Administratieve sancties en ambtenarenrecht Flashcards
Statutaire ambtenaren
Eenzijdige aanstelling of benoeming van ambtenaar door overheid
Rechten en verplichtingen eenzijdig door overheid vastgelegd bij wet of reglement
Benoeming: eenzijdige handeling waarbij het reglementaire statuur op de ambtenaar toepasselijk wordt gemaakt
- Reglementaire of statutaire toestand
Uitzonderlijke gevallen
Ambtenaar op geen enkele verworden toestand beroepen: verdediging tegen behartiging algemeen belang en meest adequate wijze moet kunnen optreden
Niets belet wetgever ook arbeidsrecht toepasselijk te maken op statutaire amtenaren
Geschillen beslecht door Raad van State
Inhoud en wijziging rechtspositie statutaire ambtenaar
Wijziging rechtspositie geen contractbreuk
Overheid kan rechtspositie niet zomaar wijzigen
Eigenlijke statuut: overleg representatieve vakorganisaties, besluiten tot wijziging rechtspositie op concrete en aanvaardbare motieven motiveren
Vastheid van betrekking
Gevallen van ontslag zeer beperkt
Statuut: legt gevallen van beëindiging vast
Mogelijkheid tot aanstelling bepaalde termijn
Buiten toepasselijke gevallen: vastheid van betrekking
Algemeen bestuur: vaststelling statuut
Uitvoerende macht bepaalt zelf organisatie en werkwijze
Federale regering enkel bevoegd wanneer de wetgeving die op deze rechtspersonen van toepassing is, haar die bevoegdheid geeft
Grondwet duidt wetgever aan? Wetgever stelt statuut ambtenaren vast
Grondwettelijke rechten en vrijheden
Verplicht tot loyale, zorgvuldige en integere samenwerking
Redelijke perken interne als externe kritiek niet te buiten gaan
Rechten en vrijheden niet op zodanige wijze gebruiken dat de openbare dienst gaan twijfelen aan neutraliteit en objectiviteit (beroeps- als privéleven)
RvS beoordeling laakbaarheid: voldoende flagrant en zwaarwichtig
Enkel bevel van meerdere weigeren indien bevel manifest onwettelijk is
Stakingsrecht
Beperkingen mogelijk aan stakingsrecht wanneer het gaat om leden gewapende macht, politie, ambtelijk apparaat, De Lijn, NMBS
Niet zo ver dat stakingsrecht ontzegd wordt
Ambtenaren mogen staken, maar beperkingen kunnen worden gesteld door de wet en dat misbruiken ervan het voorwerp kunnen uitmaken van sancties
Contractueel tewerkgestelden
Personeel door middel van contract zijn aangenomen
Beide partijen door contract gebonden
Eenzijdige wijziging niet mogelijk voor belangrijke elementen
Overheid einde stellen aan arbeidsovereenkomst: wel gebonden door regels arbeidsrecht
- Geen verplichting om ontslag uitdrukkelijk te motiveren (HvC)
Vallen niet onder tuchtrecht: arbeidsreglement wel specifieke tuchtregels
In uitzonderlijke en tijdelijke personeelsbehoeften, ook:
- ambtenaren vervangen bij gehele of gedeeltelijke afwezigheid
- bijkomende of specifieke opdrachten vervullen
- voorzien in uitvoering taken die een bijzondere kennis of ruime ervaring eisen
Toepassingsgebied APKB
Op ambtenaren van de Staat, de Gemeenschappen, Gewesten, het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, het College van de Franse Gemeenschapscommissie en de ambtenaren van publiekrechtelijke rechtspersonen die van de Staat, Gemeenschappen en Gewesten afhangen, voor zover opgenomen op een lijst bij KB vastgesteld
Ook gevolgd door ander besturen wanneer eigen statuten bijvoorbeeld onvolledig of onduidelijk zijn of toepassing rechter
Voorwaarden aanstelling
Statuut bepaalt vereiste diploma’s of getuigschriften en selectieprocedure
Vergelijkende selectie: benoeming in volgorde van rangschikking geslaagde kandidaten
Doorlopen stage wanneer statuut daarin voorziet
- Niet voldaan? Afgedankt met opzegtermijn 3 maanden
Loopbaan
Bevorderingen kunnen min of meer automatisch zijn
Bevordering na aanleiding vacature? Selectieproef of volgens volgende modaliteiten
- Plaats vacant verklaart
- Termijn tussen oproep solliciteren en indienen ervan
- Procedure vergelijking sollicitaties
Ambtenaren geëvalueerd
Managementfuncties: statuut kan voorzien in mandaatstelsel
Wat is tuchtrecht?
= de sanctiebevoegdheid waarover de leiders van een bepaalde maatschappelijke groep beschikken om leden van de groep te bestraffen die inbreuken hebben begaan op de verplichtingen die zijn hebben, precies wegens het lidmaatschap van die groep
Geen uniform statuur
Verschillende statuten vinden grens op twee manieren
- Harmoniserende werking APKB
- Rekening houden algemene beginselen van behoorlijk bestuur
Onderscheid tuchtrecht en strafrecht
Strafvordering: inbreuken maatschappelijke orde bestraffen
Tuchtvordering: onderzoek naar overschrijding deontologische of disciplinaire regels of afbreuk eer en waardigheid van ambt of beroep door titularis openbaar ambt
Strafrecht: geldt voor elke rechtsonderhorige
Tuchtrecht: geldt voor leden van een specifieke groep
Strafsanctie uitgesproken door rechter
Tuchtsanctie (bestuurshandeling) genomen door tuchtoverheid
Strafrechter: rekening legaliteitsbeginsel
Tuchtrecht: legaliteitsbeginsel niet zo strikt toegepast
Gecumuleerd op voorwaarde dat het gedrag strafbaar wordt gesteld als inbreuk uitmaakt op deontologische of disciplinaire regels
Tuchtfeiten
= schuldige tekortkomingen aan de beroepsplichten, dit zijn verplichtingen die het personeelslid, in zijn hoedanigheid van medewerker aan de openbare dienst, tegenover de dienst heeft
1 Tekortkoming aan beroepsplicht
2 Schuld aan tekortkoming: opzettelijk of door nalatigheid
Limitatieve lijst van tuchtsancties
Gevolgen onderscheid tucht- en strafrecht
Uitgangspunt: geen verwevenheid tussen straf- en tuchtprocedure tenzij uitzondering
Strafrechter spreekt ambtenaar vrij? Tuchtoverheid gebonden door gezag van gewijsde uitspraak
Strafrechter oordeelt feiten bewezen? Tuchtoverheid gehouden tot vaststelling, maar geen verplichting
Strafrechter legt straf op die ervoor zorgt dat ambtenaar zijn beroep niet meer kan uitoefenen? Tuchtoverheid gebonden door beslissing
Strafvordering ingesteld? Tuchtprocedure is geschorst, plicht tuchtoverheid op regelmatige basis zich te informeren over stand van zaken
Onderscheid tucht- en ordemaatregelen
Ordemaatregel: louter goede werking van dienst (schuldvraag niet gesteld of open) (bijvoorbeeld: overplaatsing)
Tuchtmaatregel: tekortkoming ambtenaar bestraffen
Ordemaatregel kan qua voorwerp overeenstemmen met tuchtstraf
- Schorsing als tuchtstraf
Redelijkheidsbeginsel ordemaatregel: niet meer lasten dan nodig opleggen aan ambtenaar om orde van dienst te herstellen
Procedurele waarborgen totstandkoming tuchtbeslissing niet van toepassing op ordemaatregel
Ordemaatregel bijzonder belastend? Overheid verplicht hoorplicht na te leven
Waarborgen betrokken ambtenaar: tuchtprocedure
Strikte termijnen voor instellen tuchtvordering: bij gebrek geldt redelijke termijn
Rechten van verdediging: recht om mondeling of schriftelijk gehoord te worden, recht op bijstand, vermoeden van onschuld, recht om horen van getuigen te vragen, zwijgrecht
Onpartijdigheidsbeginsel: partijdig indien rechtstreeks en persoonlijk belang (moreel of materieel)
- Niet tot gevolg dat het uitoefenen van tuchtprocedure onmogelijk wordt
Evenredigheidsbeginsel: tuchtstraf in verhouding met ernst der feiten: rekening houden persoonlijke situatie en belang van de dienst
Formele motivering
Geheime stemming
Rechtsbescherming
Bestuurlijk beroep: beslissingen administratieve rechtshandelingen
Annulatieberoep bij RvS mogelijk eventueel met schorsingsberoep
Ontvankelijkheidsvoorwaarde: interne rechtsmiddelen uitgeput
Bestuurlijke maatregelen
Preventief optreden
Doel: negatieve gevolgen van mogelijke schending rechtsnorm te voorkomen
Provisioneel van aard: beogen rust en orde te handhaven, enkel risico of gevaar vereist
Geen repressief karakter: niet steeds sprake van foutieve en toerekenbare gedraging
Maatregelen tot herstel rechtsorde
Curatief
Maatregelen met oog op herstel van schade die ten gevolge overtreding is ontstaan
- Reacties bestuur op normovertreding die strekken tot herstellen of bewerkstelligen van toestand die zou zijn ontstaan of was blijven bestaan indien overtreding niet was gepleegd
Repressieve sanctie
Indien de voorgeschreven maatregel het beoogde herstel overstijgt
Ontradend effect
Punitief karakter
Beoogt effectieve bestraffing van overtreding van rechtsnorm
Traditioneel via strafrecht
Ook bestuur bevoegd om niet-nalevin publiekrechtelijk voorschrift bestraffen voor zover zij hiertoe bij wet, decreet of ordonnantie gemachtigd werd = bestuurlijke handhaving
- Snelle en efficiënte afhandeling, verminderen gerechtelijke overbelasting, lagere kostprijs
Administratieve sanctie
= een bij of krachtens de wet vastgestelde maatregel met een repressief karakter, die door een bestuursorgaan wordt opgelegd door middel van een eenzijdige, individuele bestuurshandeling, als reactie op een inbreuk op een (publiekrechtelijke) rechtsnorm
Kenmerken administratieve sanctie
1 Bij of krachtens de wet vastgestelde sanctie: wettig karakter
- Administratieve overheid: opleggen enkel voor zover zij hiertoe bij of krachtens de wet gemachtigd werd
- Wetgever strafbare gedragingen en mogelijke straffen aanwijzen, essentiële bestanddelen procedure omschrijven
2 Repressief karakter: effectief bestraffen door de schuldige te laten boeten voor zijn fout
3 Opgelegd door een bestuursorgaan: gemeenschappen, gewesten, lokale besturen
4 Individueel en eenzijdig administratieve rechtshandeling:
- Individueel vermits de administratieve sanctie in beginsel enkel gericht is tegen de overtreder van de toepasselijke rechtsnorm.
- Eenzijdig gezien de oplegging van de sanctie aan de overtreder verplichtingen oplegt zonder dat diens instemming vereist is.
–> vermoeden van wettigheid
–> inachtneming algemene beginselen van behoorlijk bestuur
–> onderworpen rechterlijke controle
–> Bestuur als medecontractant? Geen administratieve sancties opleggen
5 Schending van een (publiekrechterlijke) rechtsnorm: handelen als nalaten.
–> bewijs foutieve en toerekenbare gedraging
Vormen van administratieve sancties
Personeel toepassingsgebied:
- administratieve sancties louter disciplinaire aard ten aanzien van personeelsleden bestuur
- sancties opgelegd aan derden die openbare dienst medewerking verlenen
- sancties opgelegd aan gebruikers openbare diensten
- sancties wegens niet-nakoming wettelijke bepalingen
Aard van de sanctie:
- administratieve geldboete
- mogelijkheid tot intrekking vergunning
- …
Administratieve sanctie versus strafsanctie vanuit internrechtelijk perspectief
AS opgelegd door bestuur
SS opgelegd door strafrechter: mogelijkheid tot vrijheidsberoving
Opdeciemen niet op administratieve geldboete
Administratieve sanctie niet opgenomen in strafregister
Administratieve sanctie vereist niet eensluidende advies minsterraad
Administratieve sanctie versus strafsanctie vanuit supranationaal perspectief
Art. 6 EVRM enkel indien sprake van strafvervolging
Engelcriteria
- Juridische kwalificatie van de inbreuk in interne recht: maatregel als straf bestempelt, EHRM geneigd te volgen
- Aard van overtreding: strafrechtelijk van aard indien ze zowel preventief (ontradend) als repressief (bestraffend) is wanneer het een rechtsregel betreft die de bevolking in ht algemeen belang aanbelangt
- Aard en ernst van de sanctie die kan worden opgelegd
Afzonderlijk niet tot duidelijk conclusie? Cumulatieve beoordeling
Beoordeling rechter en non bis in idem
Beoordeling van wettelijkheid, nauwkeurigheid, relevante en kwalificatie van feiten, evenredigheid, juridische interpretatie door het bestuur aan feiten gegeven
Rechter niet toegestaan om op grond van subjectieve appreciatie van wat hij redelijk acht om loutere redenen van opportuniteit en tegen wettelijke regels in administratieve geldboetes kwijt te schelden of te verminderen
Non bis in idem: niet eenzelfde breuk bestraft met straf- als administratieve sanctie
- Wel in geval van eendaadse samenloop
Vaststellingsbevoegdheid GAS
Gemeenteraad mogelijkheid personeelsleden van bewakingsondernemingen aan te duiden die vaststellingsbevoegdheid hebben
Vaststellingen enkel op onmiddellijke waarneembare toestand van goederen die zich bevinden op het openbaar domein
Zwaarte sanctie GAS
Proportioneel in functie van zwaarte van feiten en in functie van eventuele herhaling
GwH: mogelijkheid voor gemeente om administratieve geldboete op te leggen aan minderjarigen doet niet op onevenredige wijze afbreuk aan de rechten van die minderjarigen
