Week 5

Question 1

wat zijn risicofactoren voor tumoren?

Answer 1

omgevingsfactoren, erfelijke factoren, chemische stoffen, ioniserende stralen, chronische ontstekingen

Question 2

hoe komt een tumor?

Answer 2

Er kunnen stukken DNA, die normaal afgedekt zijn, vrij komen te liggen. Zo kan voor het weefseltype ongewone erfelijke informatie tot uiting komen. Normale celdelingen worden gereguleerd door stukken DNA, die groeigenen genoemd kunnen worden. Wanneer groeigenen vrij spel krijgen, kunnen cellen ongecontroleerd gaan delen.

Question 3

hoe heten stoffen die tumoren maken? en welke drie zijn er?

Answer 3

tumormarkers → stoffen, die kenmerkend zijn voor bepaalde tumoren.
- PSA (prostaatspecifiek antigeen) → bij prostaattumoren
- CEA (carcino-embryonaal-antigeen) → dikke darmkanker
- AFP (aflafoetoproteïne) → leverkanker

Question 4

wat is expansieve groei?

Answer 4

Een benigne tumor drukt daarbij de omringende weefsels opzij. Men noemt dit expansieve groei.

Question 5

wat is de naamgeving van een benigne tumor?

Answer 5

Goedaardige gezwellen worden genoemd naar het weefsel waarvan de afkomstig zijn met daarachter -oom.

Question 5

wat treed niet bij een benigne tumor op? en waarom?

Answer 5

Bij een benigne tumor treedt geen metastasering (uitzaaiing) op, omdat het gezwel niet door lymfevaten en bloedvaten groeit.

Question 5

welke onderzoeken zijn er om een benigne tumor in kaart te brengen?

Answer 5

1. pathologisch onderzoek- cytologie en histologie
2. beeldvormend onderzoek- echo, rontgen, CT/MRI

Question 5

verschijnselen van de patiënt door een benigne tumor
?

Answer 5

Patiënt voelt het gezwel. Door afsluiting van holtes of door verdrukking van omgevende weefsels aanleiding geven tot klachten

Question 6

wat is histologie en cytologie?

Answer 6

Cytologie = microscopisch beoordelen van losse cellen verkregen via uitstrijkje of punctie van celhoudend vocht. Histologisch onderzoek = stukje weefsel wordt microscopisch beoordeeld.

Question 6

wat is de behandeling bij een benigne tumor?

Answer 6

vaak een operatieve verwijdering

Question 6

wat is een lage differentiatie?

Answer 6

Lage differentiatie: cellen wijken sterk af van cellen in weefsel van oorsprong. Ze zijn zo laag gedifferentieerd. Cellen worden dan anaplastisch genoemd.

Question 7

wat gebeurd er bij maligne tumoren?

Answer 7

Cellen delen ook autonoom (ongecontroleerd). Maar is er geen kapsel en maligne tumor groeit daardoor infiltratief. Hierdoor dringt het door in omringende weefselstructuren waardoor metastasering (uitzaaiing) veroorzaken.

Question 7

welke 6 soorten van metastasering zijn er?

Answer 7

• Lymfogene metastasering: wanneer malgine cellen in lymfevat gaan groeien
• Hematogene metastasering: wanneer maligne cellen via bloedvaten naar andere weefsels
  worden getransporteerd en daar verder gaan groeien.
• Lever metastasen: al het bloed gaat bijna naar de lever, via de vena porta (poortader) daarom wordt altijd de lever onderzocht bij carcinomen van maag en darmen.
• Botmetastasen en hersenmetastasen: bloed vanuit longen stroom via venae pulmonales door linkerharthelft naar takken van aorta, waar kankercellen vastlopen. Longkanker gaat dus vooral om bot en hersen metastasen.
• Longmetastasen: kankercellen niet afkomstig uit buik of lang gaan via holle aders en rechterharthelften naar takken van longslagaders. Bij botkanker en nierkanker zoekt met dus naar longmetastasen.
• Entmetastasen: als kankercellen zich verspreiden via lichaamsholten.

Question 8

wanneer heet het -carcinoom en wanneer heet het -sarcoom?

Answer 8

• Kwaadaardige gezwellen van het epitheel (dekweefsel) worden genoemd naar weefsel waarvan ze afkomstig zijn, met daarachter -carcinoom:
• Kwaadaardige gezwellen van bind- en steunweefsel worden genoemd naar weefsel waarvan ze afkomstig zijn, met daarachter -sarcoom:

Question 8

wat voor onderzoek is er voor maligne tumoren?

Answer 8

• cytologie
• histologie
• biopsie
• biopt
• Vriescoupeonderzoek: bij twijfel over aard van gezwel. Operatief verwijderde weefsel wordt
  snel bevroren om het in coupes (plakjes) te snijden voor microscopisch onderzoek. Dan
  wordt er aan operatiekamer door gegeven of het goedaardig of kwaadaardig is.
• Coupe is goedaardig → wond gedicht
• Coupe is kwaadaardig → verwijdering van gezwel met een marge gezond weefsel en
  regionale lymfeknopen.

Question 8

verschijnselen maligne tumor?

Answer 8

Verschijnselen
- Gezwel voelen
- De tumor verstoort bepaalde functies
- Chronische bloedverlies zonder pijn, omdat kankercellen bloedvaten en slijmvliezen
infiltreren.
- Bloed ophoesten zonder pijn → carcinomen in luchtwegen of longen
- Hematurie (bloed plassen) → kanker van blaas of nieren
- Zwarte ontlasting → bloeding bij maag
- Veel algemene verschijnselen: malaise, moeheid en gewichtsverlies (daardoor pas laat
ontdekt)

Question 9

wat is de stadiering van tumoren?

Answer 9

Door middel van het TNM-systeem
- T = tumor, gaat van T1, een kleine tumor beperkt tot het orgaan van de oorsprong, tot T4,
waarbij de tumor is doorgegroeid tot andere organen.
- N = noduli, gaat van N0, geen verdachte lymfeknopen tot N3, waarbij de lymfeknopen
vastgegroeid en onbeweeglijk zijn.
- M = metastasen, is M0 (geen aangetoonde metastasen op afstand) of M1 (wel metastasen
op afstand aangetoond).
Om het TNM stadium te bepalen, worden onder meer de volgende onderzoeken verricht.

Question 10

wat is een schildwachtonderzoek?

Answer 10

Doel hierbij is een lymfeknoop onderzoek, waarheen de kanker eventueel is uitgezaaid. Tevoren wordt een radioactieve tracer rond tumor ingebracht, vervolgens spuit de chirurg een blauwe kleurstof in vlakbij het gezwel. De klier waar radioactiviteit en blauwe kleurstof ophogen, is de schildwachtklier. Deze wordt verwijderd en histologisch onderzocht. Als deze sentinel node kankervrij blijkt, hoeven geen andere lymfeklieren verwijderd te worden. kans op lymfeoedeem door stuwing is dan kleiner dan bij verwijdering van knopen.

Question 11

welke behandelingsmethoden zijn er voor tumoren?(6)

Answer 11

1. curatieve resectie= wanneer tumor beperkt is tot orgaan van oorsprong zonder metastasen (M0). Het gezwel wordt met marge omringend weefsel weg gehaald.
2. palliatieve operatie= bijvoorbeeld aanleggen van ontlastend stoma bij afsluitende darmkanker met levermetastasen.
3. radiotherapie= voor slinken van tumor of verdwijnen. Gevoeligheid wisselt per soort kanker. Laag gedifferentieerde en snel delende tumoren zijn gevoeliger voor radiotherapie.
4. debulking operatie= : grote massa kankerweefsel verwijderen, waarbij kleinere resten beter reageren op cytostatica (chemokuren).
5. adjuvante radiotherapie= naast een andere behandeling uit voorzorg een bepaald gebied wordt bestraald. Als de tumor is verwijderd, nog een andere therapie doen.
6. neo-adjuvante radiotherapie=therapie die je voor de verwijdering van de tumor geeft.

Question 12

bijwerkingen radiotherapie?

Answer 12

Bijwerkingen van radiotherapie:
- Huidreacties, vooral bij uitwendige bestraling
- Misselijkheid, diarree (vooral bij bestraling van de buik)
- Haaruitval (bij bestraling van behaarde delen)
- Blaasklachten en onvruchtbaarheid (bij bestraling onderin de buik)
- Beenmergremming (bij bestraling van bekken)
- Prikkelhoest, pneumonie (bij bestraling borstkas en hals)

Question 13

risicofactoren en verschijnselen mamacarcinoom?

Answer 13

Risicofactoren
- Erfelijkheid
- Borstkanker
- Leeftijd
- Oestrogenen uit anticonceptie
- Late zwangerschap
- Gebrek aan lichaamsbeweging
- Alcohol en roken
Verschijnselen
- Knobbel in borst of oksel
- Tepeleczeem
- Ingetrokken tepel
- Tepeluitvloed
- Spontane fracturen

Question 14

welke 4 onderzoeken zijn er om een mammacarcinoom vast te stellen?

Answer 14

1. klinisch onderzoek- palpatie, anamnese
2. radiologisch onderzoek- echo, mammagrafie, MRI
3. microscopisch onderzoek- cytologie en histologie
4. schildwachtklieronderzoek

Question 15

curatieve en palliatieve behandeling mammacarcinoom?

Answer 15

Curatief –> verwijdering van de borsten Adjuvante (aanvullend) en
palliatieve therapie  –> radiotherapie, pijnbestrijding, chemo, gonadorelinen etc.

Question 16

risicofactoren en verschijnselen longkanker?

Answer 16

Risicofactoren
- Roken
- Erfelijkheid
- COPD
- Leeftijd (65-70)
- Asbestvezels
Verschijnselen
Tumorgroei in luchtwegen of longen:
- Prikkelhoest
- Hemoptoë (bloed ophoesten)
- Obstructiepneumonie

Question 17

verschijnselen longkanker van doorgroei in thorax?

Answer 17

• Heesheid
• Slikklachten
• Eenzijdige diafragmaparalyse
• Pleuritis carcinomatosa
• Pancoast-syndroom

Question 18

onderzoek en behandeling longkanker?

Answer 18

Onderzoek
Röntgenfoto’s, echo, CT, MRI en botscan. PET-scan is een alternatief Als me overweegt te opereren, wordt een longfunctie onderzoek uitgevoerd. Dit maakt duidelijk of bijvoorbeeld een pneumectomie nodig is.
Behandeling
Operatief verwijderen in gevallen bij longcarcinomen beperkt tot long en hilus. Meestal is de therapie palliatief:
* Bestraling
* Laserbehandeling
* Pijnstilling

Question 19

hoe groeit darmkanker?

Answer 19

groeien lokaal vanuit het slijmvlies de spierlagen in en dan door de darmwand naar nabijgelegen organen

Question 20

naar welke organen kan darmkanker gaan
?

Answer 20

• lymfogeen- naar regionale klieren
• hematogeen- naar lever en longen
• verspreiding in buikholte kan leiden tot ascites (vochtophoping tussen peritoneumbladen)

Question 21

risicofactoren en verschijnselen darmkanker?

Answer 21

Risicofactoren
- Leefpatroon, alcohol en roodvlees.
- Obesitas
- Erfelijke factoren
- Het hebben van ziekte van Crohn in dikke darm en colitis ulcerosa.
Voedingsvezels en veel beweging verlagen concentratie carcinogenen.
Verschijnselen
Rechterhelft van dikke darm (coecum en colon ascendens): passageklachten.
- Occult bloedverlies of palpabele tumor
- Linkerhelft van dikke darm (colon descendens en sigmoïd): veranderd obstipatieprobleem.
Obstipatie en geregeld bloed zichtbaar, vermengd met ontlasting.
- Verspreiding in peritoneale holten en leverafwijkingen: ascites (vochtophoping in buik).
- Galwegen dichtdrukken: icterus (gele verkleuring door bilirubine)
- Uitzaaiing naar longen: prikkelhoest en obstructiepneumonie
- In rectum: tenesmi (pijnlijke krampen met aandragen om te poepen).

Question 22

onderzoek darmkanker?

Answer 22

Anamnese: risicofactoren en klachtenpatroon
- Inspectie: tekenen van bloedarmoede, vermagering, opgezette buik en icterus.
- Auscultatie; hoogfrequente geluiden wijzen op ileus, stille buik past bij peritonitis.
- Matte percussie: grote tumor of ascites
-Palpatie; letten op zwelling en drukpijn.
- Rectaal toucher; voelen van laag gelegen carcinomen
- Bloedonderzoek: ijzergebreksanemie
- Histologisch onderzoek van materiaal verkregen bij endoscopie.
- CT en MRI over grootte van tumor, lokale infiltratie, lymfeklierpathologie en hematogene
metastasering

Question 23

behandeling darmkanker?

Answer 23

Belangrijkste curatieve therapie: resectie van darmdelen met bijbehorende mesenterium. Vaak
laparoscopisch, soms via buikincisies:
- Hemicolectomie rechts: resectie van coecum en colon ascendens
- Transversumresectie: verwijdering van horizontale deel van dikke darm
- Hemicolectomie links: is resectie van colon descendens
- Sigmoïdresectie: verwijdering van kronkeldarm
- Rectumresectie: verwijdering van een stuk endeldarm
- palliatieve chemokuren
- therapie bij rectum carcinoom, bestraling en daarna operatie

Question 24

benigne prostaathyperplasie?

Answer 24

goedaardige prostaatvergroting, komt vooral voor bij oude mannen,
omdat testosteron de groei van de klier blijft stimuleren.

Question 25

symptomen en complicaties prostaathyperplasie?

Answer 25

symptomen:
- slappe straal en nadruppelen gevolg vernauwing urethra
- vaak s’nachts plassen
- overloopblaas ontstaat
- urineretentie
complicaties:
-Retentie (achterblijven urine) maakt voedingsbodem waardoor urineweginfecties kunnen ontstaan.
Acute anurie: heftige aandrang maar kan niet plassen, vooral na seksuele opwinding.
Blaaskatheterisatie nodig om klachten te verminderen en nierschade door stuwing te voorkomen.

Question 26

onderzoek prostaathyperplasie?

Answer 26

Onderzoek
- Anamnese: problemen met plassen.
- Rectaal toucher: prostaat gelijkmatig en symmetrisch vergroot.
- Bloedonderzoek: normaal of licht verhoogd PSA. Dit is prostaatspecifiek antigeen dat verhoogd is bij prostatitis en prostaatkanker.
- Katheterisatie en echografie: mate van retentie duidelijk maken.

Question 27

behandeling prostaathyperplasie?(3)

Answer 27

1. Alfa-1-receptorblokkers → Alfuzosine en Tamsulosine → ontspannen van het gladde spierweefsel
   van blaashals en urethra. Werken vaatverwijdend, waardoor hoofdpijn, orthostatische hypotensie en
   reflextachycardie kunnen optreden.
2. Finasterine en dutasterine → remmen enzym 5 alfa reductase → minder testosteron wordt omgezet,
   waardoor prostaat kleiner wordt zonder veel direct effect op plasklachten. Bijwerkingen: libidoverlies en impotentie.
3. Transurethrale resectie van prostaat nodig (TURP) → via plasbuis met elektrische lus worden stukjes
   prostaat weggehaald. Vloeistof kan in bloed komen waardoor meer circulerend volume, kan leiden
   tot hypertensie en overbelasting van hart met (long)oedeem.

Question 28

verschijnselen prostaatkanker?

Answer 28

Soms veroorzaakt prostaatcarcinoom hematurie. Diagnose vaak pas gesteld als patiënt komt met lage rugpijn door wervelmetastasen.

Question 29

onderzoek prostaatkanker?

Answer 29

• Anamnese levert zelden duidelijke oorzaken op.
• Rectaal toucher: asymmetrische en harde prostaat. PSA sterk verhoogd, kan ook komen door prostatitis.
• Biopt: over aard van de kanker.
• Botscan: uitsluiten of aannemelijk maken van wervelmetastasen.

Question 30

behandeling prostaatkanker?

Answer 30

• radicale prostatectomie= operatieve verwijdering van prostaat, zaadblaasjes en deel van zaadleiders
• bestraling
• HIFU= ultrageluidsgolven brengen kanker in trilling waardoor koorts optreed
• cryochirurgie= herhaaldelijk bevriezen en ontdooien van stukjes prostaatkanker