zygmunt stary Flashcards
Jakie inne funkcje pełnił👤Zygmunt Stary przed zostaniem królem?
namiestnika Śląska i Łużyc od roku 1504 z ramienia swojego brata,👤Władysława Jagiellończyk, króla Czech i Węgier
Jakie okoliczności doprowadziły do koronacji Zygmunta Starego na króla Polski i Wielkiego Księcia Litewskiego? Kiedy?
📅1506
podczas, gdy wszyscy jego konkurenci do władzy przedwcześnie zmarli
Jak wyglądał proces obejmowania władzy przez Zygmunta I Starego?
- po śmierci👤Aleksandra Jagiellończyka udał się do Wilna, gdzie został mianowany Wielkim Księciem Litwy
- 3 miesiące później, Zygmunt Stary zostaje przez Senat wybrany Królem Polski
Jak wyglądały relacje prawne na linii król-sejm w momencie rozpoczęcia rządów przez Zygmunta Starego?
- szerokie uprawnienia izby poselskiej, a sam król nie może mianować jej członków
- król musiał zwoływać sejm, aby uchwalić nowe podatki
Jakie kroki podjął Zygmunt Stary, w celu poprawienia sytuacji finansowej kraju?
- wprowadzenia podatku czopowego (taka średniowieczna akcyza) bez zgody sejmu
- separacja rachunkowości podatkowej od skarbu królewskiego
Kiedy i w jakich okolicznościach Mazowsze zostało włączone do Polski?
📅1526: śmierć ostatniego księcia mazowieckiego, złożenie hołdu przez sejm mazowiecki Zygmuntowi Staremu
📅1529: inkorporacja Mazowsza do Polski i utworzenie osobnego województwa
Kiedy i w jakich okolicznościach koronowany został👤Zygmunt AUGUST?
📅1530
była to koronacja “vivente rege”, czyli koronacja jeszcze za życia poprzedniego władcy. Doprowadziła do niej i przeforsowała ją👤Bona Sforza
Czym była elekcja viritim? Kiedy i w jaki sposób została ustanowiona?
była to elekcja, polegająca na osobistym wyborze króla przez całą szlachtę
- została ustanowiona w dwóch statutach Zygmunta Starego w📅1530 oraz📅1538
Jakie były przyczyny polityki reformistycznej Zygmunta Starego?
- anachroniczny ustrój państwa
- manipulacja prawem przez słaby aparat urzędniczy
Czym był rokosz lwowski? Jak był inaczej nazywany? Kiedy miał miejsce? Jaka warstwa odpowiadała za jego organizację?
Wojna kokosza
📅1537
- magnateria zawiązała rokosz, w konsekwencji którego zmuszono króla do uznania elekcyjności tronu
Czym był ruch egzekucyjny? Jaka warstwa społeczna do niego należała?
antymagnacki ruch szlachty średniej, dążącej do złamania hegemonii tejże warstwy
Jakie były cztery najważniejsze postulaty ruchu egzekucyjnego?
- Egzekucja dóbr (odebranie magnatom nielegalnie przetrzymywanych królewszczyzn)
- Egzekucja praw (ujednolicenie oraz kodyfikacja prawa)
- Ujednolicenie wewnętrzne (ściślejszy związek z Litwą, Mazowszem i Prusami)
- Reforma kościelna (podatki na duchowieństwo i kościół narodowy)
Jaki był pierwszy ruch Zygmunta Starego, w celu przeciwdziałania reformacji na terenach polski? Kiedy?
📅1520
Edykt w Toruniu, który zakazywał importu książek Lutra
Jaka była reakcja luterańskiej ludności Pomorza na antyluterańską politykę Zygmunta Starego? Jak się zakończyło to wydarzenie?
tzw. Tumult Gdański
📅1525
- wystąpienia gdańskiego mieszczaństwa, która zakończyła się egzekucją jego przywódców
Jaka bitwa rozstrzygnęła konflikty polsko-moskiewskie na początku XV wieku? Jakie były jej okoliczności i skutki? Kiedy miała miejsce?
Bitwa pod Orszą
📅1514
- pomimo zwycięstwa wojsk polskim, wojna z lat 1512-1522 doprowadziła do utraty Smoleńska
Jakie dwa państwa i kiedy sprzymierzyły się ze sobą, co doprowadziło do pogłębienia się zagrożenia dla Polski?
🇷🇺Wasyl III oraz 🇦🇹Maksymilian I Habsburg
Czym był zjazd wiedeński? Kiedy miał miejsce i kto wziął w nim udział?
📅1515
👥Zygmunt Stary🇵🇱, Władysław Jagiellończyk🇭🇺 oraz Maksymilian Habsburg🇦🇹
- doprowadził do rozbicia sojuszu Habsburgów i krzyżaków oraz Moskwy
- poparcie dla krucjaty przeciw Turkom
Co doprowadziło do tego, że Jagiellonowie utracili trony Czech i Węgier? Jak zareagował na to Zygmunt August?
śmierć👤Ludwika Jagiellończyka w⚔️Bitwie pod Mohaczem w📅1526
- Zygmunt Stary bez powodzenia próbował interweniować na Węgrzech
Jakie były konsekwencje⚔️Bitwy pod Mohaczem dla Węgier? Kiedy miała ona miejsce?
📅1526
- na mocy wcześniejszych układów, po śmierci Ludwika II Jagiellończyka, władzę w Czechach przejął👤Ferdynand Habsburg, a na Węgrzech wybuchła wojna domowa między Habsburgami a kandydatem węgierskim, Janem Zapolyą
Jak zakończyły się losy Węgier po wybuchu wojny domowej po bitwie pod Mohaczem?
w📅1533 Jan Zapolya został uznany za króla Węgier jako wasal osmański
Kto był jednym z najwybitniejszych hospodarów Mołdawii? Dlaczego? Kiedy panował?
👤Stefan Wielki
📅druga połowa XV w.
- utrzymywał niezależność od Turcji, która opanowała mołdawskie porty
Co rozstrzygnęło kwestię Pokucia w połowie XVI wieku?
⚔️Bitwa pod Obertynem przeciwko wojskom mołdawskimm, po której Pokucie na stałe wróciło do Polski
Jaka formacja odpowiadała za obronę południowo-wschodniej granicy Rzeczpospolitej? Jakie ruchy podjęto w celu jej zabezpieczenia i kiedy?
🪖Obrona potoczna
- po⚔️bitwie pod Mohaczem rozpoczęto budowy twierdz a w📅1533 zawarto z Turkami pokój wieczysty
Czym była wojna popia? Kiedy miała miejsce? Jak się zakończyła?
była to eskalacja konfliktu o obsadę biskupstwa warmińskiego
📅1478
- porażka krzyżaków
Czym była wojna pruska? Jak ją inaczej nazywano? Kiedy trwała i w jakich okolicznościach wybuchła? Jak się zakończyła?
także wojna rycerska
📅1519-1521
- po braku woli podporządkowania się Polsce, odraczano hołd lenny👤Albrechta Hohenzollerna, ale w końcu Zygmunt Stary podjął decyzję o inwazji na państwo zakonne
- zakończyła się rozejmem
Jakie były przyczyny hołdu pruskiego? Kiedy miał on miejsce?
chęć objęcia świeckiej i dziedzicznej władzy przez👤Albrechta Hohenzollerna w obrządku luterańskim
doprowadziło to do porozumienia z Zygmuntem Starym, który za cenę hołdu zgodził się na takie rozwiązanie
📅1525
Jakie były stosunki między Zygmuntem Starym a Gdańskiem?
Stosunki te były napięte ze względu na niechęć Gdańszczan do polskiej polityki morskiej
Dlaczego Gdańszczanie sprzeciwiali się polskiej polityce morskiej?
preferowali zachowanie niezależności w sprawach morskich, obawiając się polskiej dominacji
Jakie działania podejmował Zygmunt Stary w kontekście polskiej floty oraz Gdańska?
Zygmunt Stary postanowił utworzyć flotę kaperską jako alternatywną strategię wobec braku możliwości budowy własnej floty wojennej
Flota kaperska - uzbrojona flota handlowa
Jaką rolę odegrała flota kaperska w kontekście wojny pruskiej?
oblegała Królewiec, co przyczyniło się do polskiego zwycięstwa w tej wojnie
Jak doszło do rozwiązania floty kaperskiej?
flota kaperska odegrała znaczącą rolę w zwalczaniu żeglugi narewskiej (handlu z Moskwą przez Narew) ale po zawarciu rozejmu z Moskwą w📅1522 flotę rozwiązano i wcielono ją do służby gdańskiej
