week 2: causaliteit en wederrechtelijkheid

Question 1

Wat is de objectieve zijde van het delict?

Answer 1

Wederrechtelijkheid en causaliteit bepalen mede de grenzen van strafrechtelijke aansprakelijkheid.

Question 2

Wat zijn de causaliteitstheorieën?

Answer 2

• Conditio sine qua non
• Causa proxima
• Relevantietheorie
• Adequatietheorie
• Redelijke toerekening

Question 3

Wat is wederrechtelijkheid als element?

Answer 3

Wederrechtelijkheid is element en valt weg bij rechtvaardigingsgrond.

Question 4

Wat is wederrechtelijkheid als bestanddeel?

Answer 4

• Wederrechtelijkheid is bestanddeel van de wettelijke delictsomschrijving.
• Doel is inperken reikwijdte van de delictsomschrijving.

Question 5

Wat is facetwederrechtelijkheid (HR Dreigbrief)?

Answer 5

Handelen in strijd met de specifieke betekenis die afhankelijk is van de strekking van de delictsomschrijving.

Question 6

Wat is formele wederrechtelijkheid?

Answer 6

• Het is wederrechtelijk wanneer dit in de wet is aangegeven.
• Alleen de wettelijke rechtvaardigingsgronden kan de wederrechtelijkheid opheven.

Question 7

Wat is materiële wederrechtelijkheid?

Answer 7

De wederrechtelijkheid van een daad ontbreekt op gronden die niet rechtstreeks door de wetgever zijn voorzien.

Question 8

Bij welke delicten speelt causaliteit een rol?

Answer 8

Het moet gaan om delicten waar op enige wijze een bepaald gevolg delicsbestanddeel is.

Question 9

Zijn de causaliteitstheorieen na aanvaarding van de theorie van de redelijke toerekening nog van belang?

Answer 9

Ja, conditio sine qua non en adequatietheorie.

Question 10

Staat het eigen optreden van het slachtoffer dat van invloed is op het intreden van het gevolg altijd in de weg aan het aannemen van causaal verband volgens de leer van redelijke toerekening?

Answer 10

De keuze van het slachtoffer staat niet in de weg, want dat is een tussenkomende factor (HR Dwarslaesie).

Question 11

Wat is de ruime opvatting van de Hoge Raad (wederrechtelijkheid)?

Answer 11

Wederrechtelijkheid als bestanddeel:
- Handelen in strijd met het objectieve recht, incl. ongeschreven norm.

Question 12

Wat zijn materieel omgeschreven delicten?

Answer 12

Delicten waarbij een gevolg op enigerwijs in het leven is geroepen. Causaliteit is dan delictsbestanddeel.

Question 13

In welke gevallen kan causaliteit moeilijk zijn?

Answer 13

• Omissiedelicten (nalaten)
• Gevolgen treden pas na verloop van tijd in
• Gevolgen treden op andere plaats in
• Samenkoop van omstandigheden (keten van gebeurtenissen
• Is er een andere (samenvallende of mogelijk alternatieve) oorzaak?

Question 14

Wat is conditio sine qua non?

Answer 14

• Is de gedraging van de verdachte een noodzakelijke of onmisbare voorwaarde geweest voor het intreden van het gevolg?
• Geen onderscheid in dubbele causaliteit, dus onvoldoende theorie om de relevante oorzaken te onderscheiden.
• Het bezwaar is dat causale factoren eindeloos terug geleid kunnen worden.
• Ondergrens van strafrechtelijke causaliteit.

Question 15

Wat is causa proxima?

Answer 15

• De juridische strafrechtelijke oorzaak is de factor die in de tijd het dichts in de buurt zit van het ingetreden gevolg.
• Bezwaar is dat dichtstbijzijnde niet noodzakelijkerwijs voldoende zwaar of belangrijk is om als strafrechtelijke relevante oorzaak aangemerkt te kunnen worden.

Question 16

Wat is de relevantietheorie?

Answer 16

Welke oorzaak is de meest relevante uit het oogpunt uit de strekking van de delictsomschrijving.

Question 17

Wat is de adequatietheorie?

Answer 17

De voorzienbaarheid voor de verdachte of de menselijkheid in het algemeen van het gevolg naar algemene ervaringsregels.

Question 18

Wat is de subjectieve zin van voorzienbaarheid (adequatietheorie)?

Answer 18

De dader kon het ingetreden gevolg voorzien in zijn omstandigheden en met zijn individuele achtergronden, overeenkomstig de norm van de gemiddelde mens op het moment van zijn gedraging.

Question 19

Wat is de objectieve zin van voorzienbaarheid (adequatietheorie)?

Answer 19

Wat als waarschijnlijk gevolg van de handeling kan worden gezien naar objectieve feiten van het moment.

Question 20

Wat zijn de relevant feiten van de causaliteit?

Answer 20

• Aard van het gedrag van de verdachte
• Aard en strekking van het delict
• Ernst van het letsel
• Subjectieve zijde delict: opzet
• Tijdsverloop en complexiteit causale keten

Question 21

Wat is de aard van het gedrag van de verdachte (HR Koolmonoxidevergifting)?

Answer 21

• Gedraging geschikt om in het leven te roepen.
• Gedraging heeft risico op gevolg aanzienlijk vergroot.

Question 22

Wat is de aard en strekking van het delict?

Answer 22

• Welk gevolg had de wetgever voor ogen?
• Welke rechtsgroep probeert de wetgever te beschermen?

Question 23

Wat is de ernst van het letsel?

Answer 23

• Hoe het slachtoffer als persoon in elkaar zit.
• Medische problemen staan niet in de weg, ook al kan verdachte dat niet weten.

Question 24

Wat is tijdsverloop of complexiteit causale keten?

Answer 24

• Tussenkomende factoren
• Onduidelijkheid over wat de oorzaak is

Question 25

Wat is de subjectieve zijde van het delict?

Answer 25

Is er opzet om het gevolg in leven te roepen?

Question 26

Wat zijn tussenkomende factoren (HR Bloedvergifting en HR Dwarslaesie)?

Answer 26

• Na gedraging verdachte treden een of meer factoren op die doorwerken in gevolg.
• Hoe meer tijd is verstreken tussen gedraging en gevolg, des groter de kans dat causaliteitsketen wordt doorbroken.

Question 27

Wat is in strijd met het objectieve recht?

Answer 27

• Gedraging in strijd met de wet.
• Gedraging zonder bevoegdheid daar toe.
• Gedraging in strijd met ongeschreven normen (incl. fatsoennormen).
• Eigen recht betekent niet gelijk dat gedrag niet wederrechtelijk is (HR Dreigbrief).

Question 28

Wat is causaliteit?

Answer 28

Het oorzakelijk verband tussen een gedraging en een gevolg.

Question 29

Wat is de leer van redelijke toerekening (HR Bloedvergifting, HR Groningse HIV-zaak, HR Koolmonoxidevergiftiging en HR Dwarslaesie)?

Answer 29

Kan het gevolg in redelijkheid worden toegerekend aan de verdachte die de gedraging heeft gepleegd?

Question 30

Wat zijn formele delicten?

Answer 30

• De actieve handeling in de delictsomschrijving wordt strafbaar gesteld.
• In beginsel wordt niet gekeken naar het eventuele gevolg van de handeling.

Question 31

Wat zijn door het gevolg gekwalificeerde delicten?

Answer 31

• Delicten met strafverzwarende gevolgen.
• Opzet van de dader is vaak niet gericht op het strafverzwarende gevolg.

Question 32

Wat is de leer van (het ontbreken van) de materiële wederrechtelijkheid (HR Huizense Veearts)?

Answer 32

• Wederrechtelijkheid kan niet alleen vervallen door de mogelijkheden in de wet, maar ook als het gaat om substantiële afwezigheid van de wederrechtelijkheid.
• Sprake van een redelijk middel tot een redelijk doel, waarbij het doel een evident voordeel voor de rechtsorde moet betekenen of zelfs kans heeft door de wetgever te worden erkend.

Question 33

Wat is de leer van sociale adequatie?

Answer 33

Handelen is niet strafbaar indien die handelingen passen in het verwachtingspatroon dat van de betreffende persoon in zijn functie mag worden verwacht.

Question 34

Wat is de vrije leer van de subsocialiteit?

Answer 34

Handelen is niet strafbaar indien het handelen geen gevaar voor de samenleving oproept.

Question 35

Wat is de creatieve interpretatie?

Answer 35

• De rechter leest in de wettelijke delictsomschrijving de wederrechtelijkheid in op grond van veroorlovende normen die worden ontleend aan andere rechtsgebieden, algemene rechtsbeginsel of rechtsgewoonten.
• Normen die zijn neergelegd in andere wetten.
• Ongeschreven maatschappelijke normen die de gedraging geoorloofd maken en op die manier de werking van de delictsomschrijving beïnvloeden.

Question 36

Wat zijn de voordelen van creatieve interpretatie?

Answer 36

• Dichter bij de wettekst.
• Strikte wetstoepassing en de wet wordt niet zomaar terzijde gesteld.
• Bewijslast wordt beter verdeeld.

Question 37

Wat zijn de opvattingen van de leer van de materiële wederrechtelijkheid?

Answer 37

• Leer van (het ontbreken van) de materiële wederrechtelijkheid.
• Leer van de sociale adequatie.
• Leer van subsocialiteit.
• Creatieve interpretatie.