1.3 Cellbilenni A Chludiant Flashcards
Diffiniwch broteinau anghynhenid
Proteinau sy’n bodoli ar arwyneb yr haen ddwbl, gan weithredu fel derbynyddion hormonau a safleoedd adnabod
Diffiniwch osmosis
Trylediad goddefol net molecylau dŵr ar draws pilen athraidd ddetholus o ardal â photensial dŵr uchel i ardal â photensial dŵr isel
Sut allwn ni fesur plasmolysis cychwynnol?
Trwy roi celloedd planhigion mewn hydoddiannau â gwahanol botensialau hydoddyn ac yna edrych ar y celloedd o dan ficrosgop
Diffiniwch chwydd-dynn
Mae hyn yn golygu nad yw cell planhigyn yn gallu dal mwy o ddŵr, oherwydd dydy’r cellfur ddim yn gallu ehangu ymhellach
Disgifiwch y broses plasmolysis yng nghell planhigyn
Pan rhoddir mewn hydoddiant hypertonig, mae hi’n colli dŵr drwy gyfrwng osmosis.
Mae’r gwagolyn yn crebachu a bydd cytoplasm yn tynnu oddi wrth y cellfur. Ar ol iddo ddadgysylltu, gelwir y gell yn llipa
Beth yw’r ffactor cyfangedig ar gyfradd cludiant actif?
Nifer y proteinau cludo sydd ar gael
Diffiniwch botensial hydoddyn
Mae hwn yn cynrychioli cryfder osmotig hydoddiant. Mae’n mesur faint mae’r potensial dŵr yn lleihau o ganlyniad i bresenoldeb molecylau hydoddyn. Mae’n gallu bod yn 0kPa neu’n negatif
Disgrifiwch y mecanwaith o amsugno gwlcos yn ilewm mamolion
Defnyddir cydgludiant
1) mae ïonau Na yn cael eu cluo’n actif allan o gelloedd epithelaidd sy’n leinio’r ilewm i mewn i’r gwaed, gan greu crynodiad isel o ïonau Na yn y celloedd
2) Mar crynodiad uwch yr ïonau Na tn lwnen y coludd, o’i gymharu ag yn y celloedd epithelaidd, yn achosi i ïonau Na dryledu i’r celloedd epithelaidd drwy gyfrwng protein cydgludiant. Wrth iddynt wneud hynny, maent yn cyplu â molecylau glwcos ac yn eu cludo hwy â hwy
3) mae molecylau glwcos yn mynd i gapilarïau’r gwaed drwy gyfrwng trylediad cynorthwyedig, ac mae’r ïonau Na yn mynd i mewn iddynt drwy gyfrwng cludiant actif
Yn ôl yr hafaliad canran plasmolysis, pryd mae plasmolysis cychwynnol wedi’i gyrraedd?
Os mae’n hafal i 50%, mae wedi’i gyrraedd, a rhaid i grynodiad allanol y swcros fod yn hafal i grynodiad hydoddion mewnol meinwe’r winwnsyn oherwydd does dim symudiad net dŵr
Pam nad oes potensial gwasgedd â chelloedd anifeiliaid?
Nid oes ganddynt gellfur
Disgrifiwch endocytosis
Pan mae’r defnydd yn cael ei amlyncu wrth i’r bilen blasmaidd blygu tuag i mewn a dod ag ef i mewn i’r gell mewn fesigl
Mae gan drylediad a thrylediad cynorthwyedig yr un ffactorau sy’n effeithio ar ei gyfradd, ond mae gan drylediad cynorthwyedig un ffactor ychwanegol. Disgrifiwch y ffactor yma
Yn y pen draw, bydd y gyfradd yn dibynnu ar nifer y proteinau cludo sydd ar gael
Disgrifiwch beth fydd yn digwydd wrth ychwanegu cell coch i hydoddiant;
1) Hypotonig
2) Hypertonig
1) mae dŵr yn llifo mewn drwy gyfrwng osmosis ac mae’n byrstio; haemolysis yw hyn
2) mae dŵr yn llifo allan o’r gell drwy gyfrwng osmosis ac rydym yn dweud ei fod yn hiciog (crenated)
Ar sail egni, pa briodwedd sydd gan gludiannau goddefol?
Nid oes angen egni o ATP ar gyfer hwy
Diffiniwch broteinau cynhenid
Yn bodoli y tu mewn i’r bilen ac yn ymestyn ar draws y ddwy haen, gan weithredu fel sianeli a phroteinau cludo i gludo molecylau
Disgrifiwch weithred glycoproteinau ar bilenni ffosffolipidau
Gweithredu fel antigenau
Disgrifiwch gludiant actif
Proses actif sy’n cludo molecylau yn erbyn y graddiant crynodiad o grynodiad isel i grynodiad uchel
Disgrifiwch weithred glycolipidau ar bilenni ffosffolipidau
Gweithredu fel safleoedd derbyn i folecylau fel hormonau
Rhowch amcangyfrif y potensial dŵr gyda’r hydoddianau canlynnol;
1) dŵr pur
2) cell nodweddiadol
3) hydoddiant glwcos cryf
1) 0kPa
2) -200kPa
3) -1000kPa
Pa phlanhigyn allwn ddefnyddio i fesur athreiddedd pilenni a pham?
Betys achos mae gwagolynnau eu celloedd yn cynnwys pigment coch o’r enw betacyanin. Mae cyfradd trylediad betacyanin allan o’r gwagolyn drwy ei bilen yn dibynnu ar nifer o ffactorau gan gynnwys tymheredd a phresenoldeb hydoddion organig
Disgrifiwch sut gall glwcos effeithio’r potensial dŵr hydoddiant
Os mae glwcos wedi’i hydoddi, bydd cyfran y molecylau dŵr yn llai, felly mae’n anoddach iddynt symud o gwmpas yn rhydd; mae’n gostwng y potensial dŵr drwy ei wneud yn fwy negatif
Diffiniwch hydoddiant;
1) Hypertonig
2) Hypotonig
3) Isotonig
1) mae’r potensial dwr yn is na’r hydoddiant yn y gell achos presenoldeb hydoddion
2) mae’r potensial dwr yn uwch na’r hydoddiant yn y gell achos absenoledeb hydoddion
3) mae’r potensial dwr yn hafal i’r hydoddiant yn y gell
Pwy a oedd wedi cynnig y model mosaig hylifol a pha flwyddyn oedd hwn?
Singer a Nicolson yn 1972
Disgrifiwch broteinau cludo
Maent yn caniatáu trylediad molecylau polar mwy ar draws y bilen, fel siwgrau ac asidau amino
Diffiniwch drylediad
Enghraifft o gludiant goddefol lle mae molecylau’n symud o ardal â chrynodiad uchel i ardal â chrynodiad isel nes eu bod nhw wedi eu dosbarthu’n hafal
Disgrifiwch y pwysigrwydd chwydd-dyndra i blanhigion
Mar chwydd-dyndra’n bwysig i blanhigion, yn enwedig eginblanhigion ifanc, achos mae’n darparu cynhaliad, yn cynnal eu siâp ac yn eu dal nhw’n unionsyth
Ym mha gyfrwng mae dŵr yn symud?
Trwy’r gyfrwng osmosis
Diffiniwch botensial gwasgedd
Mae hwn yn cynrychioli’r gwasgedd mae cynnwys y gell yn ei roi ar y cellfur. Mae’n gallu bod yn 0kPa neu’n uwch
Enwch ac eglurwch y ffactorau sy’n effeithio ar gyfradd trylediad
1) Y graddiant crynodiad - y mwyaf yw’r gwahaniaeth rhwng crynodiad molecylau mewn dau le, mwyaf bydd molecylau’n tryledu mewn cyfnod penodol
2) Pellter tryledu - mae’n cymryd llai o amser i’r molecylau dryledu dros bellter byrrach
3) Arwynebedd arwyneb y bilen - mwyaf yw, y mwy o folecylau sy’n gallu tryledu dros gyfnod penodol
4) Trwch yr arwyneb cyfnewid - mae’n cymryd llai o amser i’r molecylau dryledu dros bellter byrrach
5) Tymheredd - mwyaf yw, mwy o egni cinetig â’r molecylau, mwy o dryledu
Disgrifiwch broteinau sianel
Maent yn cynnwys mandyllau â leinin hydroffilig sy’n caniatáu i ïonau â gwefr a molecylau polar mynd drwodd. Maent yn benodol ac yn gallu agor neu gau i reoli symudiad molecylau penodol
Beth all ddweud am y potensial dŵr y gell ac y potensial hydoddyn yr hydoddiant allanol os mae’r potensial gwasgedd = 0?
Maent yn hafal i’w gilydd
Disgrifiwch y model mosaig hylifol
Hylifol oherwydd mae ffosffolipidau’n rhydd i symud, a mosaig oherwydd bod y molecylau protein wedi’u trefnu ar hap
Disgrifiwch ecsocytosis
Yn cyfeirio at sylweddau’n gadael y gell ar ôl cael eu cludo drwy’r cytoplasm mewn fesiglau. Mae ensymau treulio’n aml yn cael eu secretu fel hyn
Potensial dŵr cell A, B a C yn -200kPa, -400kPa a -300kPa yn ol eu trefn.
1) I ba gyfeiriad bydd dŵr yn symud trwy gyfrwng osmosis?
2) Pa symudiad fydd yn digwydd gyflymaf a phaham?
1) A i C, A i B, C i B
2) A i B fydd y cyflymaf oherwydd y gwahaniaeth mewn graddiant uchaf
Enwch dair broses ddynol ac un blanhigiol sy’n dibynnu ar gludiant actif
Synthesis proteinau, cyfangiad cyhyrau, trawsyriant ysgogiadau nerfol a mewnlifiad halwynau mwynol i wreiddiau planhigion
Diffinwch botensial dwr
Mae hwn yn cynrychioli tuedd dŵr i symud i mewn neu allan o system, a dyma’r gwasgedd mae molecylau dŵr yn ei greu
Nodwch y fformiwla i gyfrifo’r potensial dŵr
Potensial dŵr = potensial hydoddyn + potensial gwasgedd
Ar sail egni, disgrifiwch drylediad cynorthwyedig
Proses oddefol sy’n dibynnu ar egni cinetig y molecylau a phroteinau cludo yn y bilen sy’n cynorthwyo symudiad molecylau polar ar draws y bilen
Diffiniwch blasmolysis cychwynnol
Yr adeg pan mae’r gellbilen yn dechrau tynnu oddi wrth y cellfur
Disgrifiwch effaith cyanid ar y broses resbiradol a sut mae hyn yn effeithio cludiant actif
Mae’n atalydd resbiradol a fydd yn atal reabiradaeth aerobig a chynhyrchiad ATP. Ni fydd cludiant actif yn gallu digwydd heb ATP
Pa nodwedd priodol sydd gan y cellfur yng nghell planhigyn sydd wedi’i phlasmolysu?
Dydy’r cellfur ddim yn rhoi gwasgedd ar y cytoplasm ac felly mae’r potensial gwasgedd yn 0
Diffiniwch hydoddyn
Unrhyw sylwedd sydd wedi’i hydoddi mewn hydoddydd
Enwch a disgrifiwch y dau fath o endocytosis
1) Ffagocytosis - proses lle mae’r gell yn cael defnyddiau solid sy’n rhy fawr i fynd i mewn drwy ddulliau eraill e.e. Mae ffagocytau (Celloedd gwyn) yn dinistrio bacteria ac yn cael gwared ar weddillion celloedd drwy gyfrwng ffagocytosis, a dyma sut mae amoeba yn bwyta
2) Pinocytosis - Proses lle mae’r gell yn cael defnyddiau hylifol. Mae’n debyg i ffagocytosis ond mae’n cynhyrchu fesiglau llai
Disgrifiwch gydgludiant
Cludo dau foleciwl gwahanol â’i gilydd e.e. Glwcos ac ïonau sodiwm, a dyma’r mecanwaith sy’n cael ei ddefnyddio i amsugno glwcos yn ilewm mamolion
Rhowch enghreifftiau o folecylau amholar a disgrifiwch sut mae hwy’n cludo ar draws pilenni
Fitamin A ac ocsigen, maent yn gallu hydoddi yn y cynffonau asid brasterog a thryledu ar draws y bilen, gan eu bod yn amholar
Pam na all folecylau polar fel glwcos yn gallu mynd trwy’r gellbilenni ffosffolipidau?
Maent yn gymharol anhydawdd mewn lipidau
Nodwch y fformiwla i gyfrifo trylediad
Arwynebedd arwyneb x gwahaniaeth crynodiad/hyd y llwybr tryledu
Nodwch yr hafaliad i gyfrifo’r canran o gelloedd sydd wedi plasmolysu
Canran plasmolysis = Nifer y celloedd wedi’u plasmolysu X 100/cyfanswm nifer y celloedd sydd i’w gweld
Disgrifiwch swmpgludo
Lle mae’r gell yn cludo swmp o ddefnyddiau i mewn neu allan o’r gell
Rhowch enghraifft o foleciwl amholar sy’n cludo ar draws pilenni a disgrifiwch sut y mae’n cludo trwyddynt
Glwcos, mewn protein cludo oherwydd ni all folecylau polar hydoddi yn y cynffonau asid brasterog
