
  • Lichaamsgewicht: hoe hoger het lichaamsgewicht, hoe groter het distributievolume, dus hogere dosis nodig
  • Opname in de weefsels: eerst sterk doorbloede orgnanen, daarna affiniteit voor bepaalde weefsels
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Toxicokinetiek

Geef een voorbeeld van de invloed van lichaamsgewicht op de distributie van een stof.

A

Perdolan met optrekspuit per kg > lagere dosis voor kinderen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Toxicokinetiek

Geef een voorbeeld van de invloed van opname in de weefsels op de distributie van een stof.

A

Pesticiden stapelen zich op in vetweefsel > komen geleidelijk aan vrij > schade berokkenen

Inuit bevolking > door pesticiden via atmosfeer

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Toxicokinetiek

Hoe wijzigt de distributie tijdens de zwangerschap?

Naar foetus?

A

Verhoogd distributievolume > lagere plasmaconcentratie

Via passieve diffusie tot evenwicht in concentratie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Toxicokinetiek

Welke factoren bepalen de passage door de placentabarrière?

Wanneer heb je een gelijkaardig principe van passage?

A
  • Grote moleculen passeren niet
  • Vetoplosbare moleculen diffunderen makkelijker
  • Vrije fractie: hoe minder gebonden stof aan albumine bij het plasma van de moeder, hoe groter de vrije fractie, hoe groter de concentratiegradiënt
  • Zuurtegraad: hoe zuurder, hoe makkelijker de diffusie

Bij borstvoeding

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Toxicokinetiek

Wat is metabolisatie?

A

= het lichaam (lever) biotransformeert de stof in meer of minder schadelijke metabolieten.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Toxicokinetiek

Hoe vindt metabolisatie plaats bij inname per os?

A

Opname via darmwand > metabolisatie thv lever (first pass effect)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
# Toxicokinetiek Wat is het doel van **metabolisatie** thv de lever?
1. Detoxificatie 2. Wateroplosbaarder maken
26
# Toxicokinetiek Wat gebeurt bij bepaalde stoffen na **metabolisatie**? | Voorbeeld
Inactieve stoffen worden omgezet tot **actieve metabolieten** = bioactivatie > °toxische metabolieten | Alcohol > °acetaldehyde
27
# Toxicokinetiek Hoe wijzigt de **metabolisatie** tijdens de zwangerschap? | Plasmaconcentraties?
**Sneller** metabolisatie door sterkere **doorbloeding lever** & toenemende **activiteit** van fase I-enzymen | Activatie door metabolisatie > °hogere plasmaconcentraties ## Footnote Inactivatie door metabolisatie > °lagere plasmaconcentraties
28
# Toxicokinetiek Hoe gebeurt de **metabolisatie** bij de foetus?
Lever heeft minder metabole capaciteit > **afhankelijk van moeder** bij eliminatie toxische stoffen
29
# Toxicokinetiek Wat is **excretie**?
= de stof **verlaat het lichaam** via urine, uitgeademde lucht, gal, zweet, speeksel, bv,...
30
# Toxicokinetiek Hoe wijzigt de **excretie** tijdens de zwangerschap? | Plasmaconcentraties?
**Toegenomen** eliminatie via nieren > klaring gebeurt sneller | Plasmaconcentraties lager
31
# Toxicodynamiek Wat houdt **weefselschade** in?
1. **Belangrijke cellulaire functies verstoren**: receptoren binden > processen stimuleren of blokkeren vb. CO 2. **DNA-schade**
32
# Toxicodynamiek Wat zijn **target tissues**? | Voorbeeld
Specifieke weefsels worden aangetast | Alcohol > lever, hart, pancreas & zenuwstelsel
33
# Toxicodynamiek Wat is **selectieve embryotoxiciteit**? | Voorbeeld
Stof die enkel embryonale weefsels aantast. | Thalidomide
34
# Toxicodynamiek Som de **soorten toxische effecten** op
1. Acute vs chronische toxiciteit 2. Lokale vs systemische toxiciteit 3. Reversibele vs irreversibele toxiciteit 4. Bijwerkingen van geneesmiddelen
35
# Toxicodynamiek Wat is **acute toxiciteit**?
= snel ongewenst effect na toediening van een stof
36
# Toxicodynamiek Wat is **chronische toxiciteit**?
= pas na enkele weken, maanden of jaren na **herhaaldelijke inname** van kleinere hoeveelheden treden ongewenste effecten op
37
# Toxicodynamiek Hoe kan **chronische toxiciteit** zich uiten?
* Aangeboren afwijkingen = **teratogeen** * Mutaties in het DNA = **mutageen** * Kankers = **carcinogeen** * Vestoren orgaanfunctie = **orgaanfalen**
38
# Toxicodynamiek Wat speelt een rol in de mate van **acute of chronische toxiciteit**?
Dosis
39
# Toxicodynamiek Wat is **lokale toxiciteit**? | Voorbeeld
Ongewenste effecten op de plaats van het eerste contact | Asbest in de longen
40
# Toxicodynamiek Wat is **systemische toxiciteit**? | Voorbeeld
Vereist ADME-proces | Cocaïne in de nieren
41
# Toxicodynamiek Wat is **reversibele toxiciteit**? | Voorbeeld
Door het **regeneratievermogen** van bepaalde organen is de toxische invloed tot op zeker hoogte omkeerbeer. | Lever
42
# Toxicodynamiek Wat is **irreversibele toxiciteit**? | Voorbeeld
Beperkte regeneratiecapaciteit | CZS
43
# Toxicodynamiek Welke verschillende soorten **bijwerkingen** zijn er?
1. Farmacologische bijwerking 2. Allergische reactie 3. Intolerantie
44
# Toxicodynamiek Wat is een **farmacologische bijwerking**?
= **te verwachten** effect, want stof ook werkzaam op andere plaatsen in het lichaam.
45
# Toxicodynamiek Geef een voorbeeld van een **farmacologische bijwerking**
NSAIDs remmen de productie van **prostaglandines** (ontstekingsremmend) > 3de trim > **°vroegtijdig sluiten ductus arteriosus** (wordt opengehouden door prostaglandines)
46
# Toxicodynamiek Wat is een **allergische reactie**?
= **onverwacht effect** door eerdere allergische sensitisatie > allergie pas na **herhaald contact** (lage of hoge dosis)
47
# Toxicodynamiek Geef een voorbeeld van een **allergische reactie**
**Amoxicilline** (penicilline-AB) > celdood bacteriën & eventueel sensitisatie: **IgE-antilichamen** vormen op de mastcellen > volgende behandeling: jeuk, urticaria, anafylaxie
48
# Toxicodynamiek Wat is **intolerantie**?
= **onverwacht effect** door slechte metabolisatie (genetisch bepaald) > °gevoeliger voor bijwerkingen > onmiddellijk **overgevoeligheid bij eerste contact**
49
# Toxicodynamiek Wat versta je onder **slechte metabolisatie** bij intolerantie?
**Variabele snelheid** van leverenzymen: * **Bio-activatie**: snelle metabolisatie dan sneller bijwerkingen vs trage metabolisatie dan weinig effect * **Detoxificatie**: snelle metabolisatie dan weinig effect vs trage metabolisatie sneller bijwerkingen
50
# Toxicodynamiek Geef een voorbeeld van **intolerantie**
**Statine-intoleratie** = hevige spierpijn na innemen **cholesterolremmers**
51
# Dosis-responscurve Wat is een **dosis-responscurve**?
= **interactie** tussen de dosis van het middel (gif) en het optreden van schadelijke effecten
52
# Dosis-responscurve Wat is een **dosis-responscurve**? | Andere definitie
= **interactie** tussen de dosis van het middel (gif) en het optreden van schadelijke effecten | Volgt uit het samenspel vd toxicokinetiek & toxicodynamiek van die stof
53
# Dosis-responscurve Hoe ziet een normale **dosis-responscurve** eruit? ## Footnote
Tekening: zie video! | X-as: dosis Y-as: geobserveerde respons ## Footnote
54
# Dosis-responscurve Welke vorm heeft de normale **dosis-responscurve**?
Sigmoïdale curve
55
# Dosis-responscurve Wat zijn enkele **belangrijke punten** van de vorm van de dosis-responscurve?
* Respons pas vanaf bepaalde **drempeldosis** * **Maximale respons** vanaf een bepaalde dosis * Tussen 25-75%: steilst > **grootste** effect van elke dosisverhoging
56
# Dosis-responscurve Wat bepaalt de **helling** van de dosis-responscurve? | Zelfde middel > °verschillend effect bij
Verband tussen toxicokinetiek & -dynamiek | Andere toedieningsvorm ## Footnote Verschillende individuele gevoeligheid
57
# Dosis-responscurve Wat is de **drempeldosis** van de verschillende dosis-responscurves? | Kunnen tekenen!
a. **Minimaal effectieve dosis** = laagste dosis waarbij therapeutisch effect optreedt b. **LOAEL** = lowest observed adverse effect level = laagste dosis waarbij bijwerking optreedt c. **Minimaal lethale dosis** = laagste dosis waarbij overlijden optreedt
58
# Dosis-responscurve Wat is het **middelpunt** van de dosis-responscurves?
* **ED50**= effective dose 50 = dosis die therapeutisch effect geeft bij 50% * **TD50**= toxic dose 50 = dosis die schadelijk effect geeft bij 50% * **LD50**= lethal dose 50 = dosis die dodelijk effect geeft bij 50%
59
# Dosis-responscurve Waarom is **LD50** een belangrijke waarde? | Hoe onderzoeken?
**LD50** is een maat voor de acute toxiciteit > hoe kleiner LD50, hoe toxischer | Dierenproeven
60
# Dosis-responscurve Wat is het **therapeutisch venster**? | Voorbeeld breed ## Footnote Synoniem
= marge waarbinnen therapie mogelijk is > van a (minimaal effect) tot b (laagste dosis waarbij bijwerkingen voorkomen) | Penicilline ## Footnote = therapeutische marge
61
# Dosis-responscurve Wat kan je opmerken bij een **smal therapeutisch venster**? | Voorbeeld
* **Curves dichter** bij elkaar > bemoeilijkt veilig gebruik * Lichte dosisverhoging > veel sneller bijwerkingen | Digoxine
62
# Dosis-responscurve Wat is **therapeutische drugmonitoring**?
= routinematig bepalen van plasmaconcentraties van geneesmiddelen | Zeker bij smal therapeutisch venster
63
# Dosis-responscurve Wat is de **therapeutische index**?
= verhouding tussen de dosis van het ongewenste lethale effect & de dosis van het gewenste effect
64
# Dosis-responscurve Wat vertelt de **therapeutische index** over een geneesmiddel?
Hoe groter, hoe veiliger het geneesmiddel.
65
# Dosis-responscurve Vanaf welke **therapeutische index** wordt een geneesmiddel als veilig beschouwd?
Minstens 10
66
# Dosis-responscurve Hoe kan men de **teratogeniciteit** van een geneesmiddel bepalen adhv dosis-responscurves?
Voor elke mogelijke teratogene uitkomst wordt een curve opgesteld & worden met elkaar vergeleken
67
# Dosis-responscurve Voorbeeld 1: **teratogeniciteit** van een geneesmiddel bepalen adhv dosis-responscurve. Bevindingen
* Sterk teratogeen * Lage dosis > °malformatie * LD50 = relatief hoog > kans op levendgeboorte met malformatie verhoogt
68
# Dosis-responscurve Voorbeeld 2: **teratogeniciteit** van een geneesmiddel bepalen adhv dosis-responscurve. Bevindingen
* Gemengder effect * LD50 = zeer laag > kans op levendgeboorte met malformatie verlaagt
69
# Dosis-responscurve Voorbeeld 3: **teratogeniciteit** van een geneesmiddel bepalen adhv dosis-responscurve. Bevindingen
* Geen malformatie (buiten background risk!) * Enkel IUGR en/of embryonale dood
70
# Dosis-responscurve Wat zijn **deficiënties**? | Curve? ## Footnote Voorbeeld
= een tekort aan een bepaalde stof ## Footnote Foliumzuurtekort > °NBD
71
# Dosis-responscurve Wat is **hormese**? | Curve? ## Footnote Voorbeeld
= fenomeen waarbij **gemiddelde dosissen** van een stof **positieve effecten** hebben, te lage of te hoge dosissen schadelijk zijn ## Footnote Teratogeniciteit van zowel onder- als overvoeding Vitamine A-tekort of teveel
72
Hoe wijzigt de toxicokinetiek in de zwangerschap?
73
Verschil tussen toxicokinetiek en toxicodynamiek?
Toxicokinetiek: wat doet lichaam met toxische stof? Toxicodynamiek: wat doet toxische stof met lichaam?

Z - Teratologie & Toxicologie (6 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions