4. Kafli Flashcards
Hvað er kynæxlun?
Fyrsta fruma afkvæmis (okfruman) verður til við samruma sáðfruma og eggs. Getur verið sjálfsfrjóvgun þar sem báðar kynfrumur eru frá sama einstaklingi eða víxlfrjóvgun þar sem sáðfruma er ekki frá sama einstaklingi og eggfruman. Bæði einkynja og tvíkynja.
Hvað þýðir hugtakið æxlun?
Fjölgun einstaklinga, forsenda fyrir viðhaldi tegunda, kynæxlun þýðir möguleiki til aðlögunar, misflókin þroskaferli fylgja æxlun, upphaf hverrar lífveru er oftast ein fruma- frumuskiptingar koma alltaf við sögu. Forsenda æxlunar: erfðaefnið- DNA flytur upplýsingar á milli kynslóða.
Hvað er kynlaus æxlun?
Hluti lífveru losnar frá móðurlífverunni og myndar nýjan einstakling- vaxtaræxlun- knappskot.
Einlitna gró myndast, upp af hverju grói vex ný einlitna lífvera- gróæxlun.
Afbrigði af kynæxlun, í egglegi myndast egg, eggið þroskast í nýjan einlitna einstakling án þess að frjóvgun hafi orðið- meyfæðing
Frumur og bakteríur nota einfalda frumuskiptingu- einföld frumuskipting.
Hvað þýðir að vera einlitna?
Að innihalda helming af erfðaefni foreldris.
Hver er helsti munurinn á mítósu og meiósu?
Mítósa: litningar raðast í einfalda röð, litningar flækjast ekki saman, venjuleg frumuskipting, tvær dótturfrumur sem hafa nákvæmlega eins erfðaefni og móðurfruman.
Meiósa: fyrst einföld röð og svo tvöföld, litningar flækjast saman, skipting verður við myndun kynfruma, myndast fjórar dótturfrumur, hver með helming af erfðaefni móðurfrumu.
Hvað er okfruma?
Þegar kjarni úr sáðfrumu og kjarni eggs sameinast myndast okfruma, hún hefur jafnmarga litninga og hvort foreldri fyrir sig. Samsetning erfðaupplýsinganna í okfrumunni er blanda erfðaupplýsinga frá báðum foreldrum.
Hver er helsti munur á eggi og sáðfrumu?
Egg er miklu stærra en sáðfruma og inniheldur næringarforða.
Hvað er legkaka/fylgja?
Myndast að hluta úr fósturvef og móðurvef. Framleiðir prógesterón á meðgöngu sem hindrar frekari egglos. Sér um flutining efna milli blóðs móður og fósturs. Blóð þeirra blandast aldrei í fylgjunni.
Hvað er eggfóstur, gulufóstur og fylgjufóstur?
Eggfóstur: ytri fósturþroskun, frjóvguðu eggi verpt, fóstur þroskast utan líkama móður innan eggs- fuglar og skriðdýr.
Gulufóstur: innri fósturþroskun, fóstur lifir á forðanæringu í eggi eða blómabelg en er ekki í næringarsambandi við líkama móður- pokadýr, breiðnefur.
Fylgjufóstur: Fóstur fær næringu frá móður í gegn um fylgju (legköku)- menn, kettir.
Hvað er kímblaðra?
Fósturvísir úr einu frumulagi með vökvafylltu holrými.
Hvað er holfóstur?
Þriggja vefjalaga fóstur sem myndast úr kímblöðrunni.
Hvað er fósturvísir?
Þar finnast stofnfrumur sem hafa þann eiginleika að geta myndað sérhæfðar frumur af hvaða gerð sem er.
Hvað er eggbú og gulbú?
Gulbú er eggbú sem breytist eftir egglos í gulbú í síðari hluta tíðahringsins. Gulbúið er skammlífur innkirtill sem seytir hormónunum estrógeni og próestrógeni.
