Week 4 Flashcards
1
Q
Wat is hemostase?
A
Stoppen van de bloeding na vaatwandschade
2
Q
Welke 3 factoren zijn bij hemostase belangrijk?
A
- Lokaal: alleen op plek van schade
- Tijdsbepalend: onmiddellijk respons na schade
- Gebalanceerd: voldoende maar niet excessief
3
Q
Welke structuren zijn bij hemostase betrokken?
A
-Bloed componenten (eiwitten en cellen)
-Bloedflow
-Vaatwand (endotheel)
4
Q
Welke 2 eigenschappen hebben endotheelcellen die belangrijk zijn voor de hemostase?
A
Ze zijn:
-Semi-permeabel (voor doorlating o.a. eiwitten)
-Anti-coagulant (anti-stollend
5
Q
Uit welke processen bestaat de hemostase?
A
- Primaire hemostase/aggregatie: vorming plug
- Secundaire hemostase/coagulatie: vormen fibrinedraden ter versteviging van de plug
6
Q
Wat zijn de stappen van de primaire hemostase?
A
- Vasoconstrictie
- Endotheelcellen geven von Willebrand factor af en het vormt een kleverig netwerk
- Adhesie: bloedplaatjes hechten aan de VWF en collageen van de kapotte vaatwand
- Activatie en aggregatie: plug wordt gevormd
7
Q
Hoe wordt VWF gemaakt en afgegeven?
A
Dimeren worden in het in ER gemaakt, die in het golgi verder aan elkaar worden gezet tot multimeren. Dan worden de multimeren in Weibel-Palade bodies opgeslagen. Bij vaatwandschade gooien de bodies via exocytose VWF uit de cel
8
Q
Wat is de meest voorkomende bloedingsziekte en wat zijn de symptomen?
A
Ziekte van von Willebrand:
->Slijmvliesbloedingen/ blauwe plekken
9
Q
Welke types van de ziekte van von Willebrand zijn er?
A
Type 1: verminderd VWF
Type 2: niet goed werkend VWF
Type 3: geen VWF
10
Q
Welke behandelingen zijn er voor de ziekte van von Willebrand?
A
(Type afhankelijk!)
->VWF/FVIII concentraat (intraveneus)
->DDAVP (intraveneus / intranasaal, zorgt ervoor dat VWF wordt afgegeven uit de bodies)
->Tranexaminezuur (remt fibrinolyse)
11
Q
Welke agonistem kunnen binden aan een trombocyt en het zo activeren?
A
-Collageen
-Thrombine
-VWF
-ADP
-Fibrinogeen
-Epinephrine
-TxA2
(Zie dia)
12
Q
Wat doen NSAIDS en clopidogrel?
A
Ze interfereren met de ADP receptor op de trombocyten
13
Q
Wat gebeurt er bij de secundaire hemostase?
A
- TF in het subendotheel komt in contact met het bloed, waardoor VII uit het bloed wordt omgezet in VIIa
- TF-VIIa activeert factor X tot Xa
- Xa + Va activeert trombine
- Actief trombine zet fibrinogeen om in fibrine monomeren
- Fibrine vormt fibrine fibrillen
14
Q
Waar worden stollingsfactoren meestal gemaakt?
A
In de lever
15
Q
Welke stollingsfactoren zijn vitamine K afhankelijk?
A
VIIa, Xa, trombine, IXa, APC + protein S
16
Q
Wat is het basisprincipe van de stolling?
A
Omzetting van inactieve zymogenen naar actieve enzymen
17
Q
Hoe wordt FX omgezet naar FXa?
A
Factor IXa zet mbv cofactor VIIIa (tenasecomplex) factor X om in Xa
18
Q
Wat is hemofilie?
A
Een zeldzame X-gebonden bloedingziekte:
->Gewrichts/spierbloedingen
->Hemofilie A: tekort aan factor VIII
->Hemofilie B: tekort aan factor IX
->Ernst afhankelijkheid van hoeveelheid nog aanwezige factor
19
Q
Hoe kan hemofilie worden behandeld?
A
(Type afhankelijk!)
-FVIII of FIX concentraat (intraveneus)
-DDAVP (intraveneus / intranasaal)
-Tranexaminezuur (remt fibrinolyse, tablet)
-Emicizumab (co-factorfunctie, subcutaan)
-Gentherapie
20
Q
Wat is fibrinolyse?
A
Oplossen van de trombus: fibrine wordt door fibrinolytische factoren afgebroken tot fibrine degradatie factoren
21
Q
Welke stof zorgt voor de fibrinolyse?
A
Door plasmine (geactiveerd uit plasminogeen)
22
Q
Wat doet tranexaminezuur?
A
Het remt de fibrinolyse door binding aan plasminogeen, waardoor het niet wordt geactiveerd
23
Q
Welke factoren zorgen voor controle van de secundaire hemostase?
A
-Antitrombine remt trombine
-TFPI (TF protein inhibtor) remt TF - VIIIa
-APC + protein S remt (de vorming van) Xa + Va
24
Q
Wat is de hemostatische balans?
A
Balans tussen stolling en fibrinolyse
25
Hoe beïnvloedt bloeding de hemostatische balans?
Plaatjes en stollingsfactoren verdwijnen waardoor het evenwicht verschuift naar antistolling/fibrinolyse
26
Hoe beïnvloedt trombose de hemostatische balans?
Er zijn meer plaatjes, stollingsfactoren en een afwijkende bloedflow waardoor het evenwicht verschuift naar stolling
27
Hoe test je of de primaire hemostase goed werkt?
VWF (hoeveelheid (antigeen) & functie (activiteit))
Bloedplaatjes (aantal & functie)
28
Hoe test je of de secundaire hemostase goed werkt?
Leverfuncties
Vitamine K
De vorming van fibrine door stollingsfactoren; protombinetijd PT (INR), geactiveerde partiele tromboplastinetijd APTT (loop)
29
Welke stoornissen van primaire hemostase kunnen zorgen voor bloedingsneiging?
- Verworven:
->Trombocytopathie (medicatie: NSAIDs, ascal)
->Trombopenie
- Aangeboren:
->Ziekte van von Willebrand
30
Welke stoornissen van secundaire hemostase kunnen zorgen voor bloedingsneiging?
- Verworven:
->Medicatie (vitamine K antagonisten, DOACs)
->Vitamine K deficientie
->Leverfalen
- Aangeboren:
->Hemofilie
31
Beschrijf de intrinsieke pathway van secundaire hemostase
XI->IX + VIII->X + V->trombine->fibrine
32
Beschrijf de extrensieke pathway van secundaire hemostase
TF->VII->X(+ V)->trombine->fibrine
Trombine activeert 5, 7, 8, 11 en 13 en daarmee de intrinsieke pathway
33
Wat zijn de stappen van onomkeerbare celschade?
Verlies van:
1. Mitochondriale f’tie
2. Membraan structuur
3. DNA, chromatine
structuur
34
Wat zijn mogelijke oorzaken van celbeschadiging?
* langdurig O2-gebrek
* mechanisch
* ioniserende straling, warmte/koude, stroomstoot
* chemicaliën, toxische stoffen
* infectie, leukocyten gemedieerde schade
* genetische defecten
35
Waarvan hangt de ernst van de celschade af?
De mate van stress waaraan de cel wordt blootgesteld: de aard, duur en intensiteit van de schade
36
Waarvan is het moment dat een cel overgaat van reversibele naar irreversibele schade afhankelijk?
De celtype
37
Wat is de volgorde van waarneembare veranderingen bij celdood?
1. Celdood na 30 min
2. Chemicale en ultrastructurele veranderingen
3. Licht-microscopische veranderingen
4. Morfologische veranderingen
38
Wat gebeurt er met de cel bij reversibele schade?
-Zwelling van ER en mitochondria
-Membraan vormt blebs
-Chomatine condenseert
39
Wat gebeurt er met de cel bij irreversibele schade?
-Zwelling neemt verder toe
-Ribosomen laten los van het ER
-Verdere klontering kern
-Organellen gaan kapot
40
Wat veroorzaakt apoptose?
Veel DNA schade of accumulatie van beschadigde eiwitten
41
Wat veroorzaakt necrose?
-Membraanschade (door bv cytoskelet schade)
->Mitochondria gaan kapot
->Plasmamebraan verliest componenten
->Enzymen komen vrij uit de lysosomen
42
Wat gebeurt er door necrose?
-De celinhoud komt vrij en kan naburige cellen beschadigen
-Afweercellen zorgen voor ontstekingsreactie
43
Welke soorten necrose zijn er?
1. Liquefactie/ colliquatie/ vevloeingsnecrose
2. Coagulatie necrose
3. Gangreneuze necrose
4. Verkazende necrose
5. Vet necrose
6. Fibrinoide necrose
44
Wat zijn de kenmerken van liquefactie necrose?
-Visceuze massa
-Vaak in hersenen, longen
-Heterolyse: ontstekingscellen, associatie met infectie
-Autolyse door lysosomen: eiwitafbraak
-Lokale hydrolyse, pus
45
Wat zijn de kenmerken van coagulatieve necrose?
-Vochtophoping, oedeem
-Eiwit denaturatie
-Verlies cellulaire morfologie,
-Behoud algemene weefselstructuur
46
Wat hebben coagulatieve en liquefactie necrose gemeen?
Bij allebei fagocytose van cel debris-> littekenweefsel
47
Wat zijn serum markers voor een myocardinfarct?
1. Myoglobine (direct)
2. Creatine phosphokinase CK-MB (2-48 hr na MI)
3. Troponine T en I (2hr tot 7 dagen na MI)
4. Lactaat dehydrogenase (1-7 dagen na MI)
48
Waardoor wordt afgifte van de circulerende biomarkers vergemakkelijkt?
Reperfusie. Zonder wordt afgifte snelheid bepaald door diffusie en losmaking uit de cel
49
Welke soorten apoptose zijn er?
1. Fysiologisch
2. Pathologisch
50
Wat gebeurt er bij apoptose?
1. Cel condenseert: condensatie kern en vorming uitstulpingen om de inhoud te kunnen verpakken
2. Fragmentatie
3. Fagocytose apoptotische bodies
51
Wat zijn de 2 belangrijkste pathways van apoptose?
1. Death receptor pathway (extrinsiek) door ligand
2. Mitochondriaal (intrinsiek) pathway door celschade
52
Beschrijf de SUMO van necrose
1. Size: zwelling, meerdere cellen beschadigd
2. Uptake: door macrofagen, ontstekingsreactie
3. Membraan: verlies integriteit, cel lysis
4. Organellen: zwelling en lysosomale lek, random DNA degradatie
53
Beschrijf de SUMO van apoptose
1. Size: cel krimpt, 1 cel
2. Uptake: door omliggende cellen
3. Membraan: integriteit behouden, apoptotische bodies
4. Organellen: mitochondrien geven pro-apoptotische proteines af, chromatine condensatie en niet-random DNA degradatie
54
Wat is NETose?
Neutrophil Extracellular Traps:
-Extrusie van DNA door neutrofielen en andere leukocyten (Eosinofiel)
-DNA bedekt met bactericide stoffen, pro-trombogeen (vWF)
55
Wat zijn de stappen van celschade bij een myocardinfarct?
1. ATP omlaag
2. Ion-gradiënten over (plasma)membraan omlaag
3. Eiwitsynthese omlaag
4. Plasmamembraan beschadiging
5. Intracellulaire membraan beschadiging
6. Massale Ca2+ influx (Ca-paradox of O2 paradox)
7. Contractieband necrose, inflammatie
56
Na welk punt is de schade irreversibel bij een myocardinfarct?
Bij de massale Ca influx
57
Wat zijn de determinanten van de hoeveelheid celschade bij een myocardinfarct?
* volledige versus partiële vaatobstructie
* alternatieve bloedtoevoer (collateraal flow)
* acute versus geleidelijke obstructie
* gevoeligheid voor O2 tekort
* periconditionering
58
Waar ontstaat de schade als eerst bij een myocardinfarct?
Eerste 2 uur vooral het binnenste deel van de hartspier, later zal het ontwikkelen tot transmuraal
59
Welke cellulaire aanpassingen zijn er na een infarct?
1. Hypertrofie met kerndeling. Myocyten aan rand moeten harder werken om functie spier te behouden en zullen verdikken
2. Hyperplasie door de fibroblasten. PCI geeft een betere heling wat een ventrikelruptuur voorkomt
60
Welke factoren spelen een belangrijke rol bij irreversibele celschade?
ATP tekort
Membraan beschadiging
Gestoorde ionbalans
61
Wat zorgt voor celzwelling bij schade?
Influx in intracellulaire Na door verminderde werking Na/K-ATPase
62
Waarbij vindt ATP-synthese plaats?
Bij de verbranding van:
->Eiwitten
->Vetten
->Koolhydraten
63
Waarbij vindt ATP-verbruik vooral plaats?
-Spiercontractie
-Iontransport
-Biosynthese van macromoleculen
-Thermogenese
64
Waar wordt ATP vooral verbruikt?
In het cytosol
65
Waar vindt ATP (her)aanmaak plaats?
Cytosol:
-Creatinefosfaat
-Anaërobe glyco(geno)lyse
Mitochondrien:
-Aërobe glyco(geno)lyse
-Vetzuuroxydatie
66
Waarom is aerobe glycolyse langzamer?
Door het membraantransport
67
Hoe vindt ATP-synthese in de hartspier plaats bij rust en inspanning?
-60-70 % vetzuurverbranding
-30-40 % glucose/glycogeenverbranding
68
Wat gebeurt er met de ATP-synthese in de hartspier bij plotse toename in inspanning?
-daling ATP (+ stijging ADP)
-CPK reactie
-anaërobe glyco(geno)lyse
-daarna: versnelling glucose+vetzuuroxidatie
69
Wat zijn de producten van de glycolyse?
-2 pyruvaat
-2 ATP
-2 NADH
70
Hoe wordt NADH uit de glycolyse bij de meeste organen getransporteerd over het mitochondriale binnenmembraan?
Malaat-aspartaat shuttle (2,5 ATP/NADH):
1. NADH geeft elektronen af aan oxaalacetaat->malaat
2. Malaat gaat via een kanaal over het membraan
3. Malaat->oxaalacetaat, waarbij weer NADH ontstaat
4. Oxaalacetaat->aspartaat
5. Aspartaat gaat over het membraan en wordt in het cytosol omgezet in oxaalacetaat
71
Hoe worden bij de malaat-aspartaat shuttle malaat en aspartaat over het membraan vervoerd?
-Transporter wisselt malaat tegen alfa-ketoglutarate
-Transporter wisselt aspartaat tegen glutamaat
72
Hoe wordt NADH uit de glycolyse bij skeletspieren getransporteerd over het mitochondriale binnenmembraan?
Glycerol-3P-shuttle:
1. Dihydroxyacetone fosfaat neemt elektronen op uit NADH en wordt glycerol-3P
2. In de mitochondrium vindt de omgekeerde reactie plaats, waarbij er elektronenoverdracht is naar FAD+
Reacties onder invloed van dehydrogenase
73
Wat gebeurt er met het pryuvaat uit de glycolyse?
Het wordt over het mitochondriale binnenmembraan getransporteerd en wordt daar onder invloed van pyruvaatdehydrogenase omgezet in acetyl CoA
74
Wat gebeurt er bij de citroenzuurcyclus?
Oxaalacetaat en acetyl CoA vormen samen nitraat
Er ontstaat NADH, FADH2 en ATP
75
Wat gebeurt er bij de beta-oxidatie?
Vetzuur wordt omgezet in acetyl CoA. Bij elke 7 cycli ontstaat er een NADH en FADH2
76
Hoeveel H+ zijn er nodig voor de productie van 1 ATP?
3 H+(Epot is -21,5 kJ/mol en voor ATP-synthese is 50 kJ/mol nodig)
77
Wat betekent koppeling bij de oxfos?
De potentiele energie in de H+ gradient koppelt de oxidatie van NADH en FADH2 met fosforylering van ADP
78
Waardoor wordt de potentiele energie van de mitochondriale binnenmembraan bepaald?
De protonengradiënt en vooral de negatieve membraanpotentiaal
79
Wat is de snelheidsbepalende stap van de mitochondriale ademhaling?
De hoeveelheid beschikbaar ADP in de mitochondriale matrix. Dit is afhankelijk van cytosolair ATP-verbruik
80
Wat is de situatie van de oxphos in rust?
Batterij maximaal “opgeladen”: H maximaal; veel NADH; voldoende O2
81
Hoe zorgt ADP voor het in gang zetten van de oxphos?
Door ATP synthese neemt H af->weer H+ pompen-> elektronentransport van NADH (FADH2) naar O2 kan weer gebeuren
82
Wat is de creatinefosfaat reactie?
CrP + ADP <-> Cr + ATP onder invloed van creatine phosphokinase (CPK)
83
Welke reactie zorgt voor een versnelling van de glyco(geno)lyse?
Adenylaat kinase: 2 ADP <-> ATP + AMP:
84
Hoe versnelt AMP de glyco(geno)lyse?
AMP is allosterische activator van fosfofructokinase (PFK)
en glycogeen fosforylase (GP)
85
Waarom vindt er verzuring plaats bij anaerobe ATP-synthese?
Pyruvaat wordt gebruikt voor de reoxidatie van NADH en wordt daarbij omgezet in lactaat
86
Wat activeert AMP nog meer?
De vetzuuroxidatie
87
Welke rol heeft AMP bij ischemie?
5' nucleotidase: AMP->adenosine + P. Adenosine zorgt voor vasodilatatie
88
Waarom kan remming van de vetzuuroxidatie gunstig zijn voor patienten met angina pectoris?
Vetzuuroxidatie kost relatief meer O2 per ATP (4,5 ATP/O2 ipv 5,3 ATP/O2 bij glucoseverbranding)
89
Welke geneesmiddelen zijn er voor angina pectoris?
Vetzuuroxidatie remmers:
-Trimetazidine
-Ranolazine
-Etoxomir
Mitochondriale vetzuuropname remmers:
-perhexiline
-MDI (Malonyl-CoA decarboxylase remmers)
-dichlooracetaat (PyruvaatDeHydrogenase activatie)
90
Waardoor is verbranding van glycogeen gunstiger dan van glucose bij beperkt O2 aanbod?
50% meer ATP/lactaat
91
Wat is het J punt van een ECG?
Het einde van het QRS-complex. Van hieruit wordt de ST-depressie beoordeeld
