5. Autakoidy - 2 Flashcards

1
Q

Prekursor NO

A

L-arginina -> L-cytrulina + NO

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Działanie cGMP [4]

A
  • wazodylatacja
  • hamowanie agregacji płytek
  • regulacja mm. gładkiej
  • regulacja odp. imm.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Niedobór NO - w jakich stanach chorobowych?

A
  • nadciśnienie tętnicze
  • rzucawka okołoporodowa
  • nadciśnienie płucne
  • miażdżyca
  • zaburzenia erekcji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Nadmiar NO - w jakich stanach chorobowych?

A
  • wstrząs endotoksyczny (reakcja na LPS)
  • padaczka
  • pourazowe uszkodzenie OUN
  • degeneracja siatkówki
  • RZS
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Kofaktory dla NOS [4]

A
  • NADPH
  • FAD
  • tetrahydrobiopteryna BH4
  • FMN
    + O2 !
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

NOS-1

A

nNOS (neuronalna)

  • konstytutywna
  • produkuje niewielkie ilości NO
  • aktywacja przez wzrost [Ca2+]i
  • neurotransmisja w OUN
  • neurony nitrergiczne np. w ciałach jamistych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

NOS-2

A

iNOS (indukowalna)

  • powstaje de novo
  • makrofagi i kom. mm. gładkich
  • duże ilości NO
  • ekspresja indukowalna przez TNF-a, IL-1 i LPS
  • rola w reakcjach zapalnych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

NOS-3

A

eNOS (endotelialna)

  • konstytutywna
  • kom. śb. naczyń
  • małe ilości NO
  • aktywacja przez wzrost [Ca2+]i
  • regulacja stanu napięcia naczyń krwionośnych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Inhibitory eNOS

A

KAWEOLINA 1: hamuje aktywność eNOS
KALMODULINA: odłącza kaweolinę 1 od eNOS pod wpływem Ca2+

Asymetryczna dimetyloarginina (ADMA): endogenny kompetytywny inhibitor eNOS;
wzrost ADMA - czynnik ryzyka miażdżycy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Przenoszenie NO na odległość

A
  • przez hemoglobinę
  • powinowactwo hemu do NO 10tys. razy większe niż do tlenu
  • odwracalne przyłączenie do Hb przez cysteinowe grupy siarczkowe: S-NITROZOhemoglobina
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Mechanizm działania NO

A

Kowalencyjne wiązanie się NO z grupą hemową CYKLAZY GUANYLOWEJ: wzrost aktywności i wzrost cGMP

(utworzenie 6. wiązania koordynacyjnego Fe2+ w pierścieniu hemu wymusza zmianę konformacji)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Wzrost cGMP - mechanizm rozkurczu mm. gładkiej naczyń

A

Aktywacja kinazy białkowej G:

  • stymulacja fosfatazy łańcuchów lekkich miozyny i ich defosforylacja
  • hamowanie mobilizacji Ca2+ z SER przez blokadę receptorów dla IP3
  • transport Ca2+ z komórki na zewnątrz
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Działanie leków kardiologicznych zw. z NO

A
  • nie utlenianie, a redukcja azotu (azotanów - biotranformacja leku)
  • dawca NO: S-NITROZOTIOL
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Bezpośredni donorzy NO [2]

A

MOLSYDOMINA

NITROPRUSYDEK SODU

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

MOLSYDOMINA

A

[Bezpośredni donor NO]

  • zabobieganie bólom wieńcowym w okresie przerwy w podawaniu azotanów zapobieganie tolerancji)
  • prolek -> SIN-1 -> SIN-1A -> odszczepienie NO
  • niepotrzebne enzymy ani kofaktory
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

NITROPRUSYDEK SODU

A

[Bezpośredni donor NO]

  • szybkie obniżanie CTK w przełomie nadciśnieniowym
  • rozkłada się na świetle

DN: nudności, wymioty, kurcze mięśni, zatrucie cyjankami i rodankami

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

TLENEK AZOTU (lek)

A
  • terapia nadciśnienia płucnego (zwłaszcza u dzieci)

- ARDS

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

ARGININA

A

[donor NO]

  • chromanie przestankowe KD
  • w objawach rzucawki okołoporodowej
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Selektywne inhibitory fosfodiesterazy typu 5 [4]

A

(PDE5 rozkłada cGMP)

SYLDENAFIL (Viagra)
TADALAFIL
WARDENAFIL
AWANAFIL

  • podobne do cGMP
  • też leczenie nadciśnienia płucnego
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Substancje prod. przez ŚB zapobiegające agregacji płytek i krzepnięciu krwi [6]

A
  • NO
  • PGI2
  • t-PA
  • ADP-aza (CD39)
  • TFPI (inhibitor ścieżki krzepnięcia aktywowanej przez czynnik tkankowy)
  • TROMBOMODULINA (przez akt. białka C zmienia trombinę z prozakrzepowej na PRZECIWzakrzepową)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Oksygenaza hemowa HO

A

rozkład hemu:

  • CO
  • BILIWERDYNA przekształcana do bilirubiny
  • uwalniane Fe2+
  • wolny hem - toksyczny
22
Q

Izoforma HO-1

A
  • 3 razy większa aktywność niż HO-2
  • indukowalna
  • gł. tkanki syntezy i rozpadu RBC; ale indukcja może być wszędzie w odp. na stres komórkowy
23
Q

Izoforma HO-2

A
  • 3 razy mniejsza aktywność niż HO-1
  • konstytutywna
  • największe stężenie: jądra, mózg (neurony i glej), wątroba, ściana jelit i naczyń krw. (śb. i mm gładkie)
24
Q

Molekularne cele CO

A
  • hem hemoprotein (reg. aktywności COX, NOS, katalazy, GC)

- His niektórych białek (np. kanałów potasowych BK-Ca)

25
Q

CO - działanie [8]

A
  • prawie wszystkie stuktury OUN i ObUN
  • reg. funkcji osi podwzgórze-przysadka
  • kontrola rytmu dobowego
  • przewodzenie bólu
  • termoregulacja
  • uczenie się i zapamiętywanie
  • transmisja NANC (ejakulacja; perystaltyka pp)
  • naczyniorozkurczowy (stym. GC)
26
Q

Wytwarzanie H2S - 2 enzymy

A

Beta-SYNTAZA CYSTATIONINY
(mózg; H2S z cysteiny)

Gamma-LIAZA CYSTATIONINY
(ukł. krążenia; H2S z cystyny)

27
Q

H2S - działanie

A

UN: neuromodulator

  • wzmaga transmisję zależną od rec. NMDA
  • zjawisko uczenia i plastyczności
  • zwiększenie aktywności SOD (neuroprotekcja) i zredukowanego glutationu w kom.

Ukł. krążenia:

  • rozkurcz mm. gładkich naczyń (otwieranie ATPzal. kanałów K+)
  • wzmaga naczyniorozkurczowe działanie NO
28
Q

PAF - synteza

A
  • konstytutywnie: płytki krwi, kom. zapalne, śb. i nerwowe
  • w mniejszych ilościach de novo: OUN, nerki

Szlak remodelingu błon lipidowych:

  • w reakcji zapalnej
  • odłączenie przez PLA2 kw. tł. z pozycji 2 od Acylo_PAF
  • Lizo-PAF acetylowany do PAF (acetylotransferaza)
  • może być sprzęgnięty z syntezą eikozanoidów
29
Q

PAF - właściwości biologiczne

A
  • niezwykle silny, stężenia <10^-11M

- rec. błonowy sprzężony z białkiem Gq: kom. imm., płytki, śb. mm. gładkie, nabłonek oskrzeli, pp, kom. nerwowe

30
Q

PAF - działanie [7]

A
  • aktywacja i agregacja płytek
  • pobudzenie kom. zapalnych; chemotaksja leukocytów
  • rozkurcz mm. gładkich naczyń; pobudzenie zapalne śb. i wzrost jego przepuszczalności
  • skurcz mm. gł. oskrzeli; akt. zapalna
  • skurcz mm. gł. pp; akt. zapalna
  • skurcz macicy
  • neurotransmisja w OUN
31
Q

Antagoniści rec. dla PAF [3+2]

A

APAFANT
BEPAFANT
LEKSYPAFANT
(Potencjalne leki p/astmatyczne i na chorobę zapalną jel. grubego)

Gingkolidy
RUPATADYNA (p/alergiczny blokuje H1)

32
Q

Inhibitory PLA2 [1+2]

A

Glikokortykosteroidy (indukcja LIPOKORTYNY)

DARAPLADIB

  • inh. PLA2 zw. z lipoproteinami osocza
  • w modelach zwierzęcych działanie p/miażdżycowe

MONOALID
- próby kliniczne na leczenie łuszczycy

33
Q

Eikozanoidy - szlaki powstawania

A

Enzymatyczne:

  1. Syntaz prostaglandyn H PGHS (cyklooksygenaz COX)
  2. Lipooksygenaz
  3. Hydroksylaz i epoksygenaz cyt P450

Nieenzymatyczne -> izoprostany

34
Q

Transcellularny metabolizm eikozanoidów - przykłady

A
  • kom. śb. i płytki z LTA4 wytwarzają LTC4

- RBC i limfocyty T z LTA4 - LTB4

35
Q

PGHS-1 (COX-1) + inhibitory [2]

A
  • konstytutywna; wzrost ekspresji - cytokiny, endotoksyny
  • akt. zal. od [Ca2+]i
  • wymaga nadtlenków lipidów (peroxide tone)
  • akt: NO
  • ham.: CO, niedobór hemu
  • nie ma bezpośredn. hamowania przez GKS!
  • większość tkanek, gł. śluzówka żołądka i płytki

Inhibitory:
KWAS ACETYLOSALICYLOWY
INDOMETACYNA

36
Q

PGHS-2 (COX-2) + inhibitory [5]

A
  • indukowalna; odp. na cytokiny, endotoksynę i czynn. prozapalne
  • może być konstytutywnie: nerki, śb naczyń, mózg, nabł. oskrzeli i jądrach
  • akt. nie zależy od [Ca2+]i!
  • akt.: NO
  • ham.: CO, niedobór hemu, GKS!
Selektywne inhibitory:
ROFEKOKSYB
WALDEKOKSYB
ETORYKOKSYB
LUMIRAKOKSYB
CELEKOKSYB
37
Q

Produkty szlaku PGHS

A

Prostanoidy:

  1. Prostaglandyny (PGD2, PGE2, PGF2alfa)
  2. Prostacyklina (PGI2)
  3. Tromboksan (TXA2)
38
Q

Produkty szlaku lipooksygenaz

A
  1. Leukotrieny
  2. Lipoksyny
  3. Hepoksyliny
  4. Niektóre HETEs (kwasy hydroksy-eikoza-tetraenowe)
39
Q

Produkty szlaku

  • hydrooksygenaz
  • epoksygenaz
    cyt. P450
A
  • Niektóre HETEs (kw. hydroksy-eikoza-tetraenowe), DHETs (kwasy dihydroksy-eikoza-tetraenowe)
  • EETs (kwasy epoksy-eikoza-tetraenowe)
40
Q

Szlak lipooksygenaz

A
  • przemiana AA pod wpływem 5-, 12- oraz 15-lipooksygenaz (LOX)
  • poprzez etap kwasów hydro-peroksy-eikozatetraenowych HPETEs
  • 5-LOX wymaga białka FLAP (aktywowane przez wzrost [Ca2+]i)
41
Q

Leukotrieny cysteinylowe

A

Sulfido-leukotrieny / peptydo-leukotrieny:
LTC4, LTD4, LTE4
- Swoiste receptory CysLT1-2

(nienależący tu LTB4 - rec. BLT1-2)

42
Q

Leukotrieny dominująco wytwarzane przez poszczególne kom. odpornościowe

A

Eozynofile, mastocyty: LTC4

Neutrofile, monocyty, makrofagi: LTB4

43
Q

Lipoksyny

A
  • Metabolizowanie LTA4 przez 12-LOX do LXA4, LXB4
  • Gł. w płytkach krwi
  • Silne działanie p/zapalne i immunomodulujące
  • Mogą brać udział w mechanizmach ustępowania reakcji zapalnej
44
Q

ATL: aspirin-triggered lipoxines

A

15-epi-LXA4, 15-epi-LXB4

  • acetylacja COX-2 przez KWAS ACETYLOSALICYLOWY
  • acetylowana COX-2 przekształca AA do ATL
  • bardziej odporne na rozkład, działają dłużej niż zwykłe lipoksyny

(COX-1 nie podlega takiej zmianie)

45
Q

Szlak epoksygenaz

A

EETs i DHETs mogą wchodzić w skład fosfolipidów błonowych

  • regulacja funkcji nerek (20-HETE)
  • EETs - p/zapalne
  • w śb. otwierają kanał potasowy, utożsamiane z EDHF
  • rozkład przez hydroksylazy epoksydowe
  • inhibitory: np. AUDA (nowe leki p/zapalne?)
46
Q

Izoprostany

A
  • nieenzymatyczna przemiana AA
  • peroksydacja AA w stresie oksydacyjnym przez ROS
  • silnie kurczą naczynia
  • prekursory zmian miażdżycowych (mogą pobudzać rec. dla TXA2)
47
Q

PGE1 + analogi [5]

A

ALPROSTADYL

ENIZOPROST
GEMEPROST
LIMAPROST
MIZOPROSTOL
ORNOPROSTYL
48
Q

PGE2 + analogi [5]

A

DINOPROSTON

ARBAPROSTYL
ENPROSTYL
METENOPROST
SULPROSTON
TRYMPROSTYL
49
Q

PGF2alfa + analogi [6]

A

DINOPROST

KARBOPROST
KLOPROSTENOL
FLUPROSTENOL
LATANOPROST
BIMATOPROST
TRAWOPROST
50
Q

PGI2 + analogi [4]

A

EPOPROSTENOL

BERAPROST
ILOPROST
TREPROSTYNIL
CYPROSTEN