Week 1 transplantatie Flashcards
1
Q
waarom doen we niertransplantatie?
A
- betere overleving
- betere kwaliteit van leven: niet dialyseren , geen dieetrictie, minder leefregels
- goedkoper
- betere conditie
- je kan op vakantie: niet 3x per week naar ZH
2
Q
Wanneer eerste transplantaties ?
A
1979 in NL lever en nier 1966
allereerst in 1954
3
Q
Welke stappen horen bij planbare zorg? (levende orgaandonatie)
A
- voorbereiding ontvanger
- voorbereiding donororgaan
- implantatie en reperfusie
- hemostase/ stabilisatie
- IC/ afdeling
4
Q
Welke stappen horen bij niet planbare zorg? (post mortale donatie)
A
- aanbod
- donatie procedure
- voorbereiding ontvanger
- voorbereiden donororgaan (machine
- implantatie en reperfusie
- hemostase/ stabilisatie
- IC/ afdeling
5
Q
Hoeveel van de patienten gaan van de wachtlijst af door overleiden/ te slecht voor transplantatie?
A
1/4
6
Q
Wat is een SAB?
A
sub anarguidale bloeding: hersenbloeding
7
Q
wat is de wet op orgaandonatie (1 juli 2020)
A
alles omtrent orgaan donoren staat hier opgeslagen:
zorgt houd niet op bij doodgaan
Je moet de orgaandonatie altijd checken
8
Q
Op welke manieren kan je geregistreerd staan?
A
- ik wil donor zijn –> nabestaanden t/m 2e graads mogen bezwaar aanemelijk maken (met goed verhaal komen) –> wel naasten informeren
- ik wil geen donor zijn (bezwaar) –> informeren naasten
- mijn nabestaanden mogen beslissen
- 1 persoon mag beslissen
- geen bezwaar: zelfde als ik wil donor zijn
9
Q
wat is het verschil tussen nabestaanden en naasten?
A
nabestaanden = bloed en aanverwant t/m 2e graad:
- echtgenoot/ partner (geen samenwooneis)
- kinderen, (groot) ouders. broers en zussen
- aanverwanten van bovenstaande
naasten = nabestaanden + extra mensen om je heen:
- personen die een rol hebben in leven patient
- inclusief nabestaanden
10
Q
wat is er bij wilsonbekwaam ten tijden van registratie?
A
niet geldig –> wettelijke vertegenwoordiger beslist
–> donatie vraag na overlijden dan beslissen nabestaanden
11
Q
Hoe zit het met donatie en niet natuurlijke dood?
A
mag nogsteeds donatie zijn maar moet schouw plaatsvinden
–> FAR en officier van justitie kunnen zeggen dat het naderhand nog een keer open hemaakt moet worden en bij te veel onderzoeken die gedaan moeten worden kan het zijn dat je geen toestemming krijgt
12
Q
Wat zijn contra- indicaties voor een orgaan doneren?
A
- onbehandelbare sepsis met multi orgaanfalen ten tijde van overlijden
- malignitiet MUV hersentumoren TTV overlijden
- risicofactoren HIV –> kan wel naar positieve ontvangers
13
Q
Wat zijn kenmerken van DBD?
A
- naar OK met intacte circulatie
- start perfusie
- geen warme ischemie tijd
14
Q
wat zijn kenmerken van DCD?
A
- na staken behandeling of euthanasie
- verwacht spoedig overlijden
- 2 uur wachten tot iemand overlijdt door circulatie stop –> 5 min ovservatie = overleden (zeker zijn d at bd niet terug komt)
- naar ok
- perfusie
- warme ischemie tijd
Darm kan niet DCD omdat het niks aan ischemie kan hebben
15
Q
wat wordt er gescreend bij de donor?
A
- Familie geschiedenis
- HLA/ virologie
- lab
- x-thorax/ CT_ thorax
- echo/ ct abdomen
- Bronchoscopie
Echovor/ CAG
16
Q
wat is belangrijk voor donorzorg?
A
- HF 60-120
- MAP 70-90
- SPO2 >95%
- Diurese 0,5-3
- Evt suppl van elektrolyten
Methylpreddnison –> alleen DBD
17
Q
wie doen orgaanuitname?
A
- ZUT: zelfstandig uitname team: buikorganen: lever, pancreas en nieren)
- hartteam
- longteam
- anesthesiologie
- perfusionisten
- orgaandonatie coordinator
18
Q
Binnen hoeveel uur moeten de organen bij patient zijn?
A
hart: 4
longen: 8
lever en pancreas: 5-10
nieren : 24
19
Q
welke weefsels kunnen getransplanteerd worden?
A
- oog
- huid
- hartkleppen
- botweefsel, kraakbeen en pezen
- bloedvaten
20
Q
wat is het stappenplan voor een dokter bij donatie?
A
- overlijden patient vaststellne
- controleren criterea voor contra- indicaies
- raadplegen donorregister
- familiegesprek voor toestemming of instemming
- donor aanmerlden bij de NTS
- invullen donatie formulier
21
Q
Op welke manieren kan levende donatie allemaal gedaan worden?
A
- familieleden
- geen bloedverwanten
- cross- over transplantatie
- altruistische donor: deze ken je niet
22
Q
Wat zijn voordelen van een levende donor?
A
- beter resultaat: doet het beter en gaat langer mee, minder last van andere complicaties
- pre emptief
- korte wachttijd
- planbaar
- beduidend beter niertransplantaat
23
Q
wat zijn 6 condities voor het ranken van een match?
A
- maximale hoeveelheid gematchte koppels
- bloedgroep identiek > bloedgroep match mogelijk
- prioritiet volgens match kans
- kleine kettingen >
- koppels verspreid over centra
- wachttijd vanaf 1e dag dialyse
24
Q
Wat zijn de allocatie regels in CIAT?
A
- voorang voor selectie geprioriteerde patienten
- maximaliseren totale aantal transplantaties
- bloed groep identiek voor bloed groep complatibel en incompatibel
- voorrang naaar immunisatie (vPRA)
- streven naar korte ketens
- voorrang naar wachttijd
- voorrang naar aantal HLA mismatches
- verdeling van matches over diverse centra
- maximaal 1 ABOi of HLAi combinatie per cyclus o fketen
25
wat hebben patienten die langer wachten vaak?
- veel immunised
- bloedgroep O en B
26
Wat kunnen we door het CIAT (computerprogramma voor moeilijk te donoren) programma?
- betere kansen voor hoog sensibele en lang wachtende donoren
- optimale inzet altruistische donoren en meer tranplantaties
27
wat moet je weten als iemand een nier wil donoren?
- nierfunctie donor
- vg donor'
- erfelijk ook bv cystenieren --> heeft ze ooit echo gehad
- psychologusche toestand: doet de donor het vrijwillig of voelt diegene zich gedwongen
- mag GEEN nadelen hebben voor donor: fysieke en mentale gezondheid, complicaties op korte termijn (van operatie) en op lange termijn (als nierfalen en late operatie complicaties of co- morbiditeit)
en immunologich passend: bloedgroep en kruisproef
28
Hoe werkt het puntensysteem van de centra?
- leveren altruiistische donor = 1 punt
- transplanteren iemand wachtlijst kost een punt
29
wat kan motivatie zijn om te doneren?
- iemand helpen
- doneren als manier van leven
- nierziekte in directe omgeving
- media
- chronische ziekte in directe omgeving
- twijfel bij gebruik organen na de dood
- iemand dierbaars verloren
- moral duty
- geloof
- iets teruggeven aan de maatschappij
- aanzien krijgen
- zelfvertrouwen krijgen
- druk van anderen
30
welke aanvullende onderzoeken worden er gedaan bij donatie?
- Immunologische match: bloedgroep en weefsel(HLA) typering
- Bepaken nierfunctie
Serum kreatinine: eGFR
2x 24 h urine, mGFR --> groot verschil tussen die 2 dan kan je een echte meting bepalen door stofje in te spuiten
--> door ouder worden wordt je GFR minder dus jonger dan moet het een betere nierfunctie hebben
- Bepalen risicofacroen voor nierfunctie verlies operatie
- BLOEDDRUKMETING en heel veel bloedonderzoek, virusserologie etc.
- Op indicatie quantiferon, toxoplasma, consulten cardioloog longartc etc en MAG 3 scan
- Geen bezwaren opnefrologisch gebied = beoordeling heelkunde en anesthesie: geen risicos donor
MDO bespreking en pas geschikt voor donatie als iedereen geschikt is.
31
Wat zijn absolute contraindicaties voor nierdonatie?
- Leeftijd<18
- Wilsonbekwaam
- Hoge verdenking op dwang tot donatie
- Gestoorde nierfunctie, proteinurie
- DM (gestoord glucose kan je nog kijken wat er gebeurt bij afvallen)
- Groot risico op peri-OK complicaties of nierfalen in de toekomst
- Actieve/ recente maligniteit
- Achtieve infectie
- Actieve alcohol/ drugverslaving
- Ongecontroleerde psychose
- Onvoltooide behandeling psychiatrische aandoening
- zwangerschap
32
Wat zijn relatieve indicaties voor nierdonatie? (hoeven niet tot nierschade te lijden maar is wel een risicofactor)
- Nierstenen
- Urologische afwijkingen
- Microscopische hematurie
- Morbide obesitas --> kan nog afvallen
- Veel DM of hypertensie/ cardiovasculair lijden in familie --> jong = grotere kans dat ze dit nog krijgen ouder en nog niet dan kan het eerder
- Familiaire nierziekte (genetsiche schreening)
- Hypertensie: 130-80 en geen tekenen van secundaire orgaanschade dan kan het wel
33
Wat is PRA?
Panel reactieve antibodies: aspecifieke presentatie --> tegen zoveel procent van de bevolking kan je antistoffen ehbben
--> om aan te geven hoe moeilijk het zit met de wachtlijst
33
Wat is de 5- jaars overleving bij dialyseren boven de 60
50%
34
Wat zijn nadelen van niertransplantatie?
- nier wordt onder in liesstreek geplaatst: 3 nieren
- kan afgestoten worden
- veel medicatie slikken rest vna je leven (als je je goed voelt wil je het soms niet nemen maar je moet het doen)
- terugkeer oorsprongkelijke ziekte
Bij nier kom je terug op de lijst maar bij andere organen is dit neit altijd het geval
- mislukt bij 1 op 20 door afstoting --> lichamelijk en geestelijk ingrijpend
- Beperkte levensduur nieuwe orgaan: 10 jaar nier overleden donor en 20-25 jaar levende donor
--> je zult een nieuwe transplantatie nodig hebben of een dialyse nodig
- operatie risico
35
wat doen cytokines?
activeren cytotoxische t-cellen
--> doden donorcellen
--> toxisch en gevaarlijk voor donor orgaan
36
Wat zijn de nederlandse richtlijnen voor de wachtlisjt?
- Je moet een regulieren indicatie hebben: waarom wordt iemand getransplanteerd
- Afweging maken tussen risico's en kan sop overlijden zonder de transplantatie
--> overlijden aan orgaan ziekte of transplantatie
- Grote kans om de procedure te overleven
- 5 jaarsoverleving na transplantatie > 65%
- Geen absolute leeftijdsgrens
37
Wat waren vroeger en wat nu de leverziekten die het vaakst voor transplantatei zorgden?
vroeger auto immuunziekten grote groep: PSC, OBC en Aihepatitis
Nu wordt MASH/ NASH groep veel groter: vervetting lever. Beeld wel en niet door alcohol lijken heel erg op elkaar.
__> groep die groter wordt door ongezonde levensstijl
HCC groep nu belangrijskte indicatie 70% 5 jaars overleving
38
wat zijn de criterea voor selectie lever?
zie tabel
39
wat zijn de allocatie regels?
- Transparant
- Objectief: zij kennen de patienten niet: eerst de ziekte patient krijgt je juiste lever = eurotransplant
- Betrouwbaar: werkt over groot deel van Europa
- Valide
- Ethisch acceptabel
Medisch acceptabel --> medische commissie die alles na kijkt --> alles gecontroleerd
40
