2 - Popęd Flashcards
Telenomiczne
celowe
Zachowanie u ludzi i zwierząt jest przeważnie ukierunkowane na jakiś cel.
Motywacja
- zdaniem Chmurzyńskiego - całokształt mechanizmów sterujących zachowaniem popędowym (zła definicja).
- Motywacja może być wzbudzona zewnętrznie przez bodziec lub wewnętrznie, przez określone struktury mózgowe
- Czynniki motywacyjne to bodźce uruchamiające popędy
Zachowanie popędowe
- są źródłem emocji (zaspakajanie popędów wiąże się tak naprawdę z przyjemnością lub przykrością).
- Każde zachowanie popędowe jest zachowaniem popędowo-emocjonalnym.
Popęd
wynik pobudzenia pewnych struktur mózgowych, które uruchamiają aktywność organizmu ukierunkowaną na zaspokojenie pewnej potrzeby biologicznej lub usunięcia się z pod działania szkodliwego czynnika, np jeśli gdzieś jest za głośno to ide gdzie indziej
może być nabyty
Potrzeba biologiczna
stan odchylenia od równowagi organizmu; może być:
- wewnątrzustrojowa - homeostaza
- zewnątrzustrojowa- sensoristaza (środowiskowa - wynikająca z braku lub nadmiaru jakiegoś czynnika).
Emocje
- subiektywne - związany z istnieniem pewnej potrzeby biologicznej i jej zaspokajaniem
- obiektywne - obejmują zmiany zachowania (mimika, ruchy wyrazowe, pozy ciała) i funkcjonowanie narządów (przyspieszenie tętna, zwężenie lub rozszerzenie źrenic, stroszenie się sierści itp.)
Emocje mogą stać się popędem, np. od jedzenia czy seksu można się uzależnić
Popęd wrodzony (pierwotny)
odziedziczony i zawsze występujący w określonej sytuacji, powodowany przez potrzeby biologiczne
Popęd nabyty (wtórny)
powstały przez warunkowanie w toku zbierania doświadczeń, np. obżeranie się nie dlatego, że jest się głodnym, tylko dlatego, że jedzenie jest przyjemne lub strach przed bólem u psów - rzucanie kamieniem
Popęd apetetywny (+)
prowadzący do kontaktu z bodźcami atrakcyjnymi (np. Pożywienie, partner seksualny, rodzic itp.)
np. idę ulicą poczułem zapach z piekarni i zdałem sobie sprawę że jestem głodny
Popęd awersyjny (-)
prowadzący do usuwania się organizmu spod działania bodźca przykrego (np. Ból, strach, hałas itp.)
może okazać się, że + zamieni się z - , np. Kiedy jedzenie które było przyjemnością nagle powoduje wstręt.
Popęd endogenny (wewnątrzpochodny)
powstałe w wyniku zmian fizjologicznych w organizmie; jego mechanizmy mózgowe pobudzane są przez czynniki wewnętrzne (hormonalne) np. Głód, pragnienie, ciekawość, seks
Popęd egzogenny (zewnątrzpochodny)
jego mechanizmy mózgowe pobudzane są przez bodźce eksteroceptywne (zewnętrzne) np. Strach, agresja
Ale mogą być one wymienne, np. nie jestem głodny ale pod wpływem zapachu kuszę się na jedzenie
Mechanizm hamowania
Im bardziej wzbudzony jest popęd tym bardziej działa on hamująco na inne.
Popędy najszybsze do wzbudzenia
strach i agresja
Popęd najsłabszy do wzbudzenia
zadbania o higienę własną
Torowanie
jeśli występuje jeden popęd to toruje on drogę drugiemu np. Głód -> agresja.
Natomiast nie musi on wystąpić, jedynie ułatwia mu drogę
Zasada Hinde’a
zachowaniu trzeba się przyglądać przez dłuższy czas aby zauważyć jakąś tendencję. Dwie reakcje behawioralne sąsiadujące ze sobą w czasie mają wspólną przyczynę.
Zasada podwójnej kwantyfikacji K. Lorenza
Reakcja, którą widzimy jest sumą siły motywacji (bodźce wewnętrzne) i pobudzenia wywołanego przez bodźce zewnętrzne
Z – zachowanie (pobudzenie ośrodkowe motywujące do zachowania)
P – pobudzenie popędowe (wewnętrzne)
B – pobudzenie bodźcowe (zewnętrzne)
Z = P + B
Pomiar intensywności zachowań apetencyjnych
- test otwartego pola (puste pomieszczenie w którym bada się zachowanie)
- warunkowanie instrumentalne (stosowanie metody kary i nagrody)
- pomiar natężenia działań spełniających (np. z jaką siłą jest zwierze w stanie coś nacisnąć aby dostać pokarm, głodny zje więcej)
- pomiar wrażliwości na bodziec kluczowy (im bardziej głodny pies tym bardziej będzie wyczulony na zapachy i szybciej znajdzie ukryte jedzenie)
- pomiar szybkości uczenia się zadania (jeśli jedzenie jest nagrodą, to głodny będzie uczył się szybciej)
Zachowanie apetencyjne
zachowanie przygotowawcze; kolejność ich jest sztywna
zachowania apetencyjne są krokami które trzeba przejść aby popęd się zaspokoił
można się ich nauczyć i nabywać
Zachowanie spełniające/konsumacyjne
- ogniwo końcowe
- zawsze jest prostym odruchem (np. połykanie)
- redukuje popęd
- jest wrodzone
- składa się z dwóch elementów: sztywnego wzorca zachowań (np. że zawsze łykamy tak samo) i składowej orientacji (skierowanie reakcji behawioralnych tworzących sztywny wzorzec zachowań)
Bodziec kluczowy
znaczący bodziec biologiczny; reakcja na niego jest reakcją zaprogramowaną
Bodziec wyzwalający
bodźce zewnętrzne wyzwalające działanie popędowe
np. głosy alarmowe, sylwetka drapieżnika
Wrodzone mechanizmy wyzwalające (WMW)
filtrowanie bodźców; oparte na prostej analizie bodźca; odporny na nietypowe sytuacje
wyzwala on kolejne zachowania apetencyjne
Łańcuchy zachowań
Każde zachowanie instynktowne składa się z szeregu zachowań przygotowawczych (apetencyjnych) oraz ogniwa końcowego, nazywanego działaniem spełniającym/konsumacyjnym, który zaspokaja popęd.
Jeżeli przerwie się łańcuch, trzeba wrócić do początku i zacząć wszystko jeszcze raz. Kolejność zachowań w łańcuchu jest sztywna.
Wypełnienie całego łańcucha dopiero daje redukcję popędu.
Schemat zachowania instynktownego
Ośrodek popędowy I -> Zachowanie apetencyjne I -> Bodziec kluczowy -> Wrodzony mechanizm wyzwalający (zmiana zachowania) -> Zachowanie apetencyjne II (działa hamująco na Ośrodek popędowy I) -> Ośrodek popędowy II -> Zachowanie apetencyjne II -> Bodziec kluczowy -> Wrodzony mechanizm wyzwalający -> Zachowanie spełniające
