Week 3 Flashcards
imprinting even uitzoeken
was vorig jaar tt vraag (stambomen etc)
anticonceptie gebruik ontwikkeling
- sociologische/ economische ontwikkeling
- individuele vrijheid, normen
- verlaging moeder/ kindersterfte
wie gaat er over anticonceptie?
1e lijns zorg (huisartsen NHG en NVOG)
wat is de ideale vorm van anticonceptie?
- 100% betrouwbaar
- geen negatieve effecten gezondheid
- goedkoop
- eenvoudig te gebruiken
- toegankelijk
- direct toepasbaar
- reversibel
- geen effect op seksualiteitsbeleving
- toepasbaar door man/ vrouw
*geen enkel middel voldoet hieraan
coitus interruptus (CI)
‘voor het zingen de kerk uit’
- geen neg effecten op gezondheid
- goedkoop
- toegankelijk
- direct toepasbaar
- reversibel
hormonale anticonceptie
hoofdwerking
- follikelontwikkeling en ovulatie verhinderen (onderdrukken LH piek) (>door mn progestagene component)
- onderdrukken follikelontwikkeling (onderdrukken FSH stijging) (>door oestrogeen/ progesteron component)
nevenwerkingen (progestagenen):
- transformatie van endometrium (verstroen proliferatie/ differentiatie proces)
- veranderingen in cervixaal slijmproductie (stug/dik)
- beïnvloeding tuba- motoriek-/peristaltiek
hormonale anticonceptie
- combinatie progestativum en oestrogeen: hypo-gonadotrofie
- oestrogeen toegevoegd, mn. ter stabiliseren endometrium
- monofasische versus meerfasepreparaten
- progestageen is afgeleid van nor-testosteron > androgene werking, 2e en 3e generatie synthetisch progestageen minder androgeen
*monofasisch lijkt beter te zijn dan cyclus volgen
*door androgeen krijg je last van lipidenprofiel en daardoor hart/vaatziekten
voordelen hormonale anticonceptie
- cyclusregulatie
- minder bloedverlies en dysmenorroe
- minder androgeen effect (SHBG)
- minder endometriumcarcinoom, overiumcarcinoom
nadelen hormonale anticonceptie
- tromboserisico verhoogd (DVT, toegeschreven aan EE component; verhoging stollingsfactoren V, VII, VIII, X, fibrinogeen) (Progestageen 2e generatie mogelijk betere ‘counteractors’ dan 3e generatie)
- cardio-vasculaire aandoeningen risico mogelijk verhoogd (lage EE dosis, androgene werking, hypertensie, dyslipidemie; maar lijkt sterker verbonden met roken)
- cerebrovasculaire accidenten (arteriële trombose, geassocieerd met oestrogeen component; zeldzaam)
neveneffecten van hormonale anticonceptie
- metabolisme; verstoorde glucose tolerantie test (geen DM)
- serum lipiden; verhoogde triglyceriden, HDL/LDL ratio: afhankelijk van ‘androgeniciteit’
- binding globulines; TBG, SHBG, CBG hoger, vrije fractie lager
- lever adenoma; door hogere EE component
hormonale anticonceptie & kanker risico
- mamacarcinoom lijkt verhoogd met name bij jonge gebruikers maar effect verdwijnt na staken (overall OR 1.1-1.2)
- ovarium carcinoom en endometrium carcinoom; significant beschermend effect
- BRCA-I/II genmutatie: onzeker, nog te weinig robuuste data; OAC lijkt beschermend tegen ovarium carcinoom, hoger risico mamacarcinoom is onduidelijk
- benigne leverafwijkingen en hepatocellulair carcinoom; lijkt verhoogd, echter waarschijnlijk vooral bij bij 1e generatie OAC
meestvoorkomende klachten hormonale anticonceptie
- hoofdpijn; vaak spanningshoofdpijn, starters, EE ontsteking (migraine met aura misschien geen OAC geven)
- onregelmatige bloedingen; spatting tgv<EE
- libidovermindering; lijkt meer stress/angst
- stemmingswisseling; PMS: onttrekking P e/o EE. als dit onafhankelijk van stopweek is; relatief E-rijkere pil of P-armere pil
- gewichtstoename; niet evidence-based aangetoond (misschien lifestyle change)
*meestal zijn dit ‘insteleffecten’ die na 3 mnd weer over zijn
advisering over hormonale anticonceptie (keuze afweging voor algemeen/pil)
algemeen
- betrouwbaarheid, acceptabiliteit, gebruiksgemak
bij keuze voor pil meewegen:
- betrouwbaarheid door innamefouten
- gebruikgemaakt
- veiligheid (interferentie met andere medicamenten of contraindicaties)
contravindicaties hormonale anticonceptie
(afwegen tov risico op zwangerschap)
- trombose in VG of trombofilie
bijv. factor V leiden mutatie dragerschap
- cardiovasculaire aandoeningen
potentierand effect van roken (<10/d), leeftijd > 35jaar, hypertensie (>100 mmHg diast), huidige generatie progestagenen gunstiger voor lipidenprofiel
- ischemic stroke
arteriële trombose door oestrogenen, cave bij pronomen (migraine met aura: progesteron only preparaat geven)
- leveraandoening (benigne adenomen, cirrhose)
progesteron only pil lijkt minder risico te hebben
- mamacarinoom, gynaecologische maligniteit
counseling bij keuze hormonale anticonceptie
- voorgeschiedenis
- cardiovasculaire risicofactoren
- migraine met aura
- veneuze trombo-embolie bij familieleden
- geneesmiddelen gebruik
- borstvoeding
*zie slides
nuva ring
- combinatie
- 2,7 mg EE & 11,7 mg etonogestrel (ENG)
- 15mu EE & 120mu ENG / 24 uur
- constante spiegels
- geen first pass effect lever
- 3 weken in 1 week niet
- tijdens coitus misschien niet prettig
- vergeten
- pearl index: 0,4
- doorgebruiken
EVRA pleister
- drielagig
- o,75mg EE &6 mg Norelgestromin
- 20mu g EE & 150mu g NEg/24 uur
- 3 weken, 1 stopweek
- geen huidverzorgende producten gebruiken
- baden&douchen
- doorgebruiken kan
minipil
- alleen progestativa
- 75mu desogestrel
- endometrium decidualisatie
- cervix slijm verdikking
- mindere mate ovulatie remming
- continue gebruik
- marge van vergeten kritiek (3-6 uur)
- betrouwbaar
- kan met borstvoeding (2 weken PP starten)
Implanon
- alleen progestageen
- 25-30mu etonogestel/ 24 uur
- onderdrukt ovulatie (LH-piek): minder de follikelgroei
- spotting (ongeveer een half jaar)
- bloedingspatroon veranderd
- 3 jaar werkzaam
- uiterst betrouwbaar
- inbrengen vergt ervaring
prikpil (depo provera)
- 150 mg i.m. medroxyprogesterone/ 3 maanden
- vrijwel volledige onderdrukking ovulaties, in beperkte mate ook follikelontwikkeling
- atrofische bloedingen & amenorroe
- lange nawerking (1-2 jaar)
- < botmineraal dichtheid
hormonale anticonceptie; pil vergeten
uitgangspunt 7 dagen regel:
- tenminste 7 dagen achtereen onderdrukking nodig
- verlengt pil vrije periode tot >7 (betrouwbaarheid minder!)
- interval tussen 2 pillen < 36 uur: alsnog innemen, geen aanvullende maatregelen
hormonale anticonceptie: nood
doel
- verhinderen van ovulatie door hormonale onderdrukking LH piek
- verhinderen innestelen embryo
principe:
- hoge dosis progestagenenL onderdrukt LH en verstoord implantatie window
opties:
- levonorgestrel: onderdrukking LH piek (synthetisch progestageen)
- Ulipristal: onderdrukking LH piek + beinvloeding endometrium (progesteron receptor modulator)
- IUD: beinvloeding endometrium
waarom moeten dokters iets weten over seks
- ziekte of handicap kan seksuele disfuncties of problemen geven
- seksuele klachten soms symptoom van ziekte
- seksuele problemen soms met medicijnen of operaties te behandelen
- seksuele problemen als gevolg van medisch handelen
- fijn seksleven is gezond; betere prognose/ goede preventie
prevalentie seksuele problemen (mannen/vrouwen)
mannen
11% heeft minimaal 1 disfunctie:
- vroegtijdige zaadlozing
- erectiestoornis
- risicogroep: oudere mannen >70
vrouwen
15% heeft minimaal 1 disfunctie:
- orgasmeproblemen
- lubricatieproblemen
- dyspareunie
- risicogroep: jonge vrouwen <25 (50% regelmatig pijn, 11% altijd)
wat is de definitie van gezonde seksualiteit
seksueel gedrag dat als egosyntoon en bevredigend wordt ervaren en waardoor geen schade wordt berokkend aan zelf of anderen
*ergosyntoon= als passend ervaren
biopsychosociaal model
seks wordt beïnvloed door:
biologisch:
- leeftijd
- gezondheid
- medicatiegebruik
psychologisch:
- persoonlijkheid
- psychische problemen
- omgaan met seksualiteit
- verwachtingen
- normen/ waarden
sociaal:
- cultuur
- religie
- relatie
- opvoeding
psychotische cirkel naar bacroft
zie slides
opwinding en zin
- seksuele antigeneigdheid
- ervaring van seksuele opwinding en verlangen
sterke stimuli > opwinding > seksuele actie
incentive motivatie model
uitgangspunt:
- je hebt zin omdat je seks hebt
voorwaarden voor zin en opwinding: incentive motivatie model
- intact seksueel systeem
- stimuli met seksuele betekenis
- geschikte omstandigheden (mogelijkheid tot seksuele activiteit)
zin krijgen in seks
context
- individueel
- partnerrelatie
- situatie
communicatie
prikkels
- intern
- extern
genitaal lichaamsbeeld meisjes
meisjes
- onbekendheid
- onzekerheid
- vergelijking media/porno
- asymetrisch
- te grote labia minora
- vies (overmatige hygiene)
- niet ‘van zichzelf’
nodig
- ontdekken
- bekijken
- mastrubatie
- correcte hygiene
- acceptatie
- positief lichaamsbeeld
genitaal lichaamsbeeld jongens
jongens
- onzekerheid
- prestatiedruk
- vergelijking media/porno
- te klein
- te krom
nodig
- acceptatie
- zelfvertrouwen
- positief lichaamsbeeld
- richten op plezier/ ervaring