2. Wat is metabolisme Flashcards
verdieping
Alkaptonurie
- mendeliaans recessief (HGD-gen op chromosoom 3)
- opstapeling homogentisaat
- zwarte verkleuring van urine
- Ochronose : grijsblauwe verkleuring van oorschelpen, handen en oogwit
- artritis : gewrichtsontstekingen
- degeneratie van hartkleppen
Fenylketonurie
= PKU
* PAH gen
* opstapeling van fenylalaline = tekort aan tyrosine
* competitue tussen fenylalanine en tyrosine/tryptofaan bij aromatische transporter aan BHB
* onevenwicht in neurotransmitters
* mentale retardatie zonder behandeling
* tekort aan melanine = hypopigmentatie, visusstoornissen en fotosensatie
* tekort aan noradrenaline = zorgt voor achterstand van psychomotorische skills
Albanisme
- TYR gen : oculocutane albanisme
- autosomaal recessief
- geen/weinig melanine in de huid, haar, iris, retina
- sterke fotosensitiviteit dat leidt tot fotofobie en visusstoornissen
type I tyrosinemie
- FAH-gen
- progressief aftakelen van de lever dat leidt tot fatale levercirrhose en leverkanker
type II : tyrosinemie
- TAT gen
- oculocutaan
- oculocutane keratose (epidermis die aangetast is) en psychomotorische achterstand
2 metabole wegen voor melaninesynthese
- eumelanine
- feomelanine
eumelanine
- OCA1-3 defecten
- stofwisselingsziekten in deze pathway zoals oculocutaan albanisme
feomelanine
hormonen die keuze van eumelanine of feomelanine bepalen
- MSH : melanocyte stimulating hormoon
- ASIP : agouti related signaling peptide
- binden op malanocortine type 1 receptor
goede gevolgen van UV fotonen
synthese van vitamine D
* omzetting van 7-dehydrocholesterol naar cholecalciferol –> hormoon calcitriol
* belangrijk voor botmetabolisme, gebit en andere systemen
* melanine vermindert de efficiëntie hiervan door beschermende functie
slechte gevolgen van UV-fotonen
mutaties T=T dimeren
* melanine capteert UV-fotonen voordat ze de celkern bestralen (beschermt DNA)
* melanosomen beschermen DNA van keratinocyten
* langdurige schade kan leiden tot huidkanker
polymorfismen in melaninesynthese
- volkeren die ver van evenaar leven = weinig eumelanine en veel feomelanine = blond / rood haar en bleke huid om toch vitamine D synthese te doen met weinig UV licht
- volkeren die dicht bij de evenaar leven = veel eumelanine = donkere huid en donker haar om te beschermen tegen DNA beschadeging
mechanisme bij bruin worden door het zonnen
adaptief vermogen tot meer eumelaninesynthese
Porfyrieën
stofwisselingsziekten door mutaties in genen die coderen voor enzymen van heamsynthese
* heterogeen
hepatische cutane poryfyrie
- UROD gen
- huid is extreem gevoelig voor zonlicht wat leidt tot huidletsels (zelfds bij zwak kunstmatig licht)
congenitale erytrocytenpryfyrie
- ALAS2-gen, UROS-gen en FECH gen
- enzymen die ontbreken ter hoogte van voorlopers van RBC)
- opstapeling van metabolieten uit heamsynthese weg
- rode urine en rode gebidselementen (erythrodontie)
acute intermittende poryfyrie
acute hepatische vorm
* ALAS1-gen
* pijnlijke aanvallen van buikkrampen en neurologische/psychiatrische stoornissen
ALAD-poryfyrie
zeer zeldzaam
* ALAD gen
* foutieve eiwitconformatie
* extreme haargroei overal op het lichaam (hypertrichosis)
oorzaken van pathologische fotosensitiviteit
- onvoldoende bescherming door melanine (albinisme of PKU)
- stofwisselingsziekte (poryfyrie), auto-immuunziekte of geneesmiddelen die schade van fotonen verhogen
behandelen van stofwisselingsziektes
- dieet
- enzym-vervangende therapie
- orgaantransplantatie
- gentherapie
fructosurie
- ketohexokinase gen
- fructose wordt niet opgenomen door lichaam en gewoon uitgeplast
- goed aardige ziekte (geen behandeling nodig)
fructosemie
- aldolase B-gen
- fructose-1-fosfaat stapelt op in levercellen
- zorgt voor leverschade (zeker bij baby’s gevaarlijk)
- geen suiker, fruit, honing eten
ziekte van Pompe
- type II glycogenose
- GAA gen
- glycogeen opstapeling waardoor lysosomen gaan vol zitten
- alfa-glucosidase toedienen bij patiënten dankzij recombinante DNA techniek
metaboliet herstelmechanisme
enzymatische afbraak van toxische opstapeling van ongewenste metabolieten
