Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Örveru- og sýklafræði > Allt > Flashcards

Allt Flashcards

1
Q

Sveppir og Frumdýr vefur

A

Hornvefur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Malassezia

A

-Gersveppur
-Fitusækinn sveppur og sækir í fiturríkari húð
-Litbrigðamygla og hárslíðurbólga
-Rauðar bólur/blettir / flösuþref einkennist af roða og hreistum með eða án kláða – kringum nef, bakvið eyru og í hársverði (jafmvel á bringubeini og baki.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

greining Hárslíðurbólga og flösuþref

A

venjuleg klínísk greining

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Greining litbrigðamygla

A

límbandspróf: skrapa í blett  glært límband  á gler

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Candida Útlitsgerð

A

Gersveppur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Candida greining

A

Strokpinni (útaf sýking er oft rök), nudda vel í heiluna og satellite útbrotin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Candida einkenni

A

Rauð útbrot eða roðahella, kláði og “satellite” bólur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Candida sýking

A

Húðfellingar, kringum kynfæri og nára

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvaða bakteríur framleiða lípíð A

A

Gram neikvæðar (bleikar)

LPS inniheldur lípíð A sem er eitrað ef það losnar:
Hiti, bólga, æðavíkkun, lost

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Lóðréttur flutningur

A

Frá móðurfrumu til dótturfrumu við skiptingu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Láréttur flutningur

A

Erfðaefni fer frá einni frumu til annarrar af sömu eða annarri tegund. Þrjá leiðir: Ummyndun, veiruleiðsla og tengiæxlun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Veldur Ónæmisvakaflökt (antigenic drift) minni eða meiri breytingu á sýkli?

A

Minni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Veldur Ónæmisvakaskipti(antigenic shift) minni eða meiri breytingu á sýkli?

A

Miklum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Nýgengi

A

Fjöldi nýrra tilfella á tilgreindu tímabili per skilgreindan fjölda einstaklinga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Algengi

A

Fjöldi tilfella sem eru í tilgreindu þýði (á tilgreindu tímabili eða tímapunkti)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Beta-laktam lyf:

A

Óvirkja ensímsem tengir NAG og NAM(amínósýrur í frumuvegg)
Bakteríur drepast vegna osmósu

Algengast =>Beta laktam lyfið Penicillin af gerðinniMethicillin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Vancomycin:

A

Notað á bakteríur sem mynda beta-laktamasa
Lyfið hindrar tengingumilli amínósýra í Peptidoglycan
Bakteríur drepast vegna osmósu
,,Drug of last resort“

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Aminoglycoside lyf:

A

Gentamycin
Streptomycin
Bindast 30S, breyta lögun þess og valda mislestri á mRNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Tetracyclin:

A

Binst 30S og hindrar bindingu aminoacyl-tRNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Erythromycin:

A

Binst 50S, festir ríbósómið og hindrar þannig próteinlengingu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Sýklalyf sem hafa áhrif á frumuhimnuna

A

Polymyxin
Amphotericin B

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Polymyxin

A

Skemmir frumuhimnu baktería

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Amphotericin B

A

Skemmir frumuhimnu sveppa
Binst við ergósteról

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Súlfalyf:

A
  • áhrif á efnaskipti
  • Hliðstæð PABA (myndar fólínsýru)
    -Súlfalyf keppast um bindistað á ensíminu sem hvatar myndun fólinsýru
    -hafa að lokum áhrif á myndun kjarnsýra
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Lyf sem hafa áhrif á myndun kjarnsýra

A

Rifampin
Quinolón

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Rifampin

A

Binst RNA-polymerasa
Hindrar þannig myndun RNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Quinolon

A

Hindrar DNA gyrasa baktería

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Beta laktamasi

A
  • Beta-laktamasi er ensím búið til af bakteríum sem brýtur niður beta-laktam lyf með því að ráðast á beta-laktam hringinn
  • Margir stafýlókokkar mynda beta-laktamasa
  • Beta laktamsi getur ekki brotið niður methiccilin eða cloxacillin
  • Ef bakteríur mynda beta-laktamasa þá getum við ekki notað beta-laktam lyf og þá er oft gripið til Vancomycin lyfja
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Veirulyf

A

Veirur Nýta sér starfsemi annarra frumna
Komast inn í frumur með því að bindast viðtaka
Þessi lyf innihalda hliðstæður þessara bindla
Bindast viðtaka í stað veirunnar
Hindrar þannig innkomu veiru

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Mismunandi leiðir fyrir sýklalyfjaþol

A

-Hindra að lyfið komist inn
-Dæla lyfinu út
-Gera lyfið óvirkt
-Breyta bindistað lyfsins
-Finna aðra leið til þess að nota efnið sem lyfið hefur áhrif á

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Allar bakteríur hafa það sameiginlegt að hafa:

A
  • Frumuhimnu,
  • slímlag,
  • frymi (umfrymi),
  • ríbósóm
  • kjarna!
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Hvaða frumulíffæri finnast í bakteríum

A

Frymiskorn
Frymisgrind
Svipur (sumar)
Festiþræðir (sumar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Veirum raðað eftir þoli frá næmum upp í mjög þolnar:

A
  • Veirur með hjúp
  • Veirur án hjúps
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Bakteríum raðað eftir þoli frá næmum upp í mjög þolnar:

A
  • Gram jákvæðar
  • Gram neikvæðar
  • vefjaþolhjúpar
  • Berklabakteríur
  • Grómyndandi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Sveppum og sníkjudýrum raðað eftir þoli frá næmum upp í mjög þolnar:

A
  • sveppir
  • virk frumdýr
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Örverum raðað eftir þoli frá næmum upp í mjög þolnar:

A

Veirur með hjúp
Gram-jákvæðar bakteríur
Veirur án hjúps
Sveppir
Gram-neikvæðar bakteríur
Virk frumdýr
Vefjaþolhjúpar
Berklabakteríur
Bakteríur sem mynda gró

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Hitastig

A

Kuldakærar => 15°C
Kuldasæknar => 20-30°C
Miðlungshitakærar => 20 45°C  okkar hitastig
Hitakærar => 55-65°C
Ofurhitakærar => 80-100°C

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Autoklavering

A

121°C í 12-15mín (dauðhreinsandi)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Hvað veldur barkaloksbólgu?

A

S. pneumoniae og H. influenzae – Hib

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

Pediculus humanus capitis – Höfuðlúsin

A
  • Berst með snertingu, fötum
    Næring
  • Sýgur blóð úr hársverði kláði vegna ofnæmisviðbragða gegn munnvatni lúsarinnar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

Höfuðlús lífslengd

A

Lifir í 30 daga og verpir allt að 300 eggjum á þeim tíma
Nitin (eggið) við hársrót
– klekjast eftir 7-10 daga  lús fullþroska á 2 vikum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

Höfuðlús greining

A
  • Lús á labbi í hársverði
  • Lúsakambur
  • Ef lús finnst  leita í öllum fjölskyldumeðlimum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

Höfuðlús meðferð

A

Meðhöndla bara þá sem eru með lifandi lús
Sjampó
Nix

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Phthirus pubis: flatlús

A
  • Smit við kynlíf, sjaldnar með fötum eða rúmfötum
  • Pubis hár, stundum holhönd, augabrúnir, skegg
  • Ber ekki sjúkdóma
  • Meðferð: Tenutex
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Schistosoma – Sundmannakláði

A
  • Sundmannakláði er í raun “slys” fyrir lifrurnar, þ.e. þær fóru í rangan hýsil.
  • Schistosoma sem veldur sundmannakláða er til á Íslandi en EKKI sem sýkir innri líffæri manna (blóð)
  • Húðsmit með lifrum
  • Oft einkennalaust ef fáir ormar – ef margir ormar = alvarlegir sjúkdómar (lifur, nýru ofl)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

Schistosoma – Sundmannakláði - greining

A

Saur-, og/eða þvagsýni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Echinococcus – Sullaveiki - Sullaormur

A
  • Ekki landlægur – “útrýmt”
  • Smitleið:
    Hundur borðar kindainnefli með sullablöðrum  verða til fullorðnir ormar í maganum á hundinum  ormarnir losa egg  Hundur kúkar ekki  berst í menn og hringrás heldur áfram
  • Sýkir innri vefi, oftast lifur
  • Meðferð: lyf eða skurðaðgerð
48
Q

Algengasti sveppur í lungum

A

Aspergillus fumigatus

49
Q

Hvað veldur litbrigðamyglu?

A

malassezia

50
Q

Hvaða sveppur veldur hvítri skán í munnholi?

51
Q

Toxoplasma smitleið

A

Egg úr kattasaur
Kjöt
Fylgjublóðgjafir

52
Q

Einkenni toxoplasma

A

Heilbrigðir: Oft einkennalaust, eitlastækkanir, hiti, þreyta
Ónæmisbældir: Einkenni frá MTK eða augum, sjaldan önnur líffæri

53
Q

Toxoplasma sýking

A

Vefjasýking
Langlifir vefjaþolhjúpar => krónísk sýking

54
Q

Heimkynni njálgs

A

Hægri hluti ristils

55
Q

Spítalasýkingar

A

MÓSA
C. jeikeium
Klebsiella pneumoniae venjulega ekki ofurmeinvirka
Stenotrophomas maltophilia
Legionella
Enterokokkar
C. difficile
Nóró veira

56
Q

Vegglaus gram jákv baktería

A

mycoplasma

57
Q

Hvaða baktería veldur blæðandi þörmum ?

58
Q

Algengasta bakterían í ihlutum

A

S. epidermidis

59
Q

Bacillus cereus

A

Matareitrun eða eitrun + sýking
Sýkingar í blóði, lungum ofl.

60
Q

Barnaveiki

A
  • C. diphteriae veldur barnaveiki
  • Exótoxín sem er skráð af bakteríuveiru inn í bakteríunni, á stóran þátt í meinvirkni
  • Öndunarfærasmit
  • Gráleit skán yfir slímhúð í koki.
61
Q

Mest læknandi kynsjúkdómurinn

A

Trichomonas vaginalis
Sníkjudýr!

62
Q

Hvaða bakteríur mynda gró

A

Clostridium
Bacillus

63
Q

Hvað eru börn bólusett fyrir?

A

Stífkrampa C. tetani
Pneumokokkar
Berklar
Kíghósti – Bordatella pertussis
Hib
Neisseria meningitidis
Barnaveiki – C. diphtericum

64
Q

Yersinia enterocolitica

A

Iðrasýkingar (aðallega)
Smit oftast með kjöti, mjólk og vatni
Svín, nagdýr og húsdýr eru hýslar þannig þetta er súna
Greinist öðru hvoru frá fólki með niðurgang á Íslandi

65
Q

hvaða stofn e. coli var það sem olli því að margir dóu vegna flutninga á fræjum frá Egyptalandi

A

E.coli O104:H4

66
Q

Bakteríur sem sýkja bein

A

S. aureus
H. influezae
Syphillis (sárasótt) lokastigið
Treponema

67
Q

Stig í syphilis

A
  1. smitandi sár, eitlastækkanir.
  2. útbrot og condylomalata, flensueinkenni, smitandi.
  3. Gumma og bólguviðbrögð valda einkennum frá hjarta, mtk, beinum og líffærum, ekki smitandi
68
Q

Latent syphilis

A

Smitandi í byrjun, einkennalaus, secondary syphilis köst möguleg

69
Q

Erfiðustu þvagfærasýkingarnar

A

E. coli
Klebsiella pneumoniae
ESBL
Beta-lactam ónæmi

70
Q

Hvaða Enterobacteriaceae “flæðir yfir” ætið þegar hann er ræktaður?

71
Q

Jákvætt PCR próf í lekanda

A

Ef jákvætt: fá nýtt sýni til ræktunar/næmisprófa fyrir meðferð
Vegna sýklalyfjaónæmis!

72
Q

Pertussis - kíghósti

A

Mjög smitandi!
Meðferð: Bóluefni
Toxín: Pertussis toxín (A-B exotótoxín)

73
Q

Einkenni kíghósta

A

Fyrst vægt kvef  vaxandi hósti, slímsöfnun og slæm hóstaköst
Eftir 1-2 vikur færast einkennin yfir í vöxt með áköfum hóstaköstum með einkennandi soghljóðum
Önnur einkenni: hnerri, nefrennsli,hiti

74
Q

Greining kíghósta

A

Panta sérstaka kíghóstaræktun
PCR  MIKILVÆGASTA greiningaraðferðin
Nefkoksstrok, ræktun á kvefstigi
Vex hægt og er mjög matvönd

75
Q

IgG

A

Langtíma minni ónæmiskerfisins . Framleitt seinna en IgM. Lækkar yfirleitt með tímanum en er alltaf til staðar og gefur ónæmiskerfinu færi á að bregðast hratt við sýkli sem búið er að mynda IgG mótefni gegn.

76
Q

IgM

A

Almennt fyrsta mótefnið sem er myndað eftir sýkingu/bólusetningu. Hækkar skarpt í byrjun en fjarar svo út og er greinanlegt nokkrum vikum eftir að sýkingu/bólusetning er yfirstaðin.

77
Q

EBV greining

A

mótefni og PCR

78
Q

Cytamegaloveira

A

Algeng og oftast einkennalaus
Getur valdið meðfæddum göllum ef móðir sýkist á meðgöngu
Er skæðasta fósturskemmandi veiran
Fyrirburafæðing, vansköpun, líkamlegur/andlegur vanþroski, heyrnaskerðing

79
Q

Adenoveirur einkenni

A
  • Margskonar sjúkdómar
    T.d. hálsbólga, lungnabólga, o.fl.
  • Öndunarfæri
  • Getur valdið eyrnabólgu
  • Kveisa (algeng ástæða kveisu í börnum)
    Uppköst og niðurgangur
80
Q

Adenoveirur smitleiðir

A

Milli einstaklinga :
- Úðasmit, snertismit, saur-munn smit
- Kveisa => saur-munn smit
- Blöðrubólga með blæðingum => veiran kemur blóðleiðina, en ekki um þvagfæri

81
Q

Greining adenoveira

82
Q

Áhættuhópar adenoveira

A

Ónæmisbældir

83
Q

Hvaða lifrarbólgur smita með nálum og kynlífi?

84
Q

Hvaða lifrarbólgur smita með saur-munn smiti?

85
Q

Hvaða lifrarbólgur valda krónískum sýkingum?

86
Q

Hvaða lifrarbólgur valda krabbameini?

87
Q

Hvaða lifrarbólga er aðeins með lifrarbólgu B?

88
Q

Hvaða lifrarbólgur valda skorpulifur?

89
Q

Flest börn fá ekki einkenni en fullorðið fólk fær einkenni.

A

Lifrarbólga A

90
Q

Gangur lifrarbólgu B

A

Fyrirborðseinkenni
Gula
Afturbati

91
Q

Greining lifrarbólgu B

A
  • Breytingar á lifrargildum og mótefnamælingar
  • Mótefni – HbsAg
92
Q

HBsAg

A

Yfirborðsmótefnavaki – notaður í bóluefni gegn Lifrabólgu B

93
Q

HBcAg

A

innri mótefnavaki (antigen) veiru, er ekki sér í blóði, er í kjarna lifrafruma

94
Q

Anti-HBc

A

er mótefni gegn HBcAg í blóðri sýktra og gefur upplýsingar um fyrri sýkingu

95
Q

Rubella

A
  • Rauðir hundar
  • tilkynningarskylda
  • Sýkir efri öndunarveg, berst til eitla og þaðan út í blóð

Getur valdið alvarlegum fósturskaða
Óléttar konur skimaðar fyrir mótefnum
Ef ekki mótefni  bólusetning eftir meðgöngu

96
Q

Rubella meðgöngutími

A

2-3 vikur þar til einkenni koma fram

97
Q

Hvenær er bólusett við rubellu?

A

18 mánaða og 12 ára

99
Q

RSV vírus meðgöngutími

A
  • meðgöngutími 3-8 dagar
  • smitast með öndunarúða gegnum slímhúð augna eða nefs
  • Berkjungabólga einkennandi
100
Q

HIV einkenni

A
  • Forstigseinkenni:
    LAS með viðvarandi eitlastækkunum
  • Almenn veikindi:
    Niðurgangur, hiti, nætursviti, megrun, húðsýking
  • Lokastig (alnæmi):
    Tækifærissýkingar og/eða krabbi
101
Q

HIV greining

A

Mótefnamælingar
PCR
Bestu prófanir er að prófa erfðaefni veirunnar

102
Q

Hjá hvaða inflúensustofnum er antigenic drift?

A

Bæði A og B

103
Q

Hjá hvaða inflúensustofnum er antigenic shift?

A

Bara hjá A

104
Q

Hvaða inflúensa er bara í mönnum?

105
Q

Herpes simplex 1 og 2 munur

A

HSV 2 algengari og erfiðari
HSV 2 sársaukafyllri
Augu: næstum alltaf 1
Heilabólga: oftast 1 en getur gerst hjá 2
HSV 2 getur valdið heilahimnubólgu
Nýburasýkingar í HSV2
Þekkja lyfið Acyclovir!
Greining með PCR

106
Q

Hettusótt

A

Paramyxoveirur RNA veira með hjúp
Smitast með úðasmiti og snertismiti
30% einkennalausir
Aðaleinkenni bólgnir munnvatnskirtlar
Bólgin eistu
Eggjastokkabólga
Brisbólga
Heilahimnubólga allalgeng
Heilabólga sjaldgæf
Heyrnardeyfa eftir bólgi í heyrnartaug

107
Q

Caliciveirur

A

Skiptast í noro veirur og sapoveirur
RNA veirur án hjúps
Iðrarkveisa! Uppköst og niðurgangur
Bráðsmitandi
Saur-munn smit
Spítalar og öldrunarheimili
Engin lyf

108
Q

Veikluð veira kostir og gallar

A

K: betra ónæmissvar
G: Erfitt fyrir ónæmisbælda, kælivara

109
Q

Óvirkjuð veira kostir og gallar

A

K: Léttara að geyma og flytja, betri fyrir þróunarlönd
G: Þarf að gefa oftar, líkaminn bregst illa við

110
Q

Bóluefni úr veiruhlutum kostir og gallar

A

K: Auðvelt að flytja, hægt að gefa ónæmisbældum
G: Þarf að gefa oftar

111
Q

Endurröðuð skyld veira kostir og gallar

A

K: gott ónæmissvar
G: kælivara

112
Q

mRNA bóluefni kostir og gallar

A

K: Lætur líkamann gera vinnuna
G: erfitt að flytja, óþekkt skilvirkni

113
Q

Bóluefni með endurraðaðri óskildri veiru kostir og gallar

A

K: gott ónæmissvar
G: erfitt að flytja

114
Q

Sarcoptes scabei var. hominis

A

Kláðamaur

115
Q

Hvað binst 30S

A
  • Aminoglycoside: Gentamycin og
    Streptomycin
  • Tetracyclin
116
Q

Hvað binst 50S

A

Erythromycin

Örveru- og sýklafræði (6 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions