1.4 Ensymau Ac Adweithiau Biolegol

Question 1

Diffiniwch byffer

Answer 1

Cemegyn sy’n gwrthsefyll newidiadau pH a sy’n niwtralu gormodedd o asidau neu alcalïau. Gallwn ni ei ddefnyddio i gynnal pH optimwm adwaith penodol

Question 2

Yn nhermau egni, beth yw’r swyddogaeth ensym?

Answer 2

Gostwng yr egni actifadu

Question 3

Sut allech gadarnhau os yw claf yn feichiog ai peidio?

Answer 3

Defnyddiwch y dechneg biosynhwyrydd â gwrthgyrff ac ensymau ansymudol i ganfod symiau bach iawn o’r hormon beichiogrwydd HCG mewn troeth. Os yw’n bresennol, mae’r claf yn feichiog

Question 4

Diffiniwch egni cinetig

Answer 4

Yr egni sydd gan wrthrych oherwydd ei fudiant

Question 5

Disgrifiwch yr edrychiad graffigol cyfradd yr adwaith/pH

Answer 5

Mae’r cyfradd adwaith yn cynyddu’n serth mewn amrediad penodol wrth i’r pH gynyddu nes cyrraedd pwynt anactifadu a’r pwynt optimwm. Wrth i’r pH barhau i gynyddu, mae’r cyfradd adwaith yn serthio i 0 unwaith eto

Question 6

Yn nhermau bondiau, beth sydd i’w gweld mewn ensymau mewn bacteria sy’n byw mewn tarddellau folcanig poeth a pham?

Answer 6

Llawer o fondiau deusylffid oherwydd mae’r bond deusylffid yw’r bond cryfach mewn ensym fell mae’r ensym yn fwy tebygol o allu gwrthsefyll tymheredd uchel

Question 7

Nodwch y pump ffactor sy’n effeithio ar gyfradd actifedd ensymau

Answer 7

1) Crynodiad swbstrad
2) Tymheredd
3) pH
4) Crynodiad yr ensym
5) Presenoldeb atalyddion

Question 8

Disgrifiwch sut mae atalydd anghystadleuol yn gweithredu

Answer 8

Mae atalydd yn rhwymo wrth safle alosterig yr ensym gan newid siap ei safle actif, gan atal molecylau swbstrad rhag ffurfio cymhlygyn ensym-swbstrad

Question 9

Diffiniwch adwaith;

1) Anabolig
2) Catabolig

Answer 9

1) Synthesis protein sy’n defnyddio asidau amino i adeiladu polypeptidau mwy cymhleth
2) Treulio proteinau gan ymddatod polypeptidau cymhleth i ffurfio asidau amino syml

Question 10

Disgrifiwch y Model allwedd a chlo

Answer 10

Mae gan y swbstrad siap cyflenwol i safle actif yr ensym fel allwedd yn ffitio mewn clo. Mae hyn yn esbonio’r ffaith bod llawer o ensymau’n benodol. Bydd y swbstrad yn rhwymo â’r safle actif i ffurfio cymhlygyn ensym-swbstrad i ffurfio cynhyrchion

Question 11

Disgrifiwch sut all tymheredd effeithio ar gyfradd actifedd ensym

Answer 11

Wrth gynyddu’r tymheredd, cynyddir yr egni cinetig sydd gan y molecylau’r ensym a’r swbstrad a felly’n symud yn gyflymach, gan gynyddu’r siawns o wrthdrawiad llwyddiannus rhyngddynt. Cyrraeddir pwynt optimwm yn y pen draw. Dros y pwynt optimwm, mae’r cyfradd adwaith yn gostwng yn gyflym wrth i’r bondiau hydrogen yn yr adeiledd trydyddol dorri oherwydd dirgryniadau mwy. Mae hyn yn newid siap yr ensym. Gelwir hyn yn dadnatureiddiad

Question 12

Disgrifiwch briodweddau a phwyntiau allweddol am ensymau

Answer 12

1) Maent yn proteinau sy’n cyflymu adweithiau cemegol
2) Maent yn gostwng yr egni actifadu sydd ei angen er mwyn i’r adwaith ddigwydd
3) Nid ydynt yn cymryd rhan yn yr adwaith eu hunain
4) Dim ond symiau bach ohonynt sydd eu hangen
5) Gallwn ddefnyddio hwy drosodd a throsodd
6) Maen nhw’n trawsnewid swbstradau’n gynhyrchion
7) Gallwn ni eu disgrifio hwy fel catalyddion biolegol

Question 13

Disgrifiwch yr edrychiad graffigol cyfradd yr adwaith/tymheredd

Answer 13

Ar dymheredd isel, mae’r cyfradd adwaith yn aros yn eithaf gyson ac isel. Wrth i’r tymheredd gynyddu, cynyddir y cyfradd adwaith yn raddol nes cyrraedd pwynt uchaf posib sef y pwynt optimwm. Wrth i’r tymheredd gynyddu dros y pwynt optimwm, mae’r cyfradd adwaith yn gostwng yn gyflym a serth i 0

Question 14

Rhowch y bondiau canlynnol mewn trefn o’r bond gwanach i’r bond cryfach;
Bondiau Hydrogen, Bondiau Deusylffid, Bondiau ïonig

Answer 14

Bondiau Hydrogen - Bondiau ïonig - Bondiau Deusylffid

Question 15

Disgrifiwch dair o fanteision defnyddio biosynhwyrydd i brofi glwcos yn y gwaed, yn hytrach na phrawf Benedict

Answer 15

1) Mae’r biosynhwyrydd yn benodol a dim ond glwcos mae’n ei ganfod; gallai prawf Benedict ganfod presenoldeb unrhyw siwgr rhydwythol
2) Mae biosynwyryddion yn gallu canfod crynodiadau llawer is na phrawf Benedict
3) Mae’r canlyniad yn feintiol, yn wahanol i brawf Benedict sy’n ansoddol (dibynnu ar newid lliw)

Question 16

Nodwch y ddwy brif ffordd o gyflawni ensym ansymudol

Answer 16

1) Caethiwo - eu dal hwy mewn gel e.e. Gel silica

2) Micro-fewnfapsiwleiddio - eu dal hwy mewn micro-gapsiwl e.e. Gleiniau alginad

Question 17

Disgrifiwch yr edrychiad graffigol cyfanswm cynnyrch wedi’i ffurfio/amser

Answer 17

Wrth i’r amser mynd ymlaen, bydd cyfanswm y cynnyrch yn cynyddu’n raddol nes dechrau gwastadu i wastad llwyr sy’n golygu nad oes dim mwy o gynnyrch yn ffurfio ac felly mae’r adwaith wedi gorffen

Question 18

Rhowch enghraifft o atalydd anghystadleuol sy’n atal resbiradaeth

Answer 18

Cyanid sy’n rhymo wrth gytocrom ocsidas

Question 19

Pa siâp sydd gan y swbstrad i’r safle actif?

Answer 19

Siap cyflenwol/tebyg; NID yr un siâp

Question 20

Disgrifiwch weithred biosynhwyrydd

Answer 20

Mae’n cynnwys ensym ansymudol penodol, pilen athraidd ddetholus, a thrawsddygiadur wedi’i gysylltu ag arddangosydd.

Mae’r bilen athraidd ddetholus yn gadael i’r metabolyn dryledu drwodd at yr ensym ansymudol, gan atal molecylau eraill rhag mynd drwodd. Mae’r metabolyn yn rhwymo wrth safle actif yr ensym ac yn cael ei drawsnewid yn gynnyrch, sydd yn ei dro’n cyfuno â’r trawsddygiadur i droi’t egni cemegol yn signal trydanol. Gallwn ddefnyddio’r dechneg hon i fesur yn fanwl gywir faint o glwcos sydd yng ngwaef cleifion â diabetes

Question 21

Enghreifftiwch weithred mewngellog ac allgellog ensym

Answer 21

Mewngellog - yn ystod synthesis protein drwy gatalyddu’r broses o ffurfio bond peptid rhwng dau asid amino
Allgellog - rhyddhau amylas pancreatig o gelloedd y pancreas i deithio i’r coluddyn bach drwy’r ddwythell bancreatig i gatalyddu’r broses o ymddatod startsh i ffurfio maltos

Question 22

Disgrifiwch sut all crynodiad yr ensym effeithio ar gyfradd actifedd ensym

Answer 22

Os yw crynodiad ensym yn cynyddu, mae mwy o siawns o wrthdrawiad llwyddiannus rhwng y swbstrad a’r ensym. Felly mae mwy o gymhlygion ensym-swbstrad yn ffurfio gan gynyddu’r cyfradd adwaith. Cyn belled â bod gormodedd o swbstrad yn bresennol, bydd y gyfradd yn parhau i gynyddu cyn belled ac nad oes ffactorau cyfyngol

Question 23

Disgrifiwch sut ffurfir adeiledd ensym o’r adeiledd cynradd i’r adeiledd trydyddol

Answer 23

Mae ensymau yn gadwynau polypeptid cymhleth sydd wedi’u plygu a’u dal at ei gilydd mewn siâp 3D cymhleth

1) yr adeiledd cynradd, yn cael ei ffurfio o drefn y gwahanol asidau amino sydd wedi’u gosod mewn cadwynau o’r enw polypeptidau.
- mae adwaith cyddwyso yn uno pob asid amino â’r nesaf, gan ffurfio bond peptid.
2) Caiff yr adeiledd hwn ei blygu naill ai mewn alffa helics neu mewn dalen bletiog beta, a’i ddal at ei gilydd â bondiau hydrogen, sef yr adeiledd eilaidd.
3) Caiff hwn ei blygu eto i ffurfio siâp 3D sy’n cael ei ddal at ei gilydd gan fondiau hydrogen, ïonig a deusylffid sef yr adeiledd trydyddol

Question 24

Nodwch y ddau fath o atalydd

Answer 24

Atalydd cystadleuol ac atalydd anghystadleuol

Question 25

Rhowch enghraifft o atalydd cystadleuol sy’n ymwneud â resbiradaeth celloedd a disgrifiwch ei broses

Answer 25

Yr ensym sycsinig dadhydrogenas yn catalyddu’r broses o ymddatod sycsinad i ffurfio ffwmarad. Mae malonad yn atalydd cystadleuol i’r ensym hwn

Question 26

Disgrifiwch yr edrychiad graffigol cyfradd adwaith/crynodiad swbstrad

Answer 26

Wrth i grynodiad y swbstrad cynyddu, cynyddir y cyfradd adwaith yn resymegol, nes cyrraedd pwynt lle mae’r graff yn gwastadu

Question 27

Nodwch y dau brif fath o adwaith metabolaidd

Answer 27

Adweithiau adeiladu; anabolig neu anabolaeth
Adweithiau ymddatod;
Catabolig neu gatabolaeth

Question 28

Ym mha amgylchedd y mae ensymau’n gweithio ynddo a phaham?

Answer 28

Dyfrllyd oherwydd maent yn hydawdd

Question 29

Pam mae’n bwysig i ensymau i gael siâp trydyddol?

Answer 29

Oherwydd creir safle actif o’r plygiadau lle mae swbstradau’n gallu rhwymo

Question 30

Disgrifiwch yr edrychiad graffigol cyfradd yr adwaith/crynodiad ensym

Answer 30

Wrth i’r crynodiad yr ensym cynyddu, bydd cyfradd yr adwaith yn parhau i gynyddu’n raddol cyn belled â gormodedd o’r swbstrad yn bresennol ac nad oes dim ffactorau cyfyngol eraill. Os yw’r swbstrad i gyd wedi’i ddefnyddio, byddai’r gyfradd yn gostwng i 0

Question 31

Fel rheol cyffredinol, sut mae’r cyfradd unrhyw adwaith dan reolaeth ensym yn newid â phob cynnydd tymheredd o 10*c?

Answer 31

Mae’n dyblu nes cyrraedd pwynt optimwm

Question 32

Nodwch symbol ar gyfer egni actifadu

Answer 32

Ea

Question 33

Disgrifiwch sut mae ataliad cystadleuol yn gweithredu

Answer 33

Mae siap moleciwl yn debyg i siap y swbstrad ac fell mae ganddo hefyd siap cyflenwol i’r safle actif. Bydd y moleciwl cyntaf i wrthdaro’n llwyddiannus â’r safle actif yn ffurfio cymhlygyn. Bydd cynyddu crynodiad y swbstrad yn goresgyn yr ataliad oherwydd bydd hi’n fwy tebygol mai moleciwl swbstrad sy’n ffurfio cymhlygyn ensym-swbstrad

Question 34

Diffiniwch ddadnatureiddio

Answer 34

Mae hyn yn achosi newidiadau parhaol i siâp y safle actif ensym ac yn atal y swbstrad rhag rhwymo

Question 35

Diffiniwch gymhlygyn ensym-swbstrad

Answer 35

Ffurfiad rhyngol sy’n ffurfio yn ystod adwaith wedi’i gatalyddu gan ensym lle mae’r swbstrad a’r ensym yn rhwymo dros dro, fel bod y swbstradau’n ddigon agos i adweithio

Question 36

Disgrifiwch y manteision ensymau ansymudol

Answer 36

1) Mae’n hawdd eu hadennill ac eu hailddefnyddio hwy
2) Nid ydynt yn halogi’r cynnyrch
3) Mwy sefydlog ar dymheredd uwch
4) Catalyddu adweithiau dros amrediad pH ehangach
5) Gallwn ddefnyddio llawer ohonynt â’i gilydd

Question 37

Sut allech gyfrifo’r gyfradd ar bwynt penodol ar graff?

Answer 37

Trwy dynnu llinell ar dangiad i’r gromlin, ac yna gyfrifo graddiant y llinell honno trwy ddefnyddio’r berthynas llinol;
y = mx + c, lle mae c yw’r rhyngdoriad ac m yw’r graddiant

Question 38

Diffiniwch fiosynhwyrydd

Answer 38

Dyfeis sy’n cyfuno biofoleciwl, fel ensym, â thrawsddygiadur, i gynhyrchu signal trydanol sy’n mesur crynodiad cemegyn

Question 39

Diffiniwch ensymau ansymudol

Answer 39

Ensymau wedi’u dal mewn matrics anadweithiol

Question 40

Diffiniwch egni actifadu

Answer 40

Isafswm yr egni mae’n rhaid ei roi mewn system gemegol er mwyn i adwaith ddigwydd

Question 41

Disgrifiwch y Model ffit anwythol

Answer 41

Mae’r safle actif yr ensym yn gallu newid siap ychydig i wneud lle i law. Mae’r straen a cheir ar y moleciwl swbstrad yn helpu i dorri bondiau ac felly’n gostwng yr egni actifadu

Question 42

Disgrifiwch sut all crynodiad swbstrad effeithio ar gyfradd actifedd ensym

Answer 42

Y mwy yw’r crynodiad swbstrad, mae mwy o siawns o wrthdrawiad llwyddiannus rhwng yr swbstrad a’r ensym. Mae hyn yn golygu y bydd mwy o gymhlygion ensym-swbstrad yn ffurfio, gan gynyddu cyfradd yr adwaith. Pan mae’r safleoedd actif yn llawn, mae’r gyfradd yn gwastadu. Gelwir hyn yr uchafswm cyfradd yr aswaith

Question 43

Diffiniwch fetabolaeth

Answer 43

Cyfres o adweithiau wedi’u rheoli gan ensymau yn y corff

Question 44

Disgrifiwch sut all pH effeithio ar gyfradd actifedd ensym

Answer 44

Wrth i’r pH ensym gynyddu neu leihau ar y ddwy ochr i’r optimwm, mae cyfradd yr adwaith yn lleihau. Mae’r gwefrau ar y cadwynau ochr asid amino sy’n gwneud safle actif yr ensym, yn dibynnu ar ïonau hydrogen a hydrocsyl rhydd. Os oes gormodedd o ïonau H+, nue OH- yn bresennol, gallai hyn wrthyrru’r swbstrad oddi wrth y safle actif a’i atal rhag rhwymo. Bydd newidiadau eithafol pH yn torri’r bondiau ïonig yn yr adeiledd trydyddol sy’n achosi dadnatureiddio