1.6 Cylchred Y Gell A Chellraniad Flashcards

1
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod proffas 1

A

1) 4

2) 2n

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Disgrifiwch y broses anaffas yn ystod mitosis

A

1) Ffibrau’r werthyd yn mynd yn fyrrach

2) Centromerau’n rhannu a’r cromatidau’n cael eu tynnu at y pegynnau cyferbyn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Nodwch yr hafaliad sy’n cyfrifo’r canran y celloedd sy’n cyflawni mitosis

A

% celloedd sy’n cyflawni mitosis = (nifer y celloedd mewn proffas + metaffas + anaffas + teloffas/cyfanswm nifer y celloedd) x100

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Disgrifiwch y broses metaffas 1 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r werthyd yn ffurfio
2) Mae parau o gromosomau homologaidd (deufalentau) yn eu trefnu eu hunain ar gyhydedd y gell gan lynu wrth ficrodiwbynnau’r werthyd wrth y centromer
3) Mae hyn yn digwydd ar hap ac rydym ni’n ei alw’n rhydd-ddosraniad

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Disgrifiwch y broses teloffas 2 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r cromatidau’n cyrraedd y polau ac yn mynd yn aneglur
2) Mae’r bilen gnewyllol yn ailffurfio
3) Mae’r cnewyllan yn ailffurfio
4) Mae’r werthyd yn ymddatod

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Diffiniwch gromosomau homologaidd

A

Mae cromosomau homologaidd yr un siap a maint â’i gilydd ac yn cludo’r un genynnau, ond maen nhw’n gallu bod yn fersiynau gwahanol, sef alelau. Mae’r ddau riant yn cyfrannu un cromosom yr un at bob pâr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Diffiniwch ryngffas

A

Cyfnod o synthesis a thwf yn ystod cylchred y gell

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Eglurwch sut byddech chi’n cyfrifo hyd cyfnod yng nghylchred y gell

A

1) Cyfrifiwch gyfran y celloedd sydd ar y cam hwnnw drwy gyfrif dan ficrosgop e.e. 20 cell yn y golwg, 16 ohonynt mewn rhyngffas, felly 16/20 = 80%
2) Defnyddiwch y gyfran gyda hyd cylchred y gell e.e. Os hyd cylchred y gell yn 24 awr - 24 awr x 80% = 19.2 awr neu 19 awr a 12 munud yw hyd rhyngffas

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Diffiniwch indecs mitotig

A

Y cymhareb nifer y celloedd mewn poblogaeth sy’n cyflawni mitosis i nifer y celloedd sydd ddim. Mae’n ffordd o fesur twf

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Disgrifiwch y broses teloffas yn ystod mitosis

A

1) Cromatidau’n cyrraedd y pegynnau ac yn mynd yn aneglur drwy ddad-dorchi
2) Amlen gnewyllol yn ailffurfio
3) Cnewyllan yn ailffurfio
4) Gwerthyd yn ymddatod

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Disgrifiwch y broses teloffas 1 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r cromosomau’n cyrraedd y ddau begwn
2) Mewn rhai achosion:
- Mae’r bilen gnewyllol yn ailffurfio
- Mae’r cnewyllan yn ailffurfio
- Mae’r werthyd yn ymddatod

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod teloffas 2

A

1) 2

2) n

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Faint o gromosomau sydd gyda;

1) bodau dynol
2) taten

A

1) 46

2) 48

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Disgrifiwch sut mae cytocinesis yn digwydd mewn celloedd anifail

A

Mae’r bilen yn plygu i mewn drwy ffurfio hollt ymraniad, nes bod y ddwy gell yn gwahanu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Ym mha gam mitosis mae DNA, protein ac organynnau yn cael eu syntheseiddio?

A

Rhyngffas

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Disgrifiwch y broses proffas yn ystod mitosis

A

1) Mae cromosomau’n cyddwyso i fynd yn fyrrach ac yn fwy trwchus
2) Cromosomau’n ymddangos fel dwy chwaer-gromatid wedi’u cysylltu â chentromer
3) Mae’r centriolau’n symud at begynau cyferbyn (ddim mewn planhigion datblygedig)
4) Mae’r amlen gnewyllol yn ymddatod
5) Mae’r cnewyllan yn diflannu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Disgrifiwch y broses metaffas 2 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r cromosomau’n eu gosod eu hunain ar gyhydedd y gell gan lynu at ficrodiwbynnau’r werthyd gan y centromer

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Disgrifiwch sut mae cytocinesis yn digwydd mewn celloedd planhigyn

A

Mae cellblat yn ffurfio o’r canol tuag allan, nes bod y gell wedi’i rhannu’n ddwy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Disgrifiwch y broses anaffas 1 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r ffibrau’r werthyd yn mynd yn fyrrach

2) Mae’r deufalentau’n gwahanu ac mae’r cromosomau’n cael eu tynnu at y pegynau cyferbyn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Beth yw rhif;

1) diploid
2) tetraploid
3) haploid

A

1) 2n
2) 4n
3) n

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Pa broses cellraniad mae’r genynnau proto-oncogenynnau yn rheoli?

A

Mitosis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Eglurwch arwyddocad mitosis yn gyffredinol

A

Mae’n bwysig i dwf ac atgyweirio wrth i gelloedd gwahaniaethol ddyblgu. Mae’n bwysig i atgynhyrchu anrhywiol sy’n cynhyrchu epil genetig unfath a chynyddu niferoedd yn gyflym

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Rhestrwch y gwahaniaethau rhwng mitosis a meiosis

A

1) Un cellraniad yn ystod mitosis, dau gellraniad yn ystod meiosis
2) Mitosis yn cynhyrchu celloedd genetig unfath, meiosis yn cynhyrchu celloedd genetig gwahanol
3) Ceir celloedd diploid yn ystod mitosis, ceir celloedd haploid yn ystod meiosis
4) Dim trawsgroesiad neu rhydd-ddosraniad yn ystod mitosis, trawsgroesiad yn ystod proffas 1 a rhydd-ddosraniad yn ystod metaffas 1 a 2 yn digwydd yn ystod meiosis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Disgrifiwch y broses proffas 1 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r cromosomau’n cyddwyso i fynd yn fyrrach ac yn fwy trwchus. 2) Mae’r centriolau’n symud at begynau cyferbyn.
3) Mae’r cromosomau’n dod at eu gilydd mewn parau homologaidd (deufalent)
4) Mae trawsgroesi’n digwydd - cyfnewid rhan o un cromatid ag un arall
5) Mae’r cnewyllan a’r bilen gnewyllol yn diflannu

25
Q

Nodwch y gwahaniaeth allweddol yn ystod Metaffas 1 i gymharau â Phroffas yn ystod mitosis

A

Deufalentau yn trefnu eu hunain ar gyhydedd y werthyd yn Metaffas 1

26
Q

Disgrifiwch sut mae cellfur fincristin yn trin canserau

A

Mae’n atal ffurfio’r werthyd ac felly’n atal mitosis yn ystod metaffas, gan arafu cyfradd cellraniad

27
Q

Eglurwch arwyddocad meiosis

A

1) Cynhyrchu amrywiad genetig drwy drawsgroesi (proffas 1) a rhydd-ddosraniad (metaffas 1 a 2)
2) Cadw nifer y cromosomau’n gyson: drwy gynhyrchu gametau haploid sy’n ailgyfuno yn ystod ffrwythloniad, gan adfer y rhif diploid yn y sygot

28
Q

Enghreifftiwch gell blanhigiol sy’n cyflawni mitosis

A

Mae celloedd meristem ar flaenau gwreiddiau a chynffon yn cyflawni mitosis yn gyson

29
Q

Diffiniwch enyn

A

Dilyniant basau DNA sy’n codio ar gyfer dilyniant yr asidau amino mewn polypeptid. Mae pob genyn yn cymryd safle penodol ar y cromosom, sef y locws

30
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod cytocinesis ar ôl teloffas 2

A

1) 1

2) n

31
Q

Disgrifiwch y broses rhyngffas yn ystod meiosis a nodwch cynnwys DNA (u.m.) a nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod y cyfnod hwn

A

Mae’n digwydd cyn meiosis ble mae’r DNA’n dyblygu.
Cynnwys DNA - 2
Nifer y cromosomau ym mhob cell - 2n

32
Q

Nodwch y gwahaniaeth allweddol yn ystod Proffas 1 i gymharau â Phroffas yn ystod mitosis

A

Mae trawsgroesiad yn gallu digwydd yn proffas 1

33
Q

Disgrifiwch y broses cytocinesis ar ôl teloffas 1 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r cytoplasm yn rhannu, gan greu dwy gell haploid

34
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod anaffas 2

A

1) 2

2) n

35
Q

Disgrifiwch y broses rhyngffas yn ystod mitosis

A

Y cyfnod hiraf yng nghylchred y gell, ac mae’n cynnwys llawer o weithgarwch metabolaidd. Mae swm y DNA yn dyblu (er bod y rhif cromosom yn aros yr un fath, gan fod y cromosomau yn bodoli fel dwy chwaer-gromatid wedi’u huno gan y centromer) ac mae synthesis proteinau a dyblygu organynnau yn digwydd, sy’n golygu mae angen llawer o ATP. Mae’r gell yn weithgar iawn yn fetabolaidd

36
Q

Pa fath o gellraniad sy’n cynhyrchu pedwar cell haploid genetig wahanol?

A

Meiosis

37
Q

Pa fath o gellraniad sy’n cynnwys dau gellraniad olynol?

A

Meiosis

38
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod metaffas 1

A

1) 4

2) 2n

39
Q

Diffiniwch gytocinesis

A

Rhannu’r cytoplasm i ffurfio dwy epilgell ar ôl mitosis

40
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod metaffas 2

A

1) 2

2) n

41
Q

Disgrifiwch y broses cytocinesis ar ôl teloffas 2 yn ystod meiosis

A

1) Cynhyrchu pedair epilgell haploid

42
Q

Diffiniwch fitosis

A

Mae’n cynnwys pedwar cam lle mae’r cromosomau yn cael eu trefnu a’u gwahanu cyn cellraniad. Mae’n ffurfio dwy gell enetig unfath sy’n cynnwys yr un nifer o gromosomau â’r rhiant-gell

43
Q

Disgrifiwch sut mae mitosis yn cynorthwyo’r atgywiriad celloedd mewn anifeiliaid

A

Mae celloedd newydd yn cymryd lle celloedd croen a chelloedd gwaed yn gyson wrth iddynt dreulio.

44
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod anaffas 1

A

1) 4

2) 2n

45
Q

Wrth geisio adnabod celloedd yn ystod meiosis 1 neu 2, os mae yna ddwy gell, beth fel arfer mae hyn yn dynodi?

A

Mae’r celloedd yn ystod meiosis 2 a nid meiosis 1

46
Q

1) Disgrifiwch yr effaith bydd mwtaniad yn cael ar un o’r genynnau proto-oncogenynnau achos cemegion
2) Rhowch ddau enghraifft o gemegolion sy’n gallu achosi y fath o fwtaniad hwn

A

1) Bydd yn eu troi nhw’n oncogenynnau: mae hyn yn achosi cellraniad afreolus, sy’n arwain at ffurfio tiwmorau a chanserau
2) Bensen a phelydriad megis golau UV

47
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod teloffas 1

A

1) 4

2) 2n

48
Q

Diffiniwch bolyploidedd

A

Cyflwr lle mae gan organeb fwy na dwy set gyflawn o gromosomau

49
Q

Yn ystod cytocinesis, pan nad gall y bilen mewn celloedd planhigyn plygu i fewn nes bod y gell yn ymrannu’n ddwy?

A

Mae presenoldeb y cellfur cellwlos yn atal hyn rhag digwydd

50
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod proffas 2

A

1) 2

2) n

51
Q

Diffiniwch alel

A

Ffurf wahanol ar yr un genyn

52
Q

Disgrifiwch y broses metaffas yn ystod mitosis

A

1) Gwerthyd yn ffurfio

2) Cromosomau’n eu trefu eu hunain ar gyhydedd y gell gan lynu at ficrodiwbynnau’r werthyd gerfydd y centromer

53
Q

Ar ôl rhyngffas, enwch y camau nesaf mewn trefn yn ystod mitosis

A

PMAT; proffas, metaffas, anaffas, teloffas

54
Q

Nodwch;

1) Cynnwys DNA (u.m.)
2) Nifer y cromosomau ym mhob cell yn ystod cytocinesis ar ôl teloffas 1

A

1) 2

2) n

55
Q

Disgrifiwch y broses anaffas 2 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r ffibrau’r werthyd yn cyfangu

2) Mae’r centromerau’n rhannu ac mae’r cromatidau’n cael eu tynnu at y polau cyferbyn

56
Q

Diffiniwch ddiploid

A

Organeb sydd gyda dwy set gyflawn o gromosomau

57
Q

Nodwch y gwahaniaeth allweddol yn ystod Anaffas 1 i gymharau â Phroffas yn ystod mitosis

A

Mae’r cromosomau’n cael eu tynnu at y pegynnau cyferbyn yn ystod Anaffas 1

58
Q

Disgrifiwch y broses proffas 2 yn ystod meiosis

A

1) Mae’r centriolau’n gwahanu, ac yn eu trefnu eu hunain ar 90* i’r werthyd flaenorol