1.2 Adeiledd A Threfniadaeth Celloedd Flashcards
Beth mae’r niwclioplasm yn cynnwys sy’n cyddwyso i ffurfio cromosomau yn ystod cellraniad?
Cromatin
Disgrifiwch edrychiad y reticwlwm endoplasmig llyfn a rhowch eglurhad o’i weithgaredd
Nid oes ganddo ribosomau ac mae’n ymwneud â syntheseiddio a chludo lipidau
Disgrifiwch edrychiad y reticwlwm endoplasmig garw a rhowch eglurhad o’i weithgaredd
Mae ganddo ribosomau sy’n ynghlwm wrth ei arwyneb allanol a chyn gynted ag y mae proteinau wedi’u syntheseiddio yn y ribosomau, maen nhw’n cael eu cludo drwy’r cisternâu
Faint o mm sydd mewn metr?
1,000
1) Ble mae ribosomau yn bodoli?
2) Beth maent wedi eu gwneud ohonynt?
1) Yn y cytoplasm
2) rRNA (RNA ribosomaidd) a phrotein
Gwir neu gau; mae ribosom wedi’i amgylchynu â philen ddwbl
Gau
Eglurwch y ddamcaniaeth endosymbiotig
Mae mitocondria a chloroplastau yn cynnwys eu DNA eu hunain a ribosomau 70s, fel y math mewn procaryotau gan gynnwys bacteria. Awgrymir bod yr organynnau hyn wedi deillio o berthynas symbiotig rhwng celloedd cynnar oedd wedi amlyncu bacteria ffotosynthetig a resbiradol dros 1.5 biliwn o flynyddoedd yn ôl
Enwch yr hwn sy’n llawn hylif mewn mitocondria a disgrifiwch ei gynnwys
Matrics; yn cynnwys lipidau, proteinau, ribosomau 70s a chylch bach o DNA
Enwch rannau’r ribosom
Is-uned fawr ac is-uned fach
Disgrifiwch feinwe gyswllt
Cynnal, cysylltu neu wahannu’r gwahanol fathau o feinweoedd ac organau yn y corff. Mae celloedd wedi’u cynnwys mewn hylif allgellog neu fatrics, ac efallai y byddant wedi’u hamgylchynu â ffibrau elastig neu golagenig fel tendonau a gwaed
Pam all microsgop electron gweld llawer mwy o ffurfiadau na microsgop golau?
Defnyddiwyd electronau sydd â thonfedd lawer byrrach gan roi chwyddhad â mwy o bŵer cydrannu
Diffiniwch systemau organau
Celloedd - Meinweoedd - Organau - Systemau organau
Grwpiau o organau sy’n cydweithio i wneud gwaith penodol megis y system dreulio (Stwmog, ilewm, colon) a’r system gylchrediad (Calon, rhydwelïau, capilarïau, gwythiennau)
Pa fath o ribosomau sy’n bodoli mewn celloedd;
1) Ewcaryotig?
2) Procaryotig?
1) Ribosomau 80s
2) Ribosomau 70s
Beth gall firysau ddim gwneud heb ddefnyddio cytoplasm organeb letyol?
Atgenhedlu na syntheseiddio proteinau
1) Beth sydd ddim gyda firysau sydd gyda chelloedd procaryotig ac ewcaryotig?
2) Beth sydd gyda firysau sydd ddim gyda chelloedd procaryotig ac ewcaryotig?
1) cytoplasm, organynnau, cromosomau
2) craidd o asid niwclëig sy’n gallu bod yn DNA neu’n RNA wedi’i amgylchynu â chot o brotein, sef y capsid
Disgrifiwch yr holl swyddogaethau organigyn Golgi
Mae’n addasu proteinau ac yn eu pecynnu hwy mewn fesiglau i’w hallforio hwy. Hefyd, mae’n ymwneud â chludo a storio lipidau, a chynhyrchu glycoproteinau a lysosomau
Diffiniwch feinwe
Grwp o gelloedd sy’n cydweithio ac sydd â’r un adeiledd a swyddogaeth
Diffiniwch organ
Grwp o feinweoedd mewn uned adeileddol sy’n cydweithio i gyflawni swyddogaeth benodol
Diffiniwch bŵer cydrannu
Y pellter lleiaf sy’n gorfod bod rhwng dau bwynt er mwyn iddynt gael ei gweld fel dau bwynt ar wahan, yn hytrach nag un ddelwedd
Disgrifiwch y cynnwys ac y gweithred fesiglau oddi ar y reticwlwm endoplasmig a wedyn yn yr organigyn Golgi
Yn cynnwys polypeptidau sy’n blaguro oddi ar y reticwlwm endoplasmig garw, ac yn asio â’r organigyn Golgi
Pa organyn yng nghytoplasm cell ewcaryotig sy’n cynnwys DNA sy’n codio ar gyfer synthesis proteinau?
Cnewyllyn
Disgrifiwch epitheliwm colofnog
Enghraifft o feinwe epithelaidd. Mae’r celloedd yn fwy petryal a gallai fod cilia arnynt e.e. Yn leinio’r tracea
Beth mae’r is-uned fach mewn ribosom yn cynnwys?
Safle glynu mRNA
Dosbarthwch y grwp o gelloedd canlynol i naill ai gelloedd ewcaryotig neu gelloedd procaryotig;
- planhigion, ffyngau, algâu gwyrddlas, anifeiliaid, bacteria, protoctistiaid
Celloedd ewcaryotig:
- Planhigion, anifeiliaid, ffyngau, protoctistiaid
Celloedd procaryotig:
- bacteria, algâu gwyrddlas
Disgrifiwch wagolyn mewn celloedd planhigion
Mae’n fawr canolog, wedi’i amglychynu â’r tonoplast
Disgrifiwch ffurfiad y pilenni dwbl mewn reticwlwm endoplasmig
Maent yn ffurfio codenni fflat llawn hylif sydd wedi’u trawsgysylltu a elwir yn cisternâu
Enwch yr hwn sy’n llawn hylif mewn cloroplastau a disgrifiwch ei gynnwys
Stroma; yn cynnwysa gronynnau startsh, ribosomau 70s a chylch o DNA
Disgrifiwch y gwahaniaeth rhwng bilen fewnol cloroplast a philen fewnol mitocondriwm
Mae’r bilen fewnol mewn mitocondriwm wedi’i phlygu i greu cristâu lle nis oes plygiadau â philen fewnol mewn cloroplast
Gwir neu gau; mae cloroplastau wedi’u hamgylchynu gan bilen ddwbl
Gwir
Disgrifiwch epitheliwm cennog
Enghraifft o feinwe epithelaidd. Wedi’i wneud o gelloedd fflat. Mae’r rhain yn yr alfeoli ac yn leinio rhydwelïau