نظریه روابط شی کلاین Flashcards
نبوغ ویژه کلاین در درک اهمیت « (1) » بود. ایده (1) مسئله جدیدی نبود بلکه (هوگ هلموت) گاهی از این شیوه استفاده کرده و در باره آن نوشته بود. همانطور که آنا فروید نیز آن را بکار بسته بود با این همه هیچ تحلیل گری قبل از کلاین، به این درک مهم که بازی بتواند پایه و اساس و روشی برای تحلیل کودک به شمار بیاید دست نیافته بود.
اختلاف نظر بین ملانی کلاین و آنافروید در مورد روش آنالیز کودکان از دهه ۱۹۲۰ شروع شد و به یک گسست ایدئولوژیک عمده منجر شد. انجمن روانکاوی بریتانیا هنوز هم تحت تأثیر این اختلاف نظرها به ۳ گروه تقسیم شده است: الف) طرفداران آنافروید ب) پیروان ملانی کلاین ج) گروه میانه به رهبری وینی کات که هیچ طرفی را انتخاب نکردند. طرفداران کلاین بیشتر روش ها و نوشته های او را که اساساً به پژوهش های اصیل فروید وفادار مانده است، به عنوان دنباله رو و کامل کننده مضامین فروید می دانند.
1- بازی کودک
مفهوم غریزه:
فرضیه کلاین خود، بر اساس نظریه ی غریزی فروید استوار است، که در این رابطه « (1) » به عنوان پایه اصلی این نگرش است. (1) به صورت ترس از مرگ یا شکست بیان می شود و به عبارتی نوعی ترس از مورد آزار قرار گرفتن یا نابود شدن است. ترس از تکانه های تخریبی که در درون خود اوست. منبع اصلی (2) نوزاد در اینجا از عملکرد (1) سرچشمه می گیرد، مفهومی که کلاین با فروید در آن شریک بود.
1- غریزه مرگ
2- اضطراب
مفهوم ابژه:
کلاین نظریه فروید در مورد ابژه را تغییر داد. به نظر فروید (1) هستند چراکه ارضاء بدوی است و چندان تفاوت نمی کند که ابژه ی ویژه یا مخصوص آن، چه باشد. اما از نظر کلاین (2) متمایلند. برای مثال نوزاد شیر را از سینه مادر طلب می کند و این امر فقط احساس لذت بردن در فرایند خوردن نیست. کلاین نظریه فروید درباره غرایز بدون ابژه را مورد انتقاد قرار داد چرا که به نظر او هر خواسته یا غریزه به یک ابژه متصل است.
1- سائق ها ( Drives ) اساساً بدون ابژه (Object)
2- سائق ها مستقیماً به طرف ابژه ها
مفهوم رابطه:
(1) و (2) تنها در « رابطه » معنی پیدا می کند. در فقدان رابطه هیچ چیز دارای معنی نیست. شخص در رابطه با دیگری (ابژه) آرزو یا خواسته ای دارد. این ابژه می خواهد شخص، حیوان، شیء یا حتی چیزی در درون خود شخص باشد .
1- میل
2- ارضا
خیال پردازی ( فانتزی):
(1) را یک دنیای سراسر (2) در بر گرفته است. شکلی از فعالیت ذهنی که از آغاز تولد وجود دارد، در این دنیای ذهنی، فانتزی ها به عنوان جنبه هایی تصویری از غرایز جسمی و امیال، پاسخ های فعال نوزاد به صورت سائق ها و احساسات همراه می شوند. بدین ترتیب که گرسنگی شیرخوار، موقتاً با احساس درک سینه مادر و طعم شیر در دهان او، کنترل شده و فروکش می نماید. تجارب شیرخوار از این دنیای خیالی هم (3) است و هم (4)، در ابتدا این فانتزی ها و ابژه های درونی شده به نظر او کاملاً شفاف و واقعی می رسند. به طوری که نوزاد قادر نیست فرقی بین واقعیت و دنیای خیالی خودش قائل شود، گرچه هر ناراحتی و ناکامی او در رسیدن به سینه مادر به مثابه یک حمله شخصی به او تلقی می شود. در این مواقع شیرخوار با تقلید صدای مکیدن و با مکیدن انگشت خود رؤیای احساس مکیدن سینه واقعی را تجربه می کند.
1- زندگی درونی نوزاد
2- فانتزی
3- بدنی (جسمی)
4- ذهنی
فرضیات نظریه کلاین:
کلاین (1) را به عنوان نحوه ی بیان طبیعی و مرجح بر روش های دیگر در مورد کودک به کار می بندد. او در زمان خود تنها کسی نیست که به این فکر دست یافته است. برای شکل دادن به مفاهیم اولیه نظریه خود به نظریه پردازی درباره آنچه بین او و کودک می گذرد دست می زند و (1) را در جریان درمان به منزله معادل، همخوانی های کلامی یا تداعی هایی که بزرگسال در تحلیل به دست می دهد در نظر می گیرد. چنین درکی از معنای (1) در کودک، امروزه امری مورد قبول است اما در زمان کلاین میدان جدیدی برای اکتشاف زمینه روانی کودک می گشود.
1- بازی
زندگی هیجانی کودک شیرخوار:
از مشاهده مستقیم در این کار، کم استفاده کرده اما آن را از دایره ی فعالیت خود بیرون ننهاده و در این باره گفته است که:« حتی یک مشاهده تنگاتنگ کودک شیرخوار، مشاهده ای که بر اثر شناخت فزاینده ی نخستین فرآیندهای روانی که از روان تحلیل گری کودکان خردسال مشتق می شود برانگیخته شده باشد بایستی سرانجام به فهم بیشتر زندگی هیجانی کودک منجر شود».
کلاین معتقد است که از بدو تولد یک (1)، رشد نیافته و فاقد انسجام وجود دارد که از همان بدو امر در معرض اضطرابی که بر اثر تعارض بین (2) و (3) ایجاد گردیده قرار گرفته است. کشاننده هایی که با کشاننده های لیبیدویی (4) و کشاننده های (5) مطابقت دارند. در حالی که دوگانگی غریزه مرگ و زندگی در نظام فروید به منزله یک فرضیه است و نسبتاً جنبه نظری دارد اما مستقیماً و به صورتی بسیار محسوس این دوگانگی اساس نظام کلاین را تشکیل می دهد.
1- من ابتدایی 2- کشاننده ی زندگی 3- کشاننده ی مرگ 4- عشق 5- پرخاشگری
نظام فکری کلاین در چند برهه با تغییر جهت همراه می شود که شاه بیت این تغییر جهت در نظام انگیزشی اوست: در اولین مرحله، کانون اصلی هدف عبارت از (6) است. در مرحله دوم تلاش برای (7) است تا در مقابل خطرات نابودی و انتقام که حائز اهمیت ویژه است، اطمینان حاصل نماید. در مرحله سوم که مرحله سرنوشت سازی محسوب می شود انتقال نظریه کلاین از « (8) » به «(9)» صورت می گیرد.
6- کسب لذت جنسی و آگاهی
7- تسلط یافتن بر موقعیت های اضطراب پارانوئیدی ( گزند و آسیب)
8- مدل سائق / ساختار
9- مدل رابطه/ ساختار
طرح دو جایگاه تکاملی:
کلاین در فرایند رشد به « روابط» توجه کرد و از واژه (1) برای بیان راههای متفاوت تجربه و رابطه کودک استفاده نمود. در بیان و شرح (2) مطرح می کند که اتفاقات در طول سال های اول زندگی با مجموعه ای از مکانیسم های خاص روانشناختی، روش های گوناگون رابطه با ابژه ها و به طور مشخص با (3) همراه است.
این مفهوم جایگاه بیشتر یک مفهوم ساختاری است تا تقویمی، اصطلاح موضع به سازمان یافتگی من ربط پیدا می کند و پدیده های همراه با آن را توصیف می نماید:
۱- حالت من که از حالت (4) به طرف (5) پیش می رود.
۲- ماهیت روابط شیء که ابتدا (6)، سپس (7) است.
۳- دفاع های اختصاصی که به این پدیده ها می پیوندند.
سپس در مجموع جایگاه ( موضع) نشان دهنده ی (8) است که برای تحول هر کودک ضرورت دارد.
1- جایگاه 2- دو جایگاه 3- اضطراب ها و دفاع ها 4- سازمان نایافته 5- وحدت 6- جزیی 7- کلی 8- مراحل بهنجاری
اولین جایگاه عبارت است از موضع (1):
در طول اولین ماههای زندگی که تقریباً از بدو تولد تا ۴ ماهگی است اضطراب های شیرخوار از نوع (2) است. اضطراب اصلی در این مرحله این است که شیء یا اشیاء آسیب رسان به درون من « ایگو » راه یافته و هم ابژه دلخواه و هم خود (Self) را در هم شکسته و ویران کند. یعنی در این مرحله اضطراب اصلی از نوع (2) است و ایگو می ترسد که نابود شود، تکانه های تخریبی و آسیب رسان و اضطراب های دگرآزارانه غالب و برجسته هستند. تحمل ناکامی پایین است، نوعی احساس بی پناهی وجود دارد و دفاع ها از نوع (3) است.
1- پارانوئید – اسکیزوئید
2- پارانوئیدی
3- اسکیزوئیدی
دومین جایگاه عبارت است از موضع (1):
این موضع جانشین موضع قبل می گردد، به منزله (2) است و در نیمه ی دوم سال اول زندگی به صورت فعال جلوه گر می شود اما شدت آن در حدود شش ماهگی است و سپس راه افول را در پیش می گیرد.
کلاین در مقاله « نتایج تازه ای در باره بررسی روان پدیدآیی حالات آشفتگی- افسردگی» مفهوم موضع افسرده وار را وارد میدان می سازد. اضطراب از دست دادن شیء که نشانگر این موضع است در حدود شش ماهگی به قله می رسد و در شش ماهه دوم نخستین سال زندگی، فعال باقی می ماند. مکانیسم های روان گسیخته گونه، حضور خود را در صحنه حفظ می کنند اما در این سطح در آنها تغییر شکل به وجود آمده و از شدت آنها کاسته شده است.
قسمت اعظم تحول دوره ی اول کودکی از موضع (1) سرچشمه می گیرد چرا که این موضع در حقیقت سازنده ی (3) است.
1- افسرده وار
2- اضطراب از دست دادن شیء
3- تحول
عقده ادیپ :
حرکت دیگری که به هنگام (1) آغاز می شود و جزء کامل کننده ی آن به حساب می آید، آغاز تشکیل عقده ادیپ است. کلاین در این باره نیز با فروید تفاوت دارد چرا که او نخستین پریشانی های ادیپی کودک را در (2) قرار می دهد. در این زمان با ادراک بهتری از واقعیت برونی، تغییراتی در کودک به وجود می آید، او شروع به باز شناختن افراد جدا از خود می کند، افرادی که جنبه ی فردی خود را دارند و بین آنها روابطی وجود دارند و به خصوص درک می کند که رشته مهمی پدر و مادر وی را به یکدیگر می پیوندد.
ما، در این هنگام ، از نظر فروید هنوز در مرحله ی دهانی قرار داریم. کودک کشاننده های خود را به والدین خویش از راه (3) اسناد می کند. چنین وضعی موجب بروز احساس حسادت، غبطه و نیز احساس پرخاشگری در کودک می گردد. در خیال پردازی های او والدین از طریق کلیه ی وسائلی که در اختیار دارد مورد حمله واقع شده اند و حتی ممکن است آنها را مفهوم شده تصور کند اما این وقایع را از راه (4)، جزیی از زندگی درونی خود می کند.
1- موضع افسرده وار
2- نیمه دوم سال اول زندگی
3- فرافکنی
4- درون افکنی
به نظر می رسد که باید در نظام « کلاین » دو دوره را در نظر گرفت:
دوره نخست :
اساسی ترین دوره با شش ماه دوم نخستین سال زندگی مطابقت می کند. در این دوره است که مکانیزمی که دفاع ناموفق بر آن متکی است جایگزین می گردد یعنی (1).
دوره دوم :
که (2) بعد را در بر می گیرد. تمام استعدادهای ادراکی- حرکتی و شناختی ( که تدریجاً متجلی می شوند) و کلیه تجربه های عاطفی (و در وهله اول ادیپی) کودک در خدمت تغییرات کیفی و کمی اضطراب های دیرینه و در آن میان (3) قرار داده می شوند. در اینجاست که نظام کلاین به نظریه فروید می پیوندد.
کار کلاین حرکت به سوی افق های فراتر از فروید بود. آثار او، گام های استوار در جهت تثبیت و گسترش نظریه روابط با ابژه بود او از مفاهیم و واژه های فرویدی، همانند غریزه، ساختار و ابژه استفاده کرد اما معانی و کاربرد آنها را به صورت هایی گاه مشخص و گاه مبهم ارائه کرد.
1- درون فکنی پایدار موضوع خوب
2- چهار سال
3- اضطراب افسرده وار
