نظریه شناختی پیاژه Flashcards
پیاژه در سن ۲۱ سالگی مدرک دکترای خود را در علوم طبیعی به دست آورد. ولی در ۳۳ سالگی تصمیم گرفت در مورد روانشناسی کودک به پژوهش علمی بپردازد و رشد ذهن را مورد مطالعه قرار دهد.سپس یافته های خود را برای پاسخگویی به سوالات در زمینه معرفت شناسی و فلسفه منشا دانش، مورد استفاده قرار داد. او این طرح جدید را (1) نامید.
در سال ۱۹۴۰، ”پیاژه“ بار دیگر به مطالعهٔ کودکان و نوجوانان پرداخت. ولی موضوع پژوهش خود را تغییر داد. او در گذشته مواردی مانند رؤیاها، اخلاق و سایر موضوع های مورد علاقهٔ کودکان را مورد بررسی قرار داده بود، ولی در پژوهش های جدید خود بر درک کودکان از مفاهیم ریاضی و علمی تأکید داشت و تا پایان عمر در مورد همین مسئله کار کرد
1- ”معرفت شناسی ژنتیک “
پیاژه بر این باور است که کودکان با سرعت هایی متفاوت، از مراحل او عبور می کنند؛ از همین رو، او اهمیت اندکی برای (1) با این مراحل قایل است. اما او معتقد است که کودکان این مراحل را در(2) طی می کنند. پیاژه رسش گرا نبود . رسش گرایان بر این باورند که تسلسل مراحل در ژن ها نهفته است و مراحل بر اساس برنامه ای زمان بندی شده و درون زاد، آشکار می شود. اما پیاژه بر این باور نبود که مراحل او به طریق ژنتیک شکل می گیرند، بلکه معتقد بود این مراحل به سادگی بیانگر (3) هستند که به نحو فزاینده ای همه جانبه تر می شوند. کودکان به طور پیوسته محیط خود را کشف، دستکاری و تلاش می کنند آن را بفهمند، و در این فرایند، به نحو فعالانه ای ساختارهای جدید و پیچیده تری را برای برخورد با محیط، در خود به وجود می آورند.
1- سنین همبسته
2-تسلسلی ثابت و غیر قابل تغییر
3-روش های تفکر
پیاژه مشاهده کرد که نوزادان بازتاب هایی نظیر بازتاب مکیدن را به ارث می برند. بازتاب ها در (1) مهم هستند، ولی پس از آن تاثیر کمتری در رشد دارند. پیاژه گاهی فعالیت های کودکان را از نظر گرایش های زیستی که در همه موجودات زنده یافت می شود، توصیف می کند. این گرایش ها شامل، (2) است.
1- اولین ماه زندگی
2- درون سازی یا جذب، برون سازی یا انطباق و سازمان دادن
درون سازی ، همچون عمل خوردن یا هضم غذا، به معنای (1) است. اطلاعات و اشیاء را در ساختار شناختی خود جذب می کنیم. مثلا بزرگسالان اطلاعات را از طریق خواندن کتابها جذب یا درون سازی می کنند. اما نوزادان در سنین بسیار پایین تلاش می کنند تا شی را از طریق (2) به آن درون سازی کند.
1- جذب
2- چنگ زدن
برخی اشیا به طور کامل با ساختارهای موجود ما تطبیق نمی کنند، بنابراین ما باید آنها را (1) دهیم، یا (2). برای مثال دختر بچه ای ممکن است دریابد که یک قطعه را هنگامی می تواند در دست بگیرد که ابتدا مانعی را از جلوی آن بردارد. سومین گرایش (3) است. مثلا پسر بچه چهار ماهه ای که قابلیت نگاه کردن به اشیا و گرفتن آنها را دارد، به زودی سعی خواهد کرد این دو عمل را از طریق گرفتن چیزی که به آن نگاه می کند، باهم ترکیب کند. از یک نگاه ذهنی عمیق تر، (4) نیز به همین صورت انجام می گیرد.
پیاژه باور نداشت که تفکر کودکان از طریق تدریس بزرگسالان یا حتی تاثیرات محیطی شکل می گیرد. برای رشد، کودکان باید با محیط تعامل کنند و این خود آنها هستند که ساختارهای شناختی جدید را می سازند.
1- انطباق (برون سازی)
2-ساختارهای خود را عوض کنیم
3- سازمان دادن
4- نظریه سازی
دوره ۱ : (1) (تولد تا ۲ سالگی):
شامل ۶ مرحله است.
مرحله ۱ (تولد تا ۱ ماهگی). به کار بردن بازتاب ها
یک طرح یا طرحواره می تواند هر (2)، نظیر نگاه کردن، گرفتن، ضربه زدن یا لگد زدن باشد. ولی اولین طرحواره های آنان اساسا شامل بازتاب های مادر زادی است. برجسته ترین این بازتاب ها، بازتاب مکیدن است. نوزادان هر زمان که لب هایشان با چیزی تماس پیدا کند، به طور خودکار آن را می مکند. پیاژه نشان داد که حتی بازتابی نظیر مکیدن، به سرعت به بخشی از فعالیت خود انگیخته نوزاد انسان تبدیل می شود. پیاژه معتقد بود که ما به محض آنکه صاحب یک طرحواره می شویم، نیاز به کاربرد فعال آن را نیز احساس می کنیم.
1-هوش حسی – حرکتی
2- الگوی عملی برای برخورد با محیط
مرحله ۲ (۱ تا ۴ ماهگی). اولین واکنش های دوری
هنگامی که نوزاد به طور تصادفی تجربه جدیدی به دست می آورد و تلاش می کند آن را تکرار کند، (1) اتفاق می افتد. مثال ساده ای در این مورد، مکیدن انگشت شست دست است. دست کودک به طور تصادفی با دهانش تماس پیدا می کند، و هنگامی که دست به پایین می افتد، کودک تلاش می کند آن را برگرداند. اکثر واکنش های دوری اولیه، از قبیل مکیدن شست، شامل سازماندهی (2) است که قبلا از یکدیگر مجزا بوده اند. مثلا هنگامی که می بینیم نوزادی مکررا دستش را به نزدیک صورت می آورد و به آن نگاه می کند، در حال تمرین یک (3) است.
1- واکنش دوری
2- دو طرحواره حرکتی یا جسمانی
3- واکنش دوری اولیه
مرحله ۳ ( ۴ تا ۱۰ ماهگی) دومین واکنش های دوری یا (1)
نوزاد رویداد جالبی را در خارج از خود کشف و بازسازی می کند. مثلا دختر پیاژه، لوسین روزی در رختخواب خود خوابیده بود و با پاهایش حرکتی انجام داد که باعث شد عروسک های بالای تختش تکان بخورد. او در روزهای بعد، این کار را بارها تکرار کرد. نوزادان از نیروی خود یعنی توانایی ایجاد دوباره یک رویداد، احساس شادی و لذت می کنند( 1).
1- پایداری مناظر جالب
مرحله ۴ (۱۰ تا ۱۲ ماهگی) هماهنگی طرحواره های ثانویه
نوزاد یاد می گیرد که دو طرحواره مجزا را (1) سازد تا نتیجه لازم را بدست آورد. این پیشرفت جدید هنگامی بیشتر آشکار می شود که نوزادان با موانع برخورد می کنند. نوزاد برای رسیدن به هدف (برداشتن قوطی از بین دست پدر)، (2)، یعنی راه باز کردن و برداشتن را هماهنگ کرد.
1- با یکدیگر هماهنگ
2-دو طرحواره مجزا
مرحله ۵ ( ۱۲ تا ۱۸ ماهگی) سومین واکنش های دوری
در مرحله ۳، نوزادان عمل واحدی را انجام می دهند تا به نتیجه واحدی برسند. در مرحله ۴، آنها دو عمل مجزا را برای به دست آوردن یک نتیجه واحد انجام می دهند. اکنون در مرحله ۵، آنها (1) را برای دستیابی به (2)، تجربه می کنند. مثلا روزی میز جدیدی توجه لورن را به خود جلب کرد. او با مشت، چند بار محکم و گاهی آرام به آن کوبید تا صداهای مختلف حاصل از این عمل خود را بشنود.
1- اعمال متفاوتی
2- نتایج متفاوت
مرحله ۶ ( ۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی) آغاز تفکر
به نظر می رسد که کودکان موقعیت ها را قبل از اینکه عملی انجام دهند، به گونه ای (1)، مورد ارزیابی و تفکر قرار می دهند. شناخته شده ترین مثال از رفتار مرحله ۶، رفتار لوسین و جعبه کبریت است. پیاژه زنجیری را در جعبه قرار داد و لوسین بلافاصله سعی کرد آن را پیدا کند. او دو طرحواره برای بدست آوردن زنجیر داشت: برگرداندن جعبه، یا داخل کردن انگشتش در داخل شکاف جعبه. ولی هیچ یک موثر واقع نشد. او سپس عمل بسیار جالبی انجام داد. کارش را متوقف کرد و با دقت به شکاف جعبه خیره شد. سپس چند بار متوالی دهانش را تا جایی که می توانست باز کرد و بست، پس از آن ناگهان جعبه را گشود و زنجیر را برداشت. (2) در این مرحله اتفاق می افتد.
1- درونی تر
2- تقلید تاخیری
رشد پایداری شی
در خلال مراحل ۱ و ۲، نوزادان هیچ مفهومی از وجود اشیای خارج از خود ندارند. در مرحله ۳، پیشرفت جدیدی حاصل می شود. نوزادان اکنون به دنیای خارج علاقه مند می شوند. اگر اشیا از میدان دید آنها خارج شود به جایی که اشیا تغییر مکان داده اند نگاه می کنند. همچنین می توانند تا حدی اشیا مخفی را نیز پیدا کنند. مرحله ۴ نشانگر (1). کودکان اکنون می توانند اشیا مخفی شده را پیدا کنند. پیاژه البته یک محدودیت جالب را در این مرحله شناسایی کرد. هنگامی که او شی را در نقطه الف مخفی کرد، کودکان او توانستند آن را پیدا کنند، ولی هنگامی که شی را بعدا در نقطه ب مخفی کرد، آنها مجددا سعی می کردند آن را در نقطه الف پیدا کنند. تنها در مرحله ۶ است که می توانند (2) را دنبال کنند.
در این مرحله کودکان سرگرم کشف رابطه بین اعمال خود و پیامدهای اعمال خود هستند. برای مثال، کشف می‌کنند که برای دسترسی به شیء معینی چقدر باید دستشان را دراز کنند، پیاژه دو سال اول زندگی را مرحله حسی – حرکتی (sensorimotor stage) نامید. کشف مهم کودک در این مرحله، دستیابی به مفهوم پایداری شیء (object permanence) است، یعنی آگاهی از اینکه حتی وقتی اشیاء در (3) نیستند، باز هم وجود دارند.
1- آغاز درک واقعی از پایداری شی است
2- جابجایی های مخفی
3- معرض حواس
دوره های ۲ و ۳ : تفکر پیش عملیاتی ( ۲ تا ۷ سالگی) و عملیات عینی ( ۷ تا ۱۱ سالگی)
در پایان دوره حسی – حرکتی، کودک (1) را برای برخورد با محیط اطرافش در خود به وجود آورده است. ولی دوره بعدی تفکر با تغییر عمده ای همراه است. ذهن کودک به سرعت به سوی زمینه ای جدید یعنی (2) (از جمله تصورات و واژه ها) پیش می رود. کودک باید تمامی فکرش را بار دیگر سازمان دهد.
1- اعمال سازمان یافته و کارآمدی
2- نمادها
رشد فعالیت نمادین
کودکان برای بیان شی یا عملی، در غیبت آن شی یا عمل، شروع به استفاده از (1) می کنند. (2) شامل برخی از انواع بازنمایی درونی رویدادهای گذشته است. تقلید تاخیری همچنین اساسا شامل (3) است و بر این نکته تاکید داشت که اولین نمادها، حرکتی هستند، نه زبانی. ( باز شدن دهان لوسین قبل از باز کردن قوطی کبریت).
البته یک منبع عمده از نمادها، (4) است که به سرعت در خلال سال های اولیه پیش عملیاتی ( از حدود ۲ تا ۴ سالگی) رشد می کند. (4)، افق های ذهنی کودک را به نحو وسیعی گسترش می دهد. کودک از طریق (4) می تواند گذشته را زنده کند، آینده را پیش بینی کند، و رویدادها را با دیگران در میان بگذارد. کودک واژه را برای بازنمایی مفهموم طبقه ای کلی از اشیا به کار نمی برد، بلکه آن را تنها به صورت مفاهیم اولیه یا (5) مورد استفاده قرار می دهد.
1- نمادها 2- تقلید تاخیری 3- تصورات حرکتی 4- زبان 5- پیش پنداره ها
از آنجا که کودکان مفهوم (1) را درک نمی کنند، استدلال آنان غالبا (2) است و از جز به جز تغییر می کند. لوسین در ۴ سالگی کفت : (( من هنوز خواب بعدازظهرم را نکرده ام پس هنوز بعدازظهر نشده است.)) او هنوز درک نمی کند که بعد از ظهر یک دوره زمانی کلی است. پیاژه معتقد است اگر چه زبان فوق العاده حائز اهمیت است و منبعی از نمادهای مشترک را برای ارتباط با دیگران در اختیار ما می گذارد، ولی خود نمی تواند فراهم آورنده (3) باشد. بلکه منطق از (4) ناشی می شود.
1- کل
2- تبدیلی
3- تفکر منطقی
4- عمل
