5 kafli - líffræði Flashcards
1
Q
Brottnám í rannsóknaskyni
A
- Elsta og vinsælasta aðferðin
- Paul Broca var að rannsaka fólk sem fékk heilaskaða
- Mat á áhrifum heilaskaða á hegðun
- Þegar hluti heila tilraunadýrs er fjarlægður eða skemmdur þá er gert ráð fyrir að sú hegðun eða virkni sem dýr getur ekki lengur framkvæmt sé stýrt af því svæði sem var fjarlægt eða skemmd
- Phineas Gage han fékk rör í gegnum hausinn, og það varð rosaleg persónubreyting á honum
2
Q
Raftíðniskaði
A
- Breytilegt magn af hátíðni er notað til ap skemma taugavef
- Gagleg til að búa til skaða djúpt inn í heila, stál vír þrengt inn í heila nema endinn
- Gefinn straumur sem brennur frumurnar sem liggja á þessu svæði
- Skemmir frumuboli, skemmir taugasíma sem eru á þessu svæði
- Einfaldara og ódýrara
3
Q
Eitrunarskaði
A
- Borað inn í heilan á þeim stað sem vill skemma
- Sett túpu og amínó sýru sprautað inn í heilan, tekin upp af frumubolnum. Hún örvar starfsemi frumunar þangað til þær deyja.
- Þarna er bara verið að skemma frumubolina, ekki taugasíma
- Þetta hjálpar vísindamönnum að greina hvort að skaðinn sé akkurat á þeim frumum sem eru þarna
- Eitrunarskaði er nákvæmari
4
Q
Að framkalla heilaskaða
A
- Við erum að skemma fullt af taugafrumum bara með því að setja þráð í gegnum heilann.
- Erum með samanburðarhóp sem er kallaður falskur skaði.
5
Q
Hnitastunguaðger
A
- Erum með góða mynd af heila, mismunandi heila
- Verið að skoða höfuðkúpuna
- Þegar við vitum hvar við ætlum að bora, þá setjum við dýrið í tæki. Dýrin komin í þvingu svo þau geta ekki hreyft sig, dýrin eru svo deyfð eða svæfð svo er borað.
- Gert við fólk en þá er ekki verið að skemma neitt
- Aðferð notuð á fólk í læknistilgangi ekki rannsóknartilgangi
- Gert til að finna upptök flog
6
Q
Falskur skaði
A
- Samanburðar hópur
- Borað inn í heilan á þeim, öll skrefin eru nákvæmlega eins nema það er ekki kveikt á skaðanum, sensagt hitanum eða amínósírunum
- Allt allveg eins nema seinasta aðferðin sem er skaðinn
- Með fölskum skaða má tryggja að verið sé að rannsaka áhrif heilaskaðans sjálfs en ekki hugsanleg áhrif sem aðferðin getur haft á heilann
7
Q
Vefjafræðillegar aðferðir
A
- Eftir að dýrið er dautt
- Skoða sneiðar af heilanum eftir að dýrið er dautt
- Festing og skipting í sneiðar
- Fara í gegnum nokkur skref:
1. Dæling – sprautun saltvatni inn í allar æðarnar og blóðið fer út og saltvatnið inn í staðinn. Gert því ertfitt er að sjá í gegnum blóðið, heilinn fjarlægður úr höfuðkúpunnu og settur í festi. Vefjaskeri Frystipottur
2. Festi – efni s.s formalín. Geyma/varðveita heilann svo hann skemmist ekki, eyðileggja ensím og koma í veg fyrir að battería eða mygla komi, þess vegna setjum við hann í festi.
3. Formalín – fljótandi lausn af formaldehýð gasi
4. Vefjaskeri – tæki til að skera líkamsvef/heila í þunnar sneiðar - Sneiðarnar síðan litaðar og sett á ská
- Stundum settur beint inn í frysti og snætt hann þar
8
Q
Litun
A
- Litun á frumubolum heilavefs
- Liturinn er tekinn upp af efnum í kjarna og umfrymi
- Metýlen blár og Cresyl fjólublár
- Metýlen blár litar bara frumuboli ekki taugasíma
- Ástæðan fyrir að við litum þær eru svo að við sjáum betur
- Litun á frumubolinn er einfaldasta aðferðin
9
Q
Ljóssmásjá
A
- Ódýrari en aðrar smásjár
- Hægt að skoða vef í alt að hundraðfaldri stækkun
10
Q
Rafeindasmásjá
A
- Flóknari og dýrari
- Enn meiri stækkun
- Hægt að skoða frumulíffæri
- Rafeindargeislar gefa skugga og þannig getum við séð uppbyggingu frumu lífvera
11
Q
Skimrafendasjá
A
- Getur skoðað frumur í þrívídd
12
Q
Tölvusneiðmynd
A
- Þá setjum við höfuð einstaklings inn í stóran hring, beinum rönkengeisla í gegnum heilann, geislin skannar höfuðið frá öllum áttum
- Tækið greinir hve mikil geislun fer í gegnum heilann
- Nota rönkengeisla til að búa til mynd, tækið býr til mynd af heila þar sem maður sér allt í heilanum
- Fyrsta tækið sem var búið til
13
Q
Segulómun
A
- Gefur nákvæmari mynd
- Í staðin fyrir rönkengeisla er sett rafsegulsvið
- Sendir sterkt rafsegulsvið í gegnum líkamsvef
- Kjarnar atóma snúast í tiltekna stefnu
- Rafsegurlbylgjur nema rafbylgjur frá vetnisatómi
- Vetnisatóm eru í ólíkum vefjum.
- Þær upplýsingar nýtir skannin til að búa til mynd
- Getum skoðað myndir út frá mismunandi stefnum
14
Q
Sveimisegulólmsskoðun
A
- Aðalega notuð í rannsóknarskini
- Snýst um að skoða stefnu vassameindana sem eru í taugasímanum. Erum að skoða taugasímana
- Myndgreining sem sýnir knippi mýldra taugasíma í lifandi heila
- Notað við segulólmtæki sem búið er að aðlaga
- Stefna Vatnssameinda í mýelínslíðri er í þá átt sem taugaboð berast
- Segulómtækið er still til að nema þessa stefnu
- Tækið nýtir upplýsingarnar til að teikna upp kort af stefnu taugasíma
- Gaglegt til að skilja allskonar ferli í heilanum
15
Q
Taugavirkni
A
- Skrá taugavirkni einstakra frumna
- Skráning með örsmáum rafskautum
- Örsmá rafskaut eru notuð til að skrá virkni einstaka taugafruma
- Örvað taugafrumum
- Skrá rafboð frá einstökum frumum
- Þræðum við örsmá rafskaut inn í heilan á dýrum, ná að tengjast bara einni frumu
- Dýrin eru sett í aðgerð, borað inn, sett rafskaut, sett kubbur
