1.2 Adeiledd A Threfniadaeth Celloedd Flashcards

1
Q

Beth mae’r niwclioplasm yn cynnwys sy’n cyddwyso i ffurfio cromosomau yn ystod cellraniad?

A

Cromatin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Disgrifiwch edrychiad y reticwlwm endoplasmig llyfn a rhowch eglurhad o’i weithgaredd

A

Nid oes ganddo ribosomau ac mae’n ymwneud â syntheseiddio a chludo lipidau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Disgrifiwch edrychiad y reticwlwm endoplasmig garw a rhowch eglurhad o’i weithgaredd

A

Mae ganddo ribosomau sy’n ynghlwm wrth ei arwyneb allanol a chyn gynted ag y mae proteinau wedi’u syntheseiddio yn y ribosomau, maen nhw’n cael eu cludo drwy’r cisternâu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Faint o mm sydd mewn metr?

A

1,000

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

1) Ble mae ribosomau yn bodoli?

2) Beth maent wedi eu gwneud ohonynt?

A

1) Yn y cytoplasm

2) rRNA (RNA ribosomaidd) a phrotein

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Gwir neu gau; mae ribosom wedi’i amgylchynu â philen ddwbl

A

Gau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Eglurwch y ddamcaniaeth endosymbiotig

A

Mae mitocondria a chloroplastau yn cynnwys eu DNA eu hunain a ribosomau 70s, fel y math mewn procaryotau gan gynnwys bacteria. Awgrymir bod yr organynnau hyn wedi deillio o berthynas symbiotig rhwng celloedd cynnar oedd wedi amlyncu bacteria ffotosynthetig a resbiradol dros 1.5 biliwn o flynyddoedd yn ôl

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Enwch yr hwn sy’n llawn hylif mewn mitocondria a disgrifiwch ei gynnwys

A

Matrics; yn cynnwys lipidau, proteinau, ribosomau 70s a chylch bach o DNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Enwch rannau’r ribosom

A

Is-uned fawr ac is-uned fach

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Disgrifiwch feinwe gyswllt

A

Cynnal, cysylltu neu wahannu’r gwahanol fathau o feinweoedd ac organau yn y corff. Mae celloedd wedi’u cynnwys mewn hylif allgellog neu fatrics, ac efallai y byddant wedi’u hamgylchynu â ffibrau elastig neu golagenig fel tendonau a gwaed

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Pam all microsgop electron gweld llawer mwy o ffurfiadau na microsgop golau?

A

Defnyddiwyd electronau sydd â thonfedd lawer byrrach gan roi chwyddhad â mwy o bŵer cydrannu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Diffiniwch systemau organau

A

Celloedd - Meinweoedd - Organau - Systemau organau

Grwpiau o organau sy’n cydweithio i wneud gwaith penodol megis y system dreulio (Stwmog, ilewm, colon) a’r system gylchrediad (Calon, rhydwelïau, capilarïau, gwythiennau)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Pa fath o ribosomau sy’n bodoli mewn celloedd;

1) Ewcaryotig?
2) Procaryotig?

A

1) Ribosomau 80s

2) Ribosomau 70s

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Beth gall firysau ddim gwneud heb ddefnyddio cytoplasm organeb letyol?

A

Atgenhedlu na syntheseiddio proteinau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

1) Beth sydd ddim gyda firysau sydd gyda chelloedd procaryotig ac ewcaryotig?
2) Beth sydd gyda firysau sydd ddim gyda chelloedd procaryotig ac ewcaryotig?

A

1) cytoplasm, organynnau, cromosomau

2) craidd o asid niwclëig sy’n gallu bod yn DNA neu’n RNA wedi’i amgylchynu â chot o brotein, sef y capsid

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Disgrifiwch yr holl swyddogaethau organigyn Golgi

A

Mae’n addasu proteinau ac yn eu pecynnu hwy mewn fesiglau i’w hallforio hwy. Hefyd, mae’n ymwneud â chludo a storio lipidau, a chynhyrchu glycoproteinau a lysosomau

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Diffiniwch feinwe

A

Grwp o gelloedd sy’n cydweithio ac sydd â’r un adeiledd a swyddogaeth

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Diffiniwch organ

A

Grwp o feinweoedd mewn uned adeileddol sy’n cydweithio i gyflawni swyddogaeth benodol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Diffiniwch bŵer cydrannu

A

Y pellter lleiaf sy’n gorfod bod rhwng dau bwynt er mwyn iddynt gael ei gweld fel dau bwynt ar wahan, yn hytrach nag un ddelwedd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Disgrifiwch y cynnwys ac y gweithred fesiglau oddi ar y reticwlwm endoplasmig a wedyn yn yr organigyn Golgi

A

Yn cynnwys polypeptidau sy’n blaguro oddi ar y reticwlwm endoplasmig garw, ac yn asio â’r organigyn Golgi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Pa organyn yng nghytoplasm cell ewcaryotig sy’n cynnwys DNA sy’n codio ar gyfer synthesis proteinau?

A

Cnewyllyn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Disgrifiwch epitheliwm colofnog

A

Enghraifft o feinwe epithelaidd. Mae’r celloedd yn fwy petryal a gallai fod cilia arnynt e.e. Yn leinio’r tracea

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Beth mae’r is-uned fach mewn ribosom yn cynnwys?

A

Safle glynu mRNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Dosbarthwch y grwp o gelloedd canlynol i naill ai gelloedd ewcaryotig neu gelloedd procaryotig;
- planhigion, ffyngau, algâu gwyrddlas, anifeiliaid, bacteria, protoctistiaid

A

Celloedd ewcaryotig:
- Planhigion, anifeiliaid, ffyngau, protoctistiaid

Celloedd procaryotig:
- bacteria, algâu gwyrddlas

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Disgrifiwch wagolyn mewn celloedd planhigion
Mae'n fawr canolog, wedi'i amglychynu â'r tonoplast
26
Disgrifiwch ffurfiad y pilenni dwbl mewn reticwlwm endoplasmig
Maent yn ffurfio codenni fflat llawn hylif sydd wedi'u trawsgysylltu a elwir yn cisternâu
27
Enwch yr hwn sy'n llawn hylif mewn cloroplastau a disgrifiwch ei gynnwys
Stroma; yn cynnwysa gronynnau startsh, ribosomau 70s a chylch o DNA
28
Disgrifiwch y gwahaniaeth rhwng bilen fewnol cloroplast a philen fewnol mitocondriwm
Mae'r bilen fewnol mewn mitocondriwm wedi'i phlygu i greu cristâu lle nis oes plygiadau â philen fewnol mewn cloroplast
29
Gwir neu gau; mae cloroplastau wedi'u hamgylchynu gan bilen ddwbl
Gwir
30
Disgrifiwch epitheliwm cennog
Enghraifft o feinwe epithelaidd. Wedi'i wneud o gelloedd fflat. Mae'r rhain yn yr alfeoli ac yn leinio rhydwelïau
31
Pa fath o ficrosgop sy'n gallu gweld llawer mwy o ffurfiadau fel organynnau mewn celloedd ewcaryotig?
Microsgop electron
32
Ym mha fath o gelloedd; 1) mae centriolau yn bodoli ynddynt? 2) dydy centriolau ddim yn bodoli ynddynt?
1) celloedd anifeiliaid a phrotoctistiaid | 2) planhigion uwch
33
1) Beth elwir y cylchoedd bach o DNA mewn celloedd procaryotig? 2) Beth yw eu cynnwys?
1) Plasmidau | 2) Genynnau sy'n rhoi'r gallu i wrthsefyll gwrthfiotigau
34
Beth elwir y celloedd symlaf a hynaf ar y Ddaear, sy'n dyddio'n ôl dros 3.5 biliwn o flynyddoedd?
Celloedd procaryotig
35
Disgrifiwch y gwahaniaethau rhwng celloedd ewcaryotig a chelloedd procaryotig
CE = Celloedd ewcaryotig CP = Celloedd procaryotig 1) DNA wedi'i leoli ar gromosomau yn y cnewyllyn yng CE, DNA yn rhydd yn y cytoplasm yng CP 2) Cnewyllyn pilennog amlwg yng CE, dim pilen gnewyllol yng CP 3) Cellfur o gellwlos mewn planhigion a chitin mewn ffyngau yng CE, cellfur o peptidoglycan (mwrein) ynf CP 4) Ribosomau 80s yn rhydd ac ynghlwm wrth bilenni yng CE, ribosomau 70s yn rhydd yn y cytoplasm yng CP 5) Organynnau pilennog yng CE, dim organynnau pilennog yng CP
36
Beth yw prif swyddogaeth y reticwlwm endoplasmig?
Yn ymwneud a chludo defnyddiau drwy'r gell
37
Disgrifiwch swyddogaeth lysosom
I dreulio organynnau sydd wedi treulio o fewn y gell, a defnyddiau estron sydd wedi'u hamlyncu drwy gyfrwng ffagosytosis e.e. Bacteria sydd wedi'u hamlyncu gan un o gelloedd gwyn y gwaed
38
Ble mae ffotosynthesis yn digwydd mewn planhigion ffotosynthetig?
Cloroplastau
39
Pan gyfeirir at ribosomau 80s a 70s, beth yn union yw s?
Unedau Svedburgh
40
Beth mae'r cnewyllan yn gyfrifol amdano?
Cynhyrchu rRNA a ribosomau
41
Diffiniwch organyn
Ffurfiad arbenigol sy'n bodoli mewn celloedd ewcaryotig ac sy'n cyflawni swyddogaeth benodol ar gyfer y gell
42
Disgrifiwch feinwe cyhyr cardiaidd
Mae'n rhesog, ond does dim ffibrau hir ynddynt. Maen nhw'n cyfangu'n rhythmig ac yn eithaf pwerus, ond dydyn nhw ddim yn blino'n hawdd
43
Disgrifiwch edrychiad a swyddogaeth centriolau
Maen nhw wedi'u gwneud o ddau gylch o ficrodiwbynnau ar ongl sgwâr i'w gilydd, ac yn trefnu'r microdiwbynnau sy'n gwneud y werthyd yn ystod cellraniad
44
Er mwyn mesur maint y gwrthrych oddi ar electron micrograffau, bydd angen defnyddio um. Beth oes angen gwneud i drawsnewid o mm i um?
Lluosi gan 1000
45
Beth mae cellfur wedi'i wneud ohono mewn; 1) planhigion? 2) bacteria? 3) ffyngau?
1) Cellwlos 2) Peptidoglycan 3) Citin
46
Faint o nm sydd mewn metr?
1,000,000,000
47
Disgrifiwch feinwe cyhyr ysgerbydol
Yn cynnwys bandiau o gelloedd hir neu ffibrau sy'n cyfangu'n bwerus; mae anifeiliaid yn defnyddio'r rhain i symud
48
Beth sy'n cysylltu grana â'i gilydd mewn cloroplast?
Thylacoid/Lamela rhyng-granaidd
49
Ble ffeindiwyd y pigmentau ffotosynthetig mewn cloroplast?
Mewn pentyrrau o thylacoidau o'r enw granwm
50
Disgrifiwch ac eglurwch ffurfiadau'r bilen fewnol mewn mitocondria
Mae wedi'i phlygu'n ffurfiadau o'r enw cristâu sy'n darparu arwynebedd arwyneb mawr i ensymau lynu wrtho fel ATP synthetas
51
Beth yw'r bedwar fath o feinwe mewn mamolion?
Nerfol, cyswllt, cyhyr, epithelaidd
52
Fel rheol, beth yw maint mitocondria?
1-10um
53
Disgrifiwch lysosomau a sut ffurfir hwy
Maent yn gwagolynnau bach â philen sengl sy'n cael eu pinsio oddi ar yr organigyn Golgi ac yn cynnwys yr ensym treulio lysosym
54
Diffiniwch gell ewcaryotig
Mae gan rhain DNA mewn cromosomau mewn cnewyllyn, ac organynnau pilennog fel celloedd planhigion ac anifeiliaid
55
Beth mae'r is-uned fawr mewn ribosom yn cynnwys?
Dau safle glynu tRNA
56
Disgrifiwch feinweoedd ciwboid syml
Enghraifft o feinwe epithelaidd lle mae'r celloedd yn siap ciwb a dim ond un gell yw trwch y feinwe. Mae'n gyffredin fel leinin tiwbynnau'r arennau a dwythellau chwarennau
57
Faint o um sydd mewn metr?
1,000,000
58
Disgrifiwch feinwe cyhyr llyfn
Yn cynnwys celloedd unigol siâp gwerthyd sy'n cyfangu'n rhythmig, ond dydy'r rhain ddim yn bwerus felly maen nhw'n bodoli ym muriau pibellau gwaed a'r llwybrau treulio a resbiradu
59
Disgrifiwch swyddogaeth y gwagolyn mewn celloedd planhigion
Cynnal meinweoedd planhigiol meddal, ond mae hefyd yn storio cemegion fel glwcos ac asidau amino yn y cellnodd
60
Enwch yr organyn â system o bilenni dwbl sydd wedi'u cysylltu â'r amlen gnewyllol
Reticwlwm endoplasmig
61
Enwch yr organyn sy'n debyg i reticwlwm endoplasmig ond yn fwy cryno, ac sy'n bentwr o cisternâu crwm
Organigyn Golgi
62
Disgrifiwch feinwe epithelaidd
Yn gorchuddio a leinio'r corff e.e. Leinio'r coluddion a'r tracea a gorchuddio ein corff fel rhan o'r croen. Mae celloedd epithelaidd i gyd yn eistedd ar bilen waelodol, ond mae siap a chymhlethdod y celloedd yn amrywio
63
Beth mae pilenni sydd wedi amgylchynu organynnau yn darparu?
Arwynebedd arwyneb mawr i gludo molecylau ac i ensymau lynu wrthynt
64
Disgrifiwch ddosbarthiad mitocondria
Mae'n bresennol ym mhob cell ewcaryotig ond yn mwy cyffredin mewn celloedd metabolaidd weithgar fel cyhyrau ac yn yr afu
65
Disgrifiwch ffurfiad y bilen mewn rhai gelloedd procaryotig a'i arwyddocad
Mae gan rai gelloedd procaryotig blygion tuag i mewn yn y bilen sef mesosomau. Mae resbiradaeth yn digwydd yma
66
Gwir neu gau; mae cnewyllyn wedi'i amgylchynu gan bilen ddwbl
Gwir
67
Sut mae firysau yn gwneud niwed i gelloedd?
Maent yn fyrstio allan ohonynt ac ail-heintio celloedd iach
68
Gwir neu gau; mae mitocondria wedi'u hamgylchynu gan bilen ddwbl
Gwir
69
Beth yw'r fformiwla ar gyfer fesur chwyddhad oddi ar electron micrograffau?
Chwyddhad = Maint y ddelwedd/maint y gwrthrych
70
Disgrifiwch y gwahaniaethau rhwng celloedd planhigion a chelloedd anifeiliaid
CP = Cell planhigyn CA = Cell anifail 1) CP â chellfur o gwmpas pilen, CA heb gellfur, dim ond pilen 2) CP âg un gwagolyn canolog parhaol mawr, CA â gwagolynnau bach dros dro 3) CP heb gentriolau, CA gyda chentriolau 4) CP gyda phlasmodesmata, CA heb blasmodesmata 5) CP yn defnyddio gronynnau startsh i storio egni, CA yn defnyddio gronigion glycogen i storio egni
71
Beth yw swyddogaeth ribosom?
Cydosod proteinau yn ystod trosiad
72
Disgrifiwch swyddogaethau'r cellfur
1) Rhoi cryfder i'r gell drwy wrthsefyll chwyddo'r gwagolyn achos osmosis sy'n creu chwydd-dyndra a chynhaliad i blanhigion sydd ddim yn brennaids 2) Cludo dwr, molecylau ac ionau wedi'u hydoddi drwy fylchau yn y ffibrau cellwlos. Y llwybr apoplast yw hwn 3) Cyfathrebu rhwng celloedd drwy fandyllau yn y cellfur sy'n caniatáu i edafedd cytoplasm o'r enw plasmodesmata fynd drwodd. Mae hyn yn caniatáu i ddŵr fynd drwodd ar hyd y llwybr symplast
73
Ble mae resbiradaeth aerobig yn digwydd gan gynhyrchu ATP yng nghelloedd ewcaryotig?
Mitocondria
74
Beth yw'r corff sfferig bach sy'n bodoli o fewn y cnewyllyn?
Cnewyllan
75
Gwir neu gau; mae lysosomau wedi'u hamgylchynu â philen ddwbl
Gau