Ağız Histolojisi

Question 1

ağız epiteli

Answer 1

Keratinleşmiş, keratinleşmemiş, yarı keratinleşmiş çok katlı yassı epitelden oluşur. Genel olarak örtücü mukoza baskındır.

Ve bu hücreler sürekli pul pul dökülür. Yüzeyden atılır. Atılan tam olarak keratinleşme miş hücreler çekirdeklerini kaybetmemiştir.

Question 2

Keratinleşmiş hücre tabakaları

Answer 2

Sert damak ve diş etindeki çiğneyici mukozada iyi gelişmiş olup aşınma sonucu oluşabilecek hasara karşı dayanıklılık sağlar.

Bu bölgelerdeki lamina propria hemen periostun üzerinde bulunur.

Question 3

Keratinleşmemiş hücreler

Answer 3

Ağız boşluğunun özofagusa açılan arka Bölgesi olan yutak, yumuşak damak, yanak ve ağız tabanının örtücü mukozasında baskın olarak bulunur. Bu mukozanın altında burayı nemli tutmak için sürekli salgı yapan küçük tükürük bezleri ve lenfoid doku içeren kalın bir submukoza vardır.

Question 4

Dudaklar

Answer 4

Dış yüzeyi epidermal ve dermal tabakalar ter bezleri çok sayıda yağ bezli kıl folikülü içeren ince bir deriden oluşmuştur.

Kırmızı vermilyon bölgesi oldukça İnce çok katlı yassı keratinleşmiş epitel ile kaplıdır. Burada tükürük veya ter bezi yoktur ağız boşluğundan gelen tükürük ile nemli tutulur. altındaki bağ doku bölgeye pembe rengini veren kılcal damarlardan ve duyu sinirlerinden oldukça zengindir.

Dudağın iç bölgesinde kalın keratinleşmemiş çok tatlı yassı epitel ve bolca tükürük bezi bulunuş

Question 5

Dil

Answer 5

Dil yenilen maddeleri çiğnenmesi ve yutulması sırasında hareket ettiren mukoza kaplı bir çizgili kas kütlesidir.

Dilin alt yüzeyi örtücü mukoza ile kaplı ve düzdür. Submukoza yoktur.

1/3lük Arka yüzeyi ise düzensizdir. Arka yüzeyinde l propriada lingual tonsil yığınları bulunur. Ön yüzeyinde ise bol miktarda papillia vardır.
Ön ve arka yüzeyini sulcus terminalis ayırır.

Question 6

Dil papillaları

Answer 6

İpliksi (filiform) papillaların uzamış konik bir şekilleri vardır. Yüzeyi gri beyazımsı renkte yoğun keratinleşmiştir. Çok sayıda lardır ve mekanik uyaranlara karşı hassastır

Mantarsı (fungiform) papillalar sayıca azlardır. Hafif derecede keratinleşmiş ve ipliksi papillalar arasında serpiştirilmişdir.
oldukça fazla damar ve sinir içeren lamina propriaya sahiptir.
Tuzlu ve tatlı hissiyatını burası alır.

Yapraksı (foliat) papillalar her iki yanında sulcus terminalis önünde paralel bulunur ve yaşlılarda körelmiştir. Ekşi duyusunu en çok burası alır

Vallet (sirkumvallet) papillalar en büyük çaplı papillalar dır.
Sulcus terminalis hemen önünde 8 ile 12 tane vardır. Birçok küçük seröz tükürük bezinin (von ebner) kanalı o papillaların etrafındaki derin Hendek şeklindeki oluğa boşalır. Bu da bu papillalarının yanlarında bol bulunan tat tomurcuklarının üzerinde sürekli bir sıvı akımı sağlayıp besin parçacıklarını sürükleyerek tat tomurcuklarının yeni tat uyarılarını alıp işleyebilmesini sağlar. Ayrıca buradaki bezlerin salgıları bu papillaların üzerindeki tat almayı engelleyen hidrofobik bir film oluşumu önleyen lipaz içerir.

Question 7

Tat tomurcukları

Answer 7

Buradaki tadı algılamada asıl işi yapan ve filiform papillalar dışındaki tüm papillalar da bulunan çok katlı yassı epitelin içine gömülmüş olan oval yapılardır. En çok vallat papillaların içerisinde bulunur. Papillalar dışında da bulunurlar.

Birtat tomurcuğunun yarısı tat hücrelerinden, destek hücrelerinden, diğer hücre tiplerine dönüşebilen bazal hücrelerden oluşur.

Tomurcuğun tabanı bazal lamina ya oturur. Getirici duyusal nöronlar mikrovilluslar aracılığıyla tat deliği denen yerden tükürükte çözünmüş moleküllerden aldıkları tatları bazal daki akson uçlarıyla aşağıdaki sinirlere iletir.

Question 8

Tat tomurcukları en az 5 tip tadı algılayabilir

Answer 8

Tuzlu
Tatlı
Ekşi
Acı
Umami (iştah açıcı)

Tuzlu ve ekşi tatlar iyon kanallarıyla
Diğerleri g protein eşlenik reseptörler tarafından düzenlenir.

Yiyeceklerin tatlılarının bilinçli algısı tat tomurcuklarının etkinliğinin yanında koklama diğer duyuları da gerektirir

Question 9

Bir çeyrekteki dişler

Answer 9

İki tane kesici
Bir tane köpek
2 tane küçük azı
3 tane büyük azı

Question 10

Pulpa

Answer 10

Oldukça fazla miktarda damar ve sinir içerir
Bol miktarda ara madde ince kollajen lifler fibroblastlar mezenkimal kök hücreler içeren gevşek mezenkimal bağ dokudan oluşur

Pulpa boşluğu kökün içinde kökün ucunda kan ve lenf damarları ve sinirlerin pulpa boşluğuna girdiği apikal foramen yani kök kanalı olarak adlandırılan bir açıklığa sahiptir.

Question 11

Dentin

Answer 11

Yüzde yetmiş hidroksiapetitten oluşan kemikten daha sert bir dokudur.

Odontoblast apikal uçlarından salgılanan tip 1 kollajen ve proteoglikanlar içerir.

Uzun apikal odontoblast uzantıları (tomes lifleri) odontoblastlar dan çıkarak dentini tüm kalınlığı boyunca delen ve dentin kalınlaştıkça da gitgide daha da uzayan dentin kanalcıklarına uzanır. Bu kanalcıklar dentin matriksinin devamlılığı için önemlidir

Odontoblastlar yetişkinlikte predentin üretimine devam eder. Yavaş yavaş pulpa boşluğunu azaltır. Eğer diş zarar görürse dentinin tamiri için uyarılır.

predentin mineralize olup dentin yapısına dönüşür

Question 12

Diş hassasiyeti

Answer 12

Dişler soğuk sıcak ve asidik ortamlarda Ağrı hissettirebilir uyarılara hassastır. pulpa da oldukça fazla miktarda sinir bulunur ve miyelinsiz sinir lifleri pulpa boşluğu yanındaki odontoblast uzantıları boyunca dental kanalcıkları uzanır.

Question 13

Mine tabakası

Answer 13

Mine insan vücudunun en sert bileşenidir. %96sı kalsiyum hidroksiapatit ve %2-3ü birkaç protein içeren fakat kolejen içermeyen organik maddedir.

florür gibi iyonlar hidroksi apatit kristalleri tarafından absorbe edilmiş veya onunla birleşmiş olabilir. Mine mikroorganizmaların
Neden oldugu asidik çözünmeye daha dirençli olan florürapatit içerir. Diş macununa ve su şebekelerinde florür eklenmesi bundan kaynaklanır.

Mine, mine çubukları denilen ve her biri 5 mikrometre çapında birbirlerine kenetli ben daha ince başka Mine tabakasıyla kaplı sütunlardan oluşur

Diş tomurcuğunun gelişiminde mine çubuklarının matriksi dış tomurcuğundaki mine organı denilen epitelde ki uzun kutuplaşmış hücreler olan ameloblast tarafından salgılanır.

Odontoblastlar ve pulpa boşluğun çoğu dokusu sırasıyla nöral krest ve mezodermden oluşurken ameloblast lar ve mine ektodermden köken alır. Bu dokular hep birlikte gelişen 20 tane Primer diş ve 32 tane kalıcı diş yani sekonder diş ulan 52 tane diş tomurcuğundan bir dizi oluştur.

Kalıcı dişler 6 yaşa kadar gelişimini tamamlar ve bu süreçte Çan evresinde kalır.

Question 14

Periodontium

Answer 14

Periodontium dişlerin maksiller ve mandibular kemiklerin içinde tutulmasından sorumlu yapılardan oluşur.
Sement periodontal ligament ve alveolar kemik aynı zamanda onunla ilişkili dişetini içerir.

Periodontium etrafında diş etinin keratinleşmiş ağız mukozası maksiller ve mandibular kemiğin periostuna sıkıca bağlıdır.

Question 15

Sement

Answer 15

Kökün Dentinini Sarar
Kemiğe benzer fakat damar yoktur

Periodontal ligament sementi alveoller kemiğe bağlayan kollajen lif demetleri içeren fibroz bağ dokusudur. Alveolar kemik periost olarak işlev gören periodontal ligament ile sarılıdır. Ve bu ligamentler sementi kemiğe bağlar. Hızlı yenilenme özellikleri vardır. C vitamini eksikliğinde ve prt eksikliğinde ligament atrofisine(küçülme) uğrar. Dış kaybı yaşanır

Question 16

mastikatör mukoza (çiğneme mukozası)

Answer 16

dişetine yakın yerlerde bulunan dayanıklı mukoza türü

parakeratinize(keratinleşmiş ama çekirdeği kaybetmemiş) çok katlı yassı epitel de denir.

Question 17

tonsiller

Answer 17

Tubal tonsiller nasofarinksin lateral duvarlarında yerleşir. Faringeal tonsiller (adenoidler) nasofarinksin tavanında yerleşim gösterir. Lingual tonsiller dilin arka dorsal yüzeyinde yerleşim gösterir.
palatin tonsiller iki arc arasındadır

Question 18

çiğneme mukozası

Answer 18

Besinlerle çok sürtünen kısımda bulunur. Epiteli hafif keratinize(eozinofilik boyanır) bazı kısımlarda parakeratinize(daha soluk boyanır çekirdeği çok koyu boyanır piknotik nükleusa sahip) çok katlı yassı epiteldir. Parakeratinize epitelde hücre çekirdeği bulunur. Sert damak ve diş etlerinde bulunur. Diş etleri ve sert damağın orta kısmı olan palatin raphe dir.

Question 19

örtü mukozası

Answer 19

Non keratinize ve nadir olarak parakeratinize çok katlı yassı epitelden oluşur. Dudak, yanak iç kısmında, dilin alt yüzeyi alveoler mukozal yüzey (dudak diş etlerinin üst kısmının birleştiği yer) ağızın tabanı, yumuşak damakta bulunur. Non keratinize epitel keratinize epitelden kalındır. İçten dışa doğru kas-submukoza-mukoza tabakası yer alır. Submukoza tabakası dilin alt yüzü dışında ki tüm örtü mukozasında altında bulunur. Submukoza tabakasında; bezler, yağ hücreleri, kollojen ve elastik lif (kaslara tutunmayı sağlar) .

Question 20

özelleşmiş mukoza

Answer 20

Tat almak için özelleşmiş mukozadır.Dilin dorsal yüzeyinde bulunur, papillalar ve tat tomurcukları içerir.
Epiteli son derece girintili çıkıntılıdır.

Question 21

dudak ek bilgi

Answer 21

Bıyık çıkan kısım keratinize çok katlı yassı epiteldir. Sebase bezler, kıl folikülleri bulunur. M. orbicularis oris büyük kısmını oluşturur.

Burası ve pembe kısım arasında ki kısma vermilyon hattı denir. Pembe kısımda ter bezleri, yağ bezleri, kıl folikülleri bulunmaz. Keratinize çok katlı yası epitelden oluşur daha kalındır. Bağ dokunun epitele yaptığı girintilere papilla denir. Burada bol papilla bol kan damarı içerdiğinden pembedir. Epitelin ayrı bir kan damarı yok beslenmesini papillalardan sağlar. İçte nonkeratinize çok katlı yassı epitel bulunur. Örtü mukozasından oluşur altında lamina propria, submukoza(labial tükrük bezleri burada) daha derinde m. orbicularis oris bulunur.

Question 22

Diş eti (gingiva)

Answer 22

Çiğneme mukozasıyla örtülüdür. Keratinize yer yer parakeratinize çok katlı yassı epitelle örtülür. Sonra lamina propria altında alveolar kemik mevcut. Submukoza tabakası yok.Epitel hücreleri özel bir bazal lamina sentezler buda dişe sıkıca tutunur. Epitelde bazal laminaya hemidesmozomlarla sıkıca tutunur. Yaşlılarda diş etleri yukarı doğru çekilir

Question 23

damak

Answer 23

Önde sert, arkada yumuşak damak olmak üzere iki kısımdan oluşur. Sert damak çiğneme(keratinize, yer yer parakeratinize çok katlı yassı epitel), yumuşak damak örtü(nonkeratinize çok katlı yassı epitel) mukozasıyla kaplıdır. Sert damağın yan kısımlarında submukoza tabakası görülür. Orta çizgi(palatin raphe) submukoza tabakası içermez burada lamina propria kemiğe sıkıca tutunur. Ön kısmında bolca yağ arka kısmında ise bolca bez bulunur. Yumuşak damağın iki yüzü var. Ağız boşluğuna bakan kısmı örtü mukozasıyla kaplıdır. Nasofarinkse bakan kısmı ise solunum epiteliyle(yalancı çok katlı silli silindirik kinosilyumlu goblet hücreli epitel) kaplıdır. Örtü mukozasıyla kaplı yerde epitel, lamina propria, submukoza, tükrük bezleri, yağ bezleri, müköz bezleri içerir.

Question 24

dil

Answer 24

Kaslar 3 yönlü yerleşim gösterir. Birbirine dik yerleşimlidirler. Dilin alt yüzü düz, üst yüzü girintili çıkıntılıdır. Bu girintili çıkıntılı yapılara papilla adı verilir. Alt yüz örtü, üst yüz özelleşmiş mukozayla kaplıdır. Sulcus terminalis paralel yerleşimli sirkümvallat papilla bulunur. Sulcus terminalisin ortasın foromen caecum adlı çukur var. Burda ki epitel hücreler derine doğru prolifere olarak tiroid bezini oluşturur. Foromen caecumdan uzanan kanalla erişkindeki yerine gider. Dilin esas kalınlığını lingual kaslar oluşturur. Papillalar dilin üst kısmında bulunan tat tomurcukları içeren yapılardır. Epitel ve lamina proprianın beraber yükselmesiyle oluşmuştur. Filiform, fungiform, foliat, sirkümvallat, olmak üzere 4 tanedir.(Umamiyide dahil edersek 5)

Question 25

filiform papilla

Answer 25

En çok bulunan türdür. Küçük, sivri uçları arkaya bakan kirpik şekilli yapılardır. Keratinize çok katlı yassı epitel, altında bağ doku içerir. Tat tomurcukları içermezler. Mekanik olarak rol oynar.

Question 26

fungiform papilla

Answer 26

Mantar şekilli, kırmızı noktalar halinde görünür. Uç kısımda yoğunlaşmıştır. Makroskobik olarak görünür.

Question 27

foliat papilla

Answer 27

Dorso-lateral yüzeyde bulunan yaprak şekillidirler. Arka kısımlarında derin yarıklar bulunur. Serömüköz bezlerle yakın komşuluk gösterir. Tavşanlarda çok bulunur. Yaşla ayırt edilemez hale gelir.

Question 28

sirkümvallat papilla

Answer 28

Sulcus terminalisin önünde bulunur. 8 ile 12 tane kadardır. En büyük papilla türüdür. Geniş kubbe şeklindedir, derince hendekleri vardır. Buralara komşu lateral yüzeylerde tat tomurcuklar bulunur. Hendeğin alt ucunda seröz bez olan von ebner bezleri bulunur.

Question 29

Tat tomucukları

Answer 29

Ovoid şekilli yapılardır. Soluk pembe olarak görünür. Ağız boşluğuna bakan kısımda ki deliğe tat poru denir. Üç tip hücreden oluşur; nöroepitelyal (duyusal) hücreler, destekleyici hücreler, bazal hücreler.
Nöroepitelyal hücreler tat alma fonksiyonundan sorumlu esas hücrelerdir. Uzun hücrelerdir, bazal laminadan tat poruna kadar uzanır. Yüzeyinde mikrovillus bulunur. Aralarında sıkı bağlantılar var. Diğer hücrelerden farklı olarak nöral bağlantılar içerir. Bazal yüzeylerinde 7,9 ve 10. cranial sinirler ile sinaps yapar. 10 günde 1 yenilenirler.
Destekleyici hücreler nöroepitelyal hücreler arasında bulunurlar. Bazal laminadan tat poruna uzanan, uzun hücrelerdir, mikrovillus ve sıkı bağlantılar içerirler. Sinirsel bağlantıları yoktur. 10 günde 1 yenilenir.
Bazal hücreler, kısa boylu bazalde yerleşmiş küçük hücrelerdir. Diğer hücrelere kaynak oluşturur, yenilenmelerini sağlar.
Glossopalatin ark, yumuşak damak, epiglottisin postterior yüzeyi, farinksin postterior duvarında epitel içinde tat tomurcukları bulunur.

Question 30

umami papillaları

Answer 30

umami sirkümvallat papillaya paralel şekilde yerleşim gösterir. Umami; özel aminoasitlerin tadını alır. Örneğin; domates, et, peynir. Monosodyum glutamatı (lezzet arttırıcı) algılar. Fazlası nöral hücrelere zarar verir.

Question 31

enamel (mine)

Answer 31

İnsan vücudunda ki en sert dokudur. Asellüler bir yapı gösterir. Yani hücre içermez. Dejenere olması halinde onarılamaz. Yapısında bulunan kalsiyum hidroksiapatit (%96-98 oranında bulunur) sertlik verir. Matrikste kollajen lif içermez. Epitelden köken alır. Uç kısımlar en kalın olduğu yerdir. Enine kesitte kalsiyum hidroksiapatitlerin oluşturduğu ince uzun çubuklar görülür. Anahtar deliğini andırır. Enamel kristallerini oluşturduğu bu yapıya enamel çubukları denir. Büyümeyle oluşan çizgilere retzius çizgisi adı verilir. Mine tabakası embriyonik dönemde ameloblast tarafından oluşturulur. Mine tabakasını oluşturduktan sonra yok olurlar. İnce uzun prizmatik hücrelerdir, sivri uzantıları vardır. Enamel tabakasına doğru gömülmüş olarak bulunur. Bu uzantılara Tomes uzantısı denir. Bolca mitokondri ve salgı hücreleri içerirler. Kalsiyumhidroksiapaptit dışında amelogenini, ameloblastin, enamelin ve tuftelin proteinleri bulunur. Bu proteinlerden amelogenin ve ameloblastin dişler oluştuktan sonra kaybolurken, enamelin ve tuftelin erişkin hayatta da mine tabalasında görülür.

Question 32

sement

Answer 32

Diş kökünü dıştan saran kalsifiye, kemiğimsi bir tabakadır. Kök apeksinde daha kalındır. Değişken yapıya sahip kollojen lif içerir, avaskülerdir. %65 mineral içerir. Lakünalar içinde osteositlere benzeyen sementositler var. Hücre uzantıları ile kanaliküllere uzanır dişi alveol kemiğe sıkıca tutturur. Burada ki kollojen lifler sharpey lifleri olarak adlandırılır. Sementoblastlar sementositi oda sementin tabakasını oluşturur.

Question 33

dentin ek

Answer 33

Kemikten daha sert, avasküler (damarsız), mineralize (kalsifiye), en kalın tabakadır. %70-80 oranında Ca+2 tuzları içerir. Yapısında tip 1 kollajen bulunur. İnce uzun prizmatik hücre olan odontoblastlardan köken alır. Odontoblastlar pulpa kavitesi ile dentin arasında bulunur. Yaşam boyu bulunur, sürekli dentin sentezler. Dentini oluşturdukça geriye doğru çekilir. Hücre uzantıları dentin içinde kalır. Kalsifiye olan dentin içinde hücre uzantısı olarak bulunur, bu uzantılara tomes lifleri (odontoblast uzantıları) denir. Bulunduğu kanala dentin kanalı adı verilir. Pulpa kavitesinde bulunan bolca sinir lifleri odontoblastlarla beraber içeri kadar uzanır. İlk sentezlenen minaralize olmayan dentine predentin denir. Predentin daha soluk renklidir. Kalsifiye olunca dentini oluşturur. Ayrıca dentine özgü dentin fosfoproteini, dentin sialoproteini bulunur. Dentin sentezlendikçe özel çizgiler oluşur Bu çizgilenmelere von ebner ve owen çizgileri adı verilir. Adli tıp için önemlidir. Yaş tespitinde yararlanılır. Ayrıca kurşun, ilaç gibi çeşitli maddeler çizgilenmelere neden olur.

Question 34

pulpa

Answer 34

Gevşek bağ dokudan oluşur. Ağrıya hassastır. Yaşlandıkça hacmi azalır. Apikal foromenden odontoblast kanalından gelen damar, sinir içerir

Question 35

Periodontal ligament bilgi

Answer 35

Sementum dışında periodontal ligament (mebran) alveolar kemiğe sıkıca tutturur. Fibröz bağ doksundan oluşur. Hem sıkı hem de gevşek bağ dokusu içeren alanları vardır. Yapısında; kollajen lifler, fibroblastlar, oksitalan lifler bulunur. Kemik ve diş arasında tampon görevi görür. Kemiğin periostu gibi davranır. Sürekli olarak sentezlenir, çiğneme sırasında baskıya maruz kaldığından rezorbsiyona uğrar. Vitamin C gerekir sentezlenmesi için. Eksikliğinde diş eti kanamaları ve diş kaybına yol açar.

Question 36

Alveolar kemik

Answer 36

İnce kompakt bir kemiktir. Bu kemikte bulunan havers ve wolkman kanallarından damar ve sinir gelir. Diş eti hem dişe hem de alveoler kemiğer sıkıca tutunmuş olan çiğneme mukozasından oluşan yapıdır. Özellikle dişe tutunduğu bölgelerde epitel hücreleri özel bir bazal lamina sentezler. Bazal lamina dişe sıkıca tutunur. Epitel hücreleride bazal laminaya hemidesmosomlarla tutunur. Dişin diş etine tutunduğu bölge çok sıkıdır. Genç bireylerde diş eti mine tabakasına tutunur. Yaşlandıkça yukarı çekilir ve sement tabakasına tutunur.

Question 37

diş gelişimi

Answer 37

Oral ektoderm ve altında bulunan mezenşim ve nöral krista hücrelerinden gelişmeye başlar gelişimin 6. haftasında. Oral ektodermde yerleşim gösteren hücreler alttaki mesenşim hücrelerinin indükleyici etkisiyle çoğalmaya başlar. Hem alt hem de üst çene de 20 nokta da epitelyal hücrelerde proliferasyon başlar. C şeklinde bir yapı belirir, dental lamina adı verilir. Hücreler çoğalır tomurcuk meydana getirirler, tomurcuk evresi adı verilir. Bu tomurcukların alt yüzeyindeki epitel içeri doğru çöküntü yapar kep şeklini alır, mezenşim de epitel içine girinti yapar. Kep evresi denir bu evreye. Kep gelişir, çan şeklini alır. Bu evrede iki tip epitel vardır. Çanın dış çevresini saran epitele dış enamel, içini saran epitelede iç enamel epiteli adı verilir. Ortada daha gevşek hücrelerden oluşan enamel retikulumu bulunur. Çan evresi denir. İç enamel epiteline komşu nöral krista kökenli mezenşimal hücreler diş pulpasını (papillasını) oluşturur. İç enamel epiteline komşu olan mezenşimal hücreleri odontoblastları oluşturur. Geriye kalan hücreler diş pulpasını oluşturur. Odontoblastlar oluştuktan sonra hızlıca senteze başlıyorlar ve dentin tabakasını oluşturur. Dış enamel apitelini oluşturan epitel hücreler ameloblastlara (ektoderm kökenli) dönüşür. Ameloblastlarda hızla senteze başlar enamel tabakasını senteze başlar. Mesenşim içerisine gömülü olan kısım epitelyal hücreler dişi dıştan sararlar oluşturdukları kılıfa epitelyal kök kılıfı denir. Epitelyal kök kılıfını çevreleyen mesenşimal hücreler sementoblastları oluşturur. Sement tabakasını oluşturan mesenşimal hücreleri dışında ki hücreler de periodontal ligamenti oluşturur. Kalıcı diş tomurcukları gelişimin 3. ayında süt dişlerinin altında oluşmaya başlar. Yaklaşık 6 yaşına gelince osteoklastlar süt dişlerini döker ve kalıcı dişler çıkar.