Yoğum Bakın Flashcards
1
Q
Yoğun bakım nedir?
A
- 1 veya daha fazla organ fonksiyonları bozulmuş veya bozulma riski olan ve başka yerde sunulamayan yoğun monitörizasyon ve tedaviyi almaz ise yaşamını yitirebilecek hastaların izlendiği yer
Seviyeleri:
- Düzey-1 -> Henüz organ yetmezliği tam olarak gelişmemiş ancak gelişme riski olan ve bu nedenle çok yakın monitörizasyon ve tedavi ihtiyacı olan hastaların izlendiği birimler
- Düzey-2 -> 1 organ yetmezliği gelişmiş olan hastaların izlendiği ve farmakolojik veya cihaz ilişkili tesavi sunulam yerler
- Düzey-3 -> 1 veya daha fazla organ yetmezliği gelişmiş ve en gelişmiş tanı/tedavi hizmetlerinin sunulduğu tam teşekkülü birimler
2
Q
Yoğun bakımdan çıkarılacak hastada neye dikkat edilmeli?
A
- 48-72 saat içinde tekrar yatış olmamalıdır.
- Erken uyarı skoru düşük, akut sorunun kontrol altında olması önemlidir. (Solunum sayısı, P/F oranı, hemodinamik stabilizasyon gibi)
3
Q
Yoğun bakıma yatırılacak hastalar için öncelik modeli nasıldır?
A
- Sınırlamanın olmadığı hastalar
- Kronik üzerine akut olay gelişen hastalar
- Bazı sınırlamaların olduğu, altta yatan hastalığın sağ kalımı ciddi kısalttığı ancak akut olaya müdahale edilmezse kısa sürede kaybedilecek hastalar
- Yatırılmaması gereken ancak özel şartlarda yoğun bakım direktörünün onayı ile yatırılabilecek hastalar (çok iyi durumda olan, yaşamın son dönemindeki hasta)
4
Q
Yoğun bakımdan fayda görmeyecek 10 onkolojik hasta nedir?
A
- Yatağa bağımlı
- Yaşam uzatıcı tedavi şansı olmayan hematolojik hastalar
- İleri yaşlı ve ağır komorbiditesi olanlar
- Çok sayıda ağır komorbiditesi olan hastalar
- 6 aydan az yaşam süresi kalan hastalar
- Dteroid yanıtsız kontrolsüz GVHD olan allerjik KİT hastaları
- İnvaziv MV ihtiyacı ola invaziv aspergilloz hastaları
- Refrakter çoklu organ yetmezliği olan hastalar
- Yeni tanı kanser hastası olup YBÜ’de başlanan KT’ye yanıt vermeyen hastalar
- Bir kez yoğun bakımdan çıktıktan sonra ciddi organ yetmezliği gelişen ve tekrar yoğun bakım ihtiyacı gelişen hastalar
5
Q
Hasta başı vizitlerde neleri kontrol etmeliyiz ?
A
FAST HUGS BID’e dikkat etmeliyiz:
- Feeding, fluids
- Analgesia
- Sedation
- Thromboprophylaxis
- Head of bed elevation
- Ulcer prophylaxis
- Glucose control
- Spontaneous breathing trial
- Bowel control
- Indwelling catheters
- De-escalation of antibioitcs
6
Q
Koma nedir?
A
- Hastaların dış uyaranlara karşı duyarlılığının azaldığı/yanıt vermediği ve uyandırılmalarının zor olduğu/uyandırılamadıkları klinik durumlardır.
- Uyarılamayan tepkisizlik
- Akut, yaşamı tehdit eden acil bir durumdur.
- Normal bir bilinç için Asendan Retiküler Aktivatör Sistem (ARAS), talamus ve sağlam serebral kortekse ihtiyaç vardır.
7
Q
Bilinci bozan durumlar nelerdir?
A
- Serebral korteksin bilateral disfonksiyonu
- Posterior inferior diensefalik ARAS’ta normal kortikal aktivitenin bozulması
- Korteks ile subkorteks arasındaki bağlantının kopması
- Metabolik nedenlerle kortikal ve subkortikal sistemin deprese olması
8
Q
Komanın sebepleri nelerdir?
A
%85 metabolik ve sistemik nedenlerden, %15 SSS’ye ait nedenlerden kaynaklanır.
- Metaboliğe örnek olarak hiponatermi, elektrolit dengesizlikleri, kangren, DM verilebilir o yüzden biyokimya incelemesi çok önemlidir.
Sepsis en ciddi koma nedenlerindendir. -> doku perfüzyonu bozuluyor (beyin perfüzyonu bozulursa hasta komaya girer.) -> mikrovasküler pıhtılaşmalar vb oluyor.
Simetrik non-striktüler:
- Toksinler (kurşun, mantar…)
- İlaçlar (sedatifler, opiyatlar…)
- Metabolik (Hipoksi, hiperkapni, hipoglisemi…)
- Enfeksiyonlar (Bakteriyel menenjit, viral ensefalit…)
- Psikiyatrik (katotoni)
- Diğer (Postiktal, diffüz iskemi, sıcak çarpması, hipotansiyon, hipertansif ensefalopti…)
Simetrik striktürel:
- Supratentoriyal (Bilateral arter oklüzyonu, SAK, travma kontüzyon, hidrosefali…)
- İnfratentoriyal (Baziller arter oklüzyonu, pons kanması, orta hat beyin sapı tm)
Asimetrik striktürel:
- Supratentoriyal (Trombotik trombositopenik purpura, DİK, nonbakteriyel trombotik endokardit, intraserebral kanama, adrenal lökodistrofi, akut disaemine ensefalomiyelit, yağ embolisi, bilateral subdural hemoraji…)
- İnfratentoriyal (Beyin sapı infarktları, beyin sapı kanamaları)
9
Q
Bilinç değişikliğinin aşamaları nelerdir?
A
- Bilinç açık: Uyanık ve farkında
- Somnolans: Çabuk uyandırılabilir ve farkında
- Stupor: Zorla uyandırılabiliyor ve farkındalık azapmış
- Vejetatif durum: Uyandırılıyor ancak farkında değil
- Koma: Uyandırılamıyor ve farkında değil
10
Q
FOUR koma skalası nedir ?
A
Full outline of UnResponsiveness
Göz cevabı:
- 4 -> Gözler açık veya açılır ve takip yapar
- 3 -> Gözler açık ama takip yapamaz
- 2 -> Gözler kapalı, çok yüksek sesle uyarı sonrası açılır
- 1 -> Gözler kapalı, ağrılı uyaranla açılır
- 0 -> Gözler kapalı, hiçbir şekilde açılamıyor.
Motor cevap:
- 4 -> Komut ile el hareketleri
- 3 -> Ağrıyı lokalize eder
- 2 -> Ağrı ile fleksiyon cevabı
- 1 -> Ağrı ile ekstansiyon cevabı
- 0 -> Ağrılı uyarana cevap yok veya jeneralize myoklonikler
Beyin sapı refleksleri:
- 4 -> Pupil ve kornea refleksi var
- 3 -> Bir pupilla geniş ve fikse
- 2 -> Pupilla ya da kornea refleksi yok
- 1 -> İkisinin de refleksi yok
- 0 -> Pupilla, kornea ve öksürük refleksi yok
Solunum:
- Entübe değil, düzenli solunum paterni
- Entübe değil, cheyne-stokes solunumu
- Entübe değil, düzensiz solunum
- Ventilatör hızından yüksek solunum
- Ventilatör hızında solunum ya da apne
11
Q
Glasgow koma skalası nedir?
A
Göz açma:
- 4 -> Uyarısız gözler açılır
- 3 -> Normal veya yüksek sesle gözler açılır
- 2 -> Sadece ağrılı uyaranla gözler açılır
- 1 -> Ağrılı uyaran verildiğinde de gözler açılmaz
Motor cevap:
- 6 -> Elini kaldır gibi komutları yerine getirebilir. (Hemiplejisi varsa, hemipleji olmayan koldan yapılır.)
- 5 -> Ağrılı uyaranı lokalize eder, uzaklaştırmaya çalışır
- 4 -> Ağrıya karşı amaçsız hareket eder
- 3 -> Anormal fleksör yanıt veya dekortike duruş (Ağrıya karşı dirsek ve bileklerde fleksiyon, alt bacaklarda ekstansiyon gerçekleşir.) (talamik ve büyük lezyonlarda görülür.)
- 2 -> Anormal ekstansör yanıt veya deserebre duruş (Ağrıya karşı alt ve üst ekstremitede ekstansiyon oluşur.) (orta beyin lezyonlarında görülür.)
- 1 -> Ağrıya karşı yanıtsız
Sözel cevap:
- 5 -> Yer, zaman, kişi oryante
- 4 -> Oryantasyon bozuk, konfüze. Kelimeleri tam söyler ama sorulan soruya uygun yanıt olmayabilir.
- 3 -> Çok az anlamı olan veya hiç anlamı olmayan kelime veya vurgular
- 2 -> Anlaşılmaz seslerle cevap verir
- 1 -> Hiç sözel cevap yoktur.
Travma sınıflaması:
- 15-14 hafif
- 13-9 orta
- 8-5 şiddetli
- 3-4 kritik
8 ve altı entübasyona alınır, mortalite yüksektir.
12
Q
Komanın komplilasyonları nelerdir?
A
- Arrest
- Aspirasyon
(Havayolu açmak çok önemli)
13
Q
Komaya acil servis müdahalesi nasıl olmalıdır?
A
- Oksijenizasyon sağlanması
- Dolaşımın sağlanması
- Konvülziyonların kontrol altına alınması
- Altta yatan nedene yönelik tedavi
14
Q
Komaya yoğun bakım tedavisi nasıl olmalıdır?
A
- Acil servisteki tedaviye devam edilmesi
- İntrakranial basıncın düşürülmesi
- Enfeksiyon tedavisi
- Asit-baz ve elektrolit dengelerinin sağlanması
- Vücut ısısının kontrolü
- Beslenme
Diğer:
- GKS skoru 8 ve altına indiğinde genelde entübe edilir.
- Hipoksemi (oksijen satürasyonu < %90), yakın zamanda kusma veya zayıf öksürük veya öğürme refleksi varlığında da entübasyon önerilir.
- Hipotansiyonu (ortalama arteriyel kan basıncı < 70 mmHg) hacim genişleticiler veya vazopressörler ya da her ikisi ile tedavi ederiz. (Ort AKB -> S+2D/3)
- Şiddetli HT’de (ort akb > 130) tekrarlanan IV labetolol
- Koma nedeni bilinmiyorsa biyokimya beklerken 25 g dekstroz (%50 dekstroz solüsyonundan 50 ml olarak)
- Yetersiz beslenmiş olabilecek herhangi bir hastada (akut Wernicke ensefalopatisini tedavi etmek veya yerleşmesini önlemek amacıyla) glukozla beraber veya öncesinde 100 mg tiamin verilir.
- Herniasyon klinik olarak veya BT bulgularına göre belirginse, acil tedavi önerilir. -> Mannitol (1g/kg IV) ve hiperventilasyon uygulanır.
- Hipertermi (T > 38,5) iskemi vakalarında beyin hasarına katkıda bulunabilir -> ateş düşürücü veya soğutma battaniyesi
- Nöbet geçirmişse (dilde ısırık, kafada laserasyon vb gibi bulgular şüphelendirir) fenitoin veya fosfenitoin (15-20 mg/kg IV)
15
Q
Klinik pratikte enerji gereksinimi nasıl saptanır ?
A
- Az veya orta derecede stresi olan hastalarda 20-25 kcal/kg/gün
- Multipl travma, beyin hasarı gibi belirgin stresi olanlar 30-35 kcal/kg/gün
- Ağır yanık, sepsis gibi aşırı stresli hastalarda 35-40 kcal/kg/gün
16
Q
Sıvı replasmanı nasıl yapılır?
A
- İlk 10 kg için 1000 ml + ikinci 10 kg için 500 ml + kg başına 20 ml
- Şok sırasında cidden ihtiyacı var mı diye kontrol etmeliyiz -> bunun için pasif bacak kaldırma yapabiliriz. -> kalbe gelen kan miktarı artar 200-250 cc kadar ve buna bağlı bir değişiklik oluyor mu diye bakarız -> oluyorsa sıvıya ihtiyacı vardır.
