Inleiding in de culturele diversiteit en democratische rechtsstaat Flashcards
Hoe ontstaan multiculturele samenlevingen?
Internationale migraties die vandaag als een structureel kenmerk van de wereldwijde globalisering te zien zijn
Diversiteit zorgt voor nieuwe uitdagingen
Beleidsmakers moeten ervoor zorgen dat de regelgeving en/of het beleid dat ze voeren aangepast blijft
Beroep op mensenrechten, als een correctief op het gevoerde beleid en de bestaande regelgeving
Geschiedenis jaren ‘50 en ‘60
Naoorlogse voluntarisme: Europese staten tekenen verschillende internationale verdragen die de bedoeling hebben
- om in opvang te voorzien van slachtoffers van geweld en vervolging
- onrechtvaardigheden en/of bescherming te geven aan zwakkeren
- economische heropbouw van de Europese samenlevingen mogelijk te maken
Geschiedenis jaren ‘70
Stabilisatie van migratie maakt nieuwe beleidskeuzes
- Roep tot algemene migratiestop: economische noodzaak arbeidskrachten daalt
- Arbeidsovereenkomsten blijven bindend
- Asielverdrag biedt bescherming
Migratiestop is geen realistisch doel
Geschiedenis jaren ‘80
Vorming integratiebeleid
- Wetboek Belgische Nationaliteit: versoepelingen voorwaarden
- Invoering strafwet ter beteugeling van racistische gedragingen: Antiracismewet
Geschiedenis jaren ‘90
Grenscontroles voor garanderen van welvaart
- Binnengrenzen open
- Buitengrenzen strenger beschermt
Push&Pull-dynamiek
Onvoorspelbare ontwikkelingen
Non-refoulementbeginsel: een kandidaat-vluchteling is beschermd tegen het risico te worden teruggewezen naar het land dat hij ontvlucht is zolang zijn aanvraag in onderzoek is
Opstelling t.a.v. nationale identiteit: cumulatie door vluchtelingen
Verzekeren sociale cohesie: beroep op de bescherming van mensenrechten
Opvattingen van cultuur (1)
Statisch geheel
- eigen essentie
- bepaalde kernwaarden worden toegeschreven
- risico: vooroordelen stigmatiserend werken
Opvattingen cultuur (2)
Dynamisch gegeven
- Ontwikkeling door interacties met andere actoren
- Interactieve verhouding
- Open houding voor een diversiteit aan waarden en normen uit allerlei omgevingen –> Voortdurende ontwikkeling mentaliteit, identiteit en cultuur
- risico: culturele dissonantie (moeilijk evenwicht tussen verschillende culturele invloeden)
Definitie cultuur Van Der Burg
= een min of meer samenhangend geheel van overtuigingen, praktijken, houdingen dat doorgaans verbonden is aan een bepaalde groep, institutie of netwerk
3 perspectieven:
Verzameling van overtuigingen
Aantal samenhangende praktijken
Geïnternaliseerde waarden, houdingen, karakter, de kenmerken van een groep of mensen
Perspectief 1
Samenhangend geheel van proposities (doctrine)
Beoordeeld obv haar leer en niet werkelijke gedragingen
Norm is zo omdat ze zo in de geloofsleer is geformuleerd
Risico: leer onterecht aan werkelijkheid (weinig rekening met ontwikkelingen)
Perspectief 2
Gekoppeld aan wat er daadwerkelijk gebeurt (handelingen, feitelijk gedrag)
Risico: gedrag van de ene onterecht toegeschreven aan de ander
Perspectief 3
Bewust beleefde identiteiten, met diepgewortelde karaktertrekken die sterk met de persoonlijkheid van individuen, de identiteit van de groep samenhangt
Wat iemand als groep als kenmerkend onderscheidt is bepalend
Risico: stereotypering
Twee andere visies van cultuur
Interactionistische visie:
- Ontstaan door sociale interactie
- Open manier van denken over cultuur
- Geen vaststaande entiteit, voortdurende verandering door diversiteit en samenwerking
- Mogelijkheid tot multiculturele identiteit
Primordialistische visie:
- Cultuur meekregen bij geboorte
- Verbonden met objectieve factoren
- Kwetsbaar en bedreiging door aanwezigheid van te veel andere culturen
- Eén cultuur en deze mag men niet afnemen
Algemeen recht op cultuur?
Nee, wel bescherming van verschillende aspecten door mensenrechteninstrumenten en juridische regelingen
- Bescherming van individuele elementen
Cultuur als onderdeel van identiteit
Mensen delen culturele kenmerken –> vereist bescherming
Zie ook concept van nationalisme/essentialisme met staat als beschermer van nationale identiteit en cultuur
Perspectieven op religie
Normen- en praktijksysteem: Religie als onderdeel van cultuur. Cultuur heeft bovenhand
Als iets dat door vele culturen heen loopt: igv geografisch grote gebieden, grote godsdiensten. Religie groter dan cultuur
Rechtspluralisme
= het naast elkaar bestaan van twee of meer normatieve ordeningen waaraan het karakter van een rechtsstelsel kan worden gegeven
Visie op rechtspluralisme
Decentralistische visie:
- Alle vormen van maatschappelijke beheersing door alle soorten regels die van overheidswege niet als rechtsregels zijn erkend (recht vanuit de maatschappij zelf)
Centralistische visie:
- Recht wordt door de overheid bepaald
- Meerdere rechtsordes voor verschillende groepen of gebiedsdelen expliciet naast elkaar te erkennen –> toelaten rechtspluralisme
Sterk vs zwak rechtspluralisme
Sterk RP:
- Groepen volledig autonoom in de bepaling van het recht dat voor hen geldt
- Geen recht van de overheid boven religieuze gemeenschappen
Zwak RP:
- Diversiteit aan normatieve ordeningen tot op zekere hoogte geduld
- Overheid heeft laatste woord
Pluralistische benadering
Het accepteren van het naast elkaar bestaan van verschillende normatieve ordeningen, die ook interactief kunnen zijn, maar wel ook de mogelijkheid behouden voor universele waarden en grenzen
Kosmopolitisme
Samenleving als pluralistische en dynamische eenheid met afstemming op culturele diversiteit
Culturen niet goed af te bakenen
Zinloos om beleid af te stemmen op cultuur gerelateerde waarden en normen
Culturele en nationale identiteit zoveel mogelijk buiten beschouwing
Cultuurrelativisme
Culturen hebben hun eigen waarden en normen en daarom zijn waarden en normen cultureel bepaald.
Men kan niet met eigen normen en waarden, de waarden en normen van een andere cultuur beoordelen.
Het is niet zo dat de ene cultuur per definitie beter is dan een ander.
Het geeft in het recht maximale ruimte voor culturele diversiteit en voor een volledig respect van eenieders cultuur.
Risico: stigmatisering, stereotypering, demonisering van minderheden en rechtsongelijkheid.
Universalisme
Er zijn wel degelijk universele waarden waaraan ook cultureel bepaalde normen en waarden kunnen worden gemeten.
Het zoekt naar meta-normen waaraan normen uit verschillende culturen kunnen worden getoetst teneinde te ontkomen aan het idee dat normen uit de ene cultuur niet beter zouden kunnen zijn dan normen uit een andere cultuur.
