6. Wetten en recht in Europa Flashcards
Wat zijn de politieke instellingen in de EU
- Europees parlement
- Europese commissie
- Raad (van ministers)
- Europese raad (van staat- en regeringsleiders)
Wie zit er in het Europees parlement
- 705 leden, rechtstreeks verkozen
- voorzitter Roberta Metsola
Wie zit er in de Europese commissie
- 1 commissaris per lidstaat
- dagelijks bestuur + wetgevend initiatief
- voorzitter Ursula von der Leyen
Wie zit er in de Raad (van ministers)
- telkens een ander thema
vb. Landbouwraad met landbouwministers - 1 minister per lidstaat
Wie is de voorzitter van de Europese raad (van staat- en regeringsleiders)
- vaste voorzitter Charles Michel
Bevoegdheden: Op welk vlak heeft de EU exclusieve bevoegdheid
= enkel EU kan wetgeving uitvaardigen
- douane
- gemeenschappelijke handelspolitiek
- monetair beleid voor Eurozone
Bevoegdheden: Op welk vlak heeft de EU en de lidstaten gedeelde bevoegdheid
= zowel EU als lidstaten kunnen wetgeving uitvaardigen
- milieu
- consumentenbescherming
- vervoer
- energie
Bevoegdheden: Op welk vlak heeft de lidstaten bevoegdheid met ondersteuning van de EU
= EU ondersteunt (en coördineert)
- industrie
- cultuur
- toerisme
- onderwijs
- sport
Wat houdt het subsidiariteitsbeginsel op Europees en nationaal niveau in + een voorbeeld
- alle lidstaten blijven bevoegd voor alles (ook voor domeinen waarvoor de EU bevoegd is) tenzij een regeling beter Europees verloopt, omwille van de omvang of de gevolgen
vb. aankoop van coronavaccins
Wat is het verschil tussen primaire en secundaire wetgeving
- Primaire wetgeving is gebaseerd op verdragen en zijn bindende overeenkomsten tussen de lidstaten
- Secundaire wetgeving is een ‘afgeleide wetgeving’ en vloeit voort uit beginselen en doelstellingen verdragen
Wat houdt primaire wetgeving in
- de doelstellingen van de EU
- regels voor EU-instellingen
- beschrijving hoe besluiten worden genomen
- relatie tussen EU en lidstaten
Wat houdt secundaire wetgeving in
- richtlijnen
- verordeningen
- besluiten
- aanbevelingen
- adviezen
Welke verdragen brachten de primaire wetgeving tot stand
- Verdrag van Lissabon (2007)
- Verdrag van Nice (2001)
- Verdrag van Amsterdam (1997)
- Verdrag van Maastricht (1992)
- Europese Akte (1986)
- Verdrag van Brussel (1965)
- Verdragen van Rome (EEG-verdrag) en EURATOM-verdrag (1957)
- EGKS-verdrag (1951)
Wanneer kan de primaire wetgeving (verdragen) worden gewijzigd
kunnen enkel gewijzigd worden als alle lidstaten en hun parlementen instemmen (soms na een referendum)
Hoe ontstaat secundaire wetgeving
- De Europese Commissie neemt het initiatief
1) heeft op praktisch alle beleidsdomeinen het exclusieve initiatiefrecht
2) publiceert een wetsvoorstel - stuurt het naar het Europees parlement en de Raad (ministers)
1) bekijken wat ze willen aanpassen/toevoegen/schrappen = amendementen
2) proberen tot een gemeenschappelijke wettekst te komen
–> kan drie ‘rondes’ duren (eerste, tweede en eventueel derde lezing)
–> betreft verordeningen en richtlijnen
Geef de 5 soorten secundaire wetgeving
- verordeningen
- richtlijnen
- besluiten
- adviezen en aanbevelingen
- pakket van wetten
Wat zijn verordeningen (secundaire wetgeving)
- in heel de EU van toepassing (moet niet omgezet worden in nationale wetgeving)
vb. criteria voor producten die van buiten de EU ingevoerd worden
vb. de Digital Markets Act en de Digital Services Act (zie artikel bij modules)
Wat zijn richtlijnen (secundaire wetgeving)
- legt een doel vast dat alle EU-landen moeten bereiken
- elke lidstaat mag/moet zelf wetgeving maken om dat doel te bereiken
vb. consumentenrechten (o.m. geen verborgen kosten bij online aankopen)
Wat zijn besluiten (secundaire wetgeving)
- komt van de commissie (zonder inspraak parlement of Raad)
- gericht op een EU-lidstaat of een bedrijf
vb. boete voor Google
Wat zijn adviezen en aanbevelingen (secundaire wetgeving)
- niet bindend
- alle EU-instellingen kunnen ze uitvaardigen
vb. advies Commissie dat lidstaten samen lockdownmaatregelen afbouwen (april ‘20)
Wat is een pakket van EU-wetten (secundaire wetgeving)
vb. Green Deal
–> er komen richtlijnen, verordeningen, actieplannen, maatregelen, .. voor energie, landbouw, renovatie, verpakkingsmateriaal, openbaar vervoer, .. om uitstoot broeikasgassen drastisch te verminderen
–> zie ook Klimaatwetten
Wat houdt de Green Deal in
= voornemen om de CO2-uitstoot in Europa fors te laten dalen
= ambitie is de netto-uitstoot van broeikasgassen tussen nu en 2030 met 55 procent te verminderen
Hoe heet het pakket wetten dat de Green Deal mogelijk moet maken
= Fit for 55
Welke klimaatwetten hebben groen licht gekregen van het Europees Parlement (5)
- ETS (Emission Trading System) dwingt energie-intensieve bedrijven te innoveren,
–> alle sectoren die onder ETS vallen tegen 2030 hun uitstoot met 62 procent moeten verminderen - CBAM (Carbon Border adjustment mechanism) = koolstofgrensheffing uitgerold
–> buitenlandse bedrijven (die bijvoorbeeld staal invoeren) moeten uitstootrechten kopen als hun producten op een meer vervuilde manier, bijvoorbeeld met steenkool, zijn geproduceerd - ETS2: de koolstofmarkt voor de uitstoot van gebouwen en transport
–> pas in 2027 in werking treden - verkoop uitstootrechten
–> de inkomsten moeten nu volledig in klimaatmaatregelen geïnvesteerd - sociaal klimaatfonds in 2026 opgezet
–> 86,7 miljard euro
Wat is een Europees burgerinitiatief
= verzoek van één miljoen burgers uit minstens een kwart van de EU-lidstaten aan de Europese Commissie om EU-wetgeving voor te stellen
Welke 3 instellingen handhaven de EU-wetgeving
- Europees Gerecht
- Europees Hof van Justitie
- Europees parket/ openbaar ministerie
Waar zijn het Europees Gerecht, Europees Hof van Justitie en het Europees parket gevestigd
Luxemburg
Welke 5 taken hebben het Europees Gerecht en het Europees Hof van Justitie
- ezelsbrug HANSI
- interpretatie EU-wetgeving = prejudiciële beslissing
- handhaving van de EU-wetgeving = inbreukprocedure
- nietigverklaring EU-wetgeving
- afdwingen van maatregelen = beroep wegen nalatigheid
- sanctionering EU-instelling = vordering tot schadevergoeding
Wat houdt de prejudiciële beslissing in
de nationale rechter kan om uitleg vragen over interpretatie EU-wetgeving
Wat is een inbreukprocedure
een procedure tegen lidstaat die EU-wetgeving niet toepast
Wanneer is er sprake van nietigverklaring van EU-wetgeving
als EU-wetgeving in strijd is met de EU-verdragen of de grondrechten
Wanneer is er sprake van beroep wegen nalatigheid
als Europees parlement, Raad of Commissie een beslissing niet nemen
Wat is vordering tot schadevergoeding
wie schade leidt door handeling EU kan schadevergoeding vragen
Wat is de officiële naam van het Europees parket
European Public Prosecutor’s Office (EPPO)
Wie zit er in het Europees parket
22 lidstaten
- Zweden, Denemarken, Polen, Hongarije en Ierland NIET
- gestart op 1 juni 2021
Wat doet het Europees parket (EPPO)
- onderzoekt grensoverschrijdende fraude en gesjoemel met Europese subsidies
- kan onderzoeksdaden stellen en zaken voor een (nationale) rechtbank brengen
Wat zijn de 4 vrijheden
- vrij verkeer van personen
- vrij verkeer van goederen
- vrij verkeer van diensten
- vrij verkeer van kapitaal
Wat houdt vrij verkeer van personen in
- zonder restricties naar andere lidstaten reizen
–> geldt ook voor Liechtenstein, Noorwegen en IJsland en moeten veel EU-regels overnemen
Hoe noemen we Liechtenstein, Noorwegen en IJsland
Europese Vrijhandelsassociatie
Hoe noemen we Liechtenstein, Noorwegen en IJsland samen met de EU
Europese Economische Ruimte = interne markt zoals de EU
Wat houdt vrij verkeer van goederen in
- geen controles meer aan binnengrenzen
1) sinds Verdrag van Maastricht (1992)
2) de EU vormt één enkel grondgebied
3) afschaffing douanerechten –> gunstig voor onderling handelsverkeer lidstaten
Wat houdt vrij verkeer van diensten in
- iedere burger mag werken waar hij of zij wil
1) dienstverlener en klant mogen uit verschillende landen afkomstig zijn
2) ook voor geneeskundige diensten –> alleen voor medische zorg die niet kan wachten
Wat houdt vrij verkeer van kapitaal in
- totstandkoming van Europese kapitaalmarktunie
1) EU-burgers mogen in elke lidstaat bankrekening openen
2) EU-burgers mogen in elke lidstaat hypotheken en verzekeringen afsluiten
3) lenen in een ander EU-land is eenvoudiger geworden
4) aandelen en obligaties kunnen vrij worden verhandeld
Wat staat er in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie
= persoonlijke, burgerlijke, politieke, economische, sociale rechten
–> aanvulling op nationale stelsel (geen vervanging)
–> nationale rechtbanken moeten zich uitspreken
–> pleegt een lidstaat inbreuk op iemands rechten? dan moet de Commissie naar het Europees Hof van Justitie
Juist/Fout: Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is een EU-instelling
fout
Wat houdt de Raad van Europa in
- opgericht in 1949
- vandaag 50-tal lidstaten
–> vrijwel alle Europese landen, inclusief Rusland en Turkije
–> de landen in de Kaukasus (zonder Kazachstan en Wit-Rusland) - doel = bevorderen mensenrechten en democratie
- middel (o.m.) = afsluiten van verdragen
–> Europees Verdrag tot Bescherming van de Mens en de Fundamentele Vrijheden
Wat is het Europees Verdrag tot Bescherming van de Mens en de Fundamentele Vrijheden
- afgesloten in 1950 in Rome door de Raad van Europa
- legt de mensen-en burgerrechten vast
vb. art.2 = recht op leven
vb. art.6 = recht op een eerlijk proces
vb. art.10 = vrijheid van meningsuiting
vb. art.14 = verbod op discriminatie
Wat houdt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in
- gevestigd in Straatsburg
- individuen, groepen, organisaties, landen kunnen klacht indienen
vb. verzoekschriften mbt de opsluiting van psychiatrische patiënten, rechten van gevangenen, rechten van holebi’s, persvrijheid, telefoontap, gezinshereniging, uitzetting, … - uitspraak Hof = definitief en bindend voor betrokken landen
Wat zijn superflaggers
= erkende organisaties die op sociale media speuren naar niet-toegelaten inhoud
Wat is de bedoeling van de Digital Services Act
= een zeer gedetailleerde en
gebalanceerde set regels voor hoe de grote platforms mogen en moeten worden gemodereerd
- o.a. invoer van een speciaal ‘crisismechanisme’, dat de Europese Commissie in noodsituaties extra macht geeft om in te grijpen tegen desinformatie
vb. verwijderen van illegale inhoud
(bijvoorbeeld rond terrorisme) en desinformatie zijn voortaan wettelijke verplichtingen met zware straffen
voor inbreuken
Wat is de bedoeling van de Digital Markets Act
= legt speciale regels op aan de grootste spelers in de digitale wereld, de ‘poortwachters’
vb. Meta, Google, Apple, Amazon en Microsoft
–> poortwachters moeten 75 miljard euro beurswaarde of meer dan 7,5 miljard jaaromzet in Europa hebben
–> het toelaten van concurrentie op
hun platforms
