week 11 gastro-intestinaal Flashcards
1
Q
risicofactoren gastro-intestinale tumoren
A
leeftijd
geslacht (man)
leefstijl (roken en drinken)
familiegeschiedenis
voorgeschiedenis
andere symptomen
2
Q
symptomen gastrointestinale kanker
A
obstructie lumen
bloedverlies afhankelijk van locatie
algemeen:
moe
gewichtsverlies
pijn
3
Q
symptomen oesophagus
A
dysfagie
pijn
gewichtverlies
soms:
bloedbraken/ melena
heesheid
slikklacht
4
Q
symptomen maag
A
proximaal:
dysfagie
bloedverlies
gewichtsverlies
niet-proximaal:
verminderde eetlust
snel vol gevoel
misselijkheid/ braken
gewichtverlies
pijn
5
Q
symptomen colorectaal
A
veranderd defecatie patroon
bloedverlies
buikpijn
soms:
ileus
gewichtverlies
6
Q
pancreas symptomen
A
rugpijn
stille icterus
gewichtsverlies
7
Q
symptomen galweg
A
icterus, jeuk
pijn
verminderde eetlust
gewichtsverlies
8
Q
symptomen metas
A
gewichtsverlies
vermoeidheid
pijn
lever: pijn
long: kortademig, bloed, pijn
bot: bot, zenuwuitval
9
Q
N-stadiering dmv
A
endo-echo
CT
10
Q
M-stadiering dmv
A
CT
11
Q
T-stadering dmv
A
endo-echo
12
Q
soorten tumoren slokdarmcarcinoom
A
plaveiselcarcinomen: normaal slokdarm weefsel
adenocarcinomen: barrett syndroom
13
Q
stadiëring oesophaguscarcinoom
T
A
T1: in mucosa of submucosa
T2: in muscularis propria (maar er niet doorheen!)
T3: tumor groeit door spierlaag (muscularis propria) heen
T4: groeit in andere organen
dmv endo-echografie
14
Q
stadiëring maagcarcinoom
A
T stadium kan niet bepaald worden door endo-echografie maar wordt bepaald door CT thorax en abdomen en PET CT
15
Q
stadiëring colon en rectum
A
T/N
rectum: MRI
colon: postoperatief
M
CT thorax abdomen
16
Q
diagnostiek pancreas
A
CT-scan
endo-echografie met FNA/FNB
operatie
17
Q
stadiëring pancreas
A
CT thorax abdomen en peri-operatief (tijdens operatie)
18
Q
risicofactoren plaveiselcelcarcinoom oesophagus
A
- roken
- alcohol
- corrosie (drinken chemische middelen)
- radiotherapie hals/ thorax
- KNO-tumor
- achalasie (ontbreken peristaltische beweging)
19
Q
barret naar kanker
A
metaplasie -> onzekere dysplasie -> laaggradige dysplasie -> hooggradige dysplasie -> adenocarcinoom
20
Q
risicofactoren adenocarcinoom
A
- barrett
- obesitas
- roken
- eerdere radiotherapie
21
Q
overleving
A
15% 5 jaars overleving
meestal al uitgezaaid (>50%)
22
Q
alarmsymptsomen slokdarmkanker
A
- dysphagie (passageklachten)
- ongewenst gewichtsverlies
- odynophagie (pijn bij het eten)
- braken
- persisterend hikken
- foetor ex ore/ halitosis (slechte adem)
- anemie
- haematemesis (bloedbraken)
- melaena (zwarte ontlasting)
23
Q
stadiëring oesophaguscarcinoom
N
A
N0: 0 verdachte klieren
N1: 1-2 verdachte klieren
N2: 3-6 verdachte klieren
N3: >6 verdachte klieren
24
Q
stadiëring oesphaguscarcinoom
M
A
M0: geen metas
M1: wel metas
25
palliatieve behandeling
levensverwachting <3 maanden stent
levensverwachting >3 maanden radiotherapie voor dysphagie
26
curatieve behandeling
liefst: neoadjuvante chemoradiotherapie gevolgd door slokdarmresectie
ook:
neoadjuvante chemotherapie gevolgd door slokdarmresectie
direct opereren
definitieve chemoradiotherapie
definitieve radiotherapie
27
continuiteitsherstel
buismaag
coloninterpositie
28
operatietypen
transhiatale resectie
transthoracale resectie
29
behandeling coloncarcinoom
stadium 1-3 operatie
stadium 3 en ongunstig stadium 2 -> adjuvante chemo
patienten met positieve lymfe (bepaald na operatie) -> adjuvante chemo
30
4 mogelijkheden resectie colon
1. hemicolectomie rechts: tumor in caecum of colon ascendens
2. colon transversum resectie: tumor in colon transversum
3. hemicolectomie links: tumor in colon descendens
4. sigmoïdresectie: tumor in sigmoïd (a. mesenterica inferior drainage meegenomen)
31
mogelijke complicaties colectomie
naadlekkage
wondinfectie
platzbauch (hechtingen in buikwand raken los)
langdurige paralytische ileus/ gastroparese
32
complicatie rectum operatie
minder ruimte voor ruime resectiemargers
lymfeklieren in mesorectum
-> relatief grote kans op lokaal recidief
-> irradicale resectie
hierom altijd MRI scan temaakt
nooit adjuvante chemo!
33
behandeling rectumcarcinoom
1. operatie zonder voorbehandeling
- lokaal (transanale endoscopische microchirurgie (TEM))
- oncologische resectie: resectie tumor + lymfeklieren
2. operatie met voorbehandeling
- korte voorbehandeling: radiotherapie (5x5 Gy)
doel: voorkomen lokaal recidief
- lange voorbehandeling: chemoradiotherapie (25x2.4 Gy + capecitabine)
doel: voorkomen lokaal recidief en kleiner maken tumor voor radicale resectie
34
transanale endoscopische microchirurgie (TEM)
carcinoma in situ
T1
lokaal behandelen
tumor radicaal verwijderen
35
totale mesenteriale excisie (TME)
cT1 t/m cT4 worden radicaal behandeld
a. mesenterica inferior met bijbehorende darmdeel en lymfeklieren worden meegenomen
mesorectum geheel weg
36
mesorectale fascie (MRF)
cellaag over de vetmantel van rectum
37
situatie met MRF
cT3N0 met afstand MRF >1 mm
TME zonder voorbehandeling
38
situatie met MRF
cT3N+
TME na radiotherapie
39
situatie met MRF
cT3 met afstand MRF<1 mm
TME na chemoradiotherapie
40
situatie met MRF
cT4
TME na chemoradiotherapie, eventueel met intra-operatieve radiotherapie of multiviscerale resectie (exenteratie)
41
operaties van rectum
- low anterior resection (LAR)
- eindstandig colostoma
- abdominoperioneale resectie (APR)
- exenteratie
42
uitzaaiingen colon rectum
beide naar lever, longen en peritoneum
rectum eerder naar longen
colon eerder naar lever en peritoneum
overige metas: ovarium, bot, hersenen en bijnieren
43
klassieke criteria resectie levermetas
minder dan 4 metas
beperkt tot één helft lever
geen synchrone metas (voor diagnose al ontwikkeld)
geen extrahepatische metas
leeftijd <70 jaar
44
huidige criteria resectie levermetas
radicale resectie mogelijk van alle metas
voldoende resterend functionerend leverweefsel (20-30%)
45
behandelingen levermetas
- resectie
- lokale ablatieve technieken
- radiofrequente ablatie/ microwave ablation
- irreversibele elektroporatie
- steriotactische radiotherapie
- systemische chemotherapie
46
vena porta embolisatie
lever groter maken
embolisatie (afsluiten) bloedvoorziening naar deel waar de lever zit zodat deze hypertrofisch wordt
hierdoor tumor verwijderd kan worden met behoud van voldoende functioneel leverweefsel
47
behandeling perioneaalmetas
HIPEC
hypertherme intraperitoneale chemo
chemo icm hitte
icm operatie
48
systemische therapie bijwerkingen
diarree
hand-voet syndroom
ernstige muscositis
huidtoxiciteit
polyneuropathie
49
doelgerichte therapie CRC
VEGF-inhibitie: remmen angiogenese
EGFR-inhibitie: remmen proliferatie en angiogenese (bij mutatie in KRAS gen geen zin)
BRAF-inhibitie: remmen proliferatie en angiogenese (icm EGFR/ alleen bij BRAF mutaties)
50
immuuntherapie CRC
CTLA-4 remmers: ipilimumab: grijpt in op de interactie tussen dendritische cel en de T-cel
PD-1 remmer: nivolumab: grijpt in op de interactie tussen T-cel en de tumorcel
51
behandeling maagcarcinoom
curatief
operatie
operatie en chemo
niet-curatief
chemo
monoklonale antilichamen
her2-inhibitor
52
behandeling slokdarmcarcinoom
curatief
chemo
chemoradiotherapie neo-adjuvant
inductietherapie
niet-curatief
chemo
53
algemene voor en nadelen systemische therapie
voor:
- verbetering van de klachten
- overlevingswinst (levensverlenging)
- gevoel van patiënt ( verbetering kwaliteit van leven)
tegen:
- tijd in het ziekenhuis
- bijwerkingen
- kosten
54
neoblaas soorten
- ileumconduit (Bricker)
- colonconduit
55
epidermis opbouw
keratinocyten, melanocyten (maken eumelanine en pheomelanine), langerhans cellen (APC)
lagen van diep naar oppervlakkig
- stratum basale
- stratum spinosum
- stratum granulosum
- stratum lucidum
- stratum corneum
56
risicofactoren huidkanker
genetica
- pigment (on) afhankelijke genen
leeftijd en geslacht
UV-expositie
- leeftijd
- intermittent en cumulatief
- verbranding
- UVB, UVA/PUVA
dermato-oncologische voorgeschiedenis
latrogene factoren
- immuunsuppressie
- fototherapie
- radiotherapie
- arseen
leefstijl
- roken
- bmi
- alcohol
- SES
- koffie
chronische ulcera
fenotype
- huidskleur
- UV-schade
virus infectie
UV-expositie
- HPV
- HHV 6
57
UVA
90% van de straling
langgolvige straling
komt dieper in huid
huidveroudering
58
UVB
kortgolvig
verbranding van de huid
59
UVB/UVA
huidverdikking
pigmentatie
vit D aanmaak
zonnebrand
mmutaties
tumoren
immuunsuppressie
huidveroudering
UVB/UVA
+/ -
+/ +
+/ -
++/+
+/+
+/+
+/+
-/+
60
premaligne huidafwijkingen
basaalcelcarcinoom
geen
61
premaligne huidafwijkingen
plaveiselcelcarcinoom
intra-epitheliale carcinomen/CIS
actinische keratosen (cutane pigment)
Morbus Bowen
62
premaligne huidafwijkingen
melanoom
melanoma in situ
lentigo maligna
congenitale melanocytaire naevi (CMN)
63
actinische keratosen
dysplasie stratum basele
uitrijping richting stratum corneum verminderd waardoor cellen met celkern in deze laag terecht komen (parakeratose)
elastinevezels huid gaan kapot
3 opties voor verloop
- persisteren
- spontane regressie
- invasieve groei
64
morbus bowen
in situ plaveiselcelcarcinoom
meestal solitair, soms multipel
kan voorkomen overal, ook op slijmvliezen (geassocieerd met HPV)
65
therapiebeleid actinische keratosen en morbus bowen
lokale destructie: bij een of enkele laesies
- cryotherapie (bevriezen)
- curretage/ electrocoagulatie
- excisie (alleen bij bowen)
veldbehandeling: bij multipele laesies
- efudix creme
- aldara creme
- picato gel
-PDT ( fotodynamische therapie)
- dermabrasie/ peeling
66
lentigo maligna
in situ melaniom
behandeling
- conventionele excisie met 5 mm marge
- micrografische gecontroleerde chirugie (Breuninger chirugie)
67
basaalcelnaevus syndroom
Gorlin-Goltz syndroom
mutaties in PTCH-gen
basaalcelcarcinomen komen al vanaf jonge leeftijd voor
68
basaalcelcarcinoom uiterlijke
glazige, wasachtige, doorschijnende papel, plaque of nodus met parelmoerachtige glans
vaak centrale ulceratie met verheven bleke rand, teleangiëctasieën
69
laag risico BCC/ hoog risico BCC
histologie
locatie
grootte
eerdere behandeling
behandeling
superficieel, nodulair/ sprieterig, micronodulair
romp/ H-zone
<2 cm/ >2 cm
primair/ recidief
excisie met 3 mm marge of topicale therapie voor superficieel BCC/ excisie met 5 mm marge of Mohs' micrografische chirurgie
70
Mohs' micrografische chirurgie
hoog risico locaties waarbij ruim eromheen snijden niet mogelijk is
allen snijvlakken beoordeeld en waar nodig meer weefsel verwijderd
wordt wordt tot uitslag patholoog opengehouden
71
plaveiselcelcarcinoom kernmeren
groeit sneller dan BCC
kan metastaseren
huidkleurige tot erythemateuze plaque of nodus pijn
schilfering (keratose) en centrale ulceratie
omliggende actinische keratosen
mitosefiguren vanwege snelle deling
72
therapie PCC
excisie bij stadium I 5 mm
excisie bij stadium II 10 mm marge
radiotherapie of Mohs' / breuninger
73
Z-plastiek
verleggen/ verlengen litteken of defect
tot wel 75% verlenging
60-60 graden ideaal
74
lobed flap
bijvoorbeeld op neus
twee rondjes opschuiven
75
2 technieken aangezichtsreconstructie
1. primaire sluiting
2. huidtransplantaat
76
huidtransplantaat
inhibitie (0-24 uur)
revascularisatie (48-72 uur)
volledig circulatie herstel (4-7 dagen)
voorwaarden ingroei
- goed doorbloed
- vermijd schuifkrachten
- vermijd lucht/ hematoom/ debris onder transplantaat
77
split skin graft
met kaasschaaf huid weghalen van bijv. billen/ benen
- heel dun
- epidermis en gedeeltelijk dermis
- voor brandwonden
- matige kwaliteit
- minder in gelaat
- donorsite geneest secundair en is uitgebreid en veel beschikbaar
78
full thickniss graft
kan overal vandaan komen arm/lies maar MOET gesloten worden
- volledige huiddikte
- goede kwaliteit
- moet altijd gesloten worden
- beperkt beschikbaar
- in gelaat
- moet van eenzelfde soort weefsel komen
- gaat veel minder trekken
