9 niet bacterieel gemedieerd verlies v harde tandweefsels Flashcards
attritie =
tandslijtage veroorzaakt door antagonistisch tandscontact
erosie =
irreversibel tandweefselverlies tgv inwerking v zuren niet afkomstig uit de bacteriële glycolysecyclus
abrasie =
slijtage veroorzaakt door wrijving met een vreemd voorwerp
abfractie =
tandweefselverlies thv de tandhals tgv hoge occlusale krachten
wat zijn de gevolgen v versnelde slijtage? 3)
- pijn
- verstoorde functie
- verstoorde ethiek
oorzaken attritie (4)
= antogistisch tandcontact 1. tand op tand contact: 2-body slijtage 2. 3body slijtage; in oplossing gaan v partikeltjes 3. invloed v speeksel: water/ mucines 4. matchende facetten O/I (ook B en L vlakken aantasten)
wat wordt bedoeld met 3-body-slijtage?
attritie (2-body-slijtage) + in oplossing gaan v partikeltjes
oorzaken abrasie (4)
= wrijving met voorwerp
- slechte gewoonten (nagelbijten,..)
- blootstelling aan abrasieve partikels
- demasticiatie
- mh: excessief poetsen, flossen, abrasieve tandpasta’s
demasticatie =
= slijtage door het kauwen op (erosief/ abrasief) voedsel
combi v attritie en abrasie
wat is de belangrijkste abrasieve factor in de westerse bevolking?
tandpasta
abrasie is afhankelijk van (4)
- tijd
- frequentie
- kracht
- abrasiviteit v tandpasta
kenmerken erosie (9)
- organisch en anorganisch materiaal vd tand in opl.
- verlies v opp.structuur: cupping+ grooving
- concaviteiten coronaal tov gcg
- randen v vullingen hoger dan rest v tand
- glad opp. met zijdeglans
- slijtage op niet belaste plaatsen
- slijtage over groot opp.
- gevoelige tanden
- doorschijnende incisale randen
interactie tussen attritie, abrasie en erosie (3)
- abfractie vergemakkelijkt abrasie en erosie (micro-cracks)
- erosie vergemakkelijkt abrasie
- speeksel moduleert maar kan niet preventief werken (smeermiddel, pellikel)
redenen toename erosieve tandslijtage (3)
- verandering in leefstijl (uiterlijk, dieet)
- verhoogde consumptie v zure voeding en dranken
- chronische ziekten en medicatiegebruik
pathogenese erosie =
- diffusie door pellikel (glycoproteïnen)
- interactie met glazuur (oplossen kern apatietkristal)
- interactie met dentine (oplossen peritubulair dentine)
interactie met glazuur bij erosie =
- oplossen v kern v apatietkristal: honinggraatstructuur
- vers zuur diffundeert dieper in interprismatische ruimte
- subsurface softening
interactie met dentine bij erosie =
- oplossen peritubulair dentine
- verbreding vd lumina vd tubuli
- vorming oppervlakkige laag gedemineraliseerd collageen
- verlies v deze (beschermende) laag
individuele gevoeligheid voor erosie ligt aan: (2)
- speeksel (hoeveelheid, ss, bufferend vermogen)
2. eet- en drinkgewoonten (freq, duur, tijdstip, wijze)
gevolgen v erosie (4)
- irreversibel weefselverlies
- vormverandering
- verlies v beethoogte
- kaakgewrichtsklachten
oorzaken erosie (3)
- intrinsieke zuren (25%)
- extrinsieke zuren (25%)
- pH/ titreerbaarheid
perimylolysis =
ontkalking vd tanden door blootstelling aan maagzuur bij patienten die chronisch braken
erosie door intrinsieke zuren (2)
= perimylolysis
- braken (anor, boul, jockeys, migraine,zwangersch)
- chronische regurgitatie (maagzweer, extreem sport, herkauwen, silent refluxers )
regurgitatie =
terugstroming (v voedsel uit de maag naar mond) onmiddellijk na het slikken
mogelijke symptomen v zure oprispingen bij kinderen (4)
- voedinsproblemen
- stagnatie lichaamsgewicht
- astma /longontsteking /keelontsteking
- moeilijk slapen
erosie door extrinsieke zuren (5)
- voeding/ (fris)drank
- mondhygiëne middelen
- medicatie (vit.c., ..)
- drugs
- omgevingsfactoren
wat maakt voeding/frisdrank een oorzaak van erosie? (5)
- manier v eten/drinken (spoelen, met rietje,..)
- frequentie
- moment vd dag
- tandenpoetsen na frisdrank/zure voeding verhoogt schade
- titreerbaarheid vh zuur
chemische factoren v voeding die erosiviteit beïnvloeden (6)
- pH
- type zuur
- buffercapaciteit/ titreerbaarheid
- Ca-/fosfaat-/Fluo concentratie
- calciumbindende eigenschappen
- hechting vh product aan het tandopp.
cave erosie en mondspoelmiddelen
sommige mondspoelingen zijn aangezuurd
geef 3 voorbeelden v erosieve medicatie
- Vitamine C
- Aspirine
3 H2O2 mondspoeling
voorbeelden zuren uit de omgeving als mogelijke oorzaak v erosie (2)
- zure dampen uit chemische industrie (mondmaskers)
2. zwembad; ontsmetting water; chloor
lokalisatie erosie bij braken =
palatale zijde bovenincisieven
lokalisatie erosie bij frequent eten v citrusvruchten =
buccale zijde (onder)incisieven
lokalisatie erosie bij gastro-intestinale reflux =
buccale vlakken v ondermolaren
lokalisatie erosie bij frequent frisdranken en fruitsappen =
knobbels vd ondermolaren met cupping
snelle erosie, geeft gevoeligheid
cupping =
kratertjes in de tanden
lokalisatie erosie bij demasticatie (langdurig op fruit kauwen etc) =
= veralgemeende slijtage op kauwvlakken tgv zuur + abrasie v vezels
(- vaak zuivere mh/ frequent gebruik v aangezuurde spoelingen)
hoe meten v erosieve letsels? (4)
- studiemodellen
- score
- digitale foto’s
- RX
herkennen v stadium v erosief letsel =
- > Actief letsel = glanzend, kleur v tandweefsel
- > Oud erosief letsel = verkleurd door voeding, mh middelen, tabak,..
TWI =
Tooth Wear Index
geef de gehele TWI
0 = glanzend glazuur 1 = verlies glazuur/zijdeglans 2 = gelokaliseerde dentinelaesie <1/3 vh opp 3 = uitgebreide dentinelaesie >1/3 vh opp 3a = vestibulair 3b = linguaal 3c = incisaal/occlusaal 3d = v + Li (+andere vlakken)
TWI 2 =
gelokaliseerde dentinelaesie, <1/3 vh opp
TWI 3 =
uitgebreide dentinelaesie, >1/3 vh opp
TWI 3a=
vestibulair
TWI 3b =
linguaal
TWI 3c =
incisaal / occlusaal
TWI 3d =
v + li (+ andere opp)
BEWE =
Basic Erosive Wear Index
geef de BEWE
0 = geen verlies v tandglazuur 1 = beginnend verlies v opp.structuur 2 = duidelijke beschadiging; verlies v tandglaz <50% opp 3 = duidelijke beschadiging; verlies v tandglaz >50% opp
hoe scoren we de BEWE index?
- scoren per sextant, hoogste score telt mee
2. som vd sextanten = BEWE-waarde
dentine overgevoeligheid =
korte scherpe pijn veroorzaakt door prikkel
dentine overgevoeligheid, veroorzaakt door: (5)
- thermische stimuli
- tactiele stimuli (touch)
- lucht
- osmotische stimuli (iets dat in de tubuli kan komen)
- chemische stimuli (zuren,suikers)
erosie preventieve strategieën (7)
- behandelen v reflux /eetstoornis
- beperk gebruik v zure dranken en voeding tot de hoofdmaaltijden
- gebruik als alternatief water, melk
- slik zure dranken en medicatie zsm door
- neutraliseer zuur door spoelen (melk,water)
- wacht na consumptie v zuren minstens 1 uur met tandenpoetsen
- gebruik fluo tandpasta / mondspoeling
(8. xylithol kauwgom?)
preventie dentine-overgevoeligheid
- fluorgel
- tp: sensodyne proglazur/s. previon/s. F-previon/toothmousse
- dentinetubuli aflsuiten met desentiser/ bonding
