Week 9 - 24 januari t/m 28 januari Flashcards
1
Q
Waarom is natrium zo belangrijk?
A
Na is het belangrijkste kation in de extracellulaire vloeistof en bepaalt daarmee het extracellulair volume
2
Q
Wat is het gevolg van verlies van natrium (zweet, braken, diarree, urine)?
A
Verminderd extracellulair volume: hypovolemie
3
Q
Wat is regulatie van de natriumbalans belangrijk voor?
A
Voor de regulatie van extracellulair volume (volumeregulatie) en daarmee voor regulatie van bloeddruk en orgaanperfusie
4
Q
Wat is het verschil tussen absorptie en reabsorptie?
A
Absorptie: in de darmen
Reabsorptie: in de nieren
5
Q
In welke compartimenten worden de vloeistoffen in het lichaam ingedeeld?
A
- Intracellulaire compartiment
- Interstitium
- Plasma/intravasculaire compartiment
6
Q
Uit welke compartimenten bestaat de extracellulaire vloeistof?
A
Interstitium en plasma / intravasculaire compartiment
7
Q
Waaraan bindt natrium in het interstitium?
A
Aan proteoglycanen -> hierdoor zit veel meer natrium in interstitium dan in het bloed -> zout wordt opgeslagen onder de huid
8
Q
Wat is druk natriurese?
A
(Licht) verhogen van de bloeddruk om meer natrium uit te scheiden
9
Q
Wat gebeurt er bij natriumverlies?
A
Afname extracellulair volume -> afname HMV -> arteriële bloeddruk omlaag -> activatie baroreceptoren -> activatie sympatisch zs -> meer secretie van renine
10
Q
Wat is het gevolg van toename van renine secretie?
A
Meer angiotensine II -> meer aldosteron -> meer distale Na+ reabsorptie -> toename total body Na+
11
Q
Hoe meet je de waterbalans?
A
Door het meten van de plasma natriumconcentratie
12
Q
Wat zijn eventuele kenmerken van natrium tekort?
A
- Verlaagde bloeddruk
- Orthostase
- Verlengde capillary refill
- Verminderde huidturgor
- Droge slijmvliezen
13
Q
Wat zijn eventuele kenmerken van natrium overschot?
A
- Zoutgevoelige hypertensie
- Oedeem
- Toename lichaamsgewicht
14
Q
Wat is de functie van de tubuloglomerulaire feedback?
A
Zorgt voor een constant Na-aanbod aan het distale nefron -> hier moet de Na-reabsorptie gereguleerd worden
15
Q
Wat is de functie van granulaire cellen?
A
Opslag van renine -> wordt afgegeven na stimulatie door sympatisch zs of door veranderingen in [NaCl]
16
Q
Wat houdt de tubuloglomerulaire feedback in?
A
Negatieve feedbackloop van de macula densa naar glomerulus om de glomerulaire filtratiesnelheid te reguleren
17
Q
Wat gebeurt er als de [NaCl] toeneemt?
A
Na/K/Cl - cotransporter in macula densa cellen zal meer NaCl reabsorberen -> Na/K ATPase actiever -> zwelling in cel want meer Na -> ATP lekt basolateraal uit de cel -> wordt omgezet in adenosine
18
Q
In welke processen is de omzetting van lekkend ATP in adenosine bij toenemende [NaCl] een belangrijke stap?
A
- Vasoconstrictie afferente arteriolen
- Verminderen van renine afgifte
19
Q
Wat is het verschil tussen [NaCl] toename en afname?
A
Bij afname wordt lekkend ATP omgezet in prostaglandine -> leidt tot vasodilatatie en meer renine afgifte
20
Q
Wat gebeurt er bij een gestoorde TGF als gevolg van diabetische nierschade?
A
Hyperreabsorptie van glucose, NaCl en vloeistof
21
Q
Waarom vindt er bij diabetische nierschade ook hyperreabsorptie plaats van NaCl?
A
Omdat je in de proximale tubulus een Na/glucose cotransporter hebt: SGLT2
22
Q
Wat gebeurt er bij hyperreabsorptie van NaCl in de proximale tubulus?
A
In macula densa: daling NaCl aanbod -> TGF actiever -> stijging GFR -> hyperfiltratie -> glomerulaire hypertensie
23
Q
Wat zijn indicaties voor het geven van diuretica?
A
- Hypertensie
- Hartfalen (lisdiuretica)
- Levercirrose
- Nierfalen
- Nefrotisch syndroom
24
Q
Welke diuretica grijpen in op de proximale tubulus?
A
Carbonanhydrase remmers: azetazolamide -> niet effectief door correctie in macula densa
25
Welke diuretica grijpen in op de lis van Henle?
Lisdiuretica: blokkeren Na/K/Cl cotransporter en remmen Na-reabsorptie in lis van Henle
26
Welke diuretica grijpen in op de distale tubulus?
Thiazidediuretica: remmen Na/Cl co-transporter (NCC)
27
Welke diuretica grijpen in op de verzamelbuis?
Amyloride: blokkeert epitheliale Na-kanaal
28
Waar grijpt spironolacton op aan en wat is de functie?
Op de MR-receptor: remmen deze receptor voor aldosteron. Receptor speelt belangrijke rol in na-transport via epitheliale Na-transport
29
Wat is diureticaresistentie?
Geen effect van het diureticum ondanks maximale dosering
30
Wat zijn mogelijke oorzaken van diureticaresistentie?
- Diureticum bereikt tubulus niet (bij nefrotische syndroom bijvoorbeeld)
- Tubulus reageert niet op diureticum
+ Activatie RAAS systeem
+ Nefronremodellering
+ Nierinsufficiëntie
31
Wat is een mogelijke oorzaak dat tubulus niet reageert op het diureticum?
Het diureticum moet eerst in de tubulusvloeistof terecht komen om hun werk te kunnen doen
32
Wat zijn mogelijke oplossingen van diureticaresistentie?
- Zoutbeperking
- 2e diureticum
- Intraveneuze toediening
33
Hoe meet je iemands zoutinname?
Door 24 uur lang de urine te meten
34
Waar zitten de sensoren voor dreigend Na-tekort?
- In het vaatstelsel: baroreceptoren
- In de hersenen
- In de nieren: macula densa (renine)
35
Wat is de algemene functie van diuretica?
Blokkeren van Na-transporters in de nier (distale nefron) om zo Na-reabsorptie te verminderen (Na-excretie te verhogen)
36
Welk proces zorgt voor extra waterretentie bij watergebrek?
Antidiurese
37
Welk proces zorgt voor extra waterexcretie?
Waterdiurese
38
Wat kenmerkt de osmoregulatie?
- Na concentratie
- mmol/L
- Osmolaliteit
39
Wat kenmerkt de volumeregulatie?
- Na hoeveelheid
- mmol
- Bloeddruk
40
Waar in de lis van Henle vindt waterreabsorptie plaats?
In het dalende deel
41
Wat is een andere naam voor ADH?
Vasopressine -> zorgt voor concentreren van urine
42
Welke twee dingen zijn er nodig voor de reabsorptie van water?
- Een gat: aquaporines
| - Een drijvende kracht: osmotische gradiënt
43
Waar zit AQP-2?
Onder het celmembraan, opgesloten in vesicles
44
Wat is het drijvende mechanisme van het ontstaan van de gradiënt?
Countercurrent multiplication
45
Wat is er aan de hand bij hyponatriemie?
- [Na] te laag
- Te veel water in lichaam
- Water in ECV en ICV
- Pas op voor snelle verschuivingen
- Vaak teveel ADH
46
Wat is er aan de hand bij hypernatriemie?
- [Na] te hoog
- Te weinig water
- Waarom drinkt patiënt niet
47
Waarom is volumeregulatie belangrijker dan osmoregulatie?
Voor het in stand houden van de bloeddruk om bijvoorbeeld je hersenen van bloed te voorzien
48
Waar leidt verlies van meer water dan zout toe?
- Volume depletie
| - Hypernatriemie
49
Wat is het gevolg van verlies van meer water dan zout?
Activatie van osmoreceptoren in de hersenen en stimulatie secretie van ADH: dorst, toegenomen water reabsorptie verzamelbuizen, vasoconstrictie
50
Wat is altijd de oorzaak van te weinig water?
Te weinig drinken
51
Wat is de formule voor het berekenen van de bloeddruk?
Bloeddruk: CO x SVR
- CO: cardiac output (HMV)
- SVR: perifere vaatweerstand
52
Wat is de setpoint voor Bicarbonaat (HCO3-)?
24 mM HCO3-
53
Wat is de setpoint voor paCO2?
40 mmHg (5,33 Pa)
54
Hoe luidt de Henderson-Hasselbach vergelijking?
pH = pK* (6,1) + 10log ([HCO3-] / 0,225 x paCO2)
- 10log (nier/long)
55
Heeft een niet-vluchtig zuur effect op de ademhaling?
pH in arterieel bloed: pH is te laag -> gemeten door perifere chemosensoren -> ademhaling neemt toe door bijstellen setpoint
56
Wat gebeurt er bij zuurbelasting door een niet-vluchtig zuur?
Niet-vluchtig zuur wordt geproduceerd in periferie -> verschuiven van evenwicht van bicarbonaat naar CO2 -> CO2 adem je uit -> gaat ten koste van bicarbonaat en dat moet hersteld worden
57
Welke cel produceert bicarbonaat?
alfa-intercalair cel: kan alleen als deze cel tegelijk H+ kwijt kan aan urine
58
In welke twee vormen van de alfa-intercalair cel H+ kwijt aan de urine?
HA (titreerbaar zuur, bijvoorbeeld creatinine) en NH4+
59
Wat zijn voorbeelden van zuur-base stoornissen?
- Metabole stoornis: bicarbonaat
| - Respiratoire stoornis: arteriële CO2 concentratie
60
Wanneer is er sprake van een acidose?
- Toevoeging H+
- Verlies van bicarbonaat
- Verhoging paCO2
61
Wanneer is er sprake van een alkalose?
- Verwijdering van H+
- Toevoeging van bicarbonaat
- Verlaging paCO2
62
Wat zijn voorbeelden van een metabole stoornis?
- Diabetes
- Diarree
- Renale tubulaire acidose
- Overgeven
63
Wat zijn voorbeelden van een respiratoire stoornis?
- Hyperventilatie
- Emfyseem
- Astma
64
Wat is de reactie van het lichaam op een primaire respiratoire stoornis?
Bicarbonaat concentratie veranderen in dezelfde richting als paCO2 verandering -> metabole renale compensatie: langzaam en volledig
65
Wat is de reactie van het lichaam op een primaire metabole stoornis?
Werkt primair op [HCO3-] -> lichaam probeert dat primair te herstellen door paCO2 in dezelfde richting te laten veranderen -> respiratoire compensatie ventilatie: snel en niet volledig
66
Hoe komt het dat de respiratoire compensatie ventilatie niet volledig is?
Ademhaling wordt niet alleen geregeld door paCO2 maar ook door pO2 -> soms is ene compensatie goed maar gaat ten koste van andere
67
Wat is er aan de hand bij een metabole acidose?
- pH: laag
- pCO2: laag
- [HCO3-]: laag (primair)
68
Wat is er aan de hand bij een respiratoire acidose?
- pH: laag
- pCO2: hoog (primair)
- [HCO3-]: hoog
69
Wat is er aan de hand bij een metabole alkalose?
- pH: hoog
- pCO2: hoog
- [HCO3-]: hoog
70
Wat is er aan de hand bij een respiratoire alkalose?
- pH: hoog
- pCO2: laag
- [HCO3-]: laag
71
Wat zijn de normaalwaardes voor pH, paCO2 en [HCO3-]?
- pH: 7.40 (7.35-7.45)
- paCO2: 40 (35-45) mm Hg
- [HCO3-]: 24 (22-26) mmol/L
72
Wat komt er uit een Astrup meting (arteriële bloedgasanalyse)?
- Actueel bicarbonaat, berekend mbv Henderson-Hasselbalch
| - BE: base excess (base overschot)
73
Wat betekenen verschillende BE uitkomsten?
- BE < 0: extra zuur aanwezig -> metabole acidose
- BE = 0: meer of minder CO2 aanwezig -> (zuiver) respiratoir
- BE > 0: extra base aanwezig -> metabole alkalose
74
Waarom is base excess meer negatief dan tekort in actueel bicarbonaat bij een patiënt met verlaagde pH en paCO2 en verhoogde pO2?
Deel van buffers in bloed nemen H+ op
75
Wat is de anion gap?
Verschil tussen gemeten kationen Na+ en anionen Cl- en HCO3-
76
Wanneer is de anion gap verhoogd?
Als er in het lichaam organische anionen aanwezig zijn -> diagnostisch te gebruiken bij metabole acidose
77
Hoe wordt vluchtig zuur (CO2) uitgescheiden?
Door de longen
78
Wat zijn mechanismen die zorgen voor compensatie bij zuur-base verstoringen?
- Buffers (bicarbonaat / CO2)
- Alveolaire ventilatie (regelt pCO2)
- Zuur (base) uitscheiding door nier
79
Wat is het gevolg van nierfalen?
Renale tubulaire acidose
80
Wat is de belangrijkste bron van zuren?
Verbranden/oxideren van koolhydraten en vetten -> CO2 -> opgelost levert dat H+ & HCO3- op
81
Hoe verwijderen de nieren niet-vluchtig zuur?
1. Neutralisatie van H+ door bicarbonaat buffer gevolgd door CO2 uitademing (buffercapaciteit daalt)
2. Filtratie Na+ door glomerulus -> in tubulaire vloeistof
- Secretie van H+ in nierfiltraat gekoppeld aan secretie nieuw bicarbonaat in bloed
82
Welke soorten H+-buffers bestaan er in nierfiltraat/urine?
- Fosfaat >> creatinine > urinezuur: titreerbaar zuur
| - NH3: niet titreerbaar zuur
83
Wat zijn voordelen van NH3 als H+ buffer?
- Efficiënte buffer
- Geen Ca precipitaten zoals bij fosfaat kan
- Capaciteit van buffer kan worden aangepast aan behoefte
84
Wat zijn de belangrijkste processen in de handhaving van het zuur base evenwicht door de nier?
1. Terugresorptie van bicarbonaat uit nierfiltraat
| 2. Excretie van dagelijkste productie van niet-vluchtige zuren in de urine
85
Hoe kan de net acid excretion (NAE) berekend worden?
NAE = Vurine x ([NH4+] + [titreerbaar zuur] - [HCO3-])urine
86
Wat zijn voordelen van uitscheiding van H+ via niet-HCO3- urine buffers?
- Winst van 1 HCO3- per H+
| - Reduceert Na+ verlies in urine
87
Waardoor wordt de capaciteit van niet-HCO3 urine buffers beperkt?
- Concentratie fosfaat
- Maximale pH gradiënt
- Kan met Ca tot neerslag leiden -> nierstenen
88
Waar is de H+ uitscheiding van vorming van NH4+ uit ammoniak op gebaseerd?
Afbraak van glutamine tot glucose -> ammonium komt vrij en is in evenwicht met ammoniak
89
Waardoor gaat ammoniak bewegen?
Het beweegt zich naar de plek met de laagste pH
90
Hoe kan ammonium in de lis van Henle over de plasmamembraan heen?
Via NKCC2 (transporteur van Na, K en 2 Cl)
91
Waar komt het ammonium, gevormd uit ammoniak, uiteindelijk terecht?
In lis van Henle in het interstitium van de medulla
92
Wat is een belangrijk onderdeel uit de alfa intercalair cellen?
ATP gedreven protonenpomp|: is in staat H+ en andere protonen naar binnen en buiten te pompen tegen concentratiegradiënt in
93
Wat gebeurt er met ammonium als het niet als buffer hoeft te fungeren?
Wordt afgevoerd naar de lever: hier wordt het omgezet in ureum
94
Wat gebeurt er als de pH van de urine zuur is?
Protonpomp in IC cellen wordt geactiveerd -> carbonzuuranhydrase vormt uit CO2 en H2O H+ en HCO3- -> H+ wordt actief door pomp uitgescheiden naar lumen en HCO3- naar het bloed
95
Wat zijn belangrijke regulatoren van de protonenpomp in IC cellen?
- pH
| - Aldosteron
96
Wat gebeurt er bij volume depletie?
- Activatie baroreceptoren
- Activatie & verhoging RAAS systeem
- Verhoging Na+-retentie
- Metabole alkalose
97
Welke actor is de belangrijkste voor de reabsorptie van Na+ in de proximale tubulus?
Angiotensine II
98
Welke actoren zijn de belangrijkste voor de reabsorptie van Na+ in de lis van Henle?
ADH & beetje angiotensine II
99
Onder invloed van welke stof staat de DCT (distale tubulus contortus)?
Aldosteron
100
Onder invloed van welke stof staat de verzamelbuis?
Aldosteron
101
Wat is het voornaamste gevolg van stoornissen van K+-concentraties?
Hartritmestoornissen
102
Door welke onderdelen van de nier wordt de uitscheiding van kalium geregeld?
De tubuli: actieve secretie
103
Door welke stof wordt de NKCC2 (1 Na+, 1 K+, 2 Cl-) geregeld?
ADH
104
Met welke geneesmiddelen kan de NKCC2 transporter geremd worden?
Lisdiuretica
105
Wat gebeurt er met de lading van het lumen bij een ENaC kanaal in de corticale verzamelbuis?
Wordt negatief doordat positieve lading de cel in gaat
- Oiv aldosteron: reabsorptie van Na zorgt hierdoor voor secretie van K -> wordt aangezogen door negatieve lading in lumen
106
Wat is een krachtige stimulans voor aldosteronsecretie?
Hyperkaliëmie
107
Wat zijn de twee taken van aldosteron?
1. Hoog K+: aldosteron werkt op ENaC -> kaliumsecretie door meer Na reabsorptie
2. Zonder hoog K+ met hoog Ang II: NCC activatie -> Na-reabsorptie
108
Door welke receptor wordt Na/K-ATPase oa gestuurd?
Insulinereceptor: bij binding met insuline zal K van extracellulair naar intracellulair gaan
109
Wat is het gevolg van de kalium concentratie op de pH?
- Hypokaliëmie -> alkalose (en vv)
| - Hyperkaliëmie -> acidose (en vv)
110
Wat is het verschil tussen een acidose en een acidemie?
Acidose is het proces en acidemie is de resultante
111
Wat is het gevolg van een acidemie in alle lichaamscellen?
Shift van K+ uit het intracellulaire naar het extracellulaire component
112
Hoe werkt de uitwisseling van K+ en H+ tussen lichaamscellen en extracellulaire vloeistof bij een acidemie?
H+ gaat de cel in en K+ de cel uit -> intracellulaire pH daalt
113
Hoe werkt de uitwisseling van K+ en H+ tussen lichaamscellen en extracellulaire vloeistof bij een hyperkaliëmie?
K+ gaat de cel in -> H+ gaat de cel uit
114
Wat is hyponatriëmie?
- Te lage natriumconcentratie in het extracellulaire volume
| - Meest voorkomende elektrolytstoornis
115
Hoe ontstaat hyponatriëmie?
- Veel water door infuus of polydipsie
| - Minder renale waterexcretie door ADH, lage eiwitinname of nierfalen
116
Waarom wordt vasopressine uitgescheiden bij lage plasma osmolaliteit?
Inappropriate: tov plasma osmolaliteit door bijvoorbeeld cel in longtumor
117
Hoe kan je op de SEH meten of er ADH is of niet?
Osmolaliteit in de urine
118
Hoe kan je in de urine meten dat er volumedepletie is?
Hele lage Na-concentratie maar hele hoge ureum concentratie in de urine
119
Waarom kan een patiënt met nierinsufficiëntie de urine niet goed concentreren?
Door ontbreken van nefronen -> geen lissen: zijn nodig voor gradiënt (nodig om te kunnen concentreren)
120
Wat is het gevolg van acute hyponatriëmie (< 48 uur)?
Celzwelling -> hersenoedeem
121
Wat gebeurt er bij een chronische hyponatriëmie?
Cellen passen zich aan en te snelle correctie van hyponatriëmie is gevaarlijk -> osmotische demyelinisatie
- Gevolgen: neurologische symptomen & hogere sterfte
122
Welke typen hyponatriëmie bestaan er?
- SIADH: waterretentie
- Hypovolemische hyponatriëmie: zoutverlies en dus volumeverlies in ECF
- Hypervolemische hyponatriëmie: zout- en waterretentie
123
Wanneer is een natrium concentratie laag?
1 of 2 mmol/L
124
Hoe ziet de behandeling voor acute hyponatriëmie eruit?
Toediening van 3% NaCl via een infuus
125
Hoe ziet de behandeling voor chronische hyponatriëmie eruit?
- Waterbeperking
- Ureum
- Lisdiuretica
- Tolvaptan
- SGLT2-remmers?
126
Hoe ziet de behandeling voor overcorrectie bij chronische hyponatriëmie eruit?
- Stop actieve therapie
- 5% glucose iv
- Desmopressine
127
Wat is een nadeel van lis- en thiazidediuretica?
K-stroom naar filtraat wordt verhoogd -> zorgen dat er meer Na in filtraat zit, in verzamelbuis zal meer Na gereabsorbeerd worden: gaat ten koste van K
128
Wat is kaliumsparende diuretica?
Grijpen of rechtstreeks in op ENaC of indirect via aldosteron antagonisten (worden gegeven icm thiazide- of lisdiuretica)
129
Wat is het effect van aldosteron antagonisten?
Zorgen dat transcriptiefactor niet actief wordt -> minder expressie van ENaC en zo minder K via urine weg
130
Waar zitten aquaporines type 2 en wat is hun functie?
Apicaal: waterreabsorptie
131
Waar zitten aquaporines type 3 en 4 en wat is hun functie?
Basolateraal: transporteren water naar bloed
132
Wat zijn de belangrijkst effecten van angiotensine II?
- Aldosteron
- Vasoconstrictie
- Versterking tubuloglomerulaire feedback
- Hypertrofie tubuluscellen: meer Na-reabsorptie
- Stimulatie dorst en ADH secretie
133
Wat zijn de belangrijkste buffers in het bloedplasma?
- HCO3-/CO2
- H2PO4/HPO4
- Hprotein/protein
134
Wat zijn intracellulaire functies van kalium?
- Celvolume
- Intracellulaire pH
- Enzymfuncties
- Eiwitsynthese, celgroei
135
Wat zijn transmembrane functies van kalium?
- Rustpotentiaal handhaven
- Neuromusculair
- Hartritme
- Vaattonus
136
Waar bestaat de interne kaliumbalans uit?
- Opname van K in ECF
- Uitwisseling van K tussen ECF en spieren, botten, lever en erythrocyten
- Uitscheiden van K via urine
137
Wat kunnen oorzaken zijn van inappropriate ADH afgifte (SIADH = primaire waterretentie)?
- Effect op centrale osmoreceptoren door farmaca
- Ectopische productie van ADH (door kleincellig longcarcinoom bijvoorbeeld)
- Longaandoeningen (pneumonie)
- Nier veroorzaakt/versterkt ADH effect
- Bijnierinsufficiëntie
138
Wat is een gevolg van bijnierinsufficiëntie?
Hypocortisolisme: te weinig cortisol -> cortisol remt normaal ADH-afgifte
139
Wat zijn de belangrijkste oorzaken van hypernatriëmie?
- Primaire hypodipsie: verstoorde osmoreceptoren
- Niet aangevuld waterverlies
- Diabetes insipidus
- Osmotische diurese
- Extratrenaal waterverlies
- Positieve zoutbalans
140
Wat is altijd de oplossing bij hypernatriëmie?
Geven van water: ofwel via infuus met glucose (wordt omgezet in water) of door drinken
141
Wat is het effect van aldosteron icm angiotensine II?
Werkt op Na/Cl-cotransporter (NCC) -> geen K+ excretie want elektroneutraal
142
Wat is het effect van aldosteron alleen?
Werkt op ENaC in CCD -> veel Na komt naar binnen: lumen negatiever en K+ via ROMK naar buiten
143
Hoe meet je de natriumbalans?
NIET door het meten van de plasma natriumconcentratie (dat is een maat voor de waterbalans!)
