5. Cognitie en pathologisch ouder worden Flashcards
Dementie: definitie (2)
Term afgeleid van het Latijnse <demens>, wat <zonder> betekent</zonder></demens>
Definitie van Roth
- dementie = gloale deterioratie van het intellectueel, emotioneel en gedragsmatig functioneren van een persoon, dit in een toestand van onaangetast bewustzijn
Behavioral and Psychological Symptoms in Dementia (BPSD) (4)
Affectieve symptomatologie:
- depressie, angst
Psychotische stoornissen:
- wanen, hallucinaties, waarnemingsvervalsingen
Persoonlijkheidsveranderingen:
- apathie, agressie, ontremming
Gedragsproblemen:
- neurovegetatief: slaapstoornissen, incontinentie, veranderd eetpatroon
- psychomotorisch: rusteloosheid, roepgedrag, ‘zwerven’, stereotiepe handelingen
Dementie: risicofactoren (3)
Sociodemografisch:
- hoge leeftijd, vrouw zijn, lage SES
Genetisch:
- een 3-tal genen voor autosomaal dominante vorm van AD
Omgevingsfactoren:
- cardiovasculaire risicofactoren, roken, ethyl, ongezonde levensstijl, diabetes
CSV vs PET
CSV
- cerebrospinaal vocht (ruggenprik)
- invasief
- zeer beschikbaar
- goedkoop
- geeft info over andere markers
- kan zeer vroege veranderingen detecteren
PET:
- niet invasief
- beperkt beschikbaar
- duur
- geeft topografische info
- kan vroege veranderingen detecteren
Vasculaire dementie (2)
MID: Multi-infarct dementie:
- aandoening van de grote bloedvaten (large vessel disease)
- acuut ontstaan na CVA
- meerdere infarcten, daarna trapsgewijze achteruitgang
- afhankelijk van locatie letsel; bepaalde cognitieve functies bewaard en andere niet
Small vessel disease:
- aandoening van de kleine bloedvaten
- bij ver gevorderde leeftijd –> ischemie van de witte stof ter gevolge van arteriosclerose
- traagheid, verminderde flexibiliteit, initiatiefverlies, depressie, loopstoornissen, valneigingen, urine-incontinentie
Dementie: behandeling
Tot op heden: dementie kan niet genezen worden
Doel: QOL van zowel patiënt als familie optimaliseren:
- symptoombestrijding
- behandeling BPSD
- ondersteuning mantelzorgers
Amnestische stoornissen (3)
= problemen om info gedurende lange tijd op te slaan in het LTG
Oorzaken:
- hersenziekten
- middelengebruik (auto-intoxicatie, Korsakov)
- traumatische gebeurtenissen (psychogene of dissociatieve amnesie –> retrograde amnesie)
- transient global amnesie
Korsakov:
- anterograde amnesie
- moeilijkheden om gebeurtenissen op een tijdslijn te plaatsen
- weinig ziekte-inzicht
- confabulaties
Diagnostische principes dementie (2)
Multidimensioneel interdisciplinair diagnostisch proces
- cognitie en mentaal welzijn, functioneel: ADL, beeldvorming
- neuropsycholoog, neuroloog, psychiater, geriater, radioloog, ergotherapeut, sociaal verpleegkundigen, …
Multi-informant en multimethodisch:
- anamnese, hetero-anamnese, gedragsobservaties, info uit EPD, testinstrumenten en gedragsobservatieschalen, beeldvormend onderzoek
Diagnostische instrumenten: cognitieve mogelijkheden en BPSD (3)
Cognitieve screeningstesten
- Mini Mental State Examination (MMSE)
- Montreal Cognitive Assessment (MOCA)
- CAMCOG
- Alzheimer’s Disease Assessment Scale (ADAS-cog)
- Frontal Assessment Battery (FAB)
- …
Neuropsychologische testinstrumenten
- Cognitieve Testbatterij voor Senioren (COTESS)
- Repeatable Battery for the Assessment of Neuropsychological Status (RBANS)
- Weschler Memory Scales, Trail Making Test, 15 woorden van Rey, Memory Impairment Screen, Visual Association Test
- opletten met normen!
Gedragsobservatieschalen
- Neuropsychiatric Inventory (NPI)
- Behavioral Pathology in Alzheimer’s Disease Rating Scale (BEHAVE-AD)
- Health of the Nation Outcome Scale 65+ (HoNOS65+)
