Week 7: Hoorcolleges

Question 1

Wat is de definitie van astma:

Answer 1

De definitie van astma is:
Astma is een heterogene ziekte met meestal een chronische luchtwegontsteking. Het wordt gekenmerkt door klachten zoals: piepen, hoesten, kortademigheid en druk op de borst in combinatie met een variabele luchtwegobstructie hetgeen kan wisselen over de tijd in frequentie en intensiteit.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 2

Hoeveel mensen wereldwijd hebben astma (in miljoenen)

Answer 2

Wereldwijd hebben zo’n 300 miljoen mensen astma.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 3

Wat is de prevalentie van astma in Europa (in percentages)?

Answer 3

13% van de kinderen hebben astma, 8% van de volwassenen hebben astma.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 4

Hoeveel procent van de mensen met astma hebben matig of ernstige astma?

Answer 4

Zo’n 30% van de mensen met astma hebben een matige of ernstige vorm.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 5

Wat is de voornaamste reden dat de prevalentie van astma toeneemt?

Answer 5

De prevalentie van astma neemt toe door de verslechterende levensstijl.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 6

Waar zitten de problemen van astma voornamelijk?

Answer 6

De problemen bij astma zitten voornamelijk in de geleidende luchtwegen.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 7

Wat gebeurt er bij astma in de luchtwegen?

Answer 7

Bij astma ontstaat er een inflamatoir proces plaat van de luchtwegen. Er is:
- bronchoconstrictie
- oedeemvorming
- mucusvorming
- bronchiale hyperreactiviteit
- luchtwegremodeling
- Productie FeNO

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 8

Wat zijn symptomen van astma?

Answer 8

Symptomen van astma zijn:
- Kortademigheid
- Druk op de borst
- Piepende ademhaling
- Hoesten

(De mate van klachten komt overeen met de mate van luchtwegvernauwing.)

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 9

Wat is er met de een seconde waarde van een astma patiënt ten opzichte van die van een gezond iemand?

Answer 9

De een seconde waarde van een astma patiënt is lager dan de een seconde waarde van een gezond iemand.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 10

Wat houd de reversibliteitstest in?

Answer 10

Bij de reversibliteit test meet je de longfunctie an de patiënt. Na de initiële meting, geeft je een luchtwegverwijder. Dan meet je de longfuncite nog een keer en kijk je of er een verschil is.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 11

Wanneer is er sprake van reversibliteit?

Answer 11

Er is sprake van reversibliteit als er na het geven van de SABA (luchtwegverwijder), er een toename is van FEV1 met >12% en 200ml

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 12

Wat houd de provicatietest in?

Answer 12

Je meet de longfunctie van de patiënt die op dat moment geen last heeft van klachten en dan ga je de luchtweg provoceren door een stof toe te dienen (histamine/metacholine). Je meet dan nog een keer de longfunctie en kijkt of er een verschil is in de longfuncties.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 13

Wanneer is er sprake van hyperreactiviteit (bij de provocatietest)?

Answer 13

Er is sprake van hyperreactiviteit als er een afname is van FEV1 met >20%. (bij al lage dosis, mensen met astma regeren al om 16mg/ml histamine)

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 14

Wat gebeurt er bij bronchiale hyperreactiviteit?

Answer 14

Bij bronchiale hyperreactiviteit kunnen de zenuwen door de een prikkel gestimuleerd raken onder invloed van aanwezige ontstekingscellen. Hierdoor gaat er een signaal naar de hersenstam en via de hersenstam gaat er weer een signaal naar de ontstekingscellen, die dan de toxische inhoud uitstorten. Door deze toxische inhoud worden de gladde spiercellen gestimuleerd en gaan deze contraheren.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 15

Welke factoren kunnen er meespelen voor iemand om astma te ontwikkelen?

Answer 15

Astma heeft een erfelijk component andere factoren zijn:
- Sexe
- Overgewicht
- Dieet
- Allergenen
- Roken
- Infecties
- Werkgerelateerde allergenen.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 16

Hoeveel genen zijn er betrokken bij astma?

Answer 16

Er zijn zo’n 25 genen betrokken bij astma.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 17

Wat zegt de epigenetica?

Answer 17

De epigenetica zegt eigenlijk dat factoren van buiten ook het genoom kunnen beïnvloeden.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 18

Op welke manieren kan je astma indelen?

Answer 18

Je kan astma indelen op:
- Fenotype:
- Edotype
- Biomarker

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 19

Wat houd indelen op fenotype in?

Answer 19

Indelen op fenotype doe je als je mensen indeelt per groep met gemeenschappelijke klinische kenmerken ontstaan vanuit interactie met gentoype en de omgeving.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 20

Wat houd indelen op endotype in?

Answer 20

Indelen op endotype doe je als je mensen indeelt op het biologische mechanisme dat ten grondslag ligt van een observeerbare eigenschap

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 21

Wat houd indelen op biomarker in?

Answer 21

Indelen op biomarker doe je als je mensen indeelt op basis van een signaalstof die de onderliggende aandoening weergeeft.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 22

Welke (indelingen van) astma soorten zijn er?

Answer 22

Astma soorten:
- Allergische/niet-allergische astma (fenotype)
- Eosinofiele/non-eosinofiele astma (endotype)
- Th2 hoge/ Th2 lage astma (biomarker)

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 23

Wanneer spelen Th1 cellen een belangrijke rol?

Answer 23

Th1 cellen spelen een belangrijke rol bij een virusinfectie, tuberculose en COPD.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 24

Wanneer spelen Th2 cellen een belangrijke rol?

Answer 24

Th2 cellen spelen een belangrijke rol bij allergische astma, atopische dematitis (eczeem) en worminfecties.

HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 25

Welke cytokines maakt de Th2 cel als deze wordt geactiveerd?

Answer 25

De cytokines die de Th2 cel maakt bij activatie zijn: - IL4 - IL5 - IL9 - IL 13 ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 26

Hoe worden de Th2 cellen aangestuurd in een klassiek astma respons?

Answer 26

De dendritische cel kan antigenen ontvagen door het epitheel heen. De dendritsche cel communiceert met de Th2 cel en presenteert het antigen. Hierdoor wordt de Th2 cel geactiveerd en gaat cytokines aanmaken. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 27

Welke cellen sturen de Th2 cytokines aan in een klassiek astmarespons?

Answer 27

De Th2 cytokinees sturen in een klassiek astma respons eosinofielen, mestcellen, M2-macrofagen en B-cellen aan. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 28

Wat gebeurt er als de Th2 cytokinse bij het epitheel komen in een klassiek astma respons?

Answer 28

De Th2 cytokines die bij het epitheel komen zorgen ervoor dat de FeNO productie omhoog gaat en dat de slijmbeker meer mucus gaat produceren. Alle factoren bij elkaar zorgt voor het astma respons ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 29

Naast de Th2 cel kan er in het astma respons ook een andere cel actief zijn, welke is dit?

Answer 29

Naast de Th2 cel kan er bij een astmarespons ook de ILC2 cel actief zijn. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 30

Hoe zorgt de ILC2 cel voor een astma respons?

Answer 30

Een ILC2 cel kan ook actief zijn zonder tussenkomst van de dendritische cel. De ILC2 cel kan actief worden door prikkeling van het epitheel. De ILC2 maakt inprincipe dezelfde cytokines aan als de Th2 cel. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 31

Welke loop is niet gevoellig voor inhalatie steroïde? (Th2 of ILC2)

Answer 31

ILC2 is niet gevoelig voor inhalatie steroïde, de Th2 is dat wel. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 32

Wanneer is de FeNO verhoogd?

Answer 32

De FeNO is verhoogd bij >20 ppb. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 33

Wanneer zijn de eosinifielen verhoogd?

Answer 33

De eosinifielen zijn verhoogd bij >150 cellen per microliter ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 34

Waar heb je het over als je het hebt over de astma controlle?

Answer 34

De astmacontrolle geeft eigenlijk aan hoe goed iemand is ingesteld en hoe veel last iemand dus heeft van hun astma. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 35

De astmacontrollequestionair (ACQ) is een vragenlijst om te beoordelen hoe goed iemand hun astma controlle is. Wanneer is deze: goed, matig, slecht?

Answer 35

De astmacontrollequestionair (ACQ) heeft rangen van 0-6. Je controlle is: - Goed: 0,0-0,74 - Matig: 0,75-1,5 - Slecht: 1,5+ Een verandering van 0,5 is al klinisch relevant. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 36

Wat is de heillige drie eenheid van astmacontrolle?

Answer 36

Heillige 3 eenheid: **ACQ** - Goed: 0,0-0,74 - Matig: 0,75-1,5 - Slecht: 1,5+ **Excerbaties voorgaande jaar** - Goed: 0 - Matig: 1 - Slecht: >2 **FEV1/FVC** - Goed: normaal - Matig: <5% LLN - Slecht: >5% LLN ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 37

Welke catogorieën astma medicaie zijn er?

Answer 37

Catogorieën astma medicatie: - Luchtwegverwijdende medicatie - Ontstekingsremmend - Biologicals - Combinaties ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 38

Welke cel speelt er bij de Th2 laag type astma een rol?

Answer 38

Bij de Th2 type lage astma, speelt Th2 geen rol maar juist Th17. Deze cel heeft ook een andere combinaties cytokines en die stiumuleren juist inflamatie. ## Footnote HC.1 - Pathofysiologie van astma

Question 39

Wat zijn de bouwstenen van een astma behandeling?

Answer 39

De bouwsten van de astmabehandeling zijn: - Preventieve maatregelen (Allergeenvermijding, educatie, vaccinatie, rookstop, zelfmanagment) - Luchtwegverwijders (SABA, LABA, anticholinergica) - Ontstekingsremmers (ICS, LTRA, theofylline, OCS, biologicals) - Reconditioneren (dieet, bewegen, gedrag) ## Footnote HC.2 - Een patiënt met astma

Question 40

Wat zijn de behandeldoelen van de behandeling van astma?

Answer 40

Behandeldoelen astma: - Miminmale of geen klachten - Preventie of vroege interventie van astma-excerbaties - Verkrijgen/behouden optimale longfunctie - Medicatie in laagst mogelijke dosis ## Footnote HC.2 - Een patiënt met astma

Question 41

Wat zijn risicofactoren voor levensbedreigende astma?

Answer 41

Risicofactoren levensbedrijgende astma: - Langer bestaande astma - Slechte astmacontrolle - Afhankelijkheid van OCS - Medicatie ontrouw - Psychosociale factoren - Slechte begeleiding - Oudere leeftijd - Roken - Aspirine gevoelligheid - Eerdere opname in ziekenhuis voor astma - Invasieve beademing ## Footnote HC.2 - Een patiënt met astma

Question 42

Waar zit de meeste weerstand in de longen?

Answer 42

De meeste weerstand in de longen zit bij de 4de generatie, het oppervlak is hier kleiner dan in de alveoli. ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 43

Waar heb je meer last van bij een vernauwde lucht weg, de in- of uitademing? En waarom?

Answer 43

Bij een vernauwde luchtweg heb je meer moeite met de uitademing dan de inademing. Bij inademing trek je de longen en luchtwegen uit elkaar waardoor je ze meer openhoud. Bij uitademing wordt het juist kleiner. ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 44

Wat zijn de belangrijkste tekenen van een luchtwegobstructie?

Answer 44

Belangrijke tekenen van een luchtwegobstructie zijn: - Een verlaagd FEV1/FVC ratio (obstructie patroon flow-volume curve) - Een verlaagde PEF (peak expiritoire flow), (bij obstructieve ziekte kunnen mensen ook een normale PEF hebben deze neemt dan wel snel af). ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 45

Wanneer is de FEV1/FVC ratio verlaagd?

Answer 45

De FEV1/FVC ratio is verlaagd als deze <70% is of als de standaard deviatie onder de lower limit of normal ligt = < -1,64 ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 46

Aan de hand van welke kenmerken wordt de voorspelde longfunctie gedaan?

Answer 46

De voorspelde longfunctie wordt gedaan aan de hand van: - Leeftijd - Lengte - Geslacht - (etniciteit) ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 47

Als je een reversiblieteitstest afneemt moet je vooraf de medicatie staken vanaf hoe lang?

Answer 47

Als je een reversibliteitstest doet moet je vooraf de medicatie staken: - Kortwerkende bronchodilatator >8 uur - Langwerkende bronchodilatator >12-16 uur ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 48

Wat is bronchiale hyperreactivitieit?

Answer 48

Bronchiale hyperreactieviteit is een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen voor specifieke (allergische) en onspecifieke (chemische, fysische) prikkels wat leid tot een epxiritoire flow limitatie. ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 49

Wat doe je bij een indirecte provicatie test / specifieke test?

Answer 49

Je gaat kijken of je de astma reactie kan uitlokken door een specifieke prikken. Bijvoorbeeld inspanning bij inspannings astma ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 50

Wanneer is er sprake van bronchiale hyperreactiviteit?

Answer 50

Er is sprake van bronchiale hyperreactiviteit als er sprake is van 80% van de baseline of via de PC20 PC20: - <1,0 mg/ml -> ernstige bronchiale hyperreactiviteit - 1,0 - 8,0 mg/ml -> matige bronchiale hyperreactiviteit - 8,0 - 32 mg/ml -> Lage bronchale hyperreactiviteit - >32 mg/ml -> geen bronchiale hyperreactiviteit ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 51

Wat doe je bij de Eucapnische hyperventilaite test?

Answer 51

Bij de eucapnische hyperventilaite test laat je mensen inspanning simuleren door ze te laten hyperventileren. Je laat ze dan een bepaald gasmengsel inademen en dan meet je of de FEV1 daalt. Bij bronchiale hyperreactiviteit zie je een daling van FEV1>15% ## Footnote HC.3 - Longfunctie en hyperreactiviteit

Question 52

Door welke virussen hebben kinderen meer kans op astma?

Answer 52

Kinderen hebben meer kans op astma door het (RS virus en) het **rinovirus.** ## Footnote HC.4 - Astma bij kinderen

Question 53

Wat is het risico voor kinderen die prenataal en/of passief meeroken?

Answer 53

Kinderen die prenataal of passief meeroken hebben: - Twee keer zoveel kans op luchtwegsymptomen in het eerste levensjaar - Neonataal een lagere longfunctie wat aanhoud tot in de schoolleeftijd - Hebben 20% meer kans op astma. ## Footnote HC.4 - Astma bij kinderen

Question 54

Welke punten moet je vragen om een vermoeden van astma te concretiseren?

Answer 54

Punten in de anamnese bij astma zijn: - Aard van symptomen (piepen, benauwdheid, kortademigheid, hoesten) - Wanneer en hoe de symptomen begonnen zijn - Triggers (infecties, allergenen, inspanning, emoties etc.) - Allergieën - Blootstelling - Eczeem, hooikoorts - Positieve familie anamnese eerste graads - Voorgeschiedenis: (prematuur geboren?) - Effect mogelijke behandeling ## Footnote HC.4 - Astma bij kinderen

Question 55

Hoe hoog moet de FeNO zijn bij kinderen om positief te zijn?

Answer 55

Bij kinderen moet de FeNO >25 ppb zijn om postief te zijn. ## Footnote HC.4 - Astma bij kinderen

Question 56

Wat zijn niet-medicamenteuze behandelingen van astma bij kinderen?

Answer 56

Niet medicamenteuze behandelingen voor astma bij kinderen zijn: - Voorlichting (wat is astma, hoe werken medicijnen, voorkomen prikkels, astma actieplan) - Vermijden prikkels - Gezonde leefstijl ## Footnote HC.4 - Astma bij kinderen

Question 57

Welke toedieningsvormen zijn er voor inhalatiemedicatie?

Answer 57

Toedieningsvormen van inhalatiemedicatie zijn: - Dosisaërosol met of zonder voorzetkamer (met kinderen altijd met!) - Ademgestuurde dosisaërosol - Poederinhalator - (Vernevelaar) ## Footnote HC.4 - Astma bij kinderen

Question 58

Hoeveel van de mensen die roken krijgen COPD?

Answer 58

Van de mensen die roken krijgt zo'n 40-50% van de mensen COPD ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 59

Wat is de definitie van COPD?

Answer 59

De definitie van COPD is: COPD is een verzamelnaam van een heterogene longaandoening die zich kenmerken door chronische respiritoire klachten (benauwdheid, hoest, sputum, exacerbaties), het gaat gepaard met structurele afwijkingen in de luchtwegen en/of alveoli. Dit leidt in de tijd tot een persisterende vaak progressieve luchtwegobstructie. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 60

Welke fenotypes van COPD zijn er?

Answer 60

De fenotypes van COPD zijn: - Bronchitis en brochiolitis - Emfyseem - Luchtweginflammaties - Combinaite beeld ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 61

Wat is een overeenkomend aspect van alle COPD fenotypes?

Answer 61

Alle COPD fenotypes leiden tot een systematische inflammatie dit heeft een effect op zowel de longen maar ook op de rest van het lichaam. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 62

Wat zie je bij het COPD fenotype: longemfyseem?

Answer 62

Bij het COPD fenotype: longemfyseem is er veel bula vorming, er is een destructie van de alveoli waardoor er een groot verlies is van alveolair oppervlak en dus diffusie capiciteit. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 63

Wat zie je bij COPD fenotype: Bronchitis?

Answer 63

Bij het COPD fenotype: chronische bronchitis zijn de bronchieën uitgezet en verdikt. Ze zijn veel roder dan normaal en er is veel slijm. Patiënten met dit fenotype hebben dan ook een productieve hoest. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 64

Hoeveel mensen wereldwijd hebben COPD?

Answer 64

Zo'n 300 miljoen mensen wereldwijd hebben COPD (10,3%). Zo'n 3 miljoen mensen gaan jaarlijks dood aan COPD. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 65

Wat zijn risicofactoren voor COPD?

Answer 65

Risicofactoren voor COPD zijn: - Erfelijke aanleg - Roken - Astma bronchiale - Luchtvervuilling - alfa-1-antitrypsine deficientie (genetisch) - Luchtweginfecties - MMP12 (genetisch) - Lagere socioeconomische status ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 66

Wat zijn de etiotypes van COPD?

Answer 66

Etiotypes van COPD zijn: - Vroeggeboorte - Omgeving (luchtvervuilling, roken) - Infecties en luchtwegaandoeningen op kinder leeftijd ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 67

Wat zijn de pathogenetische mechanismen die bij COPD een rol spelen?

Answer 67

Pathogenese COPD: - Oxidatieve stess - Protease-antiprotease onbalans - Inflammatoire en ontstekingsfactoren ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 68

Hoe zorgt oxidatieve stress voor het ontstaan van COPD?

Answer 68

De oxidanten uit de sigarettenrook zorgen ervoor dat de oxidantenbalans in de longen uit evenwicht raakt, de macrofagen nemen dit op en starten een immuunrespons wat tot inflammatie leidt. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 69

Hoe zorgt de protease-antiprotease onbalans voor COPD?

Answer 69

Proteasen uit inflammatoire cellen leiden tot destructie van elastine en daarbij ontstaat emfyseem. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 70

Waarom is alfa-1-antitrypsine deficientie een risicofactor voor COPD?

Answer 70

Als je te weinig alfa-1-antitrypsine hebt leid dit tot een versneld verlies bij de ontsteking, waardoor de luchtwegwand verdikt wordt, ook zorgt het ervoor dat de elastische vezels kapot gaan. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 71

Welke aspecten van COPD zijn reversibel en welke irreversibel?

Answer 71

Bij COPD is de chronische ontsteking en de contractie van de gladde spiercellen reversibel. De vernauwing en fibrose van de luchtwegen en de destructie van de alveolaire structuur en septa zijn irreversibel. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 72

Waardoor kan er pulmonale hypertensie bij COPD ontstaan?

Answer 72

De pulmonale hypertensie bij COPD ontstaat doordat er een hypoxische vasoconstrictie van de kleine arteriolen is. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 73

Wat zijn de pathofysiologische gevolgen van COPD?

Answer 73

De pathofysiologische gevolgen van COPD zijn: - Afwijkende gaswisseling - Mucushypersecretie - Pulmonale hypertensie - Exacerbaties. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 74

Welke factoren spelen een rol bij de afwijkende gaswisseling bij COPD?

Answer 74

De afwijkende gaswisseling bij COPD komt door: - Het verlies van alveolair oppervlak (door destructie van alveolie en longsepta) - Afgenomen ventilatie (door obstructie, hyperinflatie en spierzwakte) ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 75

Hoe speelt de alveolaire macrofaag een rol bij COPD?

Answer 75

Bij COPD speelt de alveolaire macrofaag een rol, deze activeert de neutrofiele granulocyt. Dit is een CD8+ (Tc1) gedreven proces ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 76

Wat zijn de symptomen van COPD?

Answer 76

Symptomen van COPD zijn: - Kortademigheid - Chronische hoest - Herhaalde periodes van piepende ademhaling - Herhaalde periodes met lagere luchtweginfecties ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 77

Hoe stel je de diagnose van COPD vast?

Answer 77

Bij patiënten met een verdenking op COPD voer je spirometrie uit. Bij de longfunctiemeting zie je dat deze mensen een verhoogde luchtweerstand hebben. Je ziet het verloop van een obstructieve longfunctie. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 78

Hoe wordt COPD geclassificeerd en wat zijn de vereiste per klasse?

Answer 78

COPD wordt geclassificeerd via de GOLD criteria: - GOLD 1: FEV1 > 80% voorspeld - GOLD 2: 50% < FEV1 < 80% voorspeld - GOLD 3: 30% < FEV1 < 50% voorspeld - GOLD 4: < 30% voorspeld ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 79

Waaraan moet een patiënt voldoen om een GOLD classificatie te krijgen?

Answer 79

Om een GOLD classificaite te geven is het een vereiste dat de FEV1/FVC < 70% is. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 80

Wat moet een patiënt die in met de FEV1 in GOLD 3 valt erbij hebben om toch in GOLD 4 te vallen?

Answer 80

De mensen in GOLD 3 die een FEV1 hebben tussen de 30-50% en daarbij een respiritoire insufficiëntie ontwikkelen (CO2 stijging), valen ten gevolge van hun prognose ook in GOLD 4. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 81

De GOLD classificatie zegt nog niks over het functioneren van de patiënt. Welke andere tools kan je hiervoor gebruiken?

Answer 81

Tools die meer zeggen over de patiënt zijn: - mMRC - CAT - ST George respiritoire questionaire ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 82

Wat zijn de 5 A's om roken te stoppen?

Answer 82

5 A's om roken te stoppen zijn: - Ask - Advise - Asses - Assist - Arrange ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 83

Wat kan je doen ter behandeling van COPD?

Answer 83

Behandeling COPD: - Vroege diagnose en stadiumgerichte behandeling (verbeteren en/of voorkomen van symptomen, reductie van aantal exacerbaties) - Diagnoese en behandeling van extrapulmonale verschijnselen (verbeteren gezondheidstoestand) - Adequate voeding en revalidatie (behoud spierkracht en conditie) - Zuurstof/(thuis)beademing, (enoscopische) chirurgie, longtransplantatie ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 84

Welke receptoren zitten er in de luchtwegen en wat doen deze?

Answer 84

In de luchtwegen zitten twee receptoren: - De β2 receptor die voor relaxatie zorgt van de luchtwegen - De M1,3 (muscarine) receptor die juist zorgt voor constrictie van de luchtweg. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 85

Welke medicatie geeft je vaak bij COPD?

Answer 85

Medicatie bij COPD: - β2 agonist - Muscarine antagonist -> anitcholinerga ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 86

Wanneer kunnen corticosteroïden nuttig zijn bij COPD?

Answer 86

Alleen bij COPD met een FEV1 < 60% en eosinifielen > 300 in het bloed kunnen inhalatie corticosteroïden nuttig zijn. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 87

Welke factoren bepalen de prognose van COPD?

Answer 87

De prognose van COPD wordt bepaald door het aantal exacerbaties (hoe meer hoe hoger de mortaliteit), de ernst, het longfunctioneren, of ze chronische niet invasieve beademing hebben en de bestaande co-morbiditeit. ## Footnote HC.5 - Basale mechanismen COPD

Question 88

Wat is de definitie van respiritoire insufficiëntie?

Answer 88

De definitie van respiritoire insufficiëntie: - Falen van de gaswisseling door het falen of ontbreken van het ademhalingssysteem - Onvoldoende oxygenatie van het weefsel - Falen van de CO2 homeostase - Acuut of chronisch ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 89

Wat zijn de drie belangrijke componenten die de ademhaling tot stand brengen?

Answer 89

Er zijn drie belangrijke componenten die de ademhaling tot stand brengen: - Centrale zenuwstelsel -> drive om adem te halen - Sensorische input - Longen en spieren ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 90

Wat is het probleem bij respiritoir falen type 1?

Answer 90

Bij respiritoir falen type 1 is er een probleem in de zuurstofopname (hypoxaemi), dit is vaak een probleem op alveolair niveau. ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 91

Wat is het probleem bij respiritoir falen type 2?

Answer 91

Bij respiritoir falen type 2 is er sprake van hypercapnische (te veel CO2) respiritoir falen, dit komt vaak door pomp problemen. ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 92

Hoe is bij respiritoire insufficiëntie type 1 de: - Saturatie - pO2 - pCO2

Answer 92

Bij respiritoire insufficiëntie type 1 is de: - Saturatie: < 90% - pO2: < 60 mmHG (8kPa) - pCO2: is normaal ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 93

Hoe is de gaswisseling van CO2 ten opzichte van die van O2 op alveolair niveau?

Answer 93

Op alveolair niveau is de afgifte van CO2 makkelijker dan de opname van O2. ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 94

Wat kunnen oorzaken zijn voor respiritoir falen type 1?

Answer 94

Oorzaken voor respiritoir falen type 1 kunnen zijn: - diffusiestoornis - Shunt - Dode ruimte ventilatie - Verlaagde O2 in de omgeving ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 95

Wat zijn symptomen van respiritoir falen type 1?

Answer 95

Symptomen van respiritoir falen type 1 zijn: - Benauwd - Onrustig - Cyanose - Tachycardie, dyspnoe - Polyglobulie (meer rode bloedcellen) ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 96

Hoe is bij respiritoire insufficiëntie type 2 de: - pO2 - pCO2

Answer 96

Bij respiritoire insufficiëntie type 2 is de: - pO2: Hypoxemie is vaak aanwezig - pCO2: > 60 kPa (45 mmHg) ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 97

Wat kunnen oorzaken zijn voor respiritoir falen type 2?

Answer 97

Oorzaken voor respiritoir falen type 2 kunnen zijn: - Verhoogde CO2 productie - Niet willen ademen, ademprikkel ontbreekt - Kan niet ademen - Kan niet genoeg ademem ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 98

Waardoor houd je ook water vast bij (ernstig) respiritoir falen?

Answer 98

Bij buffering vanuit de nieren via bicarbonaat vind ook Na+ en water reabsorptie plaats. Bij ernstig respiritoir falen houd je dus ook water vast. ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 99

Wat houd COR pulmonale in?

Answer 99

COR pulmonale houd in dat door een pulmonale ziekte het hart is aangedaan. ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 100

Wat zijn symptomen van COR pulmonale?

Answer 100

Symptomen van COR pulmonale zijn: - Centraal veneuze druk verhoogd - Hepatomegalie (vergrote lever) - Enkeloedeem en ascites (vocht in de buikholte) ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 101

Wat is de behandeling van COR pulmonale?

Answer 101

Behandeling COR pulmonale: - Behandeling van onderliggend lijden - Behandeling van uitlokkend moment - Oxygenatie verbeteren - Ondersteuning/ontlasting rechter ventrikel -> diuretica - Ventilatie verbeteren ## Footnote HC.7 - Respiritoire insufficiëntie

Question 102

Wat is bronchiectase?

Answer 102

Brochiectase is de verwijding van bronchiën door chronische ontstekingen en constante infectie. ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 103

Wat houden obstructieve longziekten in?

Answer 103

Obstructieve longziekte is de toename van de weerstand van de airflow door partiële of totale obstructie van de luchtwegen. Bij obstructieve longziekte zie je een verlaagde airflow (FEV1). ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 104

Wat houden restrictieve longziekten in?

Answer 104

Restrictieve longziekte is de verminderde expansie van het longparenchym. Patiënten met een restrictieve longziekte hebben een verlaagde longcapiciteit. ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 105

Wat houd longemfyseem in?

Answer 105

Longemfyseem is dilatatie van luchtruimten, distaal van de terminale bronchiolus door destructie van alveolaire septa, zonder fibrose. ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 106

Wat houd chronische bronchitis in?

Answer 106

Chronische bronchitis is hoesten met slijmproductie gedurende perioden van tenminste 3 maanden in tenminste 2 opvolgende jaren ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 107

Welke vormen van longemfyseem zijn er?

Answer 107

Er zijn verschillende vormen van emfyseem: - Centriacinair - Panacinair - Paraseptaal (distaal acinair) - Onregelmatig (centriacinair en panacinair zijn klinisch gezien het meest belangrijk) ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 108

Wat zie je bij centriacinair emfyseem?

Answer 108

Bij centriacinair emfyseem: - is het proximale gedeelte van de acinus aangedaan : respiritoire broncholius - Dit is een typische vorm van emfyseem bij roken -> het gaat vaak samen met bronchitis ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 109

Wat zie je bij panacinair emfyseem?

Answer 109

Bij panacinair emfyseem: - Is de gehele acinus aangedaan - Zijn met name de ondervelden van de longen aangedaan - Dit is een typische vorm bij α-1-antitrypsine deficiëntie ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 110

Wat zie je bij paraseptaal emfyseem?

Answer 110

Bij paraseptaal emfyseem: - Zit langs de pleura en septa - Vaak bij littekens - Wordt veroorzaakt door pneumothorax bij een ruptuur ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 111

Wat zie je bij onregelmatig emfyseem?

Answer 111

Bij onregelmatig emfyseem: - Zit niet op een specifieke plaats, is vaak een gevolg van verlittekening - Is de enige vorm van emfyseem met fibrose ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 112

Hoe wordt de bronchiolus opengehouden?

Answer 112

De bronchiolus wordt opengehouden door de alveolaire septa. ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 113

Hoe zorgt de voortdurende chronische ontsteking voor weefselschade in de longen?

Answer 113

Door de ontsteking gaat de activiteit van macrofagen lymfocyten (CD8+) en neutrofiele granulocyten omhoog. Je krijgt een activatie en productie van ontstekingsmediatoren (LTB4, IL-8, TNF) waardoor je een toename krijgt van de matrix degenererende enzym activiteit (MMPs) ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 114

Welke processen spelen er bij emfyseem?

Answer 114

Pathogenese van emfyseem: - Productie en verminderde controlle zuurstofradicalen - Voortdurende chronische ontsteking met weefselschade - Disbalans protease-antiprotease systeem ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 115

Welke typen chronische bronchitis zijn er?

Answer 115

Chronische bronchitis onderverdeling: - mucopurulente chronische bronchitis (met ontsteking, weinig obstructie, veel slijm) - Astmatische bronchitis (met astma) - Chronische obstructieve bronchitis (met continue obstructie, belangrijk emfyseem component) ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 116

Wat is de Reid index?

Answer 116

Reid index = breede van het slijmvlies / totale breedte ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 117

Wanneer is de Reid index normaal?

Answer 117

De Reid index is normaal als < 0,4. ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 118

Wat zijn de pathologische verschijnselen van chronische bronchitis?

Answer 118

Chronische bronchitis pathologie: - Hypersecretie van slijm met "mucostase" in bronchiën - Hyperplasie van bronchiaal klierweefsel - Toename slijmbekercellen - Plaveisel metaplasie - Ontsteking - Fibrose ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 119

Wat is een bronchiectasie?

Answer 119

Een bronchiectasie is een secandaire afwijking, er is hier een permanente verwijding van de bronchiën (en bronchioli). Na chronisch destructerende ontsteking van de bronchus. ## Footnote HC.8 - Pathologie van COPD

Question 120

Wat zijn de verschillen tussen astma en COPD?

Answer 120

Astma - Wisselende klachten - Wisselende airflow limitatie - Soms obstructie - Geen diffusiestoornis COPD - Altijd klachten, in wisselende maten - Altijd airflow limitatie - Altijd obstructie - Bijna altijd diffusiestoornis ## Footnote HC.9 - Longfunctie bij COPD

Question 121

Welke longvolumes meet je bij spirometrie?

Answer 121

Bij spirometrie meet je de dynamische longvolumes oa FEV1, FVC, FEV1/FVC. ## Footnote HC.9 - Longfunctie bij COPD

Question 122

Welke longvolumes meet je met de bodybox?

Answer 122

Bij de bodybox meet je de statische longvolumes oa TLC, FRC, RV, ERV, IC. Als het belangrijk is om echt te weten wat de inhoud van de longen is doe je een bodyboxmeting. ## Footnote HC.9 - Longfunctie bij COPD

Question 123

Hoe zijn de longvolumes bij restrictieve longziekten? FEV1 FEV1/(F)VC FVC TLC RV RV/TLC

Answer 123

De longvolumes bij restrictieve longziekten zijn: FEV1: verlaagd FEV1/(F)VC: normaal FVC: verlaagd TLC: verlaagd RV: normaal of verlaagd RV/TLC normaal of verlaagd ## Footnote HC.9 - Longfunctie bij COPD

Question 124

Hoe zijn de longvolumes bij obstructieve longziekten? FEV1 FEV1/(F)VC FVC TLC RV RV/TLC

Answer 124

De longvolumes bij obstructieve longziekten zijn: FEV1: verlaagd FEV1/(F)VC: verlaagd FVC: normaal TLC: verhoogd RV: verhoogd RV/TLC: verhoogd ## Footnote HC.9 - Longfunctie bij COPD

Question 125

Hoe werkt de bodybox?

Answer 125

De bodybox is een afgesloten compartiment waarin je metingen doet. Deze metingen zijn gebasseerd op de wet van Boyle (p1 - V1 = p2 - V2). Het volume van de patiënt is onbekend, de druk van de patiënt kan je meten, het volume en de druk van de box zijn bekend en op die manier kan je de volume van de patiënt uitrekenen. ## Footnote HC.9 - Longfunctie bij COPD

Question 126

In de boybox kan je ook de luchtweerstand nemen. Hoe zie je dit in de grafiek?

Answer 126

In de grafiek van de luchtweerstand meting van de bodybox zie je een lusje als er meer volume verplaatsing nodig is voor het behalen van de luchtstroom (dus als er een toegenmoen weerstand is). ## Footnote HC.9 - Longfunctie bij COPD

Question 127

Welke medicijnen kan je gebruiken voor astma bestrijding?

Answer 127

Farmacotherapie astma: symptoombestrijding - β2 receptor agonisten - M receptor antagonist - Theofylline - Glucocorticoïden - Cysteïnylleukotrieën receptor antagonist - Antilichamen tegen IgE of interleukines (IL) ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 128

Wat doen de β2 receptor agonisten?

Answer 128

De β2 receptor agonisten zorgen voor bronchodilatatie via Gs-adenylyl cyclase-cAMP pathway. Het kan zo wel als kortwerkend medicijn of als langwerkend medicijn verkregen worden. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 129

Wat is een nadeel van langdurig gebruik van de β2 receptor agonisten?

Answer 129

Bij langdurig gebruik van de β2 receptor agonisten, ontstaat er een β2 receptor downregulatie (het aantal receptoren worden minder) ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 130

Wat zijn bijwerkingen van β2 receptor agonisten?

Answer 130

Bijwerkingen van β2 receptor agonisten zijn: - vasodilatatie (reflex tachycardie) - Aritmiën - Tremor - Transpiratie ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 131

Welke medicijnen zijn β2 receptor agonisten?

Answer 131

Medicijnen die β2 receptor agonisten zijn: - Salbutamol - Terbutaline - Salmeterol - Formoterol ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 132

Welke muscarine receptoren zitten er en wat doen deze?

Answer 132

In de longen zitten de volgende muscarine receptoren: - M1: Faciliteert nicotinerge transmissie in ganglia - M2: (presynaptische) remt ACh release - M3: Zorgt voor bronchoconstritie Dus als je een agnost geeft wil je vooral dat deze aangrijpt om de M3 receptor. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 133

Bij wat voor soort patiënt moet je opletten bij het geven van een muscarine receptor antagonist?

Answer 133

Muscarine receptoren zitten ook op het hart en de bloedvatten dus bij hartpatiënten moet er wel op worden gelet, echter valt het vaak mee en hebben muscarine receptor antagonisten weinig bijwerkingen. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 134

Welke medicijnen zijn muscarine receptor antagonisten?

Answer 134

Medicijnen die muscarine receptor antagonisten zijn: - Ipratropium - Tiotropium ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 135

Hoe werkt Theofylline?

Answer 135

Theofylline is een bronchodilatator die aangrijpt op het enzym fosfordiëstrase dit een enzym dat cAMP en cGMP afbreekt. Omdat cAMP nodig is voor bronchodilatatie zorgt een verminderde afbraak daarvan voor een langere bronchodillatatie. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 136

Waarom kan Theofylline niet bij kinderen gebruikt worden?

Answer 136

Theofylline bind ook aan adenosine receptoren en blokkeert deze. Het heeft een smalle therapeutische breedte en veel bijwerking. Daarom kan het worden gebruikt bij kinderen. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 137

Hoe werken Glucocortico(stero)ïden?

Answer 137

Glucocortico(stero)ïden werken ontstekkingsremmend door een verlaging van ontstekingscellen, mediatoren en verlaagd de gevoelligheid van receptoren voor ontstekingsmediatoren. Het werkt op receptoren in de celkern, het moet in de celkern binden aan een GRE receptor. Het is dus een langzaam effect. Daarnaast verhoogd het de β2 receptor dichtheid. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 138

Glucocortico(stero)ïden hebben forse bijwerkingen omdat het de werking van aldosteron kan nabootsen, hoe kunnen deze worden verminderd?

Answer 138

Om de bijwerkingen van Glucocortico(stero)ïden te verminderen kan je: - Het lokaal toedienen - Zorgen dat de de vorming van het actieve metaboliet in de long is - Ervoor zorgen dat er een snelle omzetting is naar ongevaarlijke metabolieten - Het medicijn GR selectief maken (en net MR dat dus ook de receptor is voor aldosteron) ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 139

Welke medicijnen zijn glucocortico(stero)ïden?

Answer 139

Medicijnen die glucocortico(stero)ïden zijn: - Beclometasondiproprionaat - Budesonide - Ciclesonide - Fluticason ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 140

Wat voor soort medicijn is Montelukast?

Answer 140

Montelukast is een cysteïnylleukotrieën receptor antagonist. Het kan worden gebruikt bij kinderen met inhalatieproblemen. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 141

Wat ontstaat er uit cysteïnyl leukotrieën?

Answer 141

Uit cysteïnyl leukotrieën ontstaat, onder invloed van lipoxygenase, arachidonzuur. Dit zorgt voor bronchoconstrictie, hyperreactiviteit, slijmsecretie en een vergrote vaatwandpermebaliteit. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 142

Welke medicijnen zijn biologicals?

Answer 142

Medicijnen die biologicals zijn: - Omalizumab - Mepolizumab - Dupilumab ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 143

Wanneer gebruik je omalizumab?

Answer 143

Omalizumab gebruik je bij iemand die astma heeft door een hoog IgE gehalte. Omalizumab kan dit wegvangen. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 144

Wanneer gebruik je Mepolizumab?

Answer 144

Mepolizumab gebruikt je bij iemand met eosinofielen astma. IL-5 reguleert de activatie van eosiniofielen en mepolizumab vangt deze weg. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 145

Wanneer gebruik je dupilumab?

Answer 145

Dupilumab gebruik je bij inflammatie. Dupilumab vang namelijk IL-4 en IL-13 weg en deze reguleren de inflammatie. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 146

Hoe zit het farmacotherapeutische schema voor astma eruit?

Answer 146

Farmacotherapeutische schema astma: 1 - Inhalatiesteroïd + SABA zn 2 - Inhalatiesteroïd + SABA dagelijks 3 - Inhalatiesteroïd + LABA 4 - Verhoging dosis inhalatiesteroïd + LABA 5 - Verhoging dosis inhalatiesteroïd + LABA en overwegen andere opties ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 147

Van welke factoren is het afhankelijk waar de medicijnen in de longen belanden?

Answer 147

Waar de medicatie in de long terecht komt is afhankelijk van: - Deeltjesgrootte aërosol -> MMAD - Diameter van de luchtwegen - Inspiritoire flow/ademahalingspatroon ( hoe langzamer hoe beter) Hoe kleiner de deeltjes zijn hoe dieper ze in de long komen. Echter wil je niet te klein want dan adem je ze ook weeruit. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 148

Welke toedieningssystemen zijn er voor inhalatie medicatie?

Answer 148

Toedieningssystemen voor inhalatie medicatie zijn: - Dosisaërosol - Droogpoeder inhalatie - Vernevelaars - Soft mis inhalers ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 149

Wat is een nadeel van dosisaërosolen?

Answer 149

Bij dosisaërosolen gaat de techniek vaak fout waardoor medicatie te hoog in de lucht komt. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 150

Wat zijn voordelen van droogpoederinhalatoren?

Answer 150

Voordelen vaan droogpoederinhalatoren zijn: - Geen drijfgas - Weinig coördinatie nodig - Klein en handig - Grote stabiliteit geneesmiddel ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 151

Wat zijn nadelen van droogpoeder inhalatoren?

Answer 151

Nadelen van droogpoeder inhalatoren zijn: - Prestatie afhankelijk van inspiritoire flow - Luchtstroom door inhalator ondervind weerstand - Uniformiteit van dosering is soms problematisch - Het is duur ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten

Question 152

Welke vernevelaars hebben een luchtstroom nodig en welke niet?

Answer 152

Jetvernevelaars hebben een luchtstroom nodig. Mesh en slimme vernevelaars hebben geen luchtstroom nodig. ## Footnote HC.10 - Farmacotherapie bij obstructieve longziekten