Astma Flashcards
Odrębność diagnostyki astmy u dzieci
Dzieci do 5 r.ż. nie są w stanie poprawnie wykonać testu czynnościowego
Rozpoznanie astmy jest stawiane wyłącznie w oparciu o dane kliniczne – świszczący oddech, kaszel i duszności
Zwłaszcza poniżej 1 r.ż. świsty pojawiają się przy infekcjach wirusowych oskrzeli, do ok. 5-6 r.ż. ustępują u 2/3 dzieci (zwiększenie średnicy oskrzeli, dojrzałość immunologiczna)
Objawy te mogą występować do 12 r.ż.
Astma oskrzelowa
Choroba o podłożu zapalnym (mastocyty, limfocyty T, eozynofile)
Zapalenie indukuje napady duszności, kaszlu i uczucia ciężaru w klatce piersiowej
Napadom towarzyszy skurcz oskrzeli, obrzęk błony śluzowej
Nadreaktywność oskrzeli
Główne mediatory odpowiedzialne za objawy astmy i rozwój zapalenia alergicznego
histamina
leukotrieny
prostaglandyny
cytokiny
Astma alergiczna
Łączenie się alergenu z IgE na powierzchni mastocytów - odpowiedź immunologiczna - rozpad mastocytów i uwolnienie przekaźników wywołujących skurcz, tj. prostaglandyn, leukotrienów, histaminy
Początek zwykle przed 30 r. ż., w młodym wieku i dzieciństwie
Towarzyszą jej często pokrzywka, katar sienny, zapalenie spojówek
Przyczyną zaostrzeń jest kontakt z alergenem
Występują swoiste przeciwciała IgE
Często dziedziczna
Częściej przebieg epizodyczny z lepszym rokowaniem
Astma nieatopowa (niealergiczna)
Początek zwykle po 30 r.ż., najczęściej po przebytej infekcji wirusowej lub bakteryjnej
Nie towarzyszą jej inne choroby atopowe
U podstaw leżą choroby zapalne oskrzeli, zwykle są przyczyną zaostrzeń
Nie występują swoiste przeciwciała IgE
Częściej charakter przewlekły i postępujący
Często reakcja na stres, zimno wysiłek
Diagnostyka astmy u dzieci
długotrwały, męczący kaszel
świsty oddechowe
długotrwałe infekcje często kończące się zapaleniem płuc
budzące w nocy napady duszności i kaszlu
pojawianie się duszności o określonej porze roku lub po wysiłku
Zwłaszcza u dzieci zdarza się że kaszel jest jedynym objawem choroby
Kaszel nocny
Diagnostyka astmy u małych dzieci
Przydatną metodą jest próbne leczenie krótkodziałającymi beta2mimetykami i GKS wziewnymi
Wyraźna poprawa po tych lekach oraz ustąpienie objawów po zaprzestaniu potwierdzają objawy astmy
Wiek a inhalator
< 4lat – inhalator ciśnieniowy i spejser z maską twarzową lub nebulizator z maską twarzową
4 – 6 lat - inhalator ciśnieniowy i spejser z ustnikiem twarzową lub nebulizator z maską twarzową
> 6 lat - inhalatory proszkowy aktywowany wdechem alternatywnie inhalator ciśnieniowy i spejser z ustnikiem lub nebulizator z maską twarzową
Spejsery
Przystawki objętościowe do inhalatorów pod ciśnieniem. Eliminują konieczność koordynacji momentu wyzwolenia dawki z początkiem głębokiego wdechu. Najczęściej popełniane błędy:
Wyzwalanie jednorazowo dwóch dawek do spejsera
Zbyt płytkie wdechy
Należy pamiętać, iż spejsery nie eliminują konieczności wykonania dwóch – trzech głębokich wdechów z zatrzymaniem powietrza w płucach
Farmakoterapia ostrego ataku astmy oskrzelowej
Beta2mimetyki krótkodziałające (SABA –short acting beta agonists) wziewnie DN – drżenia mięśniowe, tachykardia, z czasem rozwija się tolerancja na DN, najskuteczniejsze leki w leczeniu napadów astmy (poziom wiarygodności A)
Glikokortykosterydy (GKS) ogólnoustrojowo
Suplementacja tlenu
Można rozważyć podanie ipratropium wziewnie oraz teofiliny dożylni
Zaostrzenie astmy
Ciężkość zaostrzenia ocenia się na podstawie objawów podmiotowych i przedmiotowych, wartości PEF i wysycenia krwi tętniczej tlenem (pulsoksymetr)
Saturacja > 95% zaostrzenie lekkie, 91 – 95% umiarkowane, < 90% ciężkie
Duszność przy chodzeniu lekkie, mówieniu umiarkowane (cichy, krótki płacz u niemowlęcia, trudności w karmieniu), spoczynku – ciężkie (niemowlę przestaje jeść)
Leczenie zaostrzenia w warunkach ambulatoryjnych
Zaostrzenie lekkie lub umiarkowane – salbutamol w inhalacji 2-4 dawki co 20 minut w ciągu pierwszej godziny przez spejser lub w nebulizacji
Po pierwszej godzinie: w zaostrzeniu lekkim 2-4 dawki co 3-4 godziny, w umiarkowanym 6 -10 dawek co 1 – 2 godz. Stosowanie dodatkowych leków nie jest konieczne, jeśli pacjent zareagował (PEF > 80% wartości należnej)
Jeśli pacjent nie odpowiada na leczenie lub istnieją obawy co do dalszej reakcji – chorego należy przewieźć do szpitala
Każde ciężkie zaostrzenie – natychmiastowa hospitalizacja, w międzyczasie leczenie doraźne
Leczenie zaostrzenia astmy oskrzelowej
Należy podać od razu GKS doustnie (prednizolon w dawce 1 mg/kg/24h do 50 mg, dzieci 1 – 2 mg/kg/24h do 40 mg, 0-2 lat do 20 mg, 2-5 lat do 30mg), który zapobiega narastaniu zaostrzenia, pozwala zmniejszyć ryzyko leczenia na oddziale pomocy doraźnej i nawrotowi zaostrzenia
Krótkotrwałe leczenie: u dzieci 3 – 5 dni, u dorosłych 5 – 10 dni stosuje się przy nieskuteczności innych leków w celu zapobieżenia atakowi astmy; działania niepożądane – zmiany nastroju, wzrost apetytu, zaburzenia snu, hiperglikemia, ogólnoustrojowe DN - przy dłuższej podaży (kilkutygodniowej lub kilkumiesięcznej), do 2 tygodni terapii brak konieczności stopniowej redukcji dawek
Beta2mimetyki – działania niepożądane
Zaburzenia rytmu serca - większe zagrożenie leki nieselektywne oraz podanie doustne, podskórne i dożylnie (w połączeniu z teofliną wzrost ryzyka arytmii i migotania komór)
Drżenia mięśniowe
Retencja moczu i pobudzenie OUN (wiek podeszły)
Zaburzenia metaboliczne i elektrolitowe (spadek stężenia K+, niewielki wzrost stężenia glukozy)
Glikokortykosterydy – działania niepożądane
Zaburzenia metaboliczne Osteoporoza Retencja płynów Nadciśnienie Choroba wrzodowa Zaburzenia psychiczne Działanie immunosupresyjne