Æxli

Question 1

Dysplasia er?

Answer 1

Forstigsbreytingar

Question 2

Neoplasia

Answer 2

Nýr vöxtur

Question 3

Oncologia

Answer 3

Krabbameinsfræði

Question 4

Hypertrophia og hyperplasia

Answer 4

Hypertrophia = Frumur stækka (t.d. við lyftingar)
Hyperplasia = Frumum fjölgar (t.d. blöðruhálskirtill).

Question 5

Góðkynja æxli

Answer 5

• Óstýrð frumufjölgun af vel þroskuðum frumum sem vaxa ekki ífarandi í vef og mynda ekki meinvörp.
• Enda flest á -oma. (Liopma-fituæxli, leiomyoma-slættvöðvaæxli)

Question 6

Hvaða veirur geta valdið krabbameini? (5)

Answer 6

• Ebstein Barr veira.
• Human papilola veiran.
• Hepatitis B.
• Human T cell leukemia virus
• Herpes veira 8.

Question 7

Carcinoma er?

Answer 7

illkynja þekjuæxli

Question 8

Sarcoma er?

Answer 8

illkynja mjúkvefsæxli

Question 9

Melanoma malignum er?

Answer 9

Sortuæxli

Question 10

Atophia er?

Answer 10

Frumur minnka og fækka – vöxtur sem er ekki undir neinni sérstakri stjórn.

Question 11

Metaplasia er?

Answer 11

Þegar vefur breytir um útlit td. þegar flöguþekja breytist í kirtilþekju hjá fólki sem er með bakflæði, krónískt áreiti í gangi – eðlileg þekja en á röngum stað.

Question 12

Dysplasia einkenni..

Answer 12

• Einkennist af auknum frumuvexti, frumuóreglu og þroskaóreglu.
• Kemur oft fram á svæðum þar sem er metaplasia – breyting á frumum – þroskabrenglun í þekju, getur orðið illkynja æxlisvöxtur.

Question 13

Dæmi um brjóstakrabbameinsæxli, bein- eða vöðvaæxli, blóðfrumuæxli, húðkrabbamein og heilaæxli?

Answer 13

Brjóstakrabbameinsæxli = yfirleitt þekjuæxli. Hver fruma í vef getur orðið illkynja. Vefir í því líffæri er að skipta sér hraðast sem mynda æxli.

Bein- eða vöðvaæxli = yfirleitt mjúkvefsæxli – fara alltaf beint í líffæri td. lugnu en fara ekki í eitla.

Blóðfrumuæxli = hvítblæði.

Húðkrabbamein = Melanocytar eru fæðingablettir sem eru úr góðkynja melanocytum, illkynja æxli eru sortuæxli (melanoma).

Heilaæxli = gial frumur í heila.

Question 14

Leukemia er?

Answer 14

illkynja æxli af eitilfrumu eða beinmergs uppruna.

Question 15

Algengasta dánarorsök á Íslandi eru?

Answer 15

Æðakölkunarsjúkdómar.

Question 16

Hvað þarf að athuga líka þegar um þekjufrumuæxli er að ræða?

Answer 16

Þekjufrumuæxli dreifa sér yfirleitt fyrst í etila svo það er alltaf leitað í eitlum líka.