Week 9 - 24 januari t/m 28 januari Flashcards
Waarom is natrium zo belangrijk?
Na is het belangrijkste kation in de extracellulaire vloeistof en bepaalt daarmee het extracellulair volume
Wat is het gevolg van verlies van natrium (zweet, braken, diarree, urine)?
Verminderd extracellulair volume: hypovolemie
Wat is regulatie van de natriumbalans belangrijk voor?
Voor de regulatie van extracellulair volume (volumeregulatie) en daarmee voor regulatie van bloeddruk en orgaanperfusie
Wat is het verschil tussen absorptie en reabsorptie?
Absorptie: in de darmen
Reabsorptie: in de nieren
In welke compartimenten worden de vloeistoffen in het lichaam ingedeeld?
- Intracellulaire compartiment
- Interstitium
- Plasma/intravasculaire compartiment
Uit welke compartimenten bestaat de extracellulaire vloeistof?
Interstitium en plasma / intravasculaire compartiment
Waaraan bindt natrium in het interstitium?
Aan proteoglycanen -> hierdoor zit veel meer natrium in interstitium dan in het bloed -> zout wordt opgeslagen onder de huid
Wat is druk natriurese?
(Licht) verhogen van de bloeddruk om meer natrium uit te scheiden
Wat gebeurt er bij natriumverlies?
Afname extracellulair volume -> afname HMV -> arteriële bloeddruk omlaag -> activatie baroreceptoren -> activatie sympatisch zs -> meer secretie van renine
Wat is het gevolg van toename van renine secretie?
Meer angiotensine II -> meer aldosteron -> meer distale Na+ reabsorptie -> toename total body Na+
Hoe meet je de waterbalans?
Door het meten van de plasma natriumconcentratie
Wat zijn eventuele kenmerken van natrium tekort?
- Verlaagde bloeddruk
- Orthostase
- Verlengde capillary refill
- Verminderde huidturgor
- Droge slijmvliezen
Wat zijn eventuele kenmerken van natrium overschot?
- Zoutgevoelige hypertensie
- Oedeem
- Toename lichaamsgewicht
Wat is de functie van de tubuloglomerulaire feedback?
Zorgt voor een constant Na-aanbod aan het distale nefron -> hier moet de Na-reabsorptie gereguleerd worden
Wat is de functie van granulaire cellen?
Opslag van renine -> wordt afgegeven na stimulatie door sympatisch zs of door veranderingen in [NaCl]
Wat houdt de tubuloglomerulaire feedback in?
Negatieve feedbackloop van de macula densa naar glomerulus om de glomerulaire filtratiesnelheid te reguleren
Wat gebeurt er als de [NaCl] toeneemt?
Na/K/Cl - cotransporter in macula densa cellen zal meer NaCl reabsorberen -> Na/K ATPase actiever -> zwelling in cel want meer Na -> ATP lekt basolateraal uit de cel -> wordt omgezet in adenosine
In welke processen is de omzetting van lekkend ATP in adenosine bij toenemende [NaCl] een belangrijke stap?
- Vasoconstrictie afferente arteriolen
- Verminderen van renine afgifte
Wat is het verschil tussen [NaCl] toename en afname?
Bij afname wordt lekkend ATP omgezet in prostaglandine -> leidt tot vasodilatatie en meer renine afgifte
Wat gebeurt er bij een gestoorde TGF als gevolg van diabetische nierschade?
Hyperreabsorptie van glucose, NaCl en vloeistof
Waarom vindt er bij diabetische nierschade ook hyperreabsorptie plaats van NaCl?
Omdat je in de proximale tubulus een Na/glucose cotransporter hebt: SGLT2
Wat gebeurt er bij hyperreabsorptie van NaCl in de proximale tubulus?
In macula densa: daling NaCl aanbod -> TGF actiever -> stijging GFR -> hyperfiltratie -> glomerulaire hypertensie
Wat zijn indicaties voor het geven van diuretica?
- Hypertensie
- Hartfalen (lisdiuretica)
- Levercirrose
- Nierfalen
- Nefrotisch syndroom
Welke diuretica grijpen in op de proximale tubulus?
Carbonanhydrase remmers: azetazolamide -> niet effectief door correctie in macula densa
Welke diuretica grijpen in op de lis van Henle?
Lisdiuretica: blokkeren Na/K/Cl cotransporter en remmen Na-reabsorptie in lis van Henle
Welke diuretica grijpen in op de distale tubulus?
Thiazidediuretica: remmen Na/Cl co-transporter (NCC)
Welke diuretica grijpen in op de verzamelbuis?
Amyloride: blokkeert epitheliale Na-kanaal
Waar grijpt spironolacton op aan en wat is de functie?
Op de MR-receptor: remmen deze receptor voor aldosteron. Receptor speelt belangrijke rol in na-transport via epitheliale Na-transport
Wat is diureticaresistentie?
Geen effect van het diureticum ondanks maximale dosering
Wat zijn mogelijke oorzaken van diureticaresistentie?
- Diureticum bereikt tubulus niet (bij nefrotische syndroom bijvoorbeeld)
- Tubulus reageert niet op diureticum
+ Activatie RAAS systeem
+ Nefronremodellering
+ Nierinsufficiëntie
Wat is een mogelijke oorzaak dat tubulus niet reageert op het diureticum?
Het diureticum moet eerst in de tubulusvloeistof terecht komen om hun werk te kunnen doen
Wat zijn mogelijke oplossingen van diureticaresistentie?
- Zoutbeperking
- 2e diureticum
- Intraveneuze toediening
Hoe meet je iemands zoutinname?
Door 24 uur lang de urine te meten
Waar zitten de sensoren voor dreigend Na-tekort?
- In het vaatstelsel: baroreceptoren
- In de hersenen
- In de nieren: macula densa (renine)
Wat is de algemene functie van diuretica?
Blokkeren van Na-transporters in de nier (distale nefron) om zo Na-reabsorptie te verminderen (Na-excretie te verhogen)
Welk proces zorgt voor extra waterretentie bij watergebrek?
Antidiurese
Welk proces zorgt voor extra waterexcretie?
Waterdiurese
Wat kenmerkt de osmoregulatie?
- Na concentratie
- mmol/L
- Osmolaliteit
Wat kenmerkt de volumeregulatie?
- Na hoeveelheid
- mmol
- Bloeddruk
Waar in de lis van Henle vindt waterreabsorptie plaats?
In het dalende deel
Wat is een andere naam voor ADH?
Vasopressine -> zorgt voor concentreren van urine
Welke twee dingen zijn er nodig voor de reabsorptie van water?
- Een gat: aquaporines
- Een drijvende kracht: osmotische gradiënt
Waar zit AQP-2?
Onder het celmembraan, opgesloten in vesicles
Wat is het drijvende mechanisme van het ontstaan van de gradiënt?
Countercurrent multiplication
Wat is er aan de hand bij hyponatriemie?
- [Na] te laag
- Te veel water in lichaam
- Water in ECV en ICV
- Pas op voor snelle verschuivingen
- Vaak teveel ADH
Wat is er aan de hand bij hypernatriemie?
- [Na] te hoog
- Te weinig water
- Waarom drinkt patiënt niet
Waarom is volumeregulatie belangrijker dan osmoregulatie?
Voor het in stand houden van de bloeddruk om bijvoorbeeld je hersenen van bloed te voorzien
Waar leidt verlies van meer water dan zout toe?
- Volume depletie
- Hypernatriemie
Wat is het gevolg van verlies van meer water dan zout?
Activatie van osmoreceptoren in de hersenen en stimulatie secretie van ADH: dorst, toegenomen water reabsorptie verzamelbuizen, vasoconstrictie
Wat is altijd de oorzaak van te weinig water?
Te weinig drinken
Wat is de formule voor het berekenen van de bloeddruk?
Bloeddruk: CO x SVR
- CO: cardiac output (HMV)
- SVR: perifere vaatweerstand
Wat is de setpoint voor Bicarbonaat (HCO3-)?
24 mM HCO3-
Wat is de setpoint voor paCO2?
40 mmHg (5,33 Pa)
Hoe luidt de Henderson-Hasselbach vergelijking?
pH = pK* (6,1) + 10log ([HCO3-] / 0,225 x paCO2)
- 10log (nier/long)
Heeft een niet-vluchtig zuur effect op de ademhaling?
pH in arterieel bloed: pH is te laag -> gemeten door perifere chemosensoren -> ademhaling neemt toe door bijstellen setpoint
Wat gebeurt er bij zuurbelasting door een niet-vluchtig zuur?
Niet-vluchtig zuur wordt geproduceerd in periferie -> verschuiven van evenwicht van bicarbonaat naar CO2 -> CO2 adem je uit -> gaat ten koste van bicarbonaat en dat moet hersteld worden
Welke cel produceert bicarbonaat?
alfa-intercalair cel: kan alleen als deze cel tegelijk H+ kwijt kan aan urine
In welke twee vormen van de alfa-intercalair cel H+ kwijt aan de urine?
HA (titreerbaar zuur, bijvoorbeeld creatinine) en NH4+
Wat zijn voorbeelden van zuur-base stoornissen?
- Metabole stoornis: bicarbonaat
- Respiratoire stoornis: arteriële CO2 concentratie
Wanneer is er sprake van een acidose?
- Toevoeging H+
- Verlies van bicarbonaat
- Verhoging paCO2
Wanneer is er sprake van een alkalose?
- Verwijdering van H+
- Toevoeging van bicarbonaat
- Verlaging paCO2
Wat zijn voorbeelden van een metabole stoornis?
- Diabetes
- Diarree
- Renale tubulaire acidose
- Overgeven
Wat zijn voorbeelden van een respiratoire stoornis?
- Hyperventilatie
- Emfyseem
- Astma
Wat is de reactie van het lichaam op een primaire respiratoire stoornis?
Bicarbonaat concentratie veranderen in dezelfde richting als paCO2 verandering -> metabole renale compensatie: langzaam en volledig
Wat is de reactie van het lichaam op een primaire metabole stoornis?
Werkt primair op [HCO3-] -> lichaam probeert dat primair te herstellen door paCO2 in dezelfde richting te laten veranderen -> respiratoire compensatie ventilatie: snel en niet volledig
Hoe komt het dat de respiratoire compensatie ventilatie niet volledig is?
Ademhaling wordt niet alleen geregeld door paCO2 maar ook door pO2 -> soms is ene compensatie goed maar gaat ten koste van andere
Wat is er aan de hand bij een metabole acidose?
- pH: laag
- pCO2: laag
Wat is er aan de hand bij een respiratoire acidose?
- pH: laag
- pCO2: hoog (primair)
Wat is er aan de hand bij een metabole alkalose?
- pH: hoog
- pCO2: hoog
Wat is er aan de hand bij een respiratoire alkalose?
- pH: hoog
- pCO2: laag
Wat zijn de normaalwaardes voor pH, paCO2 en [HCO3-]?
- pH: 7.40 (7.35-7.45)
- paCO2: 40 (35-45) mm Hg
Wat komt er uit een Astrup meting (arteriële bloedgasanalyse)?
- Actueel bicarbonaat, berekend mbv Henderson-Hasselbalch
- BE: base excess (base overschot)
Wat betekenen verschillende BE uitkomsten?
- BE < 0: extra zuur aanwezig -> metabole acidose
- BE = 0: meer of minder CO2 aanwezig -> (zuiver) respiratoir
- BE > 0: extra base aanwezig -> metabole alkalose
Waarom is base excess meer negatief dan tekort in actueel bicarbonaat bij een patiënt met verlaagde pH en paCO2 en verhoogde pO2?
Deel van buffers in bloed nemen H+ op
Wat is de anion gap?
Verschil tussen gemeten kationen Na+ en anionen Cl- en HCO3-
Wanneer is de anion gap verhoogd?
Als er in het lichaam organische anionen aanwezig zijn -> diagnostisch te gebruiken bij metabole acidose
Hoe wordt vluchtig zuur (CO2) uitgescheiden?
Door de longen
Wat zijn mechanismen die zorgen voor compensatie bij zuur-base verstoringen?
- Buffers (bicarbonaat / CO2)
- Alveolaire ventilatie (regelt pCO2)
- Zuur (base) uitscheiding door nier
Wat is het gevolg van nierfalen?
Renale tubulaire acidose
Wat is de belangrijkste bron van zuren?
Verbranden/oxideren van koolhydraten en vetten -> CO2 -> opgelost levert dat H+ & HCO3- op
Hoe verwijderen de nieren niet-vluchtig zuur?
- Neutralisatie van H+ door bicarbonaat buffer gevolgd door CO2 uitademing (buffercapaciteit daalt)
- Filtratie Na+ door glomerulus -> in tubulaire vloeistof
- Secretie van H+ in nierfiltraat gekoppeld aan secretie nieuw bicarbonaat in bloed
Welke soorten H+-buffers bestaan er in nierfiltraat/urine?
- Fosfaat»_space; creatinine > urinezuur: titreerbaar zuur
- NH3: niet titreerbaar zuur
Wat zijn voordelen van NH3 als H+ buffer?
- Efficiënte buffer
- Geen Ca precipitaten zoals bij fosfaat kan
- Capaciteit van buffer kan worden aangepast aan behoefte
Wat zijn de belangrijkste processen in de handhaving van het zuur base evenwicht door de nier?
- Terugresorptie van bicarbonaat uit nierfiltraat
2. Excretie van dagelijkste productie van niet-vluchtige zuren in de urine
Hoe kan de net acid excretion (NAE) berekend worden?
NAE = Vurine x ([NH4+] + [titreerbaar zuur] - [HCO3-])urine
Wat zijn voordelen van uitscheiding van H+ via niet-HCO3- urine buffers?
- Winst van 1 HCO3- per H+
- Reduceert Na+ verlies in urine
Waardoor wordt de capaciteit van niet-HCO3 urine buffers beperkt?
- Concentratie fosfaat
- Maximale pH gradiënt
- Kan met Ca tot neerslag leiden -> nierstenen
Waar is de H+ uitscheiding van vorming van NH4+ uit ammoniak op gebaseerd?
Afbraak van glutamine tot glucose -> ammonium komt vrij en is in evenwicht met ammoniak
Waardoor gaat ammoniak bewegen?
Het beweegt zich naar de plek met de laagste pH
Hoe kan ammonium in de lis van Henle over de plasmamembraan heen?
Via NKCC2 (transporteur van Na, K en 2 Cl)
Waar komt het ammonium, gevormd uit ammoniak, uiteindelijk terecht?
In lis van Henle in het interstitium van de medulla
Wat is een belangrijk onderdeel uit de alfa intercalair cellen?
ATP gedreven protonenpomp|: is in staat H+ en andere protonen naar binnen en buiten te pompen tegen concentratiegradiënt in
Wat gebeurt er met ammonium als het niet als buffer hoeft te fungeren?
Wordt afgevoerd naar de lever: hier wordt het omgezet in ureum
Wat gebeurt er als de pH van de urine zuur is?
Protonpomp in IC cellen wordt geactiveerd -> carbonzuuranhydrase vormt uit CO2 en H2O H+ en HCO3- -> H+ wordt actief door pomp uitgescheiden naar lumen en HCO3- naar het bloed
Wat zijn belangrijke regulatoren van de protonenpomp in IC cellen?
- pH
- Aldosteron
Wat gebeurt er bij volume depletie?
- Activatie baroreceptoren
- Activatie & verhoging RAAS systeem
- Verhoging Na+-retentie
- Metabole alkalose
Welke actor is de belangrijkste voor de reabsorptie van Na+ in de proximale tubulus?
Angiotensine II
Welke actoren zijn de belangrijkste voor de reabsorptie van Na+ in de lis van Henle?
ADH & beetje angiotensine II
Onder invloed van welke stof staat de DCT (distale tubulus contortus)?
Aldosteron
Onder invloed van welke stof staat de verzamelbuis?
Aldosteron
Wat is het voornaamste gevolg van stoornissen van K+-concentraties?
Hartritmestoornissen
Door welke onderdelen van de nier wordt de uitscheiding van kalium geregeld?
De tubuli: actieve secretie
Door welke stof wordt de NKCC2 (1 Na+, 1 K+, 2 Cl-) geregeld?
ADH
Met welke geneesmiddelen kan de NKCC2 transporter geremd worden?
Lisdiuretica
Wat gebeurt er met de lading van het lumen bij een ENaC kanaal in de corticale verzamelbuis?
Wordt negatief doordat positieve lading de cel in gaat
- Oiv aldosteron: reabsorptie van Na zorgt hierdoor voor secretie van K -> wordt aangezogen door negatieve lading in lumen
Wat is een krachtige stimulans voor aldosteronsecretie?
Hyperkaliëmie
Wat zijn de twee taken van aldosteron?
- Hoog K+: aldosteron werkt op ENaC -> kaliumsecretie door meer Na reabsorptie
- Zonder hoog K+ met hoog Ang II: NCC activatie -> Na-reabsorptie
Door welke receptor wordt Na/K-ATPase oa gestuurd?
Insulinereceptor: bij binding met insuline zal K van extracellulair naar intracellulair gaan
Wat is het gevolg van de kalium concentratie op de pH?
- Hypokaliëmie -> alkalose (en vv)
- Hyperkaliëmie -> acidose (en vv)
Wat is het verschil tussen een acidose en een acidemie?
Acidose is het proces en acidemie is de resultante
Wat is het gevolg van een acidemie in alle lichaamscellen?
Shift van K+ uit het intracellulaire naar het extracellulaire component
Hoe werkt de uitwisseling van K+ en H+ tussen lichaamscellen en extracellulaire vloeistof bij een acidemie?
H+ gaat de cel in en K+ de cel uit -> intracellulaire pH daalt
Hoe werkt de uitwisseling van K+ en H+ tussen lichaamscellen en extracellulaire vloeistof bij een hyperkaliëmie?
K+ gaat de cel in -> H+ gaat de cel uit
Wat is hyponatriëmie?
- Te lage natriumconcentratie in het extracellulaire volume
- Meest voorkomende elektrolytstoornis
Hoe ontstaat hyponatriëmie?
- Veel water door infuus of polydipsie
- Minder renale waterexcretie door ADH, lage eiwitinname of nierfalen
Waarom wordt vasopressine uitgescheiden bij lage plasma osmolaliteit?
Inappropriate: tov plasma osmolaliteit door bijvoorbeeld cel in longtumor
Hoe kan je op de SEH meten of er ADH is of niet?
Osmolaliteit in de urine
Hoe kan je in de urine meten dat er volumedepletie is?
Hele lage Na-concentratie maar hele hoge ureum concentratie in de urine
Waarom kan een patiënt met nierinsufficiëntie de urine niet goed concentreren?
Door ontbreken van nefronen -> geen lissen: zijn nodig voor gradiënt (nodig om te kunnen concentreren)
Wat is het gevolg van acute hyponatriëmie (< 48 uur)?
Celzwelling -> hersenoedeem
Wat gebeurt er bij een chronische hyponatriëmie?
Cellen passen zich aan en te snelle correctie van hyponatriëmie is gevaarlijk -> osmotische demyelinisatie
- Gevolgen: neurologische symptomen & hogere sterfte
Welke typen hyponatriëmie bestaan er?
- SIADH: waterretentie
- Hypovolemische hyponatriëmie: zoutverlies en dus volumeverlies in ECF
- Hypervolemische hyponatriëmie: zout- en waterretentie
Wanneer is een natrium concentratie laag?
1 of 2 mmol/L
Hoe ziet de behandeling voor acute hyponatriëmie eruit?
Toediening van 3% NaCl via een infuus
Hoe ziet de behandeling voor chronische hyponatriëmie eruit?
- Waterbeperking
- Ureum
- Lisdiuretica
- Tolvaptan
- SGLT2-remmers?
Hoe ziet de behandeling voor overcorrectie bij chronische hyponatriëmie eruit?
- Stop actieve therapie
- 5% glucose iv
- Desmopressine
Wat is een nadeel van lis- en thiazidediuretica?
K-stroom naar filtraat wordt verhoogd -> zorgen dat er meer Na in filtraat zit, in verzamelbuis zal meer Na gereabsorbeerd worden: gaat ten koste van K
Wat is kaliumsparende diuretica?
Grijpen of rechtstreeks in op ENaC of indirect via aldosteron antagonisten (worden gegeven icm thiazide- of lisdiuretica)
Wat is het effect van aldosteron antagonisten?
Zorgen dat transcriptiefactor niet actief wordt -> minder expressie van ENaC en zo minder K via urine weg
Waar zitten aquaporines type 2 en wat is hun functie?
Apicaal: waterreabsorptie
Waar zitten aquaporines type 3 en 4 en wat is hun functie?
Basolateraal: transporteren water naar bloed
Wat zijn de belangrijkst effecten van angiotensine II?
- Aldosteron
- Vasoconstrictie
- Versterking tubuloglomerulaire feedback
- Hypertrofie tubuluscellen: meer Na-reabsorptie
- Stimulatie dorst en ADH secretie
Wat zijn de belangrijkste buffers in het bloedplasma?
- HCO3-/CO2
- H2PO4/HPO4
- Hprotein/protein
Wat zijn intracellulaire functies van kalium?
- Celvolume
- Intracellulaire pH
- Enzymfuncties
- Eiwitsynthese, celgroei
Wat zijn transmembrane functies van kalium?
- Rustpotentiaal handhaven
- Neuromusculair
- Hartritme
- Vaattonus
Waar bestaat de interne kaliumbalans uit?
- Opname van K in ECF
- Uitwisseling van K tussen ECF en spieren, botten, lever en erythrocyten
- Uitscheiden van K via urine
Wat kunnen oorzaken zijn van inappropriate ADH afgifte (SIADH = primaire waterretentie)?
- Effect op centrale osmoreceptoren door farmaca
- Ectopische productie van ADH (door kleincellig longcarcinoom bijvoorbeeld)
- Longaandoeningen (pneumonie)
- Nier veroorzaakt/versterkt ADH effect
- Bijnierinsufficiëntie
Wat is een gevolg van bijnierinsufficiëntie?
Hypocortisolisme: te weinig cortisol -> cortisol remt normaal ADH-afgifte
Wat zijn de belangrijkste oorzaken van hypernatriëmie?
- Primaire hypodipsie: verstoorde osmoreceptoren
- Niet aangevuld waterverlies
- Diabetes insipidus
- Osmotische diurese
- Extratrenaal waterverlies
- Positieve zoutbalans
Wat is altijd de oplossing bij hypernatriëmie?
Geven van water: ofwel via infuus met glucose (wordt omgezet in water) of door drinken
Wat is het effect van aldosteron icm angiotensine II?
Werkt op Na/Cl-cotransporter (NCC) -> geen K+ excretie want elektroneutraal
Wat is het effect van aldosteron alleen?
Werkt op ENaC in CCD -> veel Na komt naar binnen: lumen negatiever en K+ via ROMK naar buiten
Hoe meet je de natriumbalans?
NIET door het meten van de plasma natriumconcentratie (dat is een maat voor de waterbalans!)
