Vrijheid van meningsuiting, verbod tot beledigen en haatzaaien Flashcards
Basiselementen vrijheid van meningsuiting
Het is de vrijheid van individuen en groepen
Om zich te uiten
Zonder dat de overheid hen daarbij hindert
Argumenten ter ondersteuning van de vrijheid van meningsuiting: algemeen categorieën
Zelfexpressie of -ontplooiing
Waarheidsargument
Argumenten izake democratie
Zelfexpressie of -ontplooiing
Individu centraal, in essentie zelfexpressie
VM basisvoorwaarde voor persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing
Maken van eigen keuzes zonder bemoeienis of voorselectie (staat onthouden)
VM aangeduid als ontvangstvrijheid: kennis nemen van alles wat andere zeggen
Waarheidsargument
VM + ontvangstvrijheid = gunstige gevolgen: vooruitgang wetenschappelijke, culturele en economische gebied (consequentalistische of epistemologische claim)
Foute mening verbieden? Nee, degenen die geen kennis mogen nemen verliezen duidelijker inzicht en levendigere indruk van de waarheid (Mill)
Foute meningen houden de ideeën van anderen levendig, waar anders het risico bestaat dat de verworden tot dode dogma’s
Argumenten van de democratie
VM als essentiële mogelijkheidsvoorwaarde voor een democratie
Fundamenteel voor deelname democratische meningsvorming en agendasetting
Democratische controle enkel mogelijk wanneer de burger vrij geïnformeerd wordt en met kennis van zaken kan oordelen
Vereist regeermacht voor de meerderheid + effectieve waarborgen voor minderheidsrechten (counter-majoritarian force)
Waarborg voorkomen minderheden gemarginaliseerd worden
Rechtspraak derde voorwaarde meningsuiting
Von Hannover t. Duitsland & Axel Springer t. Duitsland
Criteria bij de afweging van de proportionaliteitstoest
- Bijdrage publicatie aan het maatschappelijke debat
- Bekendheid betrokken personen
- Eerdere gedrag
- Manier waarop de informatie verkregen is
- Inhoud, vorm en gevolgen
- Zwaarte van sanctie (in voorkomend geval)
Brede invulling begrip meningsuiting (rechtspraak)
Handyside t. VK
VM als essentieel onderdeel vooruitgang maatschappij en persoonlijke ontwikkeling
Van toepassing
- informatie of ideeën die positief worden ontvangen of als niet-beledigend of onverschillig worden beschouwd,
- informatie of ideeën die de staat van een deel van de bevolking beledigen, choqueren of verstoren:
dat zijn de eisen van pluralisme, tolerantie en ruimdenkendheid zonder welke er geen democratische samenleving kan bestaan.
Vrijheid van meningsuiting bij politici
Hoeverre kan men gaan?
Bijvoorbeeld wanneer ze zich profileren op thema’s die aanleiding kunnen geven tot haat of discriminatie
Grenzen opzoeken maar zonder toepassing van art. 17 EVRM
Zie Feret t. België
Wie is strafrechtelijk verantwoordelijk? (rechtspraak - ook anderen?)
Sanchez t. Frankrijk
Een Franse politicus Julien Sanchez liet bepaalde strafbare commentaren van zijn aanhangers op zijn FaceBook-pagina staan. De auterus van de commentaren werden veroordeeld en Sanchez zelf kreeg een boete opgelegd, omdat op hem de verantwoordelijkheid rustte dat hij de commentaren diende te verwijderen. Het EHRM oordeelde dat de veroordeling van Sanchez geen schending van het recht op vrije meningsuiting opleverde. Ook de Grote Kamer aanvaardt dat politici strafrechtelijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor opmerkingen van derden op hun sociale-media-accounts.
Valt aanzetten tot haat ogv seksuele geaardheid onder het EVRM
Vejdeland en anderen t. Zweden
De verzoekers waren in Zweden veroordeeld vanwege het verspreiden van pamfletten tegen homoseksuelen in middelbare scholen. Het EHRM kwam tot de volgende bevinding: Aanzetten tot haat houdt niet noodzakelijk een oproep tot geweld of andere criminele handelingen in. Aanvallen op personen door het beledigen, belachelijk maken of belasteren van bepaalde bevolkingsgroepen kunnen voor de autoriteiten voldoende zijn om racistische uitingen te bestrijden in het licht van de vrijheid van meningsuiting die op onverantwoorde wijze wordt uitgeoefend. in dit verband benadrukt het Hof dat discriminatie op grond van seksuele geaardheid even ernstig is als discriminatie op grond van ras, afkomst of huidskleur.
Wat met de vrijheid van meningsuiting bij de pers?
Pers = waakhond democratische samenleving
Ruime bescherming maar voorschriften van verantwoordelijke journalistiek
Mogen in enige mate overdrijven (chilling effect)
Rechtspraak vrijheid van meningsuiting bij pers
Goodwin: Het bronnengeheim is een essentieel onderdeel van de persvrijheid.
- Jersild t. Denemarken: Een Deense journalist werd veroordeeld wegens medeplichtigheid aan de verspreiding van racistische ideeën omdat hij, naar aanleiding van een reportage over een extreemrechtse en racistische groepering, haar het woord had gegeven. Het EHRM oordeelde dat hoewel de uitspraken op zichzelf niet op de bescherming van het EVRM zouden kunnen rekenen, het te ver zou gaan, behoudens in het geval van zwaarwichtige redenen om journalisten te sanctioneren voor het verspreiden van verklaringen die door anderen in interviews worden gedaan.
Hate speech: art. 17
Toepassing art. 17 EVRM
Guillotine- of hakbijlbepaling: toepassing van art. 17 –> gevolg onontvankelijkheid
Geen toepassing, enkel toepassing art. 10
Art. 10 toepassen in het licht van art. 17
Hate speech: toepassingsgebied (rechtspraak)
Verruiming: ook tegen bescherming van de fundamentele waarden van EVRM
- Perinçek t. Zwitserland: Betekent het feit dat Holocaustontkenning niet beschermd wordt door de vrijheid van meningsuiting op grond van artikel 17 EVRM dat dit ook geldt voor andere vormen van genocide-ontkenning? De Grote Kamer was van oordeel dat de vraag of de verklaringen onder toepassing van artikel 17 EVRM zouden kunnen vallen erg met de grond van de zaak was verbonden, zodat de Grote Kamer toch overging tot een onderzoek ten gronde. Het EHRM besloot dat de veroordeling van de politicus in strijd was met artikel 10 EVRM.
Beoordeling in concreto bij hate speech? Gevolgen
Geen voorspelbaarheid
Geen rechtszekerheid
Soulas t. Frankrijk
Le Pen t. Frankrijk
Norwood t. VK
Soulas t. Frankrijk
De veroordeling wegens aanzetten tot racisme en discriminatie van de journalist Soulas werd in overeenstemming gevonden met artikel 10. Hij beschuldigde moslims onder andere van rituele verkrachtingen. Het EHRM was echter van oordeel dat de gewraakte passages niet van dien aard waren dat zij toepassing van artikel 17 wettigden.
Le Pen t. Frankrijk
De politicus was veroordeeld omdat hij beweerd had dat als er 25 miljoen moslims in Frankrijk zouden worden, zij het voor het zeggen zouden hebben en de Fransen naar de grond starend door de straten zouden lopen. Het EHRM wijst zijn verzoek af als zijnde manifest ongegrond.
Norwood t. VK
Het EHRM moest zich uitspreken over de veroordeling van een Britse man die een poster had opgehangen met de boodschap: Islam uit Groot-Brittannië. Bescherm het Britse volk. De tekst was vergezeld van een foto van de Twin Towers en een halve maan in een verbodsbord. Het verzoek van Norwood werd afgewezen, nu het volgens het EHRM vaststond dat het hier om een bijzonder ernstige aanval op moslims ging, die een geloofsgemeenschap verbindt met terrorisme. Zulke uitlatingen zijn volgens het EHRM een directe bedreiging van de waarden waar het EVRM voor staat en dan in het bijzonder: tolerantie, sociale vrede en non-discriminatie.
Promoten van geweld onder bescherming van art. 10? Rechtspraak
- Roj TV A/S t. Denemarken: Het EHRM was met toepassing van artikel 17 EVRM van oordeel dat een televisiestation zich niet kon beklagen over de intrekking van een zendvergunning. Het station had, naar oordeel van de Deense rechtbanken, namelijk eenzijdig bericht over de terreurorganisatie PKK, aangezet om deel te nemen aan de strijd en de terroristen voorgesteld als helden. Dergelijke steun voor terrorisme, via een medium met groot bereik, op een cruciaal ogenblik in de Europese geschiedenis, kan niet op de bescherming van artikel 10 EVRM rekenen
Lindon t. Frankrijk: Het EHRM merkte op dat het opwekken van geweld en haat buiten de grenzen van haar politieke debat valt.
Keuze art. 17 of 10?
Het EHRM is dus zeer kordaat wanneer het aanzetten tot geweld onmiskenbaar is. Wanneer het aanzetten tot geweld minder duidelijk is, volgt het de toepassing van artikel 10.
Belgische benadering: hoe toepassen met EVRM
Cumulatieve bescherming: wanneer de rechten op beide niveaus niet volledig analoog gewaarborgd worden, geldt de hoogste bescherming
Belangrijkste aanvullende wetsartikelen
Art. 19: algemene vrijheid van meningsuiting
Art. 25: persvrijheid
Art. 150: drukpersmisdrijven
Geen preventieve maatregelen
Drukpersvrijheid en cascadesysteem
Drukpersmisdrijven
Geen preventieve maatregelen
Absoluut verbod op preventieve maatregelen
Enkel repressieve maatregelen mogelijk obv (voorafgaande) strafwetgeving en toegepast door bevoegde rechter
Beperkingen? Enkel vooraf strafbaar gestelde handelingen die gesteld worden ter gelegenheid van het gebruikmaken van de vrijheid
Art. 25: verwerping preventieve maatregelen uitdrukkelijk
Verspreidingsverboden enkel verzoenbaar als publicatie reeds een ruime verspreiding kende op ogenblik van betekening van publicatieverbod
Drukpersvrijheid en cascadesysteem
Aansprakelijkheidsregime: collectieve vervolgingen
Geen medeplichtigen, enkel daders of mededaders
Verantwoordelijk: aantoonbaar + ogv d’autres faits particuliers hebben deelgenomen aan schrijven en opstellen gewraakte geschrift
