Week 13 Flashcards
Welke 2 dingen spelen een rol in ontwikkeling van geneeskunde?
Farmacologische eigenschappen = werking/bijwerking, toediening/dosering
Organisatorisch = samenwerking industrie en kliniek, biochemische/klinische expertise
Wat zijn bindingsplaatsen van small molecules?
Klassiek: Receptoren (hormonen en tyrosine kinase antagonisten), enzymen (topiosomerase remmers, BCR-ABL, kinase inhibitor), ionkanalen en transporter eiwitten
Niet klassiek: cytoskelet en DNA
Wat is therapeutische bandbreedte?
Het verschil in dosis tussen effect en bijwerkingen
Hoe gaat de ontwikkeling van een medicijn?
Ontwikkeling medicijn begint bij therapeutisch concept, dan target selection, target validation, zoektocht in small molecule library en antibodies
Vervolgens komt lead finding (4-5 jaar) met lead compound, high throughput screening/HTP en lead optimalisation tot candidate drug,
Dit komt in de preklinische fase in vivo waarbij farmacokinetische factoren belangrijk zijn,
Tot slot is de klinische fase, waarin fase I t/m III studies gedaan worden
Wat zijn voor en nadelen van systemische therapie?
+ Uitkomsten lokale therapie verbeteren, langer leven, verlichten ziektelast
- Bijwerkingen, tijdsinvestering
Wat zijn fases in geneesmiddelenonderzoek?
Fase I = veiligheid geneesmiddel, stapsgewijs op zoek naar beste dosering, begin in vitro, dan in vivo, tenslotte op mensen: hoogste dosis zonder klachten op dieren equivalent bij mensen toepassen, met reductiefactor 5-10
Fase II = doorgaans single-arm studie met eindpunt op effectiviteit
Fase III = gerandomiseerd onderzoek i.v.m. huidige standaardbehandeling, eindpunten zijn overall survival/OS en progress free survival/PFS
Wat is farmacokinetiek?
Wat het lichaam doet met het medicijn = opname, biologische beschikbaarheid en halfwaardetijd
Wat is farmacodynamiek?
Wat het medicijn doet met het lichaam
Werking van medicijn hangt af van blootstelling, waar hangt blootstelling van af?
Ziekte gerelateerde factoren, lichaamskenmerken/-oppervlakte, genetische factoren, orgaan functie, lifestyle, co-medicatie
Hoe meet je geneesmiddelspiegels?
Met therapeutic drug monitoring/TDM
Vanaf wanneer en waarom is kanker zichtbaarder geworden?
Vanaf de 20e eeuw door:
Er is meer wetenschappelijk inzicht
Er zijn meer speciale instellingen, meer wetgeving en beleid
Er is groeiende mortaliteit en morbiditeit
Het leeft in de samenleving: er is publieke angst voor de ziekte
Hoe wordt het beeld van kanker bepaald?
Het beeld van de ziekte is niet alleen geneeskundig/wetenschappelijk bepaald, maar ook door cultuur/maatschappij in een bepaalde periode en de behandeling (hoop/angst)
Hoe is de behandeling van kanker ontwikkeld gedurende de tijd?
Lokaal: van oudsher kwam chirurgie veel voor, vooral vanaf de late 19e eeuw, RT begon vroeg 20e
Systemisch: chemotherapie vanaf mid 20e eeuw, immunotherapie en precision medicine vanaf eind 20e/begin 21e eeuw
Hoe is onderzoek ontstaan vroeger?
Onderzoek begon met fondsenwerving door georganiseerde PR-campagnes, dan komen 3 fases = ontdekking, evaluatie, doorbraak
Er was veel trial en heel veel error
Wat zijn de 3 onderzoeksfasen van vroeger?
Fase 1: ontdekking van drugs vanaf 40’ (mosterdgas) komt vaak door toevalstreffers
Fase 2: grootschalig en systematisch evaluatieonderzoek (200.000 stoffen in 10 jaar)
Teleurstellende resultaten… toxisch of resistentie
Fase 3: Doorbraak vanaf 60’ was eerst filosofisch en bood psychologisch perspectief, wat leidde tot een praktische doorbraak
Wat zijn discussiepunten over kankerbehandeling?
Medisch denken: ipv bombardementen, meer systemische en subtiele aanpak
Relatie wetenschappelijk Onderzoek/behandeling: patiënt mag geen proefpersoon zijn en behandelaar is geen onderzoeker
Curatie/preventie: geld, politieke keuzes, institutionele context
Realistisch beeld: winding road of progress
Hoe worden melanomen gediagnostiseerd?
Met een dermatoscoop en een volledig biopt
Hoe wordt een melanoom gestadiëerd
Met de sentinel node procedure/SNP en Breslow dikte
Hoe wordt melanoom behandeld?
Met systemische, target en immuuntherapie
Hoe werkt targeted therapie op melanoom?
50% van melanoom-patiënten heeft de BRAF mutatie = constante activatie pathway=deling
BRAF remmers kan dit geremd worden, maar alleen bij BRAF V600 mutatie, er kan resistentie optreden, omdat downstream de reactie toch weer aangaat
Dubbele blokkade (MEK) kan weer helen, maar dit is ook weer tijdelijk (MAKP signaal uit)
Hoe werkt immuuntherapie bij melanoom?
Het slaat aan op de CD8+ cytotoxische T-cel, die vallen het melanoom aan, maar de tumor houdt dit tegen:
Stap 1 is herkenning tumorcel door het immuunsysteem, dit doet het lichaam zelf
Stap 2 zijn checkpoints, die worden door de tumor gebruikt om het immuunsysteem te remmen
Stap 3 is door checkpoint te inhiberen, toch het immuunsysteem te laten werken
Middelen zijn ipilumab en nivolumab