zygmunt stary

Question 1

Jakie inne funkcje pełnił👤Zygmunt Stary przed zostaniem królem?

Answer 1

namiestnika Śląska i Łużyc od roku 1504 z ramienia swojego brata,👤Władysława Jagiellończyk, króla Czech i Węgier

Question 2

Jakie okoliczności doprowadziły do koronacji Zygmunta Starego na króla Polski i Wielkiego Księcia Litewskiego? Kiedy?

Answer 2

📅1506
podczas, gdy wszyscy jego konkurenci do władzy przedwcześnie zmarli

Question 3

Jak wyglądał proces obejmowania władzy przez Zygmunta I Starego?

Answer 3

1. po śmierci👤Aleksandra Jagiellończyka udał się do Wilna, gdzie został mianowany Wielkim Księciem Litwy
2. 3 miesiące później, Zygmunt Stary zostaje przez Senat wybrany Królem Polski

Question 4

Jak wyglądały relacje prawne na linii król-sejm w momencie rozpoczęcia rządów przez Zygmunta Starego?

Answer 4

• szerokie uprawnienia izby poselskiej, a sam król nie może mianować jej członków
• król musiał zwoływać sejm, aby uchwalić nowe podatki

Question 5

Jakie kroki podjął Zygmunt Stary, w celu poprawienia sytuacji finansowej kraju?

Answer 5

• wprowadzenia podatku czopowego (taka średniowieczna akcyza) bez zgody sejmu
• separacja rachunkowości podatkowej od skarbu królewskiego

Question 6

Kiedy i w jakich okolicznościach Mazowsze zostało włączone do Polski?

Answer 6

📅1526: śmierć ostatniego księcia mazowieckiego, złożenie hołdu przez sejm mazowiecki Zygmuntowi Staremu
📅1529: inkorporacja Mazowsza do Polski i utworzenie osobnego województwa

Question 7

Kiedy i w jakich okolicznościach koronowany został👤Zygmunt AUGUST?

Answer 7

📅1530
była to koronacja “vivente rege”, czyli koronacja jeszcze za życia poprzedniego władcy. Doprowadziła do niej i przeforsowała ją👤Bona Sforza

Question 8

Czym była elekcja viritim? Kiedy i w jaki sposób została ustanowiona?

Answer 8

była to elekcja, polegająca na osobistym wyborze króla przez całą szlachtę
- została ustanowiona w dwóch statutach Zygmunta Starego w📅1530 oraz📅1538

Question 9

Jakie były przyczyny polityki reformistycznej Zygmunta Starego?

Answer 9

• anachroniczny ustrój państwa
• manipulacja prawem przez słaby aparat urzędniczy

Question 10

Czym był rokosz lwowski? Jak był inaczej nazywany? Kiedy miał miejsce? Jaka warstwa odpowiadała za jego organizację?

Answer 10

Wojna kokosza
📅1537
- magnateria zawiązała rokosz, w konsekwencji którego zmuszono króla do uznania elekcyjności tronu

Question 11

Czym był ruch egzekucyjny? Jaka warstwa społeczna do niego należała?

Answer 11

antymagnacki ruch szlachty średniej, dążącej do złamania hegemonii tejże warstwy

Question 12

Jakie były cztery najważniejsze postulaty ruchu egzekucyjnego?

Answer 12

• Egzekucja dóbr (odebranie magnatom nielegalnie przetrzymywanych królewszczyzn)
• Egzekucja praw (ujednolicenie oraz kodyfikacja prawa)
• Ujednolicenie wewnętrzne (ściślejszy związek z Litwą, Mazowszem i Prusami)
• Reforma kościelna (podatki na duchowieństwo i kościół narodowy)

Question 13

Jaki był pierwszy ruch Zygmunta Starego, w celu przeciwdziałania reformacji na terenach polski? Kiedy?

Answer 13

📅1520
Edykt w Toruniu, który zakazywał importu książek Lutra

Question 14

Jaka była reakcja luterańskiej ludności Pomorza na antyluterańską politykę Zygmunta Starego? Jak się zakończyło to wydarzenie?

Answer 14

tzw. Tumult Gdański
📅1525
- wystąpienia gdańskiego mieszczaństwa, która zakończyła się egzekucją jego przywódców

Question 15

Jaka bitwa rozstrzygnęła konflikty polsko-moskiewskie na początku XV wieku? Jakie były jej okoliczności i skutki? Kiedy miała miejsce?

Answer 15

Bitwa pod Orszą
📅1514
- pomimo zwycięstwa wojsk polskim, wojna z lat 1512-1522 doprowadziła do utraty Smoleńska

Question 16

Jakie dwa państwa i kiedy sprzymierzyły się ze sobą, co doprowadziło do pogłębienia się zagrożenia dla Polski?

Answer 16

🇷🇺Wasyl III oraz 🇦🇹Maksymilian I Habsburg

Question 17

Czym był zjazd wiedeński? Kiedy miał miejsce i kto wziął w nim udział?

Answer 17

📅1515
👥Zygmunt Stary🇵🇱, Władysław Jagiellończyk🇭🇺 oraz Maksymilian Habsburg🇦🇹
- doprowadził do rozbicia sojuszu Habsburgów i krzyżaków oraz Moskwy
- poparcie dla krucjaty przeciw Turkom

Question 18

Co doprowadziło do tego, że Jagiellonowie utracili trony Czech i Węgier? Jak zareagował na to Zygmunt August?

Answer 18

śmierć👤Ludwika Jagiellończyka w⚔️Bitwie pod Mohaczem w📅1526

• Zygmunt Stary bez powodzenia próbował interweniować na Węgrzech

Question 19

Jakie były konsekwencje⚔️Bitwy pod Mohaczem dla Węgier? Kiedy miała ona miejsce?

Answer 19

📅1526
- na mocy wcześniejszych układów, po śmierci Ludwika II Jagiellończyka, władzę w Czechach przejął👤Ferdynand Habsburg, a na Węgrzech wybuchła wojna domowa między Habsburgami a kandydatem węgierskim, Janem Zapolyą

Question 20

Jak zakończyły się losy Węgier po wybuchu wojny domowej po bitwie pod Mohaczem?

Answer 20

w📅1533 Jan Zapolya został uznany za króla Węgier jako wasal osmański

Question 21

Kto był jednym z najwybitniejszych hospodarów Mołdawii? Dlaczego? Kiedy panował?

Answer 21

👤Stefan Wielki
📅druga połowa XV w.
- utrzymywał niezależność od Turcji, która opanowała mołdawskie porty

Question 22

Co rozstrzygnęło kwestię Pokucia w połowie XVI wieku?

Answer 22

⚔️Bitwa pod Obertynem przeciwko wojskom mołdawskimm, po której Pokucie na stałe wróciło do Polski

Question 23

Jaka formacja odpowiadała za obronę południowo-wschodniej granicy Rzeczpospolitej? Jakie ruchy podjęto w celu jej zabezpieczenia i kiedy?

Answer 23

🪖Obrona potoczna
- po⚔️bitwie pod Mohaczem rozpoczęto budowy twierdz a w📅1533 zawarto z Turkami pokój wieczysty

Question 24

Czym była wojna popia? Kiedy miała miejsce? Jak się zakończyła?

Answer 24

była to eskalacja konfliktu o obsadę biskupstwa warmińskiego
📅1478
- porażka krzyżaków

Question 25

Czym była wojna pruska? Jak ją inaczej nazywano? Kiedy trwała i w jakich okolicznościach wybuchła? Jak się zakończyła?

Answer 25

także wojna rycerska
📅1519-1521
- po braku woli podporządkowania się Polsce, odraczano hołd lenny👤Albrechta Hohenzollerna, ale w końcu Zygmunt Stary podjął decyzję o inwazji na państwo zakonne

• zakończyła się rozejmem

Question 26

Jakie były przyczyny hołdu pruskiego? Kiedy miał on miejsce?

Answer 26

chęć objęcia świeckiej i dziedzicznej władzy przez👤Albrechta Hohenzollerna w obrządku luterańskim

doprowadziło to do porozumienia z Zygmuntem Starym, który za cenę hołdu zgodził się na takie rozwiązanie

📅1525

Question 27

Jakie były stosunki między Zygmuntem Starym a Gdańskiem?

Answer 27

Stosunki te były napięte ze względu na niechęć Gdańszczan do polskiej polityki morskiej

Question 28

Dlaczego Gdańszczanie sprzeciwiali się polskiej polityce morskiej?

Answer 28

preferowali zachowanie niezależności w sprawach morskich, obawiając się polskiej dominacji

Question 29

Jakie działania podejmował Zygmunt Stary w kontekście polskiej floty oraz Gdańska?

Answer 29

Zygmunt Stary postanowił utworzyć flotę kaperską jako alternatywną strategię wobec braku możliwości budowy własnej floty wojennej

Flota kaperska - uzbrojona flota handlowa

Question 30

Jaką rolę odegrała flota kaperska w kontekście wojny pruskiej?

Answer 30

oblegała Królewiec, co przyczyniło się do polskiego zwycięstwa w tej wojnie

Question 31

Jak doszło do rozwiązania floty kaperskiej?

Answer 31

flota kaperska odegrała znaczącą rolę w zwalczaniu żeglugi narewskiej (handlu z Moskwą przez Narew) ale po zawarciu rozejmu z Moskwą w📅1522 flotę rozwiązano i wcielono ją do służby gdańskiej