week 3: opzet en schuld

Question 1

Wat is het schuldbeginsel?

Answer 1

Straf kan alleen worden opgelegd als er sprake is van een zekere mate van schuld.

Question 2

Wat is opzet?

Answer 2

• Willens en wetens de verboden gedraging verrichten.
• Niet het (achterliggende) motief van de dader.
• Kleurloos.
• Geen voorbedachte rade.

Question 3

Wat is culpa?

Answer 3

De verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid.

Question 4

Wat zijn de gradaties van opzet?

Answer 4

• Willens en wetens handelen.
• Zekerheids- of noodzakelijkheidsbewustzijn.
• Mogelijkheidsbewust zijn in de vorm van voorwaardelijk opzet.

Question 5

Wat is voorwaardelijk opzet (HR Aanmerkelijke kans, HR HIV I, HR Vrijspraak voormalig neuroloog en HR Schieten op bovenwoning)?

Answer 5

• De verdachte beseft op het moment van handelen dat er een mogelijkheid was dat als gevolg van de handeling een strafbaar feit verwezenlijkt.
• Bewijs van opzet vereist minst genomen de aanwezigheid van een ‘aanmerkelijke kans’ en een ‘bewuste aanvaarding’ van die kans door de verdachte.

Question 6

Wat zijn de verschijningsvormen van opzet?

Answer 6

• ‘Opzettelijk’ of ‘met opzet’.
• ‘Wetende dat’, ‘terwijl hij wist’ of ‘kennis dragende dat’ → voorwaardelijk opzet.
• ‘Oogmerk’ → niet voorwaardelijk opzet.
• Ingeblikt in aanduiding gedraging of middel.
• ‘Voornemen’ bij poging (art. 45 Sr).
• ‘Opruien’, ‘zich verzetten’, ‘binnendringen’ of ‘aanhitsen’.

Question 7

Wat is bewuste schuld?

Answer 7

• Beetje nagedacht.
• De dader wist dat er een kans aanwezig was dat het verkeerd zou gaan, maar dacht dat dat niet zou gebeuren.

Question 8

Wat is onbewuste schuld?

Answer 8

• Niet eens nagedacht.
• De verdachte had het gevolg van zijn acties moeten voorzien en tevens anders kunnen handelen, maar heeft dat niet gedaan.
• Onbewust van de mogelijkheid van het intreden van een bepaald gevolg, maar had deze mogelijkheid wel moeten voorzien.

Question 9

Wat is roekeloosheid (HR Roekeloos rijden)?

Answer 9

Zeer onvoorzichtig gedrag waarbij welbewust en met ernstige gevolgen onaanvaardbare risico’s zijn genomen.

Question 10

Wat is normativering of objectivering van opzet of schuld?

Answer 10

Het opzet of schuld moet in de praktijk vaak worden afgeleid uit de feitelijke omstandigheden en de uiterlijk waarneembare gedraging.

Question 11

Wat is objectivering?

Answer 11

Subjectieve opzet wordt mede getoetst aan uiterlijke omstandigheden en algemene ervaringsregels.

Question 12

Wat is normativering?

Answer 12

Er wordt gekeken naar wat een gemiddeld mens in de omstandigheden geweten en gewild zou hebben.

Question 13

Wat is de Garantenstellung (HR Apothekersassistente in opleiding)?

Answer 13

Aan bepaalde personen kunnen op grond van hun functie of beroep hogere eigensen worden gesteld.

Question 14

Wat is boos opzet?

Answer 14

De verdachte heeft daadwerkelijk geweten en beseft, op het moment van handelen, dat hij wederrechtelijk en wettelijk strafbaar bezig was.

Question 15

Wat is kleurloos opzet?

Answer 15

Het is niet vereist dat de rechter vaststelt dat de verdachte ook opzettelijk de wet wettelijk en wederrechtelijk overtreden heeft, dus dat hij wist dat hij strafbaar was.

Question 16

Wat is het verschil tussen bewuste schuld en voorwaardelijk opzet?

Answer 16

• De voorwaardelijke opzet vereist de aanvaarding van de aanmerkelijke kans en bij bewuste schuld ontbreekt deze aanvaarding.
• Wilselement ontbreekt.

Question 17

Wat zijn de gradaties van culpa?

Answer 17

• Onbewuste schuld.
• Mogelijkheidsbewustzijn in de vorm van bewuste schuld.
• Roekeloosheid.

Question 18

Welke elementen zijn opgenomen in culpa?

Answer 18

Wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid.

Question 19

Wat is de objectieve zijde van culpa (HR Black-out, HR Kampvuur te Castricum en HR Apothekersassistente)?

Answer 19

• Aanmerkelijke onvoorzichtigheid.
• De verdachte heeft een bepaalde zorgvuldigheidsnorm geschonden.
• Had iemand anders moeten handelen?
• Aanmerkelijke discrepantie tussen de gedraging en de geldende zorgplicht.
• Evt. voorzienbaarheid en Garantenstellung.
• Als dit volstaat is de wederrechtelijkheid bewezen.

Question 20

Wat is de subjectieve zijde van culpa (HR Apothekersassistente?

Answer 20

• Verwijtbaarheid.
• De verdachte kan van de schending een verwijt worden gemaakt.

Question 21

Waarom is schuld een voorwaarde voor strafbaarheid?

Answer 21

De gedachte dat de mens kan worden geacht om over voldoende vrijheid te beschikken om zijn gedrag af te stemmen op zijn eigen keuze en daar dus ook verantwoordelijkheid voor te dragen.

Question 22

Wat zijn betekenissen van schuld?

Answer 22

• Daderschap → het gedaan hebben.
• Schuldbestanddelen → opzet en culpa.
• Schuld in enge zin → culpa.
• Schuldelement → verwijtbaarheid.
• Straftoemetingsschuld.

Question 23

Waarop is opzet in de delictsomschrijving gericht?

Answer 23

Alles achter opzettelijkheid in de delictsomschrijving.

Question 24

Welke delictsomschrijving geeft aan dat de verdachte wist dat zijn handeling wederrechtelijk was?

Answer 24

• “Opzettelijk wederrechtelijk”.
• Boos opzet.

Question 25

Wanneer hoef je wederrechtelijkheid niet vast te stellen in een delictsomschrijving?

Answer 25

“Opzettelijk EN wederrechtelijk”.

Question 26

Wat is noodzakelijkheidsbewustzijn?

Answer 26

De verdachte beseft op het moment van handelen dat noodzakelijkheid en zeker is dat als gevolg de handeling van een strafbaar feit wordt verwezenlijkt.

Question 27

Wat is stoornisongevoeligheid?

Answer 27

Je kunt voorwaardelijk opzet bewijzen ook al heeft de verdachte gehandeld onder invloed van een psychische stoornis.

Question 28

Wat zijn de verschijningsvormen van culpa?

Answer 28

• Ten aanzien van het gevolg → ‘aan schuld te wijten’.
• Ten aanzien van omstandigheid → ‘redelijkerwijze moeten vermoeden’.
• Roekeloosheid.

Question 29

Wat is schuldstrafrecht?

Answer 29

Toerekening van strafrechtelijke aansprakelijkheid is slechts op haar plaats, indien niet alleen bepaalde objectieve voorwaarden, maar ook bepaalde subjectieve, op de persoon van de terechtstaande verdachte betrokken voorwaarden zijn vervuld.

Question 30

Wat is de subjectieve zijde van het strafbare feit?

Answer 30

Opzet en culpa.

Question 31

Wat zijn doleuze misdrijven?

Answer 31

Misdrijven waar opzet is vereist.

Question 32

Wat zijn culpoze misdrijven?

Answer 32

Misdrijven waar schuld (culpa) is vereist.

Question 33

Wat zijn psychische delictsbestanddelen?

Answer 33

Het bewijs van opzet en culpa vergt een uitspraak over de geestesgesteldheid waarmee de verdachte een bepaald misdrijf zou hebben gepleegd.

Question 34

Wat is de ondergrens van opzet?

Answer 34

Voorwaardelijk opzet.

Question 35

Wat speelt bij culpoze gevolgsdelicten een rol?

Answer 35

• Wederrechtelijkheid.
• Verwijtbaarheid.
• Causaliteit (HR Blackout).
• Evt. voorzienbaarheid (HR Kampvuur te Castricum).

Question 36

Wat maakt het onderscheid tussen ‘onbewuste schuld’ en ‘voorwaardelijk opzet’ lastig?

Answer 36

• Opzet en culpa zien op innerlijke, psychische gesteldheden.
• Bewijs van geestesgesteldheid (bijv. ontkennen) kan nodige problemen opleveren, omdat de rechter niet in het hoofd van de verdachte kan kijken.

Question 37

Wat is de verwijtbaarheid en wanneer komt die ter sprake?

Answer 37

• Belangrijke algemene voorwaarde voor bestraffing in schuldstrafrecht.
• Het wordt verondersteld en komt alleen ter sprake als een beroep wordt gedaan op een schulduitsluitingsgrond.

Question 38

Waarom is het culpoze misdrijf dogmatisch een problematisch rechtsfiguur?

Answer 38

Geestesgesteldheid is bij open misdrijven casuïstisch niet heel sterk en kan in strijd met het legaliteitsbeginsel.

Question 39

Waarom is voorbedachte rade niet hetzelfde als opzet?

Answer 39

• Bij voorbedachte rade heeft de verdachte de tijd gehad om na te denken over de betekenis en de gevolgen van het te nemen of genomen besluit.
• Niet gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedswelling.

Question 40

Waar ziet opzet niet op?

Answer 40

Geobjectiveerde bestanddelen.

Question 41

Wanneer is een bestanddeel geobjectiveerd?

Answer 41

• Uitgesproken bedoeling van de wetgever.
• Ratio van de desbetreffende bepaling.
• Door het gevolg gekwalificeerd delict.

Question 42

Wat is willens en wetens handelen?

Answer 42

• Zuiverste vorm van opzet.
• Iemand heeft overeenkomstig de bedoeling, plan, toeleg of voornemen gehandeld met het volle besef van zijn eigen wil en van de strekking van zijn handelen die in het verlengde van de wil is gelegen.

Question 43

Hoe herken je culpa in de wet?

Answer 43

• Schuld.
• Onachtzaamheid.
• Gebrek aan de nodige omzichtigheid of voorzorg.
• Redelijkerwijs moetende vermoeden.
• Ernstige reden om te vermoeden.