3. diagnose, detectie en recording Flashcards
primaire laesie =
caries op een tand welke nog niet eerder door caries was aangetast
detectie vs diagnose
Detectie = is er een laesie aanwezig? Diagnose = activiteit laesie, cavitatie, klachten
soorten primaire caries (4)
- witte vlek laesie (nooit op top cuspide -> fluorose)
- glazuurlaesies
- dentinecaries
- wortelcaries
soorten secundaire caries (2)
- recurrente cariës
2. residuele caries
secundaire caries =
het opnieuw ontstaan van caries naast of onder vullingen
= recidief
recurrente caries = (3)
(=secundaire caries)
1. caries aan randen v restauraties (actief/inactief)
2. vaak recidief
3. vaak approximaal (moeilijk te reinigen)
(DD= randdefect amalgaam)
residuele caries =
(= secundaire caries)
= restcaries: caries die is blijven zitten op moment v vullen (microlekkage)
actieve caries, kenmerken (3)
- op termijn is progressie waar te nemen
- meestal bedekt met plaque
- demineralisatie heeft overhand (dof)
arrested caries =
inactieve caries
inactieve caries, kenmerken (3)
- geen progressie op termijn
- geen plaque aanwezig
- laesie heeft glad en glimmend uiterlijk
andere naam inactieve caries =
arrested caries
classificatie van Black (1908) =
= caviteitsindeling (tevens predilectieplaatsen)
I = occlusale cav.
II = interprox. cav. v molaren en premolaren
III= interprox. cav. bij hoektanden en snijtanden ZONDER snijrand
IV= interprox. cav. MET inbegrip v snijrand
V = tandhalscaviteit
Classificatie van Black, I =
occlusale caviteit
Classificatie v Black, II =
interproximale caviteit van molaren en premolaren
Classificatie v Black, III =
interproximale caviteit van cuspidaten en incisieven ZONDER de snijrand
Classificatie v Black, IV =
interproximale caviteit v cuspidaten en incisieven MET inbegrip van de snijrand
Classificatie v Black, V =
tandhalscaviteit
rampant caries =
extreme vormen v caries
extreme vormen v caries =
rampant caries
fopspeencaries / zuigflescaries =
thc fronttanden bk
bakkerscaries =
- > constante situatie v inademen v poedersuiker en bloem
- > koolhydraten komen in de mond
- > omgezet naar caries
atopisch tandvlees =
= zonder stippeling
-> komt voor bij droge mond
(bv bestraling)
pyogeen granuloom =
tandvlees in cavitatie getrokken
hoe noemt men de situatie waarbij tandvlees in de cavitatie is getrokken?
pyogeen granuloom
wat maakt een afgestorven pulpa de ideale ontstekingshaard?
bacteriën kunnen makkelijk in de bloedbaan komen
ECC =
early childhood caries
early childhood caries, kenmerken (3)=
= caries in de leeftijdsgroep van 12-30 maanden
- > afwijkend patroon in caries ivm andere kinderen
- > slechte mh, blootgesteld aan koolhydraten, orale reiniging is laag
ditching =
= randdefect amalgaam
-> verkleuring tgv corrosie amalgaam
(klinisch verschil tussen verkleuring door amalgaam en residuele caries is zeer moeilijk)
kleurveranderingen rond composieten, mogelijke diagnosen (3) =
- actieve white spot
- verkleuring op overgang vulling-glazuur = lekkage
- doorschemeren v grijs/bruin dentine door intact glazuur
wortelcaries, soorten (2)
- actief, met/zonder cavitatie
2. inactief, met/zonder cavitatie
actieve wortelcaries (met/zonder cav), kenmerken (4)
- zacht, lederachtig
- plaatsen met plaque-retentie
- thv gingivarand
- thv GCG
inactieve wortelcaries (met/zonder cavitatie), kenmerken (3)
- op afstand v gingiva
- hard bij sonderen
- glimmend oppervlak
voorwaarden voor detectie en diagnose (7)
- goede verlichting
- droge tand (watten,lucht)
- schone tand (polijsten)
- spiegel (retractie lippen/wang, reflectie licht)
- ogen
- sonde (verwijderen plaque, ruwheid voelen, niet prikken!)
- examineren in vaste volgorde (o, d, b, m, l)
welke volgorde aan te houden bij examineren?
O-D-B-M-L
hulpmiddelen voor detectie/diagnose (7)
- separatie vd tanden
- X-rays
- vergroting
- transilluminatie
- fluorescentie
- laser-fluorescentie
- ECM
afkorting ECM =
= electrical conductance measurements
= electrical caries monitoring
waarom kunnen wortelcaries zich sneller verspreiden dan andere caries? (3 factoren)
- wortels liggen bloot;
- (snellere) verzachting vd oppervlaktelaag; zet zich door naar dentine
- meer aanwezigheid v bacteriën
functie separatie vd tanden =
om naar approximaal te kunnen kijken
afkorting FOTI =
fiber optic trans-illumination
soorten transilluminatie - hulpmiddelen (2)
- FOTI
2. D-FOTI
FOTI =
= fiber waar zeer veel licht door valt.
nadeel; beeld is niet op te slaan
D-FOTI =
digital fiber optic trans-illumination
afkorting QLF =
quantitatieve licht-geïnduceerde fluorescentie
QLF =
=kwantificeren van % demineralisatie
- blauw licht
- glazuur = doorlatend
diagnodent =
= rood laser licht
-> door laser licht caries op
(polijstpasta ook –)
ECM =
= electrical caries monitoring
-> meting dmv elektrische geleiding
voordelen/ nadelen ECM
+ progressie kan gemeten worden
+ geeft cijfers weer
- wordt vaak beïnvloed door temperatuur, dikte en vochtigheid
protocol mondonderzoek = (4)
- patient neemt tandenborstel en pasta mee. (controle)
- plaqueverklikker, mh instructie
- prof. reinigen
- isolatie, drogen, inspectie laesies, inspectie vullingen
recording =
vastleggen wat we zien
recording, eenvoudige indeling =
- volgens lokalisatie (b, mod, dob etc)
2. volgens diepte vd caries (1e - 4e graad)
eenvoudige indeling, 1e graad caries =
glazuurcaries
eenvoudige indeling, 2e graad caries =
dentinecaries
eenvoudige indeling, 3e graad caries =
dentine caries met pulpitis klachten
eenvoudige indeling, 4e graad caries =
dentine caries met necrose vd pulpa
mondonderzoek, rood =
te verzorgen
mondonderzoek, blauw =
verzorgd
mondonderzoek, groen =
inactieve caries
mondonderzoek, tandsteen =
TS —– (rood)
mondonderzoek, sealing =
S
mondonderzoek, stiftopbouw =
SO
mondonderzoek, kanaalschroef =
KS
mondonderzoek, parapulpaire pin =
PP
mondonderzoek, amalgaamvulling =
Ag
mondonderzoek, glasionomeervulling =
GI
mondonderzoek, composietvulling =
COMP
mondonderzoek, kanaalvulling =
> (met streep voor vulling)
mondonderzoek, trauma =
T
mondonderzoek, randaanpassing =
RA (+aanduiden met rood lijntje)
mondonderzoek, overvulling =
OV
mondonderzoek, kroon =
hele kroon blauw kleuren
mondonderzoek, pontic/brug =
I___I (aan kronen)
mondonderzoek, wortelrest =
WR
mondonderzoek, tand afwezig =
rood kruis, X
welke criteria gebruik je om de activiteit van caries mee vast te leggen?
Nyvad criteria
Nyvad criteria, kenmerken (3)
- visueel-tactiel
- activiteit: textuur vd opp.
- integriteit: cavitatie/ microcavitatie
(1-9)
geef de Nyvad criteria (1-9)
- actief, zonder cavitatie
- actief, met micro-cav.
- actief met cav.
- inactief, zonder cav.
- inactief met micro-cav
- inactief met cav
- vulling
- vulling met actieve caries
- vulling met inactieve caries
Nyvad, criterium 1
actief zonder cavitatie
Nyvad, criterium 2
actief, met microcavitatie
Nyvad, criterium 3
actief, met cavitatie
Nyvad, criterium 4
inactief, zonder cavitatie
Nyvad, criterium 5
inactief met microcavitatie
Nyvad, criterium 6
inactief met cavitatie
Nyvad, criterium 7
vulling
Nyvad, criterium 8
vulling, met actieve caries
Nyvad, criterium 9
vulling, met inactieve caries
welke criteria gebruik je om de diepte van caries vast te leggen?
ICDAS criteria
afkorting ICDAS =
International Caries Detection and Assessment System
ICDAS criteria, kenmerken (3)
- visueel
- penetratiediepte vd laesie inclusief de niet-gecaviteerde laesies
- heeft een scoring vd laesie en een scoring vd vulling
Geef de ICDAS criteria betreft scoring vd laesie (0-6)
0 = gezond na 5s drogen met lucht 1 = verkleuring niet zichtbaar op nat opp, wel op droog 2 = verkleuring zichtbaar op nat opp 3 = gelokaliseerd glazuurverlies in verkleurde zone 4 = onderliggende donkere schaduw in dentine 5 = cavitatie met dentine expositie in gekleurd glaz. 6 = grote cavitatie met zichtbaar dentine
ICDAS criteria, scoring vd laesie 0 =
gezond na 5sec drogen met lucht
ICDAS criteria, scoring vd laesie 1
opaciteit of verkleuring niet zichtbaar op nat oppervlak, wel op droog
ICDAS criteria, scoring vd laesie 2
opaciteit of verkleuring zichtbaar op nat oppervlak
ICDAS criteria, scoring vd laesie 3
gelokaliseerd glazuurverlies in opaak, verkleurde zone
ICDAS criteria, scoring vd laesie 4
onderliggende donkere schaduw in dentine
ICDAS criteria, scoring vd laesie 5
cavitatie met dentine expositie in opaak, verkleurd glazuur
ICDAS criteria, scoring vd laesie 6
grote cavitatie met zichtbaar dentine
geef de ICDAS criteria, betreft vulling status (0-8)
0 = niet gevuld, niet gesealed 1 = gedeeltelijke sealing 2 = volledige sealing 3 = tandkleurige sealing 4 = amalgaam vulling 5 = roestvrij stalen kroon 6 = porselein/ gouden kroon of veneer 7 = verloren of gebroken vulling 8= voorlopige vulling
ICDAS criteria, vulling status 0 =
niet gevuld, niet gesealed
ICDAS criteria, vulling status 1
gedeeltelijke sealing
ICDAS criteria, vulling status 2
volledige sealing
ICDAS criteria, vulling status 3
tandkleuringe sealing
ICDAS criteria, vulling status 4
amalgaam vulling
ICDAS criteria, vulling status 5
roestvrij stalen kroon
ICDAS criteria, vulling status 6
porselein/ gouden kroon of veneer
ICDAS criteria, vulling status 7
verloren of gebroken vulling
ICDAS criteria, vulling status 8
voorlopige vulling
afkorting ICCMS =
International Caries Classification and Management System