კორტექსი(ნეიროანატომია)

Question 1

რა და რა ტიპის ნეირონები და ბოჭკოები გვხდება ქერქში, მათი დენდრიტებისა და აქსონების მიმართლება და კავშირები, რომელ შრეებად იყოფა ქერქი და როგორ არის ამ შრეებში ეს ნეირონები განთავსებულ, რომელი მორფოფუნქციურად განსხვავებული არეები გვხდება ქერქში , და ქერქის მუშაობის მექანიზმი(აფერენტული, ჩართული, ეფერენტული)?

Answer 1

1)ა)პირამიდული(ეფერენტულია,დენდრიტი მიმართულია ქერქის ზედაპირისკენ აქსონი ქმნის ჰემისფეროების თეთრ ნივთიერებას)
ბ)ვარსკვლავისებური ნეირონი(ჩართული ნეირონია)
გ)ჰორიზონტალური( ჩართული ნეირონი, ყველაზე ზედაპირულ შრეში)
დ)თითისტარა ნეირნები(ეფერენტული, დენდრიტები მიმართულია სხეულის ორივე მხარეს ქერქის ვერტიკალურად, აქსონი ქმნის ჰემისფეროების თეთრ ნივთიერებას)
ე)მარტინოტის უჯრედები(აფერენტული ნეირონები და კავშირი აქვს ჰორიზონტალურ ნეირონებთან)
ვ) გვხდება ორი ტიპის ბოჭკო: რადიალური(90 გრადუსით ქერქის მიმართ და იქმნება აფერენტულ და ეფერენტულ ნეირონებით), ჰორიზონტალუი( ქერქის გასწვრივ, ქმნსი ბაილარგერის კონებს(ზოლიანი კორტექსი), იქმნება ჩართული ნეირონებითა და კოლატერალებით)
2)შრეები და ამ ნეირონების განთავსება იხილეთ ფოტოში(აქ ამდენის ტყნაური მეზარება და არცაა საჭირო)
3)6 შრე არის სტანდარტული და ჰომოტიპი ექოდება მისს მსგავსს, განსხვავებულს ჰეტეროტიპი, ეს უკანასკნელები არიან:გრანულური(ბევრი ვარსკვლავისებური ნეირონი, მცირე პირამიდული და ძირითდად სესნროსული არეებია), აგრანულური(ძირითადად დიდი რაოდენობით პირამიდული ნეირონები და ცოტა ვარსკვლავისებური და შესაბამისად მოტორული არეებია)
4)მთავარი მექანიზმი მაინც ინფორმაციის მიღება აფერენტული ნეირონებით, მისი დამუშავება და ქერქში განაწილება ჩართული ნეირონებით და საბოლოოდ მოტორული ნეირონებით საპასუხო იმპულსების გაგზავნა

Question 2

რომელი არეები გამოიყოფა შუბლის წილში, მათი ლოკალიზაცია და ფუნქცია?
დაახასიათე ჰომუნკულუსის სქემა, და რატომ არის განსხვავებები სხვადასხვა რეგიონის პროპორციებს შორის?

Answer 2

პრეცენტრალური არეა იყოფა პირველად და მეორად მოტორულ არეად
1)პირველადი მოტორული არეა(პრეცენტრული ხვეულის უკანა ნაწილი, პირამიდული ტრაქტების დახმარებით კუნთების აქტიოვბა კონტრალატერალურად კორტიკო სპინალურის შემთხვევაში და ბილატერალურად კორტიკო ბულბარულის შემთხვევაში), 2)მეორადი მოტორული არეა(პრეცენტრული ხვეულის წინა ნაწილის ქვევედა წილი, დავკავშირებულია პირველად მოტორულ ქერქთან და კუნთების მეხსიერებით მოძრაობაში იღბს მონაწილეობას), 3)დამხმარე მოტორული არეა(პრეცენტრული ხვეულის წინა ნაწილის ზედა ნაწილი, მედილაურად პარაცენტრული წილის წინა ნაწილი, კონტრალატერალური კიდურის მოძრაობა , მაგრამ მისი დაზიანება მუდმივ მოტორიკის მოშლას არ გვაძლევს), 4)თვალის
ველი(შუა ფრონტალური ხვეულა, ექსტრაოკულური კუნთების ნებითი მოძრაობა, კავშირშია ზედა გორაკებთან-რეტიკულური ფორმაცია-ექსტრაოკულარუი კუნთების ნეირონები, უკავშირდება კეფის წილს, რომელიც მონაწილეობს რეფლექსურ თვალის მოძრაბაში),
5)ბროკას არეა(ქვედა ფრონტალური ხვეულა, კონკრეტულად ლატერალური ღარის გაგრძელებს- ასწვრივ და წინა ღარებს შორის, მეტყველების მოტორული ცენტრი(ჰემისფეროების დომინირებით ხასიათება და არადონინატური ჰემისფეროს დაზიანება მეტყვლების მოშლას არ იწვევს), კრანილაური ნერვების დახმარებით იღებს მონაწილეობას მეტყველებაში), 6)პრეფრონტალუტი ქერქი(ლატერალურ ქერქში ზედა, ქვედა და შუა ხვეულად დანარჩენი ნაწილი, მედილურად სარტულისებრი ქვეული და ქვევით ორბიტალური ხვეული, ემოციებისა და გასნჯის მოტორული არეა)
7) მედიალური ნაწილიდან ქვედა ლატერალურ ნაწილამდე ფეხებით დაკიდებული კაცი , და ქერქის მოცულობა პროპორციულია რამდენად მაღალუნარიანია სხეულის ის ნაწილი ვიდრე კუნთების მოცულობა

Question 3

რომელი ნაწილები შედის თხემის, ქეფისა და საფეთქლის არეებში, მათი ლოკალიზაცია და ფუნქცია?

Answer 3

1)თხემის არე- პირველადი სომესთეზური(პოსტცენტრული ხვეული, ყველა სომატრუი სენსორილი გრძნობების აღქმა სხეული კონტრალატერალური კისრის ქვევიდან, იფსი და ბილატერალური კისრის ზევით, ქერქის ნაწილი რომელიც შეესაბამება ორგანიზმის ნაწილ დამოკიდებულია ფუნქციურ მნიშვნელობაზე და შესაბმისად რეცეპტორების ოდენობაზე),მეორადი სომესთეზური(პოსტცენტრული ხვეულის ქვედა ნაწილი) და დამატებითი არეა(თხემის ზედა წილი, კავშირშია პირველად სომესთეზუ არეასთან სენსორული გრძნობების გააზრებასა და მეხსიერებაზე არის პასუხსიმგებელი)
2) პირველადი მხედველობის არე(ფრინველის დეზის ღარის კიდეებზე, თვალიდან წამოსული ინრომაცია აქ ბოლოვდება) მეორადი მხედველობის არე( დანარჩნი კეფის ნაწილი, კავშირშია პირველად მხედველობის არეასთან, თვალიდან მოსული ინოფრმაციის გააზრება და ძველ ინორფმაციასთან დაკავშირება, და აქვეა კეფის თვალის ველი, რომელიც თვალის რეფლექსურ აქტივობაში იღებს მონაწილეობას. )
3)პირველადი სმენის არეა(საფეთქლის ზედა ხვეულის წინა ნაწილში, უბრალოდ ბგერების აღქმა), მეორადი სმენის არეა(პირველადი სმენის არეის ირგვლივ, აღქმული ბგერების გააზრება და წარსულის გამოცდილებასთან დაკავშირება, კავშირშია პირველად არეასთან) ვერნიკეს არეა(შუა საფეთხლის წილი და მისი გაგრძელება თხემის ქვედა წილში, ყველა სესნსორილი ინფრომაციის შეკრება და ბროკას ცენტრთან კავშირით ლაპარაკი.მაგ:წინადადებების ყურება და შემდეგ მისი ხმამაღლა წარმოთქმა(კეფა-ვერნიკე), კითხვის მოსმენა გააზრება და მასზე პასხუის გაცემა(საფეთქელი ვერნიკე))

Question 4

რომელია ქერქის დამატებითი არეები, მათი ლოკალიზაცია და ფუნქციები

Answer 4

1)გემოვნების(პოსტცენტრული ხვეულას ქვედა ნაწილში, განკერძოებული ტრაქტის ბირთვთან კავშირით გემოს შეგრძნება)
2)ვესტიბულური(პოსტცენტრალურ ხვეულში სახის ნაწილთან ახლოს,კავშირი აქვს ნათხემთან და თალამუსთან, თავის კუნთების კოორდინირებული მოძრაობა, თავის მდებარეობა სივრცეში და თვალების მოძრაობსი კავშირი სხეულის მოძრაობასთან)
3)კუნძული(კუნძულის წილში, მეტყვების სახსროვანი აპარატის კოორდინირებული მუშაობა)

Question 5

რა შედის ასოციაციურ კორტქსში მათი ლოკალიზაცია და ფუნქცია?

Answer 5

1)პრეფრონტალური არეა(უკვე განხილულია ზემოთ)
2)საფეთქლის წინ არეა(სმენის და მხედველობის მეხსიერება)
3)ქვედა თხემის წილი(სტერეოგნოზია და სხეულის განლაგება სივრცეში)

Question 6

რომელი ფუნქციები სრულდება ადამინში მხოლოდ დომინანტური ან მოხლოდ არადმონანტური ნახევარსფეროთი?
მემარჯვენეობის მორფოლოგიური ახსნა?
რით ახსნი იმ ფაქტს რომ 5 წლის ასაკში როდესაც ბავშვს დომინანტური ნახევარსფერო უზიანდება ლაპარაკის და მარცხენა ხელით წერის უნარი აქვს?

Answer 6

1)დომინანტური-წერა,ლაპრაკაი და ენის აღქმა
2)არადმინანტური-
სივრცეში ორიენტაცია, სახის აღქმა და მუსიკა
3)მარცხენა ნხევარსფეროდან მეტი ნეირონი გადაჯვარეიდნებოდა მერე მხარეს და მეტი სინაფსი იყო ზურგის ტვინის მარჯვენა მხრის წინა რქებში
4)მეტყველების დომინანტობა ყალიბდება პირველ ათწლეულში, აქედ გამომდინარე 5 წლის ასაკში თუ დაზიანდა დომინანტი ნახევარსფერო მეორე ნახევარსფერო აიღებს პასუხიმგებლობას