0 - Wstęp Flashcards
Zachowanie jest…
…skoordynowane i krótkotrwałe
Koncepcja witalistyczna
- w organizmach działają jakieś siły życiowe (witalne) odpowiadające za zachowania i ogólnie za to, że organizm żyje
- zakłada również, że zwierzęta mają psychikę i świadomość
- Arystoteles, Platon
- anima sensitiva - dusza czująca, wrażliwa; na psychikę wpływają bodźce zewnętrzne, czyli środowisko; zdaniem Arystotelesa mają ją zwierzęta
- anima rationalis - dusza rozumna - występuje u człowieka; bodźce wewnętrzne
Koncepcja mechanistyczna
- zwierzęta są mechanizmami/urządzeniami pozbawionymi życia wewnętrznego (odwrotność witalistycznej)
- jakościowe różnice między istotami żywymi a ciałami nieożywionymi wynikają z różnic ilościowych niektórych parametrów materii
- Demokryt, Kartezjusz
Jan Dembowski
zoolog; uważał, że różnica między człowiekiem a zwierzęciem polega na tym, że zwierzęta nie są zdolne do abstrakcyjnego myślenia; nie można traktować zwierząt jak maszyn
Program Morgana
badacz powinien starać się zrozumieć psychikę zwierząt przez analogie do własnych stanów psychicznych.
Kanon Morgana
zachowanie zorganizowane jest na wielu poziomach, zawsze powinno się
wyjaśniać zachowanie na najniższym możliwym poziomie. (Koń Hans)
John Watson
skrytykował zoologię; twierdził że psychika nie powinna w ogóle interesować zoopsychologa, ponieważ jest ona kwestią subiektywną, której nie da się poddać badaniu naukowemu. W zamian za to mówi, że powinno się zająć tylko zachowaniem, które jest mierzalne -> narodziny behawioryzmu.
Etologia
- lata 30. XX wieku
- badania zwierząt w środowisku naturalnym na podstawie obserwacji
- nauka o zwyczajach zwierząt (gr. Etos - obyczaj).
- Konrad Lorenz i Nico Tinbergen - prekursorzy
- Zakłada, że zwierzęta mają jakieś życie psychiczne.
- główna teza etologii: opis zachowania powinien poprzedzić analizę
- bliższa koncepcją witalistycznym
Ekologia behawioralna
- bada jakie znaczenie dla przeżycia i reprodukcji ma zachowanie
- lata 70; Krebs & Davies
- bada np. jaki wpływ na liczebność danej grupy ma agresja drapieżników, częstotliwość ich ataków
- kierunek bardziej mechanistyczny niż witalistyczny
Ewolucjonizm
- zbiór teorii opisujących ewolucję społeczeństwa, które przechodzi przez poszczególne etapy podczas rozwoju społecznego
- zacieranie granic między człowiekiem a zwierzętami
Behawioryzm
- zakłada, że psychologia to nauka o zachowaniu a nie nauka o świadomości
- metodą badań jest eksperyment
- badanie sztucznych form zachowania
Zoopsychologia
- nauka zajmująca się inteligencją różnych zwierząt
- w interpretacji zachowania uwzględniano przeżycia zwierząt mające odpowiadać analogicznym zjawiskom u ludzi
- lata 30. XX w.; W. Köhler - badanie z bananem i skrzynką pokazujące, że szympans jest zdolny do abstrakcyjnego myślenia
- D. Griffin - nadużywanie kanonu Morgana, bo jeśli da się wyjaśnić zachowanie zwierzęcia na prostym poziomie to nie znaczy to, że zwierzęta nie są zaangażowane w jakieś wyższe procesy psychiczne; krytyka perspektywy antropomorficznej - zwierzęta mają życie psychiczne, ale nie znaczy to, że to życie psychiczne zwierzęcia odpowiada życiu psychicznemu człowieka, zwierzęta mają inne umysły niż ludzie
Redukcjonizm
- przekonanie, że zjawiska i procesy przebiegające w złożonych układach można całkowicie wyjaśnić sprowadzając je do ich elementów składowych
- prawo rządzące zjawiskami życia da się całkowicie sprowadzić do praw fizyki i chemii
Enwironmentalizm
- tendencja do akcentowania w rozwoju i zachowaniu jednostki czynników środowiskowych (fiz., biol., psychol. lub kulturowych) w większym stopniu niż czynników wrodzonych lub aktywności własnej
Koneksjonizm
eliminacja zbędnych reakcji behawioralnych (obecnie już nieaktualna)
Socjobiologia
- zakłada, że cokolwiek robi jakiekolwiek zwierzę, robi to po to, żeby przedłużyć gatunek
- E. Wilson
- kierunek bardziej mechanistyczny niż witalistyczny
Psychologia ewolucyjna
- ewolucja socjobiologii
- zakłada, że tak samo jesteśmy kształtowani przez biologię jak i procesy uczenia się
- bierze pod uwagę interakcję genów i bodźców
Prawo efektu
- pojęcie z dziedziny behawioryzmu
- Edward Lee Thorndike
- Koty zamknięte w klatkach miały nauczyć się je otwierać i uzyskiwać w ten sposób dostęp do pokarmu. Jeśli kot odkrył metodę otwierania klatki, mógł się najeść, jeśli nie, pozostawał w klatce głodny.
- sytuacja typu “wszystko albo nic”
- wniosek: podczas uczenia się powstają w mózgu różne połączenia, z których te umożliwiające wyjście z klatki utrwalają się, natomiast pozostałe jako nieefektywne są eliminowane (nieaktualna teoria koneksjonizmu)
- “Im większe zadowolenie lub przykrość, tym większe wzmocnienie lub osłabienie związku”
- działanie skojarzone z sytuacją - gdy sytuacja się powtórzy, rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia tego działania
Manifest sewilski
Naukowo niepoprawnym jest zakładanie, że:
- odziedziczyliśmy skłonności wojenne po naszych zwierzęcych przodkach
- przemoc jest genetycznie zaprogramowana
- w przebiegu ewolucji istniała dodatnia presja selekcyjna na agresję
- wojna ma źródło w instynkcie
