Week 2 Flashcards
Wat zijn de functies van de exocriene pancreas?
- Secretie van spijsverteringsenzymen in het duodenum
- Secretie van bicarbonaat in het duodenum (~1,5 L/dag)
Welke spijsverteringsenzymen geeft de pancreas af?
- eiwitafbrekende (proteolytische) pro-enzymen: trypsinogeen, chymo-trypsinogeen, pro-elastase, pro-carboxypeptidases
- vetafbrekende (lipolytische) enzymen: pancreas lipase, pro-colipase
- koolhydraat afbrekende (glycosidische) enzymen: a-amylase
Wat zijn de functies van het bicarbonaat uit de pancreas?
- voorkomt zuurschade darmwand (ulcera)
- zorgt voor optimale pH (>6) voor digestieve enzymen in het duodenum
Welke hormonen stimuleren de exocriene pancreas?
-Cholecystokinine (CCK) / gastrine (G): acinair, secretie eiwit/ enzymen
-Secretine (S): ductulair (ook acinair icm CCK of Ach), secretie NaHCO3 rijke vloeistof
Wat zijn de kenmerken van een acinaire cel?
Grote kern, veel RER, golgi, vesikels
Synthese en secretie van pancreasenzymen
Beschrijf het proces van acinaire secretie
- CCK zorgt via Ca2+ voor exocytose van vesikels
- N. vagus via ACh hetzelfde effect (vagotomie, atropine)
- Secretine/cAMP potentiëren het effect van ACh en CCK op de acinaire secretie
Beschrijf het proces van ductulaire secretie
- Bij een signaal opent het luminale CFTR (Cl kanaal)
- Cl- gaat de cel weer in via AE waarbij HCO3- de cel uitgaat. Recirculatie van Cl-
- Na+ en H2O volgen via paracellulair transport
- Basolaterale NBC1, NKCC1 zorgen voor een HCO3- en Cl- gradient. Gedreven door Na/K-ATPase (+ basolaterale K-kanaal)
Wat is er aan de hand bij cystische fibrose?
De CFTR is gemuteerd
Wat zijn de regulatiemechanismen van ductulaire secretie?
- luminocriene regulatie: coördineert acinaire en ductulaire secretie
- endocriene regulatie: koppelt HCl toevoer aan HCO3- secretie naar duodenum
Hoe werkt luminocriene regulatie?
Guanyline uit de acini bindt aan GC-C en activeert cGMP-> cGK-> fosforylering CFTR
Hoe werkt endocriene regulatie van ductulaire secretie?
Stimulatie: secretine (bloed) zorgt via cAMP voor fosforylering van CFTR
Remming: somatostatine remt cAMP aanmaak
Uit welke fases bestaat de stimulatie van pancreas secretie en in welke mate dragen ze eraan bij?
- Cefale fase: efferente vagus impuls (ACh, VIP), tot 50% respons
- Gastrische fase: vagus reflexen/ gastrine (ACh, VIP, gastrine), <10%
- Intestinale fase: tot 90% max respons
Welke cellen zijn betrokken bij de intestinale fase van de pancreas secretie?
Cellen in duodenum wand:
-I cel: geeft CCK af
-S cel: geeft secretine af
Door welke factoren worden I-cellen gestimuleerd?
- vetzuren
- aminozuren, peptides
- CCK-RF (tonische secretie door dunne darm)
Hoe wordt secretine afgifte door S-cellen gereguleerd?
H+ (pH< 4.5) stimuleert secretine afgifte. HCO3- uit de pancreas reageert met H+ waardoor de pH stijgt en S stimulatie weer afneemt. HCO3- volgt zo nauw het pH
Hoe wordt CCK afgifte geremd?
Trypsine breekt in afwezigheid van voedingseiwitten CCK-RF af
Hoe wordt pancreas-zelfvertering tegengegaan?
- Zymogenen worden in een inactieve (pro-) vorm aangemaakt (uitzondering: lipase en a-amylase)
- Cellulaire sequestratie van zymogenen in granulae
- Verpakt tezamen met trypsin inhibitor (TI)
- Zymogeen secretie en activering in gescheiden anatomische compartimenten (enterokinase excl. in duodenum)
Hoe worden zymogenen in de pancreas geactiveerd?
Enterokinase in de wand activeert (alleen!) trypsinogeen. Trypsine activeert vervolgens alle andere pro-enzymen (chymotrypsinogeen, pro-elastase, trypsinogeen zelf, etc.)
Welke DD past bij gewichtsafname en chronische pancreatitis?
- Pancreas kanker
- Exocriene pancreas insufficientie
- Gewichtsafname door pijn en verminderd eten
Welke soorten excretie zijn er in de pancreas?
-Exocrien: acinair en ductulair
-Endocrien: a (glucagon, 10-20%) en b-cellen (insuline, 75-80%)
Wat wordt in de ducti van de pancreas uitgescheiden?
HCO3-, Na+, K+, Cl-
Hoe verloopt de pancreas secretie bij vasten?
-Cyclische exocriene secretie
-Correlatie met upper GI motiliteit. Neemt toe bij de migrating motot complex (MMC)
Hoe verloopt de pancreas secretie na een maaltijd?
-Enzym secretie in parallel
-Max binnen uur na eten
-Verhoogde enzymen tot 3-4 uur na eten
Wat is exocriene pancreas insufficientie?
Malabsorptie doordat de enzymen niet goed hun werk doen
Welke oorzaken van exocriene pancreas insufficientie zijn er?
- Parenchym ziektes-> verminderde secretie (pancreatitis, CF)
- Duct obstructie (CP, tumor)
- Duodenum probleem (coeliakie, Crohn’s, ZE)-> hormonale disbalans
- Post-operatief (pancreas, roux-en-Y)
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van acute pancreatitis?
-Galstenen
-Alcohol abuses
Wat is de klinische definitie van acute pancreatitis?
- Symptomen (buikpijn)
- Serum amylase/ lipase >3x ULN
- Radiologische beelden conform pancreatitis
Wat is de prevalentie van insufficientie bij acute pancreatitis?
1/4
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van chronische pancreatitis?
- Toxisch (alcohol, roken)
- Tropisch
Wat is de klinische definitie van chronische pancreatitis?
- Symptomen (buikpijn)
- Insufficienties (endocrien/ exocrien)
- Radiologische beelden conform chronische pancreatitis (bv calcificaties, fibrose)
Wat is de belangrijkste oorzaak van exocriene pancreas insufficientie?
Chronische pancreatitis
Wanneer vindt malabsorptie plaats bij chronische pancreatitis?
->90% reductie enzym secretie
-Lipase secretie neemt sneller af dan trypsine secretie
Wat is de waarschijnlijkheid van insufficientie bij chronische pancreatitis?
-80% bij calculi, >80% icm duct dilatatie
Hoe kan coeliakie leiden tot exocriene pancreas insufficientie?
Door ontsteking in het duodenum is er minder afgifte van CCK en secretine
Welke test kan gebruikt worden om bij coeliakie insufficientie aan te tonen?
Faeces elastase:
->Kan verbeteren bij verbetering coeliakie
->30% houdt lage elastase bij chronisch diarree ondanks glutenvrij dieet
->Kan fout-positief zijn bij diarree door dilutie
Wat zijn de symptomen van exocriene pancreas insufficientie?
-Abdominale krampen
-Gewichtsafname
-Steatorrhoe: losse, vettige, moeilijk wegspoelbare ontlasting
-Deficienties van vet-oplosbare vitaminen (A, D, E, K)
Hoe kan exocriene pancreas insufficientie gediagnosticeerd worden?
Direct
Indirect:
->Van de Kamer
->C-triglyceride ademtest
->Faeces elastase
Hoe werk een directe test?
-Hormonale stimulatie test met CCK of secretine
-Plaatsing oroduodenale tube om pancreas secreet te verzamelen
Hoe werkt een van de Kamer test?
> 7% vet dosis in feces
Nadelen: hoog vet dieet, 3 dagen feces verzamelen
Hoe werkt een C-triglyceride ademtest?
- Labelled substraat + test maaltijd
- Hydrolyse substraat door pancreas enzymen
- 13C metabolieten gematobiliseerd in de lever
- 13CO2 uitgeademd
Hoe werkt een faeces elastase test?
-Elastase is een protease enzym die stabiel blijft in de darmen
-Voordelen: makkelijk, goedkoop
-Nadelen: fout-positieven door waterige diarree, toont alleen ernstige insufficientie aan
Hoe wordt exocriene pancreas insufficientie behandeld?
Medicatie (enzym capsules) + lifestyle (roken en alcohol)
Wat zijn de kenmerken van pancreas enzym vervangstherapie (PERT)?
Capsules enzymen met enterische coating (porcine) die na de maag bij pH >5,5 afbreken. Door maaltijd innemen
Wat doe je als PERT onsuccesvol is?
-Capsule openen en met yoghurt innemen bij slikproblemen
-PPI toevoegen om enzym functie te verbeteren (pH >5,5)
Hoe evalueer je of PERT succesvol is?
-Verdwijnen van abdominale symptomen
-Verbeterde micronutrienten
-Gewichtstoename
Wat is het nut van maagzuur secretie?
- Destructie van pathogene bacteriën en virussen en denaturatie van toxische eiwitten
- Verbreking van waterstofbruggen in voedingseiwitten
→ ontvouwing (denaturatie)
→ bevordert hydrolyse door proteases in maag en darm. - Activering van pepsinogeen tot pepsine en van maag lipase (pH optimum 2-3)
- Co-secretie intrinsic factor (IF), nodig voor vitamine B12 absorptie
Wat is de pH van de maag?
Normaal 4-6, daalt na eten tot 1
Wat zijn potentiele nadelen van maagzuur secretie?
-Epitheelschade
-Spontane chemische reacties door het zure milieu
Hoe wordt er in de maag voor oppervlakvergroting gezorgd?
Maagputjes
Waar vindt HCl regulatie en productie plaats?
-HCl productie door pariëtale cel in de maag fundus en corpus (exocriene deel)
-Regulerende hormonen uit het antrum (endocriene deel)
Welke stoffen worden door het exocriene deel van de maag afgegeven?
-pepsinogeen
-maaglipase
-intrinsic factor
-HCl
Welke celtypen zitten in een maagputje?
-Muceuze cel
-Muceuze nek cel
-Histamine (mest)cel
-Enterochromaffine cel (EC): histamine
-Hoofdcel: pepsinogeen en maaglipase
-Parietale cel: HCl en IF
Welke stoffen worden door het endocriene deel van de maag afgegeven en door welke cellen gebeurt dit?
-G-cel: gastrine
-D-cel: somatostatine
Hoe wordt histamine afgifte door een EC gestimuleerd?
Via n. vagus (ACh) + gastrine uit antrum (via bloed)
Hoe wordt secretie van HCl gestimuleerd?
- Histamine uit EC is de centrale fysiologische stimulator van de parietale cel (afgifte gestimuleerd door gastrine en ACh)
→ H2-receptor antagonist remt HCl secretie - Gastrine verzorgt de communicatie tussen antrum en fundus/corpus (endocrien) en stimuleert de pariëtale cel direct en indirect (via EC/ histamine)
Hoe wordt secretie van HCl geremd?
-D-cel in antrum geeft somatostatine af aan het bloed-> blokkeert histamine afgifte door EC cel of remt direct de parietale cel
-Vetzuur + H+ in duodenum-> afgifte secretine en gastric inhibitory peptide (GIP)-> directe remming parietale cel
-PGE2 remt direct de parietale cel
-Cholecystokinine (CCK) uit duodenum aan bloed-> stimuleert D-cel
Hoe wordt gastrine secretie in het antrum gereguleerd?
Stimulering:
-Mechanische rek maagwand
-Peptides
-Aminozuren
-N. vagus: ACh + gastric releasing peptide (GRP) (cefale fase)
Remming:
-Direct door D-cel
-H+
-Vagotomie
Hoe wordt somatostatine secretie in het antrum gereguleerd?
Stimulering:
-HCl, H+
-CCK (duodenum)
Remming:
-H. pylori in antrum