Week 6 Flashcards
Hoe werkt centrale tolerantie?
- in primaire lymfoide organen
- deletie: auto-reactieve cellen in apoptose
- positieve en negatieve selectie in thymus
Hoe werkt perifere tolerantie? Hoe werken regulatoire T-cellen?
- in secundaire lymfoide organen
- anergie(inactivatie): als alleen 1e signaal T-cel activatie
- suppressie: Treg remmen lymfocyten
Mechanismen - receptor CD25 vangt IL-2 weg
- CTLA-4 bind aan CD80/86 -> geen co-stimulatie
- cytotoxisch granzym
- anti-inflammatoire cytokinen: TNFb, IL-10
Hoe kan tolerantie doorbroken worden?
- polyklonale activatie: B-cellen door EBV
- molecular mimicry: kruisreactie antigeen micro-organisme en gelijkend auto-antigeen
- activatie door superantigenen: crosslinking TCR
- bystander activatie
- vrijkomen afgeschermde autoantigenen: immune privileged sites doorbroken
- neo-antigenen: immuunstimulerende post-translationele modificatie of haptenisatie
- gendefect/geen Treg
Wat zijn modulerende factoren voor de ontwikkeling van auto-immuniteit?
- geslachtshormonen
- genen: HLA types, mutaties immuunregulatoire genen(FOXP3, AIRE)
- omgeving: infectie, voeding, geneesmiddelen, zonlicht, trauma, stress
Wat is auto-immuniteit? Wat is een auto-immuunziekte?
Auto-immuniteit= normale immunologische reactie op lichaamseigen structuren
Auto-immuunziekte= abnormale reactie “ -> verstoorde homeostase -> weefselbeschadiging en functieverlies -> ziekte
Spectrum orgaanspecifiek(DM-I) - systemisch(SLE)
Pathogenese: overgevoeligheidsreactie door IgG/complement, immuuncomplexen of T-lymofcyten
Mutlifactorieel: omgeving, genetische predispositie en endocrien/immunologische factoren
Wat zijn biologicals?
Biologisch geneesmiddel gemaakt in levende cellen bmv genetische manipulatie -> groot eiwitmolecuul
- vroeger uit dieren/overleden mensen, nu DNA-recombinatie en zuivering
Wat is een biosimilair?
- lijken erg op orgineel gepatenteerd biopharmacuetisch product
- reverse engineering
- niet hetzelfde: verschil in glycolisatie
- andere bijwerkingen
Wat zijn biopharmaceuticals?
- heterogene mix structureel gerelateerde isovormen
- variaties in productieproces
- andere glycolisatie
- fouten in translatie, post-translationele modificatie, splicing, proteolyische klieving en opslagcondities
Wat is IgA nefropahtie?
- In Azië relatief veel voorkomend
- Slecht gegalactolyseerd IgA vormt immuuncomplexen samen met IgG ertegen
- Slaat neer in mesangium, kan ook in huid
- Hematurie met soms proteinurie
- Microscopie: proliferatie mesangiumcel, immunofluroscentie IgA in mesangium
Wat is membraneuze glomerulopathie?
- antistoffen tegen PLA-2 receptor vormen immuuncomplexen en activeren complement, neerslag onder podocyt waardoor nefrotisch syndroom
- PLA-2 receptor op podocyt normaal niet aanwezig
Wat is nefrotisch syndroom?
Aandoening waarbij lekkage glomerulaire filtratie barrière(probleem ladings- of grootteselectiviteit)
- proteinurie >3,5 g/dg
- hypoalbuminemie
- oedeem
- hypercholesterolemie
Wat is nefritisch syndroom?
- Oligurie, nierinsufficientie, hematurie, proteinurie <3g/dg, oedeem en hypertensie
- progressieve achteruitgang nierfunctie
- actieve ontsteking
- in situ formatie immuuncomplexen tegen (neergeslagen) antigenen onder endotheel waardoor veel neutrofielen granulocyten, macrofagen en complemenr en inflammatie
- vorming cresents
- extracapillaire proliferatie epitheelcellen
Wat is anti-GBM glomerulonefritis?
- antistoffen tegen COL4A op GBM
- Goodpasture syndroom: ook in long
- lineair patroon op immumofluroscentie
- behandeling: immunofluroscentie, plasmaferese en zn dialyse
Wat is post-streptokokken glomerulonefritis?
- bij kinderen na keelinfectie met streptokokken
- circulerende immuuncomplexen lopen subendotheliaal vast -> antistoffen gevormd
Wat is ANCA-geassocieerde glomerulonefritis?
- ANCA’s tegen cytoplasma leuko’s geven infiltratie neutro’s en inflammatie
- rapidly progressive glomerulonefritis
- GPA: ook long, KNO-gebied en huid aangetats
- MPA: KNO gebied niet
- Pauci immuun glomerulonefritis: alleen ANCA in nier
Wat is lupus nefritis?
- circulerende antistoffen tegen ANA sub-endotheliaal
- ziektebeeld afhv locatie neerslaan immuuncomplexen
- alle typen glomerulonefritis mogelijk
Hoe werkt immunfluroscentie?
- weefsel/cellen op glaasje waarbij aankleuring via antistoffen tegen humaan Ig
- alleen auto-antistoffen aantonen gericht tegen iets in/op cel
- verschillende patronen
Hoe werkt ELISA?
- Coating putjes met antigenen
- Blocken onbezette bindingsplaatsen → geen aspecifieke binding
- Sample patient toevoegen
- Conjugaat(enzym geconjugeerde antistof) toevoegen
- Substraat toevoegen → blauw als antistoffen aanwezig
- tussen elke stap wassen: voorkom aspecifieke binding
- Positieve controle: zeker weten dat werk; negatieve controle: bepalen cut-off intensiteit voor positief resultaat
Kwalitatief of kwantitief(verdunningsreeks interne standaard)
Hoe werkt een agglutintietiter?
- verdunningsreeks serum patiënt
- voor evaluatie behandeling
Titer is omgekeerde waarde laagste concentratie waarbij zeker positieve reactie
Hoe werkt het AB0-systeem? Hoe zit het met antistoffen?
- A en B zijn co-dominant, 0 recessief
Bloedgroep A heeft anti B, B heeft anti A, O heeft anti A en B en AB geen - inductie in darm: IgM
- agv bloedtransfusie: IgG
O- is universele donor, AB+ is universele acceptor
Wat zijn glucocorticosteroiden?
Lijken op cortisol: dexamethason(25x zo sterk), prednison(5x)
Mechanisme: genomisch effect(via steroidreceptor) en niet-genomisch effect(bij hoge dosering, via membraanreceptor)
Indicaties: auto-imuunziekten, allergie, na Tx
Bijwerkingen
- Cushing habitas: rompadipositas, spieratrofie, buffalo hump, vollemaansgezicht, striae
- DM
- infecties
- psychiatrische stoornissen
- osteoporose
- aspetische botnecrose
- huidbloedingen
Bijzonder: bij langdurig gebruik corticoid stress schema(hypofyse-bijnier as onderdrukt), dexamethason gaat over placenta en kan gebruikt worden om zwangere vrouw inclusief kind te behandelen
Wat zijn purine synthese remmers(azathioprine)?
Indicatie: auto-immuunziekten
Mechanisme: remt DNA synthese
Bijwerkingen: beenmerg toxiciteit, hepatotoxisch en red cell aplasia
Wat zijn calcineurine remmers?
Cyclosporine en tacrolimus
Werking: bind cytoplasmatische eiwitten en remt calcinuerine waardoor geen IL-2 transcriptie
Indicaties: transplantatie, uveitis, SLE
Bijwerkingen: infecties, neurologische verschijnselen, maligniteiten, hypertensie, nierfalen
Wat zijn JAK-remmers?
Ruxotinib, baricitinib en Tofacitinib
Indicatie: RA, psoriasis
Werking: remt signalering vanuit JAK’s naar celkern via STAT
Wat zijn NSAID’s?
Ibuprofen, naproxen, diclofenac
Werking: remt COX1/2
Bijwerking: maagzweer, nefrotoxisch, bloedingen
Wat is mycofenolzuur(MPA)?
Werking: anti-metaboliet, remt de novo lymfocyten pathway
Indicaties: transplantaatafstoting, SLE, uveitis
Bijwerkingen: diarree, leukopenie, infecties
Wat zijn alkylerende middelen?
Cyclofosfamide en chloorambucil
Werking: corss-linking en remmen splitsing DNA stregne tijdens proliferatie, cytotoxisch
Indicaties: irreversibele orgaanschade, SLE, vasculitis
Bijwerkingen: secundaire maligniteiten, infertilitiet, hemorragische cystitis, infecties
Wat is methotrexaat?
Indicaties: RA, granulomateuze ontsteking, maligniteiten
Werking: foliumzuur antagonist, minder Ig productie
Bijwerkingen: beenmergtoxiciteit, levertoxisch, ernstige longafwijkingen, teratogeen
Wanneer is het CRP geen goede biomarker voor inflammatie?
Bij gebruik van anti-IL6
Wat is de belangrijkste bijwerking van immuuncheckpoint remmers?
Meer autoimmuniteit door activering immuunsysteem
Waarom werken antibiotica die ingrijpen op de celwand of celmembraan niet tegen tuberculose?
Intracellulaire bacterie
Wat is conjuctivitis?
= ontsteking conjunctiva(slijmvlies)
- symptomen: hyperemie(rood), irritatie, oedeem en secretie zonder visusdaling
Verwekkers
- bacterieel(H influenzae, S aureus, S pneumoniae): pussige uitvloed, begint unilateraal, behandelen door desinfectie
- viraal(entero-, coxsackie- en adenovirus): waterige uitvloed, faryngitis, koort en submandibulair en pre-auriculaire lymfadenopathie, geneest vanzelf
- allergisch: jeuk, zwelling, tranen en waterige witte uitvloed; behandelen met anti-histaminica
- chronisch(Chlamydia): roodheid, weinig pus; kans blindheid veroorzaken; tijdens partus naar baby -> pneumonie en conjunctivitis; behandelen met azithromycine
Wat is chronische blefaroconjunctivitis?
- veel voorkomend
- symptomen: korstjes op ooglidranden, irritatie en roodheid
- Verwekker S. aureus
- chronisch verloop en geen spontaan herstel
- Therapie: ooglid hygiëne → hete kompressen, wattenstaafjes
Wat is keratitis?
= ontsteking cornea
- symptomen: visusdaling, veel pijn, fotofobie, lokale vertroebeling cornea
- visusbedreigend
- risicofactoren: zachte contactlenzen na beschadiging, trauma, gecontamineerde ooglensvloeistof/kunsttranen
- verwekkers
- bacterieel: stafylokokken, pneumokokken, pseudomonas spp(contactlens) en entero bacteriën
- herpes virus: HSV type I
- aankleuren met flurosceïne
- behandeling: kweek/PCR, direct frequent oogdruppels met antibiotica, antivirale druppels bij herpes
Wat is cellultis orbitae?
= ontsteking inhoud orbita en oogleden
- preseptaal: alleen ooglid
- postseptaal: orbita inhoud -> visusbedreigend
Symptomen: roodheid conjuctiva, proptosis, visusdaling, relatief afferent pupildefect en beweginsbeperking
Behandeling: chirurgische drainage, antibiotica
Complicatie: uitbreiding naar sinus carvernosis
Wat is dacryocystitis?
= ontsteking traanzak
- obstructie traanbuis waardoor stase
- symptomen: pijn, zwelling bij traanbuis
- verwekkers: acuut S aureus en streptokokken, chronisch Actinomyces
- behandeling: antibiotica obv kweek, drainage
- complicaties: abces, postseptale cellulitis
Wat is enopthalmitis?
= ontsteking inhoud oog, snel progressief met kans op blindheid
Exogeen
- acuut postoperatief(perioperatief of via lekkende wond): CNS, S aureus en pseudomonas aeruginosa, slechte prognose
Symptomen: pijn, rood, visusdaling, hyponon
- late-onset postoperatief: laaggradige ontsteking na staken medicatie; rood en cellen in oog; propionibacterium acnes en CNS, betere prognose
- na perforerend trauma
Endogeen(15%): hematogene verspreiding(N menigitidis, S aureus, Candida), elders sepsis, hoge kans op blindheid
Wat is uveïtis?
Intraoculaire ontsteking
- anterior(60-90%): ontsteking voorste oogkamer, iris en corpus ciliaire
Symptomen: pijn, fotofobie en soms verminderde visus
- intermediair: perifere retina en glasachtig lichaam
- posterior: netvlies, choroïd en soms oogzenuw
Symptomen: vaak pijnloze visusvermindering
- panuveïtis: >/2 onderdelen
Omplicaties: cystoid macula oedeem, cataract
Hoe werkt de behandeling van uveïtis?
Afhv oorzaak
- anterior: oogdruppels met steroïden
- injecties met steroïden bij og
- prednison oraal of immuunmoduleren medicatie
Steroiden complicatie: oogdrukstijging, cataract
Hoe werkt diagnostiek bij uveïtis?
- klinisch beeld
- bloedonderzoek: HLA-B27, sIL-2RA en ACE voor sarcoïdose, syfilis
- fluorescentie angiogram/OCT
- X-thorax/(PET-)CT: TB, sarcoïdose
- bij infectie analyse voorste oogkamerwater: PCR en Goldmann Witmer Coëfficiënt(antistoffen)
Wat is uveitis bij sarcoidose?
Idiopathische granulomateuze ontsteking in allerlei organen
Kan alle anatomische lokalisaties hebben
Bloed: sIL-2RA en ACE
Altijd X-thorax, vrijwel altijd leasies in long
Wat is de relatie tussen toxoplasmose en uveïtis?
- meest voorkomende oorzaak posterior uveïtis
- congenitaal(vaak bilateraal, in macula) of verworven
- katten
- pijnloze unilaterale visusdaling
- serologie niet nuttig -> analyse oogkamervocht
- gunstige prognose mist leasie niet in macula
Wat is de relatie tussen CMV en uveïtis?
- unilaterale hypertensieve uveïtis anterior
- immuungecompromitteerd: uitbreiding naar posterior
- descemetstippen bij spleetlamp
- risico op ernstig visusverlies
Wat is heterochromie van Fuchs? Wat is de relatie tussen rubella en uveïtis?
= unilaterale uveïtis anterior waardoor iris andere kleur dan in ander oog
- bij rubella, ook CMV en herpes infecties
- rubella kan ook intermediaire uveïtis geven
- transilluminatie op spleetlamp
Wat is de relatie tussen HLA-B27 en uveïtis?
- niet granulomateuze anterior uveïtis
- mn bij spondylitis ankylopoetica
Wat is de ziekte van Vogt-Koyanagi-Harada?
- Zeldzame autoimmuunziekte tegen melanocyten: oog, middenoor, meningen, huid en haar
- Mn in Azie
- Hoofdpijn visusklachten, oorsuizen, vitligo
- Oog: papillitis, sereuze ablatie(vaak bdz), iridocyclitis
- Diagnose: klinishc, pleiocytose in liquor ondersteunend
